Katalog

29 MART 1983 EKONOMİ Cumhuriyet 7 EKDNOMIDE • • j»» 50 milyon dolar iHracat hedefliyor Tanm yönelih krediler sıfsrlandı ANKARA, (ANKA) Mart aymın 1118 tarihîeri arasındaki bir haftalık dö nemde Hazine'ye 11 milyar liraya yakm kısa vadeli avans olanağı sağlandı. Bu arada Tanm Kredj Koope ratifleri'ne yöneltilen krediler sıfıra indirildi. Yılbaşmdan bu yana giderek dn raltılan Tanm Kredi Koop^ rat.iflen'ncten yapılan top lam gerj ödeme 17,1 milyar lîra düzeyine çıktı. Tanm kcsiminde hafta içinde sade ce Tanm Satış Konp?ratifle ri Birliklerine «destekleme» amacıyla 24,2 milyon liralık kredi açıldı, Güney Sanayi kârsız bölünı kapatıp gelişme yoluna Güney Sanayi Genel Müdürü Alptekin: «Batı ve Doğn pazarlanndaki ihracat olanaklarını değer. lendirip diize çıkacauız.» Güney Sanayiin aylık ciro hedefi 1983 yılında 2 milyar liraya yükscldi. Kenan MORTAN 18 mart günü Mersin Gezi Moteli'nde bir tören vfjrdı. 1832 yılmın en başanlı ihracatçılanna Mersin thracatçı Eirlikleri to.raî'ından pîaket veriliyordu. Yakiaşık 200 kadar konuğıın arasında bir kişinin aşırı heyecanı hemen ilk bakışta göze çarpıyordu. Bu kişi. madalyasını almak üzere ileri do« ru yöneldijtinde alkışlann cia arttığı görüldü. Öyle ya. temmuz 19H2"de kapanma haben verilen ve üretimini durduran Güney Sanayi A. Ş. 17 milyon doiarhk ihracat yaparak kendi alanmın birincisi olmuştu. Çöküsten yeniden yükselişe geçen yol nasıl açılmışt.ı? Tören sonrası görüstüğümüz Tiirkiye İş Bankası'nm atadığı Genel Müdür Br. AüJla Alptekin Cumhuriyet'e. «Bu bir ekip başiU'isuhr. Cabamız tüm yönetiınin ve çahş;ın işçilerîndir» de mek tevazuumı gösteriyordu. Alptekin bunlan derken, Güney Sanayi'nin hemen nerdeyse Adana'nın tüm kent alannıa ya yılan labrikasmda büyük bir organizasyon etkiniiğinin gerçekleştiği hemen herkesin bildigi bir şeydi. Kuruluşun, İş Bankası. Ziraat Bankası ve ENKA Holding ortokhgına alınmasmdarı sonra teks'ildrki dünya krizine koşut olarak düzenlemeler yapılmıştı. Bunlar arasında havlu ve hah bölümünün iptali başta geliyordu. Böy leiikle, karlıhk noktası çok gerilerde olan üniteler devre dışı bırakılmıştı. Oysa temmuz 1982'de sıcak bir Adana güniin de görüştüğümüz kuruluşun es kî ana paydaşlarmdan Hasan Sapmaz Cumhuriyet'e, «Güney Sanayi havludan paraşüt ne kadar bempn her şeji gerçeklcştirir. Böylcsi bir kuruhışun kapanmavSiııj akıl almıyon» demişci. Demek ki Türk işletme hayatmda dikey iş bölümü kadar yatay düzsyde gcrçekleç tirilen ihtlsaslaşma çabası da çok önemliydi. Nitekim geçtiğimiz arahk ayında İzrr.ir'df Rörüştüğümüz Başbakanlık Teş vik Uysfulama Dairesi Başkanı Frcî. Dr. Ekrern Pakdemirli, «Türk işletme sisteminin 1983 yjîınt'aki cn büyük sorunu n«dir?» sorumuza, «Işletmelorin orjranizasyon bakımmdan düMnlemnesi trereği, paradan tîa finutısmandan da önde gcliyor:» demiştt. Demek ki bu tanıda (teşhistc) doğruiuk payı yüksskti. 1950*11 yjllarda Çukurova'da tekstil sanayinin teınelıııi at?.n bu kuruluşun kııpannmdan son ra yeniden düze çıkmasında eçık başarı göstergeleri ihracat ve ciroyda. 1981 yılmın son üç aylık döneminde aylık ciro 1,7 milyar lira iken, bu cironun l!.'P3'de ayda 2 milyar liraya ulaşması hcdefîeniyordu. Tekstı! de dış pazarîarda açık bir bunahın yaşanırken Güney Sanayi 50 milyon doiarhk bir ihracat planlıyordu. Aynı zamanda mühendis olan ekonorni doktoru Alptekin bıınun yöntemini bize şı'iyle RçıkJadı: «Batı \olu kapalıydı. îpek \o lımun geçtijri doğu pazrîrları ise nçıktı. Zorladık ve doğu pıtzariannda kcmlimizc has kaüttyle îhracatı serçekleştirdik. Şinıdî ise artîk dofru ve batı pazarîavı aiMsında bir denpe kuracağ:z. ÖzriJiîJc kardcş kııruluşumuz MKPA aracılığıyla hedefiArtan ciro ycni bir üretim düzenlemesi ve bu arada yöne tim anlayışındak: değişikîik. işçi başına verimin artması bir yana, yeniden işçi alınrnasma neden olmuş. Güney Sanayi a: ğustos 198'J'de f>>'00 işçisiyle elektrik borcunu ödeyemeyip, ka pısma kilit \urdugunc'a Sapmaz'lar «miicbir nedcn» öne sürüp işçi çîkarmak iL7«re Adana BölTe Çalışma Müdürlüğü'ne ba^vurmuştu. Şimdi isö çıkarmak bir yana. 300 kişiye daha yeni ekmek kapi.sı yaratılmış. Yine de Dr. Alpickin tevazu içinde, «Israrla allını çiziyonım. Bankalann borçhtrı ertelemede vc yeni bir para en jcksiyonu yapmalarında özel bir gayretleri olniasaydı bir şey yapamaztîık.» diye ekliyor. Temnıui 19C2'de Devlet PlarıJama Teşküatı'nm yaptığı e.kspertız çalışmasmda Güney Sanayi'nin değeri 26 milyar TL. olarak biçilrnişti. Sonuçlar. ^o lişmeler, böylesi büyük istihdarnı, katma degeri uhuı kurvıluşlann lüusal ekonomimn yalarına «örel» olarak desteklenmesinin yarannı da gösternüyor mu?. Yalçm DOGAN Âlmaıılarâ Suııulacak Onerıler Nerede?.. önce çok aynntilı rapor hazniadılar. Sonra sırasında her pavtinin ayaı konuyu işgcrüldü. Şimdi de. Beriin Belediye Başkanı «nabız yoklauıak» amacıyia Türkiye'dc... Alman secimîerini sağ koalisyonn oiıışturan partiler kazanınca, bizim bazı yetkililer sevindı, «yaşasm, yardını artar» diyerek... Oysa, A'manya'da ralışan işçilerin a.uzmı bıçok açmadı, açmıyor da... Nasıl açym kil Bir başka ülkede bir parti iktidara gelirse, sevinmek ya da üzülmek, ancak biaira gibi hâlâ «şark tipi» toplumlara özgü. Tnrnam, Aîmanya' da sağ koaiisyonun iktidannı nlrdürmesi, Türkiye'nin NATO çerçevesinde alacağı yardım miktannı artınr. Birkaç yüz milyon Mark artırır. Anıa, aykeri yardırnı artirır. Peki. ya ekonomik yardım?.. Ya sürekli siyasaî gerekçeievle katılaştınlan ticari ilişkiier?. Ekonomik yardım belli ölçülerde artsa bile ki, artmasını düşünmek oldukça iyirnserliktir Aircanya'da calışan işçiîerie ilgüi ahnacak karariar ne olacak?.. Şu anda Alman yotkililerine egemen olan düşünce yaoancı işçi sayısım azaltmaktnn geçiyor. Kalen işsi/iikten kıvranan Türk işc'iierinîn sayısı 110 bin dolaymda. Ve bu sayı her geçen gün arayor. Alman toplumunda Almanların işsizliğ'* ortada. Yeni iş edinenler, eJbette öncelikle Almanlar oluyor. Tş edinme sırası yabanciiara çok sonra geliyor. Dolayısıyla, bir kez işsiz kalmdî mı, ysniden işe girmek çok güçleşjyor?.. Aslmda, Almanlar bu güçiüğü gidermek için pek çaba göstermiyoriar. Göstermelerin.i bek'emek de biraz «ham hayal» olur. İşsi^ kitlenm ardmdan. çocuk sorunu var. Almanya'da çalışıp da. lıalen çocukları Türkiye* de oturan işrileri yakından ügilendiren ikincl sorun bu. Almanlar altı yaşından daha büyük işçi cocuklarınjn Almanya'ya golmesini istemiyorlar. Belki bu yaş .sınırı dalıa yükselebilir. 1214 yas.a kadar çıkabilir. Ama, çocuklar için bir sınır getirilecepi kesin. Ayrıca, dogrud.m Türk ekonoınisini ilgilendiren işveren primîeri, işçilerin Alman bankalanndaki birikmiş ta.sarruflan gibi yıllardır sözü edilen konular artık kesinlikle yeni kurallara bağlanacak. Türkiye bu konularda hangi önerileri hazırlıyor?... Bunu henüz kimse bilmiycr. Çünkü, Almanlarm Türk işçilerine yönelik düşünceleri, önerileri. planîarı var. ama bi/.im henüz yok. Bizim yetkilüere ve hatta «î5akan» düzeyindeki yöneücilere sordugunuztia. «iıyie s<?rt önlenıleri ve önerileri biz kabul etmeyî>:,» diyorlar. Ama, hangi mantıkla, hangi güçle. hangi karşı öneriyle «kabul etmeyiz», orası daha belli değil. Viyana onlerine kadar Avrupa'yı cığ;ıcyen atalarımızm torunları olarak, «kabul etmeyiz» olur biter! Bir de karşı tarafa bakalım. Adamiar, işi ciddi tutuyorlar. Almanya'da en çok Türk işçisinin bulunduğu kent Berlin. tşte, î3er]in Belediye Başkanı da şu anda Türkiye'de. Çeşîtli görüşmelerde bulunacak. Yabancı işçiler konıısunda Türkiye ne düşünüyor, bunu öğrenmeye geldi. Daha sonra, başka düzeyde Alman yetkilileri de gelecek. Türkiye'nin önerilerinl almak istiyorlar. Düşüncelerini biimek istiyorlar. Ama, o düşünce ve öneriler henüz ortada yok. Askeri ve hatta bir an için ekonomik yardımın arttığmı düşünsek bile. işçilerin Türkiye'ye geri dür.meleri Türk ekonomisine neye malolacak?.. Birkaç yüz milyon Mark'lık yardımm artması karşıhğmda, Almanya'daki Türk işçllerinin geri dönmeieri, Türk ekonomisinde nasıl bir etki yaratacak?.. Scrunîarm iç. jçe yoğruLmuş insani boyutiarınm üstesinden nasıl gelinecek?.. «Yaşasın, seçîmi sağcılar kazandı» diye sevinmek yerine, bu konularda düşünce ve Önerl üretrnek galiba daV.a gerçekçi oiacak. Çünkü, oradaki sağcılar önce kendi ülkelerini düşünüyor. Oradaki sağcıiarm vereceği karariar, burada sevinçleri kursakta bırakacağa benzer... esi'ne Pans'te kredi aranatak fnfLr dan projeyi desteklemesini va kredi tahsis etmesini ısteyecek. Karayalçm, toplu konut fonu'ndan projeye kredi akışmın henilz başla yamarnas] ve bu durumda inşaattann gecikme olasılığı çıkması üzeriue, Avnıpa iskân fonu yöneticıleriyle gö rüştükten sonra önümüzdekj hafta başında Türkiyo'ye dönecek. ANKARA, (ANKA) KentKoop Genel Başkam Murat KJarayaiçın, Batıkenfc projesi için gerekli parasal kaynak bulmak umuduyla dün Paris'e gitti. Murat Karayaîçm, Paris'te bugün topîanacak Avrupa Konseyi îskân Fonu Yöne tim Kurulu toplantısma ka tılacak. Toplantıda Karayal çın, Batıkent pro.jesi ile 11 1 gili bilgı verecek ve fon İSTANBUL. (TIÎA) Olcıımuş Holding Tunus'ta pamuklu dokuına enfcgre tesislcri kuracak. Okumuş Holding Yönetim Knrulu Baskara Melimet Okurnuş tarafmdan verilen bilgiye göre, sorrnayesi Tunus ve Smıdi Arabistan devletine alt olan SuudiTunus Kalkınma Bankası (Stusid) ile Okurnuş Holding urasında Tunus'ta pamuklu dokuma entegre tesisleri kurmak üzere bir anîaşma imzalandı. Kurulacak şirketin scrmayesi ii) milyon dolar olacak. Sermayenin yüzcle 4Ü'ı Okumuş Holcîing, yüzde 35'i SuudiTunus KaJkınma Bankası, yüzde 15'i TunusKuveyt, Kaîkmma Bankası, yüzde 10'u Riyat'ta kurulu Arap Yatınm Bankası tarafmdan karşılanaeak. Okumuş Holding Tunus'ta dokuma tesîsi kuracak Ocak ayı dışsatımında sınai ürünlcrin payı geçen yıhn aynı döncminc oranla artmaya dcvam ettiği dikkati çckti. A\K,\liA, (ANKA) Türkiye'ııin gelenekse] tanm ürünleri ıhracatındn «ÖÂİrnen diişüşün 1932 yıh içinde olduu ft'ibi, 1983'ün iik aymda da devam ettiği görüîüyor. Edinilen bilgiye çore, 1033 ocak aymcia tanm ürünleri dışsatımı binde 4 oranmda geriledi ve 233 milyon dolar olriu. Dış üîkelere satılan kuru üzüm, kuru incir, fmdık, pamuk ANKARA Türkiye Vakıflar Eankası T.A.O.'nun lS"2 yıh Olagan Genel Kurul Toplantısı .11 maTt perşcrnbe günü saat 15.00'de Ankara Kavaklıaere Atatürk Bulvarı No. 207'de Genel Müdürlük binasında y&pılacak. Bankfnm mevcut her on hissesine sanıp olan ya da bu miktar hisseyi temsil edenlerin bir oya sahip olacaklannm oğrenildiği Gene] Kurul'da, toplantıya bizzat katılmayan ortaklar temsilci göıv d»rebileceklordir. Türkiye Vakıflar Sankası Genel Kurulu 31 Martia yapılacak Dışsatımm ana gruplara dağılımı (Bin Dolar) GENEL TOPLAM Tanm Ürünleri Madencilik Sanayi Ürünleri 1982 OCAK 446.114 234.133 13.053 103.878 (9c) 100.0 52.5 2.9 44.6 Pay 1983 OCAK 478. 147 233.248 8.885 236. 014 (%) 100.0 48.8 1.8 49.4 Pay Bazı tanm ürünleri dıssatımı (Bin Dolar) MADDELCR Kuru İncir Kuru Üzüra Fmdık İncir Ezmesl Tütün Pamuk Buğday Un DÎĞERLERt 1982 Ocak 1.678 5.310 24.014 121 Ekonomî Servisi Koç Yatırım ve Pazarlama A.Ş.'nin 1881'de 1.05 tniîyar lira olan cirosu geçen yıl 1.9) milyar liraya çıktı. 1032'de 439 milyon lira kâr eden şirket bu yıl ortakianna yüzde 50 kâr payı dağirıyor. Koç Yatınm geçen yıl kâr payı dağıtmamıştı. Koç Yatırım ve Pazarlama A.Ş. % 50 kar payı dagıtıyor 1983 Ocak 610 4.585 18.321 354 Eitonomi Servisl RABAK Elektrolitîk Bakır VR "Vlamuücri A. Ş. 1982 ym faaliyeti sonucunda 519 milvon 784 bin lira net kâr sngladı. Sermayesl 700 milyon lira , ozknynakları 2 miîyar 67 milyon lira olan RABAK'ın Genel Kurulu dün toplandı. 1.200 personelin çcılıştıgı .1.500 ortaklı RABAK 1932 rie 16 mi!v?.r 197 milyon îiralık satış yaptı. SatışJanmn 1 milvar 653 milyon liralık bölümünll dışsatım olarak gerçeklpşüren şirkptin 1982'dekl yatınm hsTcamalan S21.JÎ milyon lirayı aştı. 19R3'de 29 mıiysr iirahk satış hfisılatı, 7,5 milyar liralık dışsatım ve 1 müyar 430 milyon liralık yatınm harcamosı hedsfieyon RABAK'm ortaklarma bu yıl yüsdo 60 oranında kâr payı dağıtacağı belirtildl. 519,7 milyon kâr eden RABAK yürde 60 kâr payı verecek 73.045 35.389 6.509 2.138 297.910 86.063 33.537 8.255 325.952 470 Değişinı (%) 63.6 13.6 23.7 192.6 17.8 5.2 26.8 78.0 9.4 gibi önemli ihraç maddelerinde azalma, buna karşm incir ezmesi, tütün, buğday gibi ürünlerin dış satışlarında ise yükselme oidu. 1982'nin ocak ayına göre. kuru incırde yüzde 63,6 kuru iizümde yüzde 13,6, fmdıkta yü7de 23,7 pamulîta yüzde 5,2 m unda da yüzde 7ü'e varan ır.racat düşüşü saptandı. Buna karşın aynı ay İçinde İncir ezmesi ihracatı yüzde 192,6 artışla 354 bin dolar, tütün ihracatı yüzde 17,8 artışia 86,1 milyon dolar buğday İhracatı yüzde 26,8 artışla 8,3 milyon dolar olarak gerçekleşti. 1.983 yıh ocak ayında, bir önceki yıla göre vüzde 72 oranında artış kaydedcrek 478,15 milyon doiar olarak belirlenen ihracatta sanayi ürünlermin paymın, tanm ürünlorinden daha fazla olduğu saptandı. Sanayi ürünleri 236,0 milyon dolarla ihracatta yuzde 49,4 oranında bir yer alırken, 233,2 milyon do lar düzeyinde kalan tanm kesimi ihracatı yüzde 48,8 oranında bir pay aldı. Sınai ürünlerinin dışsatım içmdeki payının geçen yıla göre arttığı dikkati çekti. 1982 yılmın ocak aymda sınai ürünlerinin, payı yüzde 44.6 olurken, bu yılın aynı döneminde yüzde 49.1 oldu. Kuşçulu: Hazineci bakışın yerini ekonomik bakış aldı İSTANBUL (THA) Istanbul Ticaret Odası tarafmdan düzenlenen Kamu Alacakîarımn Uzlaşma Yolu ile Tahsili'ne ilişkin panelde konuşan Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürü Aykon Dofian «19781981 yıîında beyan edilen scrvetiore getirilen ycni vergi uygulaması af şeklinde tıitelendiriîmemelidir.» dedi. Panelin açış konuşmasını yapan Nuh Kuşçulu, 1983 yılında arka arkaya getirilen Vergi Kanununa iiişkin değişikliklerin bir reform nitfîliğî tasıdıgma dikkat çe korck «^îaliyc'dc hazineci pörüş yerini ekonomik bakış açısma terketmi.'jtir. Yeni kanunda istediklerimizjn yüzde yüzünü elde edememîş olmamıza rağmen bu ko nu bizim için büyük önem taşımaktadır» dedi. Açıklamalarda bulunan Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürü Aykon Dogan, «19781981 yıllannda yaşanan ekonomik bunahnı lar dikkate aljnarak gelir ve kurumiar vcrgisî kanunları na göre kazançlarım beyan eden 2 milyon civarmdakî vatandaşa kanunla bazı im kânlar verilmiştir. Ancak bu vergi aft'ı şeklinde degerlendirnıemelidir» dedi. Aykon doğan konuşmasmda özetle şu açıklamalarda bulundu: «Gerek kamu keslminde gerekse özel kesimde vadesi gelmiş bulunan 360 mllyarı aşkm vergi alacağı vardır. Bu kanun, yıllarm birikiml olan bakiyenin 22 ay içinde tasfiyelendirilmesi ve ödenıe kolaylıgı sağlama îm kânını arar» dedi. Vergi düzenlemelerinin sürekli gündemde tutulması gerektiği üstünde duran Marmara Üniversitest İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Halil Nadaroğlu, «Bu bir vergi barışı teklifidir. Dosyaları sınırlama girişinıl ise büyük başarıdır. Burada ekonomik menfaatin iyi hesaplanrnası gerekliydi ve yapıldı. Ancak JVIaliye'nin başarıya ulaşması için çok etkin bir vergi idaresini kurması şarttır» dedi. Lîranın değer yitirmesi AAerkez Bankasrnı 140 milyar zarara scktu ANKARA. (ANKA) Türk târası'nın yabancı paralar kar şısında sürekli cîrğer yitirmesi sonucımda Merkez Bankası 133,9 müyar lira zarar otti. Türk Lirası'nuı 1C8?. yılında yabancı paralar karşısında ortalama yüzde 30 oranında de ğer yitirınesiyle Merkez Ban kasının aktif ve pasifindeki al tın vo dövizlerin Türk lirası karşılıkları yeniden dcğerlendirmeye tabi tutuldu. Merkez Bsnkası Yasasma göre, yeniden değerlendirma sonucu lehte ve aleyhie doğacak farkiar, bankanın yıllık kâr ve zarar hesapiarı aışıuda ayrı bir hesaba alınıyor. Bu hesabın kullar.ılnri vpya itfa koşullan ise Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankası ta rafmdan ortaklaşa saptanıyor. Merkez Bankası'nca yaymla nan son vcrilerc göre, bankanın aktifindo bulunan değerlendirme farkı, 479,4 milyar liradan 613,2 milyar liraya yükseldi. Merkez Bankasuıın kur değişmeleri nedeniyle \:ğ radığı zararı hazine'den talısil etmesi ör.görülüyor. İr?ci Kredi Bankası'nm dün yapılan Olağan Ge nel Kurul toplantısmda, banka Yönetim Kuruluna, eski Başbakanhî: Denetleme Kurulu üypsi Ayhan Fırat, eski Ulaşhrma, Günırfi'c ve TPKPI. Orman Bakcmı Hüseyin ö^?.lp, rski THY Ger.el Müdürü Ertuğrul Alper, emekli Albay Abdülkerim İpekçi, Av. Erdogan Sezgin ve Bekir Kocaağaoğlu seçildüer. İsçi Krccîi Bankası Genel Kımıîu dün toplandı Turizm Bankası nın tatil kredileri 2 kat yükse!fifdi ANKARA, (ANKA) Turizm Bankası'nm 21. olağan geneî ku ntlu yapıldı. Kültür ve Tumnı Bakanı İlhan Evliyaoğîu tatil kredilerinin 60 bin liraya çıkanldığmı bildirdi. Turizm Banîcası Genel Müdürü Cafer Canlt ise, «1382 yıbnda plan ÎÎCdet'î olan yıîlık 8 bin yatak kapasitesi gfcrçekîeşnüş oldıı» dedi. Turizm Bankası'nm 21. oîağan genel kurulunda bir korjuş. ma yapan Kültür ve Turizm Bakant İlhan Evliyaoğîu, bundan bir kaç yıl önce 300 miiyon olan banka sermayesinin bugün 15 milyara çıkt:ğını belirtti. lihan Evliyaoğîu özetle şöyle dedi. <' Bankamız ilkeierine bu yıl yeni jlkcler ekîemiştir. MoIa mp.rkeulerînde akarjalut ve ben^pri yeTİerde yapılacak olan tuvaîevîrr için 1 yıl vadeli yüzde 5 faizîi kredi veriterelîtir. Ayrıca bu yıl Kıbns Türk Fecîere Devio'inde de turistîk îesisîerc kredi verilecektir.» r Frcmk aperasyonu, Türk turizmini kötü efküeyecek tZMİR, (Cumhuriyet Ege Bürosu) Ege Seyahat Acentalan Derneği I'ransız Frankı'mn devalüasyonu ile birükte getirilen dış seyahat kısıüamasmın Türk t.udzmini oîumsuz yöndo etkileyecegini açıkladı. ESAD açıklamasmda Fransız turistlerinin yurt dışmda yapajairian harcamamn 2000 FF iie sınırîandığmı bu durura. da 1933 yıh kıyı motel bağlantılannm olumsuz etkileoeceğini bildirdi. Altına düskün bir toplumuz ama../ Suni tohumlama ile koyunlar Merinasa döniisfürülüyor ELAZIĞ, (a.a.) Yerli ırk koyunların sun'i tohum lama yoluyla mennos ırkı na çevirme çalışmalarınm pürdüğü ve clumlu sonuçlar alındığı bıldirildi. Ve terîner Müdürlüğü yetkiîile rinden alman bilgiye göre Sultansuyu harasında 1980 yilında başlatılan yerîi ırk koyunların merinos ırkına dönüştürülmesi çalışnıalannda bu güne kadar 11 milyon 200 bin lira harca ma yapıldı. îlgililer, sığır cıiığı geliştirme projesi kapsamında sürdürülen ırk dönüşümü çaiışmalarınm uzun vadeli yatırımlar ol duğunu, amaçlanan hedefe ulaşıhp ulaşılmadığırun an cak, 1985 yıh sonlarında anlaşılabilecegini ifade ettller. Türkiye'de altın ayarinın Darphane 'nin yasal sorumlul Darphane Genel Müdür Yardımcısı İlhan Sayın, «Eskiden halk hiç olmazsa bilezik alırken Darphane damgası arardı. Sonra nedense bu eğilim de giderek ortadan kalkü» diyor. Nilgün UYSAL «Ne yazık ki, Türkiye'de al tın piyasası'ııda da tükeüciyi koruyan adamakıllı bir düzenleme yok. Türk Standartlar Enstitüsü de nedense soruna el atmadı. Darphane'nln üstlennüş gözüktüğü görev ise, herhangi bir «yasa»ya ya da «karar»a dayanmıyor. Eger kendisine bir başvuru sözkonusu olıırsa, Darphane gerekli tahJüieri yapar, rapor hazırlar. Yoksa, en ufak bir yaptırım frücü ya da zorlayıcılığa sa hip değiliz.» Böyle diyordu Darphane Genel Müdür yardımcısı îlhan Sayın ve ekliyordu: «PJskiden halk hiç olmazsa bilezik alırken Darphane damgası arardL. Sonra nedense böyle bir aranış da giderek or tadan kalktı. Oysa, alıcı Darplıane damgalı altını >eğlerse satıcı da isier istemez bizinı kanahmızdan geçtlkten sonra malını sunmak zorunda kalabilit.» «CEZASI HAPÎS OLMAF.T» Türkiye'de altın ayan ile îlgill olaAltına düşktinltiğü ile tamnrak ne devlcün sistematik bir denetimi var ne de altm alıcısmın mış bir topîum açısmdan îlörşfütlennıesi... Darphane'cim eınekli kimya^er Maüide Ertekin, han Sayın'ın söyledikleri ger«Zaman zamıın Darphane nıemıırlarınm gizli bir operasyonla pi çekten ilginçtî. yusad.'î dlUn toplp.mas'Tü» ö:i?riyor ve diyor lci; «Eksik ayarlı Yılîar yılı tüketiciyi koruma altın satanJaıın ceznsı hapis olnıah, as)s oaraya çcvrilmemelidir.» alaııında Türkiye'de köklü ön leralere ve örgütlenmelero gi dilemernişse, bunun bir nedeni de belki Türk toplumunun ye ni yeni «tüketme»ye alışıyor ol raasıydı. Batı ölçüierinde tüketilmemişti ki, tüketici Batı ölçüierinde örgütlenebilsin. Area altm için aynı şey söylenebüir miydi?.. Diyeceksiniz ki, altm tüketilmekten çok alınıp saklanması sözkonusu olan bir metadır. Doğru. Ama yine de altm tü keticisi olrnaktan çok «altm alıcısı diyebilecegimiz kesim, kendi haklannı korumak açısından bir ölçüde eli kolu bağ 3 ı gözüküyor. Çünkü, altın ayannm doğnı Juğunu saptamaya yönelik hiz metlerin hepsi aîtm satıcıları için düşünülmüş, alıcılan için değil. Altıncı esnafı, kendisine Anadolu'dan gelen altını tekrar işlemek üzere erittiği zaman, ayannı kontrol için bir küçük örnsği ya Darphane'ye gön deriyor ya da özel tahlil laboratuvarlanna.. Başka bir enlatımla, Türkiye'dc ayar kont rolünün bir «rc?.mi» bir de «özel» örgütlenmesi var. Bu iki örgütîenmenin de iş leyişi «istegs bnğîı». Aitm sa tan esnrf îrandisi gerek duyar sa, Darph?ne'yo ya da özel ]abo ratuvarlara başvuruyor ve ücret karşılığı tahlil yaptırıyor. Bunun dışında, ne devıetin sis tematik denetimi sözkonusu ne de altın alı&smın örgütlenmesi... «Ayaküstü altın borsası»m biraz olsun yakından tanır mı yım umuduyla Kapalıçarşı'da dolaştığıra günlerde, tüm ba kımsız ve hırpani görüntüsüne karşm, sevimli mi sevimli «oyuncak sokak»lardan birinde «ayarevi» tabelası ile karşılaşm ca şaşırmıştun. Ne demekti ayar evi?.,. Bu, resml bir kurum muydu?... yoksa özel bir işletme mi?... Bir mirü arahğın mini dükkânı, gerçekte kimya laboratu vanydı. Çarşı'daki esnafın kügük küçük altın numunelerini tahlil için yolladığı bir iâborntu var,. Orada tamdığım Sııyıa Macide Ertekin, Darphane'dcn emekli bir kimyagerdi ve tiike ticiyi koruma açısmdan uygu lanahilirliğine inandığı bir sis tem öneriyordu. Diyordu ki. «Zaman zaman Darphane me murlarının parasım vererek piz lî bir operasyonla piyasadan altın topîaması öngörülcbilir. Yeier ki, piyasadaki altın ma nnülerinin üstünde her kuyumcunun kendi alameti fa rika» damgası bulunsun. Sonradan İstanbul Kuyıımcu Sunatkpr'nvı Derrrği ile toma sa eeçtiğ;mde, Macide ErteIrin'in sözünü ettifvi «patent» sistemine bnzer bir uygn.laîirı r.m yap'ldıgmı da Öğrenccektim. 1973 yılmda Dernegîn aldığı bir kararla, aitm işi ile uğ raşan flrmalar için birer «patent nuınarası» oluşturulmuşt.u. Böylece dernsk üyesı her iirma, kendi maîma kendi pa tentini vuracak ve bu da Dar nek yönetimi.nin zaman zaman kontroiier yapmasmı sağ layacaktı. Konuştuğum Dernek yöneticiieri, bu kontrolleri yap tıklannı söyiediler. Eğer şikâyet, varsa ve bu Darphaneden gelen raporla doğrulanırsa ayar sahtecisi firmanın Dernek haysiyec divanına verildîğini, sonra da gerek görüiürse durumun Ticaret Mahkemesine yansıtıldığmı da vurgu ladıJar. Dernek yöneticilerinden Beh nan tonatan, gelenek itibarıyla ötöden bcri 1 liralık olsun scaet değiştokuşuna tanık ol mayan ve bütün işlemlerin «sö^ naraııs» esasına göre, yü rüdüğu Kapalıçarşı'da sistemin, «esnafın kendi kendisinî korumusına dayandiğını» bunun da dolayısıyla «tüketiciye yansıdîiçını» belirtiyordu. Darahane'den emekli kimya gv*r Alacide Ertekin hanım ise, yıllardır îütm konusuyla uzun boylu ilgilenmiş bir kişi olarak altm ayarı konusunda cid di önlem'er ahnması gerektiği kanısmdp.ydı. On? göre: «Eksr.Ik ayarlı aitm satanîarııt rxzası hap:s oîraah ve asla \m raya revri?memeîiyrtî. Çünkü. alt?n pivasasnım parasal ^ücii yeı* ycr s;?nildî^uı:n da öiesine geçebi'itdi...» ALIŞ CUMHURİYET REŞAT 24 AYAR 22 AYAR BÎLEZÎK GÜMÜŞ 23.300 22.000 3.260 3.060 77.00 SATIŞ 23.350 22.500 3.270 3.170 79.00 Dövizin rüısî '. .1 ABD doları 1 Avustralya doları 1 Avusturya şilinı 1 Batı Almnn markı l Belçika fran.7,1 1 Danimarka kronu 1 Fransız frang\ 1 Hollanda florini 1 İsveç kronu l îsviçr* fr»nq;ı 100 îtalyan liroti 100 J a p o n y e m 1 Kanada dolart 1 Kuveyt dinarı 1 Norvpç k r o n u 1 Sterlin 1 S. Arabistan rîyaîl »öviz Alış 203.95 176.66 J1.92 83.85 4.22 23.61 27.97 74.7:5 K.P7 !)7.7î 14 07 85.] 4 lfifi.19 697.98 28.20 .'90.95 59.30 Döviz Satış 20R.03 180.19 12.16 85.53 4.32 24.0B 28.53 76.23 27.51 99.70 1135 88.84 169.52 711.94 28 77 3(1?. 89 60.48 Efektlf Alış 103.95 167.83 11.92 83.85 4.02 23.61 27.97 74.77i 26.97 97.75 13.37 80.88 157.88 663.08 26.79 296.95 56.33 Efektif Satı«t 210.07 181.93 12.28 86.37 4.38 24.32 28.81 76.98 27.78 100.68 144<J 87.fi9 171.18 7.1R.9L' 29.05 305.86 61.03