Katalog

1983 KÜLTÜRYAŞAM Cumhuriyet 5 Ç inceleme/araştırma karşüaştırmah edebiyat çalışmalan kapsamında ytr alan «Ortazaman Anadolu Komşu Milletlerinin Eposlannda Kadin Kahramanlar» yazısı da konuyla ilgili 7engüı örnekleri araştırma friindemüıe getirmektedir. «Türk Masallannda Yunan Etkileri ve Dede Korkut Kitabı adlı yazı olsun, «Balkan Uluslan ve Halklan Halk Kültürü Ortaklıgı» yazısı olsun onur dikkatle derlenmiş zengin malzemeyi düzenleyip değer lendirme ustalığını yansıtmaktadır. Masalla ilgili çalışmalan arasında Keloğlan masallannx konu edinen inceleme bu tipin dünya uluslanndaki benzerlerine değindîkten sonra taşıdığı ana niteükleri belirlemektedir Bu çalışma kahramanı «Mitostan kurtuluş . gerçeğe yöneliş» aşamasma yerleştirmektedir. ne uzun yülar hizmet veren elejtirmen ve araştırmscı Tahir Alangu'yu on yü önce yltirmlştihu. duğu kadar folklor kapsamında dar bir yeri olan «Halk Edebiyatı»dır. Alangu, konuya belirli bir çerçeve içinde bakmıştır. El«mizdeki çalışmalarda folk'.orla ilgüi yöntem sorunlan çok sınırh tutulmuştur. Delirlenen çerçeve folklor alanmın bütününü hiç bir biçinde içermemektedir. Ancak kaynaklardan aktarmalar yapılmıştır. Bu bölüm için konunun tarihçesiyle bu a:ada bizdeki gelişimiyle t'gili kimi yararh notlar demek yeterli olacaktır. ON YIIi ÖNCE YÎTÎRMİŞTÎK Turk edeblyatmın Ineelenmcsî Münîr 111 Folklorcunun değil, edebiyat araştırmacısının bir ürünü Türkiye Folklonı El Kitabı / Yazan: Tahir Alangu / Adam Yayın. cılık / 334 sayfa Konur ERTOP Eleştirmen Tahir Alaogu, (1915 1973) «Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman» ve «Ömer Seyfettin» kıtaplarıyla iyi bir aras.tırmacı olduğunu kanıtlannştı. Ölü münden sonra yaymlanan «100 Ünlfi Tflrk Eseri» de onun edebiyat metinlerine canalıcı noktalardan yaklaşmasmı bilen çahşm&sımn ürünlerindendi. îkînci uzunçaları çıktı Kültür Servisi Ustat Mü. nir Nurettin Selçuk'un anısını yaşatmak amacıyla, sanatçının 1970 yılında doldurduğu bantlardan oluşan ikinci uzunçaiar da, ölüm yıldönümü olan 27 Ni. san günti Yapı ve Kredi Bankası tarafından satışa çıkarıldı. Orhan Telmen'in katkılarıy la hazırlanan bu uzunçalarda beşi Münlr Nurettin Selçuk'iın bestesi olan sekiz yapıt yer alı yor. îstanbul'da, Yapı ve Kredi Bankasmm Tünel. Osmanbey ve Sişli, Ankara'da, Kızılay, tzmir' de Kordon şubelerinde satılan uzunçaiar, bankanm öbiir şubelerinden de ısmarlamak yoluyla sağlanabilecek. MünJr Nu. rcttin Selçuk'un bu ikinci uzun çalannda şu yapıtlar yer alıyor «Çıkmaz deruni d'Iden efen dim muhabhetin,» «Bir melek Sine», «Ateş1 suzanı firkat», Bilmem Kaç Yı) arartım seni btdana kadar», «Kandillı Viizrr ken uykularda», «Yar sendcn kalınca ayrı», «Yalandır dnğuştan sarbos olduçum», «Sen şarkı söylediğin zaman». Rahmi Pehlivanlı'nın bir derdi var essam Rahmi Pehlivanlı'nın ba §ı dertte. Dertte deyince telaşlanmaym. Tatlı bir dert bu. Pehlivanh'nın «Türkiye Koleksiyonu» gerçekleşme aşamasında. Bir arabayla bütün Anadolu'yu dolaşacak, en az üç ve en çok beş resünle Türkiye'nin her ilinden kesitler \'erecek. Bu beşaltı yıl sürecek tasan için tüm yurt dı şı bağlantılarını da kes miş durumda. Ankara'da atölyesinl kurmuş. hare kete geçeceği günü bekliyor Şimdl sıra geldi Pehlivanlı'nın derdlne. Bu girişimine bir ad arıyor Rahmi PehllvanIı. P.K. Ç. 27/Ankara ad resine yapılacak öneriler arasmdan, en uygun adı bir seçicl kurul sap tayacak. Kazanana ve İlgi çekici öbür önerilere Rahmi Pehlivauh çeşit11 armağanlar verecek. R Onu ilgüendiren halk edebiyaüdır Yaşamının son yıllannda Boğaziçi Üniversilesı'nde «Türkjye Folkloru» dersini okutmuş olan Alangu'nun kitabının birind bölümü bu derslerle ilgill olarak yöntem bilgileri verlyor Bu bö lum ts. 23154). «turkiye Folkloru El Kitabı Notlan: Türkiye folklorunun arasfarma yolları, kaynakları, kadrosu üzerine bir deneme» başlığmı taşımaktadır. Eklenen bir açıklamadan merhum eleştirmenin tasarîadığı çslışmanın ancak «bir bölümünü» yazabildiğini ORreniyoruz. Elimizdeki matnin içiDde de eksik parçalar var..dır. Bunlardan biri, bn$ka bir vazısından bir aktarmayla famamlanmaya çausilmış tır. Elimizdeki metin konuyla ilgili bir yöntem araştırması olmaktan uzaktır. Gerçekte yazann folklora vaklaşımı bir folklorcu (halk bilimci) yaklaşimi olarak ele ahnamaz. Onu ilgüendiren edebiyat tarihçisinin alanı ol Yours Sincerely ya da TRT'den sevgilerle ERLİ yapımlarla başannuı doruğuna ulaşan TRT, yerü haberlerle de aynı başanyı surdürmekte! Olay, içinde bulunduğumuz nisan ayımn 6'suıda haber bültenlerinde ortaya çıktı. «TRT/Nevşehir/ft/ney/no. çıkışlı haber Ankara1 da ae ve od tarafından deneüenerek yayına verildi Görevli spiker de tüm ülkeye bangu bangır yaydı haberi. Hem de hiç teklemeden haberi TRT haber bülteni'mn 5. sayfasından bir tek sözcüğünü değiştirmeden aynen veriyoruz: Nevşehlr'ı geçen yu ziyaret eden Pederal Almanyo Kızühaç Başkam Yours Sincerely ile bu ulhede çalısan Türk isçileri tarafından Nevşehir Valiüğine iki ambülans armağan edildi. Nevşehir'e getirilen ambülanslar Vali Ahmet Başsoy tarafından teslim ahndı Ambülanslar, daha sonra Nevşehir Devlet Hastanesi'ne devredilecek." Merakhsı için not, 'Yours Sincerely°iıin İngilizcede ne anlama geldlğini ve nerede kullanıldığım bilenler bilmeyenlere söylesin. Hatta bilenler, TRT'nin dilbilir muhabirterıne, spikerlerine, müdürlerine, redaktör spikerierine. şeflerine, denetçilerine de söyleyiversinler bi zahmet. Araştırıcı yönünün ürünleri Karagöz'ü, «Kırun Türklerinin Nasrettin Hocası Özenbaşlı Ahmet Akay»ı koau edinen yazılar değişik alanlardaki yaratışların ardmdan tarih, sanat ve msan gerçeklerini ele almaktadır. «Necatigil'in Şiirlerinde Masai Temleri ve Motifleri» yazısı ile «Aziz Nesfn ve Halk Masallan» başlıkh yazılar gunümüz edebiyatuıın masal kaynağıyla ilişkilsrinden kesitler yansıtmak+adır Alangu'nun kitabmı taşıdı gı ada göre değerlendirmek yanhş olur. Bir folklor el kitabı değildir bu. Yöntem bölümünün araştıncıva sağlayacagı yarai' suıırlıdır. An cak derlenmiş makaleler bo lümü onun araştırıcı yönunün ürünlerini bir araya ge tümektedir. Dikkatle derlenmiş zengin malzeme Alangu'yu ilgılenrliren folklorun geniş kadrosu de ğil, ancak halk edebiyaü ol muştur. Kitabının ikinci bölümü bu alanla ilgıli türlü makalelerini kapsıyor. Onu yakmdan ilgilendiren bir alan destanlar ve masailardır. «Bizans ve Türk Kahranıanhk Eposlannın Çıkışı Üzerine» başlıkh yazısı bu bakundan dikkat çekicidir. Battal Gazi'nin tarihsel kişiligi, Arap Bizans ılişkileri, Anadolu'nun Türkleşmesi çerçevesinde oltışan «Battalname>nin, Bizar.s'ın benzer destan kahramaaı Digenis Akritas eposuyla ilişkisini saptayan bazı «>debiyat tarihi, destan 'nrelemeleri, karşıhkh kültür Uişkileri yönünden dikkat cekici bir çalışmadır. Yazann Kültür Servisi Tuğrul Tan yol, Haydar Ergülen ye Adnan Özer'ın hazıriadıgı Üç Çıçek Seçldsi mayıs ayında yayın yaşamrna ginyor. Ayhk olarak çıkacak olan Uç Çiçek Seçkisi, şiirin ana sorunlarını gündeme getimıeyı, çeşıtli sanat dallannda genç kuşağın ürünlerine ağırlık vermeyı, her ay bir Üçüncü Dünya külturünü sanatıyla, edebiyatıy la tanıtmayı amaçlıyor. Cemil Yener'm bir Mehmet Akif incelemesiyle Cahit Tanyol'un «Şiirde Kollektif Hejecan ve Lirlzm» yazı&ı Zeyyat Selimoğlu'nun bir oykusü, Edip Cansever, Hilmi Yavuz, Abdülkadlr Bulut, Barış Pirhassn, Tuğrul TanyoT, Turgay Fisckîi, Adnan Özer ve Suat Varda!''n şıırleri yayınlanacak. Üç Çiçek seçkisinin ilk sayısı mayısta yayınlanacak Y Hîştt Onlar ki... Onlar hi verir •hafta sonu»nda dünyaya nizamat Bin turlü teseyyüp bulunur hanelerinde. Bizce 'Yours Sincerely», •Saygılarımla» demege gelir. Mektubu yazanm adının ve imzasmın hemen üstune yazılır. A.S. GECEDE Yazan: Leyla Erbil/Adam Yaymcılıh/87 sayfa. Leyla Erbü'in •Gecede» adlı yapıtmda top• ladıgı yedi öyküsü ilk kez 1988'de yayın' landıgında. geniş bir okur yığınına ulaşamadıysa da, kendi okurunu bulmuş, sanat çevrelerinde canlı bir ilgiyle karşılanmıştı. «Gecede»nin ikinci basımı, yazannca yeniden gözden geçirilip düzenlenmiş. Çağdaş edebiyatımızm sağlam ' bir koşesinde yerini almış bulunan Gecede»nin on beş yıl sonra yapılan ikinci basımmm göreceği ilgi, okurun da nereden nereye geldığinin bir göstergesi olacak belki de. EDEBİYATIMIZDA İSİMLER SÖZLÜĞÜ Hazırlayan, Behçet Necatigil/Varlıh Yaymlan/Eklemeli u. baskı/516 sayfa. Behçet Necatigil'la ilk kez 1960 yılında yayınlanan *Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü», bu alanda önemli bir gereksinmeyi karşüayarak o günden bu yana 11 baskı yaptı. «Sözlüfe»ün bu son basımma Hiltni Yavuz, Doğan Hızlan v e Ali Tanyeri'nin yardımlanyla 21 yeni madde eklendi. Necatigıl'in titizlikle hazıriadıgı bu yapıt. 93.7 Türk edebiyatçısınm ozelliklerini ve başlıca yapıtlannı. edebiyat armağan ve ödüllerini. ölümdoğum günleri çizelgesini içeriyor. •Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü», yalnızca ögretmen ve öğrencilere edebîyat derslerinde bir kîlavuz olmakla kalmıyor. aynı zamanda edebiyatla ilgilenen ve ugraşan herkes için bir el kitabı nitelliği taşıyor. şitli sanatçılarunızîa yaptığı ilginç konuşmaları bir araya getirirken, tiyatro dünyasınm bazı sorunlanm da yansıtıyor. Kitap dört bolümden oluşuyor. 'Şlmdi Ne Yapıyorlar» başlıkh ilk bölümde, Ohtay Akbal, Melih Cevdet Anday, Haldun Taner, Oğuz Atay, Fakir Baykurt, Salah Birsel, Edip Cansever, Necati Cumalı, Behçet Necatigil, Selim Heri, Ö. F. Toprah. H. t. Dinamo. E. B. Lav, Ülhü Tamer ve Bekir Yıldız'la, söyleşiler yer alıyor. 'İki Ressam* bölümünde, Elif Naci ve AgOp Arad anlatıhyor. *Bir Tiyatro Adamı» başlıkh bölümde, Muhsin Ertuğrul üstüne bir yazıyla gunümüz Alman tiyatrosu üstüne bir yazı var. Son bölüm ise 'Görebildiğim Kadarıyla Romanya» başhgını taşıyor. hayvanlar 5.5.C.B GÜLGEÇ MISIR KONSEYİ Yazan: Leonardo Sciascia/Çeviren: Dumrul Cemgil/E Yaymları/210 Sayfa. Leonardo ScMscıa'yı Türk okuru, yıllar önce yayımlanan iki kitabından anımsayacaktır. Bunların ilki «Boyfeuşun Günü". ikincisiyse «Herhesin Payı»dır. Sicilyah bir oğretmen o!an Scıascıa. yaztırtık yaşamuiın büyük bölumunu Mafia Uc savaşıf ma ayırmıştır. Ülkemızde çıkan iki kitabında da ana tema Mafia'dır. Bugün romanlan sinemaya uyarlanan, Mafia konusunda da yeryüzunün en büyük uzmanlanndan sayılan Sciascia, karşımıza bambaşka bir kitapla çıkıyor. «Mısır Konseyi» yine yazann çok iyi bildiği. tarihini sindirdiği Sicilya'da geçiyor. 18. yüzyılda Sicilya'nın en büyük kenti Palermo'da gecen bir tarihsel olayı anlatıyor. Usta bir kalemden, nadide bir inci» kadar güzel bir kitap. AYAŞLI VE KİRACILARI Yazan: A.V. Lunaçarski/Çeviren: Kevser Kavala/Adam Yayıncuik/171 sayfa. 1917'den 1929'a kadar Sovyetler Birligi Halk Eğitim Komiserligl görevinde kalan Lunaçerski'rdn belki de en belirgin özelîiği, devrim öncesinin son aydın kuşafuıdan devrim sonrasınm ilk aydın kuşagına uzanan sağlam bir kültür blrüdmi temelinde, sanat ve edebiyatı siyasete köle etmeyen, doğmacıhktan uzak, hoşgörülü bir tutumu özümlemiş olmasıdır. Lunaçarski' nin 1909 ile 1931 yıllan arasında kalem» aldığı sekiz yazısını içeren bu kitapta da, Shakespeare, Renoir, Proust, Heine, Switt, Dostoyevski ve Shaw gibi sanatçılar üstüne incelemeleri, politikaya soyunaa pek az kültur adammda rastlanan bir inceliğin, duyarlıhğın ürünlerl SANAT VE EDEBİYAT ÜZERİNE KİM KİME DUM DUMA HEEYlfm'ıiK DE AHTILfiBniR Behic AK S^ J&^. îenf ORDR OVR! Oaha eve qelmmlısift / $£N0£ ÛfiP/t RPTHLS flPm DV/İMftJ! / fB£NYMtâMÎflB [KEN, IENOE u&S/A/f ÎNSAN BİR DÜŞÜNCEDİR Yazan. Recep BUginer/Yazho Yayıritan/ 137 sayfa. Edebiyat ve tiyatro adamı Recep Bilginer, •İnsan Bir Düsüncedir» adlı yapıtında. çe Yazan: Memduh Şevket Esendal/Bllgt Yaymevi/227 Sayfa. Bilgi Yaymevi, öykücülüğümüzün büyük ustası Memduh Şevket Esendal'm Dütun yapıtlannı yayımlamaya «AyoşU ve Klracıtorı»yla başladı. Uzun süreden beri piyasada bulunmayan bu romanın Esendal'dan ilk örnek olarak verilmesi iyi bir seçim. Az sayıda öyküsü ve bu tek romam dışında, yurt içi ve yurt dışı görevleri dolayısıyla yazarlığa 1946'ya kadar ara veren Esendal, siyasetten aynlıp kendini tümüyle edebiyata adayınca aranan bir sanatçı oldu. *Ayaşîı ile Kiracıtorı». Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki başkent Ankara'yı anlatır. Aynı evin kira odalarında neredeyse ortak bir yaşam süren, sade, sıradan lnsanlann ilişkilerini verir. Hızlı bir degişimı yaşayan toplumumuzun bu dönemini, Anadolu insanmı yakından tanıyan bu ustanın yahn dilinden okumanuı tadını genç kuşakların da tatmasını diliyor va Bilgi Yayınevi'ni bu yararh girişinünden ötürü kutluyoruz. Itarîhte bugün MUSSOLİNİ'NİN SONU... t94S'T£ BU6ÜN,ITALVA*NIN FAŞİSTÜDER BENİTO MUSSOLlNÎ ÖLOÜRÜLPÜ.'H. DUN YA SA1/AŞ/H/N AVGUPA 'OA SON A EGM£. SİNE 8ÎRKAÇ GÛH KAIA, NAZlLERİN YARDIK4I ilE l£V/ÇAE}y£ KAO^yA ÇA. UŞAN K*USSOÜNİ,METKE.Sl ClARA PBİ TACCİ VE 15 *A$i£TUDER, COMO GÖLÜ YAKtNlARlNbA CA YAKAL4AIDIL4R.ERTESI ĞÜN BELUONTE ÇATOSUMDA MAK/NAU 7V>£XLE ÖLDUJZLİL. DÜLER. (28 NİSAN) BİR GÜN £0fJfZ4,CE. I ŞSTLEfii MİLJQNO' YA GETİRiLEKEK 8İR GARAJIN SALKONUMA BA$ AŞAĞl AS/L4&IK ' İ SA6HAICI REStMDE, SOLDAN IKINO M $OLıHIUCUHCÜ İS£ CLARA PETACCİ' 28 NİSAN Mümtaz AR1KAM 50 28 NİSAN 1933 Ankara 27 (Telefonla) Huşusî hastanelere dair kanun lâyihası Meclis ruznamesine alınmıştır. Lâyihaya göre hususî hastaneler ancak Sıhhat ve tçtımaî Muavenet Vekâletirun müsaadesıie açılabılecektir. Vekâ let bu müsaadeyi vermek için hastanenin bına, tefrışat, ve ışletme sermayesi vazıyet lerinl etrafite tetkik edecektir. Yeni kanu nun gösterdiği şartlara uygun olmaksızın hekimler ve diğer mütehassıslar tarafmdan hasta yatırmak için hususî yerler açılması fcpkim'erin rmıayenehanelerine. ofur Hastaneler kanunu duklan yerlerin bir kssmına hasta yatırmaları yasaktır. Her hususî hastanenin bir mes*ul rnüdürü bulunacak ve bu müdür Türkıye'de icrayı san'ata mezun bir Türk üekimi olacak ve iki senesi hasta nelerde ohnaktizeremem lekette 5 sene doktorluk etmiş bulunacaklar Layihada hastalarm doktor ve mütehassıs, hastabakıcı kadrolannın, eczane ve seririyat lâboratuvarlannın tedavı hususundakı mecburiyetlerine ait hekımlerle bu mecburıyetlere riayet etmıyen ve hastalann tedavısıns ait ihtimamlan yerine getirmiyenler 1kkmria oezslar vardır