Katalog

.*»•»• ÇAĞDAŞ YAYINLARI OKTAY AKBAL Dünyaya Açılmak EDERİ: 200 LtRA Isteme Adrest: Çağdaş Yayınlan Türhoeağı Cad. 39/41 Cağaloğlu tstanbul umhuhyet 59. Yıl; Sayı: 21075 Kurucusu: Yunus NADÎ 40 TL. 30 Nisan 1983 Cumartesi rek, «Bu millet ne çekmişse ayrıhktan çekmiştir. Böliik pörçük partiler kuracakları yerde doğru dürüst kuvvetli partiler kursunlar, koalisyon döneıui yaşamak istemiyoruz.» dedl. Cumhurbaşkanı Evren, Erzincan'da yapılan «Ahmet Muhtar Paşa 83» plan tatbikatı sona erdik ten sonra dün Erzincan'da halka hitaben bir konuşma yaptı. Evren, MGK'nın ne söz verdiyse zamanmda ve hatta zamanından önce ye rine getirdiğini belirterek, son olarak Siyasi Partiler Kanunmıun da hazırlandığını bildirdi. Evren, bu konuya iiişkin şunları söyledi: «Siyasi faaliyetler serbest bırakıldıktan sonra bunun heveslileri ne kadar çokmuş. Mantar gibi siyasi par ti kurucusu ortaya çıktı. Bu millet ne çekmişse ayrılıktan çekmiştir. Buradan par ti kuracak vatandaşlara ses lenmek istiyorum: Bölük pörçük partiler kurac'kla rı yerde doğru dürüst kuvvetli partiler kursunlar. Artık eskisi gibi koalisyon dönemi yaşamak istemiyoruz.» Henüz kurulmuş bir partinin bulunmadığını, partile rin 16 Mayısta başvuracakla rını anımsatan Cumhurbaş kanı, daha sonra şöyle dpvam etti: «Basından gördüğiımüz ka darıyla herkes lider olnıa (Arkası 10. sayfada) i ULUSLARARAS! ÇİÇEKÇİLİK A.Ş. Tel: 75 94 6475 07 85 Telex: 23289 Sık. Tr 22.627 Istg. Postakutusu :374/İST. Secim Cumhurbaşkanı, Erzincan'daki konuşmasında «siyasetin heveslileri ne kadar çokmuş. Mantar gibi siyasi parti kurucusu ortaya çıktı» dedi. Işık KANSU ERZtNCAN Cumhurbaşkanı Kenan Evren, seçtmlerln 6 kasım 1983 pazar günü yapılacağını açıkla dı. Evren, «Eğer fevkalade bir durum zuhur etmezse, Türkiye için zor şartlar ta ABD Savunma Bakanı Cumhuriyet'in sorularını yanıtladı Evren: Doğru dürüst partiler kursımlar hakkuk etmezse, inşallah 6 kasım 1983 günü normal düzene Türkiye tekrar geçe cektir» dlye konuştu. Evren, Siyasi Partiler Ya sasırun yürürlüğe girmesinden sonra yerden mantar bi termiş glbi parti kurmak ts teyen »rin çıktığını belirte mm Weinberger: Türkiye isterse. Cevik Güc üslerden yararlanır ABD Savunma Bakanına göre Türkiye, Yuna. nistan için bir «tehdit kaynağı» değil. Hasan CEMAL WASHİNGTON Acil müdahale gücü... Çevik guç.. Acıl ıntıkal kuvveti... ya da, yine aynı anlamı ta şıyan ve tngilizce baş harf lerinden oluşan RDF... Amerika Birlaşik Devletlerinin Ortadoğu"ya özsllikle Körfez bölgesine dönük çıkarlarını korumak üzere kurduğu askpn güç Türkiye'yl de «görev» ya da «sorumluluk» alanı içine da hil etmış gözüken ortak askeri komutanlık... Bu gıicün bölgeye müdahal<3sini kolaylaştıracak koşullar... Üs ve depolama kolaylıkları.. Geçen aralık ayında ABD ile Brüksel' de ünzalanan «mutabakat» gereğince Anadolu'da modernize edilecek üsler ve Muş'ta Inşa edıtecek yeni hivaalanı Askeri yardım... Türkiye ile Yunanis tan arasındaki yediye on oranı... Kafamın içinde bu so rular... Potomac nehrinı geçıp Pentagon'a doğru kıv nlıyoruz. Yemyeşil çimenler üstünde sarı kırmızı laleler... Amerıkan Savun ma Bakanlığı: 23 bin şivıl ve askeri nremur çalışıyormuş... Hayli sıkı güvenlik kordonunu aşıp ucu gözükmeyen koridorlarda yürümeye başlıyoruz. Her bir NATO ıllkesınden davetli birer gazetecıden oluşan renkl) bir topluluk... Mıhmandarımız hayli tedırgın. «Aman peşimi bırakmayın, kaybolursunuz» diye uyarıyor bızleri süıvkli olarak. Neredeyse «elele tutuşun da öyle yürüyün» diyeçek... Gülüşüyoruz... ABD Savunma Bakanı Caspar Weinberger, «haycü başlayın ateşe» dıyerek açıyor basın toplantısınj. Cumhuriyet adına yönâlttiğırn sorularm bırinci bö lümü, Amerikan çevik kuv veti ile ilgili. Stratejik konumu açısından Türkiye çevik gtiç için uygun mu? Herhangı bir olağanüstü durumda, Türkiye'de modernize edilecek üsler ve özellikle Muş'ta inşa edilmesi ilke olarak kararlaştınlmış olan havaalanımn çevik güç tarafır.dan kullamlması Amerikan yönetimince düşünülüyor mu? Amerıkan yönetimi bu fconu da, Ankara'dan «önonay» almak için herhangi bir gi rişimde bulundu mu bugüne kadar? Bulunmadıysa, düşünüyor mtı? Geçen ara lık ayında Brüksel'de Ankara ile Washington arasın da imzalanmış olan «muta bakat» sadece NATO çerçevesinde mi, yoksa bu çer çeveyi aşıyor mu?... Weınberger'in bu sorula ra karşılıklan hayli genel niteiikte oldu. Bazı sorularımızda ısrar edince, şu karşılığı vermekle yetindi: Üslerin kullanımı Tür kiye'nin rızasma bağlıdır. Ancak Türkiye İsterse, bn üslerden, acil müdahale gfi cü için yararlanabiliriz... Pentagon'un bir numaralı yöneticisinin sorulannuza verdiği yanıt şöyle oldu: « Biz blr NATO ülkesiylz, Türkiye de bir NATO ülkesi. Bu nedenle butün savunma konularında çok yakın bir işbiri;ğ:ıniz olagelmiştir. Türkiyc'nin çok stratejik konumda bir ülke olduğundan kitnsenin kuşkusu yoktur. Güneyr ya da bir başka yöne doğru blr Sovyet saldırısı ha Ihıtte en canalıcj ikrnal yol larının üstünde hulıınmaktadır Türkiye. NATO'nun doğudakl kalesi konumundadır. Geçen yıl Ankara'ya geldiğun zaman, Türklye' nin askeri gücü, hnva savunması, NATO ve hür (Arkası Sa 11. Sü. î'dr) Erdal İnönü eekildi Prof. İnönü siyasete girmeme konusunda kesin karar verdiğini açıkladı. Haber Merkezi Demokratik sol bir partinln liderliğini üstlenmesi için kendisine yapılan önerileri düne kadar inceleyen ve bugün de Ankara'ya giderek Ankara'daki bazı cevrelerle temasfca bulunacağmı daha once açıklayan Prof. Erdal İnönü, dün sabah yaptığı bir açıklama ile siyasete kesinlikle girmeme kararı aldığını bildirdi. Ve Ankaraya gitmekten vazgeçti. Erdal İnönü, «Kararım kesindir. Bundan sonra benim üzerimde durtılmamasmı rica ediyorum» dedi. Erdal înonü'nün siyasete atılmama kararıyla ilgili dün sabah yaptığı açıklama soyle: «Durnmumla ilgilenenleri daha fazla merakta bırakmatnak için vardığun kararı hemen açıklıyorum. Siyasete girıneyeceğim. Yapmakta olduğum işleri kendi kendime bırakama İNÖNÜ «Ozür dillyonun» yacağunı, bilim çevreslnden kendi isteğimle kopamayacagımı anladım. Ben aradan çekilince, siyasette benden beklenen birleştiricilik gorevini yapacak başkaları ınubakkak bulunacaktır. Kararım kesindir. Bundan sonra benim üzerimde durulmanıasını rica ediyorum. Kararımm şaşırtaeağı insanlardan, beni büyiik iyi niyetle siyasal gö reve cağıranlardan özür diliyorum. Bugüne kadar benimle ilKîlenen herkese özellikle basuı mensuplai'ina candan teşekkür ediyorum.» Sunalp: Ben Türkiye'ye yayılmış bir insanım ANKARA (Ctımhuriyet Burosu) Sağ kesime yonelik parti kurma girişimlerini Ankara'da «Mavi Ev»de sürdüren emekli Orgeneral Turgut Sunalp, «Ben Türkiye'ye yayılmış bir insanım» dedi. Dünkü temaslarına ilışkin gazetecilerin sorulannı yanıtlayan Sunalp, «Ekibimin gücü hususunda şüphem olsaydı bu işe başhımazdım» biçiminde konu^,(Arkası Sa. 13, Sü. 8'de) Solda dramatik gelîşme Yalçın DOĞAN ANKARA Var mı yok mu? Ankara'ya geliyor mu gelmiyor mu? Katılacak mı, vaz mı geçecek? Günlerdir Erdal İnönü çevresin de birbiriyle çelişen haberler ve bu haberler doğrultusundaki beklentiler Erdal İnönü'nün dün îstanbul'da yaptığı açıklama so nucunda artık noktalandı. (Arkası Sa. 13, Sti. 6'da) Birlestirici kadro arayışı Necdet Calp, Erdal İnönü'nün kararım saygı ile karşıladığım belirterek «Bu karara varırken ül. kemizin içinde bulunduğu koşullan muhakkak çok iyi değerlendirmiştir» dedi. ANKARA, (Cuınhuriyet Bürosu) Sosyal demokrat tabana dönük parti kurma çalışmaları, Erdal İnönü'nün «Siyasete atılmama kararı» ile yeni bir yön kazandı. Karann Ankara'da duyulmasından sonra parti kurma faaliyetlerini sürdüren çeşıth gruplann «birlestirici nitelik taşıyan kadro arayışlannın» yoğunlaştığı belirlen di. Ankara'daki gruplar «tnönii faktörünün» ortadan kalkmasıy la birbirleriyle sürdürmekte ol. duklan goruşmelerinı hızlandır dılar. Öte yandan Ankara'da bugün toplanmaları beklenen II Başkanlarının sosyal demok rat kanattakî gelişmelerle ilgili bir durum değerlendirmesi yao maları bekleniyor. Sosyal Demokrat kanat Anka. ra eşgüdüm komitesi adına bir açıklama yapan Recai Kocaman «İnönü bu kadromın Içlnde yer alacak değerli öğelerderi biri idi, ama kadro yalnızca Erdal Inönü'den ohışmuyordu» dedi. Recai Kocaman, Erdal tnSnü'nün siyasete atılmama kara. rmın grup adma bir değerlendirmesıni yaptı. Kocaman özet. le şöyle dedi: «Sosyal demokrat, demokratlk sol, ortanın solu nasıl adlandırırsak adlandıralım parlamento yelpazesinin sol tarafuıda yapdacak bir hareket kitle ve taban hareketi olmak gerelnr. Biz sayın Erdal inönü'nün (Arkası Sa. 13, Sti. 3de) Sosyal Demokrat kesim Gölhan: Her şeyimiz hazır ANKABA (Cumhuriyet Bürosu) Sağ kanadın bir kesiminde çalısmalar yapan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı eski Müsteşarı Mehmet Gölhan, «Fırtına henüz dinmedi. Aslında gruplarm hedefi bir, gidiş yolları bir. Herkes lider olmak iddiasmı sürdürürse bir sonuca varılamaz el(Arkası Sa. 13, Sü. 7'de) HEM CİMRİ, HEM İNATÇ1 «Kurt generaUer nasü olsa onu alteder» düşüncesini slldi. Aday furyasmın nedeni Füsun ÖZBİLGEN 76 sayılı bildiri ile siyaset yasağımn kaldınlmasının ardından siyasi kamuoyu ilginç bir biçimde hareketlendi. Yüzlerce ısim ve 20'ye yakın parti kurma çalışmalan ile ilgili temaslar gazete sütunlarmdan taşı yor. Hemen herkes parti kuracağı hava(Arkası Sa. 13, Sü. 6'da) Pentagon'daki ipler onun elinde Dıs Haberler Servisi ABD Savunma Bakanlığı' nın başına geldiğinde toplam 170 milyar dolarhk bir butçenm sorumluluğunu üstlenen Caspar Weinberger daha sonra yaklasıh 200 milyar dolarlıh bir butçeyi omuzlamaya basladı. Başkan Ronald Reagan'ın Weinberger'i Savunma Bakanı olarah atamasından sonra çoğu kişinin düşüncesi «Pentagon'daki kurt generaller nasıl olsa onu altederler» yönündeydi. Ne var hi Weinberger'in üç yılı askındır Savunma Bakanlığı kottuğunda oturuyor olması, bu duşüncenin yanlış oldugunu gösteriyor. Kaldı hi tam tersine VVelnberger. ağırhğım hoyarah Pentagon'daki ipleri eline geçirdi. Başkan Reagan, Kaliforniya Valiliği sırasında Maliye Müdürlüğü'nu yapan eski dostunu, Pentagon'un başma oturtmakla ashnda, ulusal bütçenin en büyüh bblü(Arkası Sa. 11. Sö. 8'de) kımdır?. Aydın Yalçın: Bozbeyli ile işbirliği yapacağız ANKARA, (Cumhuriyet Bfirosu) Sağ kanatta partileşme trafiğinde Prof. Aydın Yalçın ile eski Demokratik Parti Genel Başkanı Ferruh Bozbeyli dün ikincı kez bir araya geldiler ve işbirliği yapacaklarım açık ladılar. Siyasal gelişmelere ve sağ kansttaki birleşme girişimlerıne ilışkm görüşlerını açıkla yan Prof. Aydın Yalçın «Sunalp Paşa'mn yöntemi demokratik degil» dedi. Prof. Aydın Yalçın dün, SBF' den istifa dilekçesini Dekan Yardımcısı Prof. Güney Dev(Arkası Sa. 13, Sü. 3'de) Ismail Cem, kuracakları partinin ilkelerini açıkladı Haber Merkezi Sosyal Demokrat bir partinin kurulus hazırlıkları içınde olatı gazeteci yazar İsmail Cem, kurulacak partinin ilkelerini açıkladı. İsmail Cem ve arkadaslarınca kuruluş hazırlıklan yapılan partinin «Lider isminden önce temel flkeler çerçevesinde blrlik ve beraberllğin meydana getlrilmesi» çabasında olduğu (Arkası Ss. 13, Sü. 4'de) Bayarhn evi türbeye döndü Hazırcevap Sokaktaki eve gelenlerin Bayar'dan ne «cevap» aldıkları şimdilik belli değü. Ziyaret. çilerin artması nedeniyle Bayar'ın evinde gün. de 1 kilo çay demleniyor. Deniz SOM Sağ kanatta «mazf»nin ya da «ati»nin politikacüarı için Celâl Bayar'm evi «türbe» oldu... Hemen «her kes» Çiftehavuzlar'daki bu evin kapısını çalıyor... Bayar'm evi bahçe içinde ve iki katlı. Bulunduğu sokağm adı «Hasarcevap». Gelenlerin Bayar'dan ne «cevap» aldıkları şimdilik belli değil. Hemen her «zlyaretçi» evden aynlırken ay m açıklamayı yapıyor: Tecrübelerlnden Istifade ettik... Sohbet ettik... Bayar da henüz kamuoyuna bir açıklama yapmadı. Yeni siyasal dönemin baş ladığı geçtigimiz pazartesi günü «Kendime üç gün ts tlrahat verdim. Blrşey «8ylemeyeceğim.» demişti. Üç gün sonunda «Üç günlük ls tirahatim devam edlyor.» dedi. îkincl «Üç gün»ün sonunda da tekrar üç gün da ha «istirahatli» oldugunu söyledi. Bayar'a yakm çevrelerden sızan haberlere göre Bayar sağ kanadı birleştirmeye ça lışıyor, uzlaşmalannı istiyormuş. Evin içinde neler konuşulduğunu bilemiyoruz ama «nasıl» konuşulduğu belli. Pencereleri ağaçlarla çev (Arkası 10. sayfada) TürkYunan diyaloğu pamuk ipliğine bağlandı Sedat ERGİN STRASBOURG Dışişlerl Bakanı İlter Türkmen ile Yunan Dışişleri Bakanı Yorgo Haralamboponlos' un önceki gün burada yaptıkları görüşme ile Türk Yunan ilişkilerinde yeni blr «dlyalog denemesi» tılmış oldu. başlaBu aşamada, Türk Yunan dlyaloğunun resmen kurulduğu söylenemiyor. Şimdilik Bakanlar yalnızca diyalog için bir yöntemin saptanması gereği üzerinde anlaştılar. Türkmen ve Haralambopoulos bütün tahminleıin otesinde iki saat süren ikinci gorüşmelerlnde yönteme iiişkin çeşitli «düşünceler» ortaya attılar. Bu «dusünceler» önümüzdeki günlerde Ankara ve Atîna' da hükümetler nezdinde de ğerlendirilerek bakanların haziran aymda yapmayı ka rarlaştırdıkları görüşmede (Arkası Sa. 13, Sü. 5'de) Partiler milletvekili adaylarını 27 ağustosta acıklayacak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafmdan 6 kasımda yapılacağı açıklanan genel seçımler için aday listelerinin 27 ağustos günü saptanmış olması gerekiyor. Siyasi Partiler Yasasının geçici 6. maddesi milletvekili adaylarınm doğrudan Kurucular Kurulu üyelerinin en az üçte iki çoğunluğu tarafmdan, seçim bölgelerine göre, bunlann çıkaracağı milletvekili sayısrnın iki katı olarak genel seçimden en az 70 gün önce saptanacağı ve adaylarm yuksek seçim kurulu başkanlığı ile Adalet Balcanlığına bildirilmesini öngörüyor. Bu hükme göre partiler mill«t»ekili adaylannı 27 ağustosta bildirecekler. Orhan Veli Gibi... Kim ne derse desin, en iyisinl Orhan Vell söylemiş: «Sarhoş oldum da / Senl hatırladım yine; / Sol elim / Aceml elim / Zavalh elim».. Bu, hem eleştiri hem de Içtenlikle yapıhnış blr özeleştiridir. Solun, bunca. olaya, bunca deneye karşm süren, «acemiliği» korkanz kl, geleceK dönemlerde yine eskisi gibi böyle sürüp gideçek. Sol, geriye doğru dönüp, kendi kendine «Çok mu başarılı sınav verdik?» diye sorup, lleriye doğru atacağı adımı, bu sorunun yanıtı ile blrllkte atmalıdır. arkası Sa. 13, Sü. ¥i GERÇEK Yumuşafc Inîş Içîn oOayların ardındaki TürUye'nin poîitika to~ poğrafyası aşağı yukan beU lidir. Bu topoğrafya üstünde oluşacah siyasal partilerin haritası da toplumsal kesimlerde çizilmiştir. 1980 Eylülunden 2,5 yıl sonra, 19B3'ün Nisan ayında siyasal parti kurma girisimleri serbest bırakılınca, değişih bir ortamla karşüasacaklarını umanların düş kınkhğına uğramalan bu bakımdan doğaldır. Gerçehten ülkemizdeki iki ana siyasal çizgi İttihat: Terahhi ile Hürriyet • İtilaf partilerinden beri sürüyor. Bu gerçek. liberal «Serbest Fırka» denemesinde de ortaya çıkmış, Atatürk'ün devletçi fırkasıyla toplumda hemen iki kanat oluşmuştur. Şimdi daha karmaşıh yapıda da olsa toplumsal yansımalarda ihi ana akım yine be••• (Arkası Sa. 13, Sü. 8'de) ı Polonya'da sessiz bekleyls. > YunanlsUn'da ABD üs lerine karşı gösterllere 250 bln kişi katıldı. 3. Sayfada lstanbol'dan 49 nıilyar "ira vergl Joplana» cak. 7. sayfada Siyasi partilerle bfrlikte futbola yatırnn basladj. 12. Sayfada ABD Senato Komitesi Yunanistan'a yardımı artırdr WASHINGTON, (AA) Birleşik Amerika Senatosu Dış îlişkiler Komitesi, Reagan yönstiminin karşı çıkmasına rağmen, Yunanistan'a verilecek kredi mîktarınuı artınlmasını kararlaştırdı. Dış tlişkiler Konıitesi'nde dün yapılan oylamada. daha önce Temsilciler Meclisi Alt Komitesi tarafmdan tüm deği» şiklikler kabul edilerek, Türldye ve Yunanistan'a yapılacalc olan yardım ve silaiı satışlann da 10'a 7 oranuım korunman kararlaştırıldı. 723 politikacı siyaset yasağı kapsamında 11. sayfada