Katalog

GÜNÜNAYNASI Ekonoml Servisi İstanbul Tîcaret Odası tarafından hanrlanmakta olan toptan eşya fiyatlan endeksi mayısta ytlsde 1,5 oranında arttı. Geçen yüın mayıs ayındaki artış yüzde 1.2 düzeyindeydi. 1983 yüınm ilk 5 aylık dönemlnde tstahbul'da toptan eş EKONOMİDE mmmmm Türkiye'de 51 firma 18 tenıel mab denetliyor Istanbul'da topfan fiyatlar mayısta yüzde 1.5 arttı ya fiyat artışı yüzde 115 ola rak gerçekleşti. Bu oran ge çen yüın eş döneminde ytizde 13.7 düzeyindeydi. Mayıs aylan karşılaştınlmasmda bu yıl toptan fiyatlar yüzde 22,8 arttı. Geçen yılki artıs yüzde 34.4tü. DPT, tekelleşmeyi önlemek için sert tedbirler alma kararında DPT, önemli tüketim maddelerinde tekel duru. tnuna gelen firmalann fiyatlan istedikleri gibi ayarlamalannı önleyecek. tZMİR (THA) Önemli tüketlm maddelerinde tekel leşen, ya da tekelleşme eğilimi gösteren firmalann, ürettiklert mallann fiyatlarını «istedikleri gibi» ayarla malan üzerlne Devlet Plan lama Teşkilatı'nda konuyla ilgili toplantılar yapıldığı bildirildi. Bu arada Izmir Tlcaret Odası'ndan edinilen bilglye göre. Türkiye'de 51 büyük firma, ampul. televizyon. çamaşır makinası, pil. cam. jilet. otomobil. deterjan. buzdolabı gibi önemli mallar başta olmak üzere toplam 18 çeşit malda tekel kurmug durumda. DPT uzmanlarınm tekelleşme konusunda yaptıklan toplantılarda, piyasalarda sun'i fiyat artışlannı ön lemek amacıyla tekelleşme eğiliminde olan firmalar hakkında sert kararlar almasının beklendiği bildirildi. Özellikle smai mallar daki tekelleşmenin daha yo ğun olduğu gözlenen ülkemizde. çamaşır makinası. elektrik ampulu, buzdolabı, otomobil ve radyatör piyasalarında 3'er. televlzyon, pil, oto lastiği. elektrik mo torlan. telefon kabloları pi yasalannda 4'er. kurşun ka lem, akü. Jilet piyasalannda 2'şer firma olmak üzere toplam 51 firma 18 mal 0zerinde tekel konumunu konıyor. tzmir Tlcaret Odası'nda bu konuda hazırlanan raporda ise tekel ve oligopol durumda olan sanayi dallanndaki fiyat artışlannın genellikle fiyatlar genel düzeyindeki artış oranının üzerlnde seyrettlglne dikkat çekilerek şu görüşlere yer verillyor: «Son fünlerde baıı dallardaki üreticllerin. fiyat kartelleri kurma trlrişimle ri yarunda, ortak pazarlama şirketleri kurma yoluna rittikleri r;özlenmektedir Bu itibaria tekelleşme eülimlnde olan uygulamalan önleyici bir yasa tasarısı acele olarak çıkarılmalıdır.» Serbest piyasa ekonomisini benimseyen Türkiye'de tekelleşmenin enflasyon üzerinde olumsuz etki yapa cağını savtınan ekonomistler İse. tekelleşme sonucu üretilen malm kalltesinde de bozukluklar olacağını bildirdiler. Ekonomistler, çeşitli piyasalardaki tekelleşmenin serbest piyasa me kanizmasını bozduğunu, bu nun da enflasyonu yenlden canlandıracağını söyle dller. YORUMDOGAN Bağlı, Ama Kîme Bagh Ortaklıklar?... Öyle çok örnek var ki. Arçelik'te Devlet Malzeme Ofisi de ortak. Yüzde 15 payla. Arçelik ile Devlet Malzeme Ofisinin ne gibi bağlantısı olabilir?.. Çukurova Elektrik A.Ş.'deki Türkiye Elektrik Kurumu'nun payı yüzde 25. Eskişehir Çimento Pabrikasında Emekli Sandığı'nm payı yüzde 20. Ray Nimens Şirketinde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollarının payı yüzde 24. Sistaş Sanayi ve Ticaret A Ş.'de Şeker Fabrikalan yüzde 21 ile ortak. Kamu kuruluşlannın kendi faaliyet alanlarıyla ilgili ya da ilgisiz olmak üzere özel firmalarla ortaklıklan en az 2030 yıl geriye gidiyor. Bir Makina Kimya Endüstrisi Kurumu'nun TOFAŞ'tan, Keban Holding'e. Azim Civata Sanayline, T.OJI.'ye uzanan ortaklıkları bulunuyor. Sümerbank'ın Tekstil dışında elektrik, takım tezgâhları. porselen, gıda sanayiinde üretim yapan kırkı aşkın kamu ve özel firmalarda orUklıkları var. Denizcilik Bankası. PTT, TCDD, Türkiye Ziral Donatım Kurumu, Devlet Yatınm Bankası... aklınıza hangi kamu iktisadi kuruluşu (KÎT) gellrse gelsin, bunların tümünün özel kesimde ortaklıkları var. Sermayeleri ile özel keslmi destekliyorlar. Ama. tüm bu ortaklıklarda özel keslmln payı daha yüksek. Devletin sermayesi azınlıkta. yani yüzde 51'in altında. özel sermayenln geliştirilmesi için kamu kesimlnln ortaklığı temel bir politika olmuş. Ne zaman? 1950'lerden başlayarak... Çalışma alanına ve llgislne bakılmaksızın ortaklık yoluyla dev letten özel kesime sermaye aktanlmış. Bu yön temle 195060 arasında kurulan ve günümüzde de faallyetlerinl sürdüren 38 ortaklık var. Devlet yatırmak zorunda olduğu sermayenin tümünü fillen ödüyor. örneğin, MKEK yatırmak zorunda olduğu yüzde 30'u, cortafı» Türk Traktör ve Ziraat Makinalan A.Ş.'ye fiilen ödüyor. Bu zorunluk devlet sermayesi için geçerli. Aynı ortaklıkta yer alan özel firma için yani Türk Traktor A.Ş. için değil. Devlet öngörülen sermayenin tümünü öderken, diğer «ortak» öngörülenin sadece yüzde 25'ini ödüyor. Ama, konu kânn dağıtımına gelince, iş değişiyor. Kâr dağıtımı fillen ödenen sermayeye göre değil. öngörülen sermaye miktarına göre gerçekleşiyor. Dolayısıyla «Devlet Ortakhgı» yoluyla, fiilen yatırılmayan özel sermaye fiilen daha çok kâr elde ediyor. Devletten özel kesime sözü edilen «ortaklıklan aracılığı ile ne kadar kâr transfer edildi? Bunun saptanması İçin geçmişl de kapsayan bir araştırma yapmak gerek. Bu ortakhkların kuruluşlarından başlayarak yıllık bllançolarını tek tek incelemek gerek. Buraya kadar özetlenen zaten vardı. Yeni değil. Ama, tek tek bllançolarm Incelenme önerlsi yeni. Slsteme llişkin bir başka yenillk, geçenler de yayınlanan KİT kararnamesi. Son kararname ile «baglı ortaklık» diye blr kurum getlrlllyor. Sermayesinln tümü devlete ait herhangl bir kamu kuruluşu, basamak basamak «ba£ h ortaklık» hallne getirlliyor. «Batb ortaklıtın» özelllği, yukardan beri açıklamaya çalıştığunız devletin sermayesinln özel keslm flrmalannda «ortak» durumuna Indlrgendiği düzenleme. Son kararname öyle blr düzenleme getiriyor kl, sermayesinln tümü devlete aIt olan bir KİT, Bakanlar Kurulu kararıyla «azınlıkta kalan bir ortak» olabiliyor. (Karar namenln 155. maddesi.) Bir kamu kuruluşunun sermayesinin önce yüzde 50'slne kadar bölümü Bakanlar Kurulu karanyla özel kesime devredilebiliyor. Bu konuda ilgili ana kuru luşun yönetlm kurulundan da karar gerekiyor. «Bagh ortaklık» son kararnamenin 372 maddesi ile devletten alınıp özel kesime devredllen bir yapı kazanabillyor. Işin özeti şu: Zaten varolan devletten özel kesime kâr transferl, ye ni kararname ile kâr transferinl de geride bırakacak ilkelere yönellyor. Kâr transferi yerinl mülkiyet transferine bırakabiliyor.. İlk 4 aylık dışsatımda OECDnin payı yüzde 50 ANKARA. (THA) Bu yılın ocaknisan döneminde gerçekleştirilen 1 milyar 841 milyon dolarlık dışsatımın 928.9 milyon dolarlık kısmı OECD ülkelerine, 827.3 milyon dolarlık bölümü ise serbest dövi/: anlaşmalı ulkelere yapıldı. tlk dört aylılr toplam dışsatımın yuzde 36.7 oranında 875.4 milyon dolarlık bölümü AET ülkelerinde, yuzde 38.5'ini oluşturan 709 milyon dolarlık bölümü Ortadogu ve Kuzey Afrika ülkelerine gerçekleştirildi. AET ülkeleri içindtı en fazla dışsatım yapılan ülke 257.2 milyon dolarla Batı Almanya olurken, Ortado£u ülkeleri içinde en fazla dışsatım 347.4 milyon dolarla tran'a yapıldı u Bozuk gıda maddesi üretenlere verîlen cezalar komik kalıyor» Yard. Doç. Tanju Oztürk: «Kötü sucuk yapanla. ra 4 bin lira para, 1 ay meslekten men cezası ve. rildi. Meslekten mcn cezası denince o işyerinin kapandığını anlamayın. Sadece patronu bir süre işyerine uğramıyor o kadar.» Ekonoml Servlsl Besin Maddeleri ve TUketicinin Korunması Seminerfnde konuşan Doç. Dr. Yıldınm Kıltaş, «17. yüzyılda Osmanlılar ekmek kalitesinl bozanlan idam ederİprdi. Buyfin ise. Türkiye'de bozuk ya da eksik gtdx nreien ler için en siddetU oen, bir süre İçin ticari faallyetten men edibnektir» dedi. MİUiyet Gazetesi ve TÜYAP işbırliği ile dün ETAP otelinde yapılan seminerin açılış ko nuşmasında Altan öymen «Tür kiye'de tdketlcînin koınnması Için mevcnt olanaklann jayet kısıtlı olduğumı, olanmklar bulonsa da 'yaptınm' olmadıfını ve yeterli laboratuvar sa>ısınuı da sınırlı bulnndufunn» belirterek şunlan söyledl: «Tuhetld knrnlnslannın olus masmı saflamak için basın ve yaym orfanlanna da anemli bir dncülük gSrevl dnsmektedir. Bu açıdan bir önemli nokta, tfiketfcinin bna»t insiyatof (röstereıek böyle bir örgütlenmeyi talep etmesi ve katılması dır...» Dünyanın çeşitli yörelennde ki tüketiciyi korumaya dönük yasal ve örgrütsel önlernleri an İatan Prof. Dr. Ergun Ozsunay ise, tuketici örgütlenmesinin başka bir anlatunla «tük*ücinln sesine kalak vermenin Tür Uye'de hâlâ luks sayıMıfını» belirtti. Besin maddelerinin «tüketjcinin korunmasu acısından ay ncalıklı bir öneme sahip olduğu kaydedilen Seminer'de Yard Doç. Dr. Tanju örtiirk «besin maddeleri hem keseyi hem de safuğı il^Uendlriyor» dedi ve şoyle devam etti: «Bana karsm, besin maddeleri üretiminde verilen cezalar son derece komik düzeyler de kalabillyor. örae£in, bundan bir sfire önce, kötü sucuk yaptıklan aantanan ban firnuı Ura 4 bin Ura para cezası ve 1 ay meslekten men cezası verildi. Baharat üretiminde sağlığa aykırı kosullan saptanan bir başka flrmaya ise. sadece ?2.500 lira para cezası verildi. Meslekten men cezası denince de o iş yerinin kapandığmı an lamaym. Bu ceza sadece patronun bir süre işyerine uframaması ile sonuçlanıyor.» Seminer'de standartlann Türkiye'de cok az sayıda nihai ürünü ve besin maddesini içer mesi de elestirildi. Buna karşın Türk Standartlar Enstitüsü'nden Rahmi Toker, standart lann «ben yaptrnı oldu» diyenlere karşı çok önemli bir tüketiciyi koruma aracı olduğunu belirterek şöyle konustu. «Besin acısından çok ayrı bir önem arzeden ambalaj konusunda çok yeni olarak Türk Standartlar Enstitüsfi ambalaj laboratuvan kurmus bulunfliak tadır. Her mamulde TSE dam gası tek çözümdiir. Ne var ki, devleto mal satmak isteyenlere TSE damgası koşulu getirildifi halde, firma b r bu noktada bile diretımektedirler. O kadar ki, TSE dam pası almak yerine devlete mal satmamayı yrğleyebümektedirler.» Tüketiciyi koruma ve besin semineri yapıldı Türk işçisi lsviçre de 1370. Türkiye'de 333 dolar ahyor ANKARA, (THA) Yurt dışında çalışan işçilertmizin en çok pantyı tsvlçre'de kaBandıklan bildirüdi. Devlet Sanayi Isçi Yaönm •Ranirmn (DESÎYAB) tarafından yapı lan araştırmaya göre, TUrk işçüertnin çahstığı Avrupa ül keleri arasında, TUrk işçllerl ne ortalama en yuksek Ocre tl lsviçre ödüyor. Araştırmada, bu Ulkede ortalama TUrk isçilerine ayda 1370 dolar (363 bin lira) ödendiği bildi rildi. DESÎYAB*m arastırma sında, TUrk işcüertne lkinci derecede yüksek ödeyen Ulkenin Pederal Almanya' oldu ğu bu ulkede çalışan TUrk iş çisinin eline ayda ortalama 1229 dolar (yaklaşık 23S bin lira) geçtigi açıklandı. Araştırmada, Türk işçilertae en az aylık Ucretin ise yine TUr kiye tarafından ödendigi kay dedilerek, kendi vatanında çalışan TUrk işçisinin eline ayda ortalama 333 dolar geç tifl gorUşUne yer verildi. Sabancı: İşçilerim çalışırken müzik dinleyecek İSTANBUL, (THA) Ha a Omer Sabancı Holding Yönetim Kurulu Baskanı Sa tap Safcana, «MüsOc ndmn pdasMhr» Ukesinden hareket ederek. isçilerini müzik din teterek çahstıracağını açıkladL Her komıda olumlu sonuç lan giinmı^ uygulamal&n, bünyemize adapte etmekten >!«.««» çaremlz olmadı&m soyleyen Sabancı, «GcUşmly UfceJer bn tflr aycaİMnalan ftristrfcen, fantari oteun diye «ejB. Mr y ı » fcttarin, lş yeriıııttllfini aıtmnı ittye y«v ptyor. Bana TJ"*"•*• marmr fatunmm artmr,» dedi. Sabancı daha sonra, LAS. SA f man müzik yayını yapüklan nı belirterek. «Bu oyfulamayı yayginlaştanııayı lannı» söyledl. Sabancı, insan dinlendirmenin taze tutmanm her zaman olumlu yünde etküeneceğini de söılerine ekledi. 1980'den bugüne kadar toplam 40 MİLYAR liralık YATIRIM ile Türk özel sektörüne öncülük eden; 20 SANAYİ ve 5 TİCARET ŞİRKETİNDE 14.000 Personel, Yılda 500 BİN TON'un üzerinde Cam, 300 BİN TON Soda üretimi, 39 ÜLKEYE 100 MİLYON dolarlık ihracat rakamları ile ekonomik kalkınmamıza yeni boyutlar kazandıran Üretim fazlası 500 bin ton şeker ı'/ıroç edilecek kaları tarafından fazla mlktarlarda üretilen krlstal şekerln 500 bin tona ulaşması nedenlyle yurtdışına sa tüması kararlaştırıldı. Bakarüar Kurulu'nca alınan ka rara göre. üretim fazlası 500 bin ton şekeri, şeker sanayll kendi olanaklan ile yurtdışına satacak. Bakanlar Kurulu kararnamesi önümüzdekl günlerde Resml gazetede yayınlanarak yürürlüğe glrecek. ANKARA, (Cnmhuriyet Büroso) Şeker fabri Pamukbank, turistler için brosür ve harita hazırladı Ekonoml Serrtsl Turizm mevsimine girilmesi dolayı. sryla Pamukbank yabancı dilde turistik brosürter bastırdı. Marmara, Iç Anadolu, Akdeniz ve Ege Bölgeleri'ni tatntan dört broşur. Türtdye'nin dıs temsUcilıkJerine, giriş kapılanna, seyahat acen talanna ve bankanm yurt içi ve dıs şubelerine dağıtüıyor. 50 000'er adet bastınlan dört broşür turistler ıçin gerekli tüm bilgileri içeriyor. Teknik evrimler için, özellikle cam üretiminde bilim ve teknolojiyi birleştirmek üzere en gelişmiş cihazlar ve uzman bir kadro ile donatılan ARAŞTIRMA • GELİŞTİRME MERKEZİ • Yeni tesislerinde her türlü cam ürunü için kalıp ve makina yanısıra yedek parça da üreterek kuruluşlarımızın tüm taleplerini karşıladığı gibi başka sanayi kollarının da makina ve parça gereksinmeleri için hizmet veren Cumhurlyet Reşat 24 Ayar 22 Ayar Bllezlk Gümüş Alış 24.050 23.500 3.415 3.110 84.00 24.150 24.500 3.220 Satıs MAKİNAKALIP FABRİKASI ve Öncelikle ihracat ve dayanıklı ayna üretimi amacıyla bu alanda en gelişmiş teknikleri kullanarak faalıyete geçen 3.220 86.00 Döviz kurları 1 DÖVİZ Abş EFE KTİF Satış 222.84 195.77 12.45 87.70 4.39 24J7 29.13 78.17 29.27 105J1 14.79 97.27 180.60 76158 3Ü.84 347 A5 CAM İŞLEME TESİSİ AYNÂ FABRİKASI ile Dünya Cam Sanayiınin en büyük entegre kuruluşlarından biri olmanın gururunu Turk Kamuoyu ile paylaşmaktan kıvanç duyar I Iletişim Mcrhezi Basın Ajansı TİMBA DÖVtZÎN CtNSÎ 1 1 1 1 1 1 1 1 ABD Dolan Avustralya Dolan Avusturya Şilini Batı Alman Markı Belçika Frangı Danimarka Kronu Franaız Frangı Hollanda Florini Satış 220.6": 193.86 12.32 86.85 4.34 24.33 28JI5 77.41 2859 104.29 14.65 91.38 178.85 754.19 30.54 344.48 Aüs 216.35 180^6 12.08 85.15 4.05 23.86 28^8 77 JB9 28.42 10224 13.64 85.11 16657 702.43 28.44 337.72 CQ C7 216.35 190.06 12.08 85.15 4.26 23.86 2828 75.89 28.42 10224 14.36 HAFTAUK EKONOMİ BÜLTENİ ° TÜRKİYE ve DÜNYA EKONOMİSİ ' ÇEŞİTLİ SEKTÖPLSR ' IŞLETMEYÖNETlMive TEKNOLOJIK GELİŞMELER ° YURTDIŞIİHALELER ' EKONOMİK ARAŞTIRMALAR 1 tsveç Kronu 1 lsviçre Frangı 100 Itslyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Kuveyt Dinan 1 Norveç Kronu 1 Sterlin TÜRKİYE ŞİŞE VE CAM FABRİKALARI A.Ş. TÜRKİYE İS BANKASI'NIN BİR KURULUSUDUR. 8939 175.34 739.40 29.94 337.72 ADRES: cumhuriyet cad. nurhan 317/8 harbiyeistanbul tel. 406697 pk. 226 osmanbey necatibey cad. 21 /35sıhhiyeankara te'. 30 80 73