Katalog

8 NİSAN 1983 KÜLTÜRYAŞAM Cumhuriyet 5 Victor Vtctoria / Yönetmen. Blake Edwards / Oyuncular; Julıe Andrew8. James Garner, Robert Preston. Lesley Ann Warren, Alex Karras, John Rhy3 Davies / MGM filmı (Konah, Dünya, Atlantik). «Utartmayı biünez misia sen?» dıyor Vıktorya, raena jerı yaşu eşcınsel Toddr'ye. «Hayır, mutlulugu Dilirim» dıye yanıüıyor. 1930 iar Parifeinın gormus . geçirmış 'kabare şarkıcısı' foddy... Blake Edwards'uı b&şyapıtı «Viktor Viktorya», fıhn boyunca bu duşüncenin vevresınde donen çağdaş bır ahlâkı savunmakla kaimıyor, insanı 2 saat boyunsa gerçek bir mutluiuk gekren kahkahalara boğan yüksek, çok yüksek duzeyde Wr gülduru olma niteliğını de taşıyor... Edwards'ın filmi, bır otelin penceresmden gözüken, karlar altandakı yapav mı yapay bı r Pans dekoru üstüne açılıyor. Aynı yılieirm eskimış bır Alman fılmuıi çı Jtış noktası olarak alan Edwards içın 30'lann ozenikle cinse] konularda hoşgorü do lu Paris'ı uygun bir dekordur yalnızca, gerçekÜK duygusu onu hiç ılgıleudırmemektedir zaten... Iş «rayan. açhktan bayılma asanibsındakı opera şarkıcısı Viktorya, ışınden kovulan 1>ddy ile tanışıyor, Toddy'n.n paragöz jıgolosunu bır gü?el nak layarak ne denlı "erkeksi' olabileceğini kanıtiıyor Toddy'nin kafasında bır şim şek çakmıştır: Viktoi'ya'yı, o günlenn (yalnız o scunlbrin mı?ı modasına uygun bıçunde. kadın kılıgında erkek şarkıcı' olarak aahievö çıkaracaktır... Gerçekterı de 'Viktor / Viktorya1 buvuk başarı kazanıyor. Paııs .sosyetesînın gozbebeği oluvor. Bu arada. geveze ve grctesfc sevgıhsınden bıkmış Şıkago lu gangster King Marshan 'm ilgisini çekıyor Marshan. •Aslında erkek o)an bir kadın»a âşık olmanın lompleksini yaşarken gerçsgı 'vani Viktor'un aslında Viktorya oldugunu) öğrenorek rahatlıyor .. Ama bu <"ada 'badigard'ı irikıyım Sauash, patronunun yeni 'ilî^kısi' karşısında rahatlamış. asıl eğilimJerine uyarak Tiddy' le "büyük aşk' yasamayH bag lamıştırl... Viktor ' Viktorya ise «Kadın olan eınek» Atrıia (sinema DORSAY Erkek olan kadınm başına gelenler leri, erdemleri var.. Edwardf tüm kişilerini senaryodan oyuncu yönetımi aşama&uıa inceiikle ormüş, unutuknaz portreler ortaya çıkarmış.. Filmin genel akışı içtnde en kuçük kişilen bile unulmu yor, onlan n kişisel seruveuı ni de küçuk tuşlarla venyor Bobert Preston'un Oscar a dayı oyunuyla unutulmaz bı çimde yarattığı Toddy den lı, Edtvards'in «Pembe Panter. dizisinin Peter Sellers" ine bir 'hommage' olarak fil mine yerleştirdiği kujku gö tünnez, Clouseau'nun kopya sı sakar 'dedektiTde önemli. Entrikası ağır ağır, *aw kış kırtıa bir tempoyla gelişen ve kendi içinde küçıik b'rer gülmece basyapıtı oluş'uran bölümler var (Lokantadaki «hamamböceği sahnesi gibi). Edwards'm mizansen "s tahklan anlatılır gibi dpğil. Bunlardan biri önemJi bazı sahneleri 'dışardan' O'eya 'uzaktan') göstermeye di.yanıyor: Viktorya'nın bır lokantanm önünde acliktan bayıhşınm, obur ve sişraan bi r müşterinin bakışıvia gös terilmesi, Viktorya'nın yaşa mını değiştirecek olan mena jerle tanışraasmın dışarda, bir şişe uzerindo akrobasi numarası yapan bir "tambaz'ı göstererek veriinıesi, vs. Gösterilmeyenin ve anlatılmayanın gösterılenrJen, 'ima edilen'den dahi çok onem taşıması, Edwcırd3 sinemasıntn önemlj bir özelliği zaten... Miiterrand'ın 4 tane var Ahu Avrupa'nın aralarında paralellik kurulması güç iki lideri var. Polonya'nın başındaki General Jaruzelskl ve Fransa Başbakanı Francois Mit terand. Yine de böyle bir paralellik kuranlar çıkıyor ve Polonya'daki durumun kınanması kar şısında öfkelenenlere şu soruyu soruyorlar: Jaruzelskl lle Mitterand arasında ne fark var? Bir süre bekleyip kar şılık alamayınca sorula nnı kendileri yanıthyor lar. Mitterrand hiç değil se dört komünist bakan sahibl olduğundan emin. Tuğba ne der bu ise? Geçtiğimi?; cumartesl günü YAZKO'nun G e nel Kvrul toplantısı var dı. B'r ara YAZKO Başkanı Mustafa Kemal A^aoğlu yeni bir öneri attı ortaya. Agaoğlu, kooperatlfe yazarlardan başka sinemacılann, tiyatrocuların, h e r daldan sanatçıların d a alınmasını öneriyordu. O sıra, üyelerden birl bağırdı: «Ahu Tugrba ile Miijde Ar'ı da alacak mıyız?» Tam Ahn Tuğba ile Müjde Ar üzerine esaslı bir tartışma çıkmak üzereydi ki, arka sıralardan bildik bir ses yükseldi: «Peki ya'n, Ahu luğba bizi alır mı acaba?» Smavla karısık AnjinSan Avukat tncl önol'un oğlu Anadolu liseleri sınavına girdi. Yabancı dil bilmedigi için yüzüne kapanan kapılann acısını hâlâ içinde duyan Önol, yanş atı yetiştirmeye karşı olduğu halde yıllardır süriıp giden eğılime kendini kaptırıverdi. Bundan sonrasını kendi ağzından dinleyelim: «Çocuk bir yıldır okulderskurs arasında gidip gelmekten uyurgezer o!muştu. Biraz çelimsiz olduğu için sınavdan m giin önce kampa aldık. Suçlçeği hastalığı yaypın diye gamma globülin iijnesi yaptırdık. Gerekll vitamin haplannı ve şuruplan yutturduk. kamp süresince gevdiğl yemekler pişti. Ve sınava dürt RÜn kala, çocuk değil de ben hastalamverdfm. Çocuğun sınava srîreceçi okiılun yerinl öfrPneyJm derken, yüksek ateş, boğaz ağnsı, doktorun deyimiyle «Anjlnsan» olmu«um. Aman çocu£a geçmesin diye çırpmdık, ama sakman gfize ç5p batar dcrler. Çocukta ateşle birlikte karın ağnsı, ishal başlangıcı fförüldü ve doktor sıkı perhiz verdl. Ve zavallı 34 saat yağsız tuzsuz Iâpa yiyerek sınava glrmek zorunda kaldı. Sınavdan Sncekl gece, gündüz hastalık yuzunden uyuduğu için, gözüne uyku girtnedl ve ertesl sabah nç, uykusuz, hasta, sınava girdi. Girdi de söz mü? Ev Osmanbey'de, sınava gireceği okul Üskiidar Paşakapası'nda. Eh, IsrenkBy'dekllerl Sağroatcılar'da, Leventlekllert Pendik'te. Bakırköy'deldleri Ümranlye'de sınava soktuklarına göre, bu kadanna ria şiiJrür dedik. Kadıköy yakasında oturan dostumuz olmadığından, arkadaslar gibi geceden karşida kalamadık. Bütfin gece, kaza oiup ya da sis basıp köprii kapanmaz insaUah diye yakanp sabah erkenden yola çıktık. Kazasız belâsız çocuğu sıııava soktuk. Olnıhın bahçesine almmadığunız için de, iiç dört saat dışarda bekleyip yağmurun yağmadığına şükrettik.» *?\.°. S C A R ADAVl Emektar oynncu Robert Preston ve Jnlle Andrews, «Viktor Viktorya» gül. dürusunde. Her ikl oyoncnnun kompodsyonu da, hu yılkl Oscar adaylan arasında: «Andrews ba*. rol, Preston ise yardımcı oyuncu aOayı İkisinin ustiin oyunu, bu adaylıklan kesinkes doğruluyor. olma özgürlüğunü bır süro melde 'geleneksel ahlâk'ı yi de erkek düşmanlıgı. Edsavunduktan sonra Mfars n© de kolluyor Edwardsı vvards, filminin tum hafifhan'ı rahatlatmak ve dedi Gangter Marshan'ın Viktor liği, sampanya denii ba?dön kodulardan kurtarmak .çın ya ile gerçek 'ilişkisi', onu durüculügü ıçinde ku$kıısuz gerçek kışıliğıne. yam kar banyoda gozetleyerek ?er büyük bir çağdaş 'morolist', dmlığa donecektır... çek 'cinsiyetini' dğrendik çağdaa filozof ve ahiâkçı. . ten sonra gelişiyor. 4ma bu, Eleştırd'ğj yalnızca 'ca.ıplar. Edwards'ın alaymın ctozunu klişeler yapaylıklar... ÇünCinselliğin Binbir Gizi pek azaltmıyor yine de. O kü ttun anlattıklanntn gerıSidney Poilack, gcçetıler zellikle King Marshan'm sınde, her buyuk sanatçı gide «Tootsie» ıçm yaptıgı bir herkesm 'erkek' bildiğj Vik bi aslında duygulu, duygukonuşmada şoyle dıyjrdu. torya ile ilişkisınin uyandır sal ve de düşünsel bir vapı «Erkeklik / kadınlık koausu dıgı tepkilerden sonra, bir var... Kışkırtıcı göriinuşleciddiyetle ele alınması zor bara gidip hıç tanımadıgı ki ri ne olursa olsun, sözgpiimi bir konu... Herkesi s'nLlen şilerle 'erkekçe1 kavga ede Viktorya ile Toddy'rsıa benEdwards, cinselliğe V9 cin diriyor, herkes yeni 'kadın'. rek iyice bir dayaK yeyip zersiz dostluklannın veya 'erkek' tanımlamaları ljekler 'rahatlaması', bir tür "erkek Viktorya / Marshan aşkmın sel kalıplara amansız saldıoluyor. Oysa film guıriüru lik' anlayışına getirılen ne içerdiği sevecenliği, msancıl rısı ve 'tabu'lara yüreklı el olduğu ölçüde, bu boauda fıs bir taşlama... hğı ve de hüznu tanıaılamak atışıyia, sinemada Billv Wil der ustadan arda kal'in yere ciddı ijeyler söylemeK koiayDiğer yandan filmin, tü kolay değil... kesinlikle yerleşmiş s:ozulaşıyor...» mü olaganüstu inceiikle çiküyor. «Viktor / Voktorya», Bu sozier, Edıvards'm «Vik zilmiş kişılikleri &ras> ııda, Peter Sellers'i bu açıdan. zaten birco'î tetor / Viktorya>yı vaıarken Marshan'ın eski •sevgilisi ma'sal benzeriikler ^osterdıAnımsatan Dedektif ve çekerken ilkesı oimuş Norma dikkatı çekiyor Bu ğı «Bazıları Sıcak Sevc>r»le sankı... Gerçekten d^, bır da bir tür 'kadınhgın' eleştiBu tema'sal zengin'ıklerin kıyaslanabilir. Son yıllann güldurü çerçevesinde, 'nsan risi: Norma, grotesk, ^ayabu en güzel komedisini mut lığın yüzyıllardir oluştuıdu ğılığin doruğunda, cmselliği yanı sıra, •Viktor / Viktor laka görun, birkaç ksz goya»nin anlatmalda bitmez sı ğu geleneksel ahlâK.ı, «in ni bir silah gibi taşıyan ve rün... san» olma mteliklerınin ve kullanan bir kadın. Billy nernasal ve biçimsel özeilikVVİlder'in «Yaz Bekân» filerdemlennin dışında ge'iştırilen yapay 'kadın / erkek' tninde Marilyn Monroe'nun özelhkierinı, erkeğm deger eteklerinin ruzgârla ha^aya ölçülennı dıkte ve kabul et kalkması sahnesini kullnnan, tirdıği •macidste» bir top tadına doyulmaz bir 'aptal lum yapısını eleştirmek an sarışm* (biraz da Marilyn) cak bu denli başanyl.a »apı parodısinde özellikle beirdilabilirdi... Film, cüKeiitin gi gibi... Öylesine grotesk binbir gizi üzerinde, cinsel bi r parodi ki bu, bir ara Iik denen yoğun, karmaşık. «Edwards bir kadın dflşmaçözumlenemez alan üzerin m mı?» diye kuşkuya bile de sayısız eleştiri, alay, ima düşüyorsunuz. Ama hayır, ve kışkırtıcılık içeriyor., Te Edwards'ınki ne kadın. ne lyi ki Körfez ülkelerinde suyun varilinin 10.000 liraya kadar yühseU diğini gören açıkgöz ler. hemen kolları sıvamışlar. Şimdi hep si birden, Sudan para hazanmanın tam zamanı diyorlar. Bu durumu görünce. yine de olanlara şuhrediyoruz. Ya bir de Körfez Ülhelen'nde gubrenin fiyatı çok yühselseydi... A.S. GÜL&EÇ UOST EŞEK SIPASI Fotoromanlasan sinemamiza tipik örnek: Yakılacak Kadın Yönetmen ve Senaryocu: Osman F. Seden / Görüntü: Salih Dikışçı / Oyuncular; Fatma Girik. Bulut Aras, Yılmaz Köhsal, Nuri Alço. Yüdırım Gencer, Ayşe Nur, Günay Girih, Hıkmet Taşdemir, Talât Gozbak / Erman Film / (Lale. Yumurcak, vs.) Sinemaria oyuncular 6nemlidit, yönetmenler Önetnlldir, teknık ekip onem Udir. Ama onemli olan ve çokluk herşeyin gerisinde kalan yapımcılar vardır bir de, onlarır damgasını vurduğu yapımevleri vardır. Sözgelimı Amerikan slnemasında bır Louis Mayer, Samuet Goldwyn veya Walt Disrey'in, ttalyan sinemasında bir Dino de LaurentiLs veya Carlo Ponti'nin, say/sız yönetmenden daha etkiii oldugunu söyle mek, Golavvyu veya Disney filmlerinın belli bir estetik ve sanaisal görüşü olduğu denli be'.ırlı bir dünya görü şünü de yansıttığım söylemek, abartma değildir.. Bu girı$< şunun için yap tım: Türic sinemasında da, böyle, yapımcılarının kişill ğinin dac.'gasını taşıyan ve bunu yıliar boyu sürdürmüş şirKetler vardır. Erman Film. bunların bugün ayakta oısn en eskilerinden blrldlr, sinemamiza «Vurun Kahpeye»den, «Ge lin/Dügün/Diyet» üçlemesıne dek sayısız başyapıt armağan etmiş, sahibl ve kurucusu Hdrrem Erman'ın çoğu zaman en lyi seçimleriyle önemli yapıtlar vermiştir. ürman Film, yıliar dır yalnızca 'Arabe&k'le ve sulu gülduıülerle yetiniyor, düzeyll lilm yapmıyordu. «yakılacak Kadın»a bu önemli şirketin yıliar sonra ilk kez «normal film»e dönüş yapmasının getirdiğl umutla gittik. Ne yazık kl, «Yakılacak Kadın» bu umudu hiç de doğrulamıyor. 20 yıllık bir süreye yayılan bu 'aşk, Mafya ve intikam öyfcüsü' melodramın ve foto romanın en kaba, en grotesk çizgilerlıü taşıyor. En ünlü yıldızların en ünlü yönetmenler eşllğinde gazete foto romanlarında boy gösterdlğl günümüzde bu, bel kl de şa&ırtıcı değil. Foto romanlar sinemalaşıyor, sl nemamız da foto romanlaşıyor.. Flün, sayısız mantıksal ve ruhbilimsel tutarsızlıklar, saçmalıklar içeriyor: 20 yıl boyunca sürdürülen sabırlı aşklar ve nef retler, 20 yılda hiç değişme yen insanlar. paralarmm güme gltmesi karşısında, yetişkln oğullarının öldürülmesinden çok daha büytlk tepkt gösteren babalar.. Ve filmde günâha, pis liğe bulaşmış herkes sapasağlam, ayakta kalırken, he men yalnızca 'masum' insaniarm, gençlerin öldürül mesine dayanan garip ve lğrenç bir gizli sadizm... Bu hengâmeden arda kalan sa yılı şeyier. bizce, Fatma Gi rik'in vücut güzelliğinin hiç bozulmadığını gösterdi ği sahneler ve Yıîmaz Kök sal'ın bir hayli lezzetli 'berduş polis* kompozisyonu... KİM KİME DUM DUMA Yok arkadaş, benlrn bos zamünlarımı £ee!Ozamun in ti Haubeue zaman dfdürmem'. i? Vook tonnmj boş sty lerie de s uöra^ırım. Rslında inson do\u\ amma , Ikıriltte bugün MAUMAU AYAKLANMASL $1NA ÇARPriRlLAN K£NyATtA, İNGİLİ2 SÖİ MÜR6ECİLBHB KARŞI MÜCADELB £DiyOlt{ DU.&ATtULAK(N rAfJYAM CtARAK AJt'rg.'' LBDİKLERİ MAUAAAU'LA* ASLINDA KSHYA'NtN azGÜKLÜĞÜ IÇJN AYAKLAN. Mt$LABt>/. &AYILARI S BİNİ A&MAYAN BU çerecİLER ÇOK İLKEL. SILAMCARLA ŞA~ VA$A(ZAK İtjGİLİZL£RI OB»$BTB. PÜ$Ü' " RüyofiCAfiDi. fâss're BAfAüıyA ULA$A. NA DeĞ'V 13 BİN Kf$İ ÖLDÜRDÜLERl. SOHLİNDA K£HYA CUMHU&tVBTI KURULPU, INGİLİ2LB/? Ç£KİLPİUER. İLK 8A$KANU&A JÖMO KENYATTA ŞBÇİL0İ.. HAK'JOMO KENYATrA^MAUMAu HAREKETÎNİ YÖNETMEKLE SUCLAHMIŞTI. 7 Y/L HAPİS CEZ* 8 NtSAN Mümtaz ÂRIKAN BAŞARISIZ BtR MELODRAM Fstms Girlk ve Bulut Aras, Osman F. Seden'in yönettiği başansız bir melodram olan «Yakılacak Kadın»da birarada görülüyorlar^ 50 8 NİSAN 1933 Kurban Bayramı dolayısıyla gazetemiz bugün yayınlanmamıştır.