Katalog

25 ARALIK 1983 EKONOMİ CUMHURtYET/9 EKONOMDE DIYALOG can alıcı kararların tek bir merkezden çıkmasının kısa surede netice NAZİF almak, "iş bitırmek" bakımından yararlı olacağını, daha etkili ve KOCA YUSUFPAŞAOĞLU hızlı bir uygulamaya imkân vereceğini söylüyorlar.. 1936'da doğdu. Sen Mişel Lisesini bitirdikten sonra Istanbul Üniversitesi tktisat Fakültesı'nden mezun oldu. Maliye müfettişi olarak kamu hizmetine giren Kocayusufpaşaoğlu Maliye Bakanlığı 'nm merkez ve yurt dışı teşkilatmda çeşitli görevler ustlendikten sonra müsteşar yardımcm oldu. 1980 haziramnda Hazine ve MîtT Genel Sekreterliği görevine terfi eden Kocayusufpaşaoğlu 1982 şubattnda bu görevden almarak bakanlık müşavirliğine getirüdi ve bu olaydan bır süre sonra istifa ederek memuriyetten ayrıldı. Nazif Kocayusufpaşaoğlu halen Akbank tdare Meclisi'nde murahhas aza olarak görev yapıyor. Kocayusufpaşaoğlu (soMa), Osman Ulagay'ın sorulannı cevaplarken. KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Şimdi merkezi sistem herşeyi bir merkezde toplamaya doğru gıder. Demokratik sistem ise değişik karar organlarının işbirlığiyle çalışmayı öngorür. Sizin ifade ettiğinız gibi hızlı karar almak için herşeyi tek bir merkeze bağladık mı demek ki hiç bir başka fikre ihtiyaç yoktur, bir karar alınacak ve tartışılması bile mümkün olmadan aynen uygulanacaktır. Bu demin de işaret ettiğim gibi tehlikeli bir yolun başlangıcıdır. Ayrıca bu kararların alınış biçımi de bu tehlikenin ilk isaretlerinden biridir. Geçen hafta Altın dünynda durgunken Türkiye'dJe tepetaklak oldu Altın fiyatları dünya borsalarında durgun bir seyir izlerken Türkıye"de yuksek faizin yeniden gundeme gelmesi altın piyasasını karıştırdı. Londra borsasında bır ons altın hafta boyunca 378380 dolar arasında dolaştı ve haftayı 379.75 dolartak bir fiyatla kapattı. Türkiye'de ise bir hafta önce 27 bin liranın üstünde işlem goren Cumhuriyet altını pazartesi günu faiz kararlan açıklanınca 700 lira kadar değer yitirdi. Eıtesi gun ise yuksek faizin psikolojik etkisiyle altın fiyatları tepetaklak oldu. Cumhuriyet altını 24.500 liraya kadar duşerken 24 ayar külçe de 3750 lira drvlavlanna kadar geriledi Altın Son haftalarda peşpeşe rekorlar kıran ABD Doları noel tatiline gırdi. Önceki hafta hızla tırmanan dolar geçtiğimiz hafta içinde küçıik gerilemeler kaydetti. Doların ibresi hafta başlarında, 2.77 Alman Markı, 2.2i İsviçre Frangı, 8.45 Fransız Frangı, 3.II Hollanda Florini, 1681 Ttalya Lireti civannda dolaşıyordu. Hafta sonuna ulaşıldığında, önceki haftanın hareketli manzarasının yerini noel öncesinde bir durgunluğun almış olduğu açıkça görülebiliyordu. Dolar haftayı, 2.7585 Alman Markı, 2.20 İsviçre Frangı, 8.4525 Franfiyatları çarşamba gunünden itibaren biraz toparlandı ise de geçen hafta sonundaki değerlerin gene de epeyi altında kaldı. Cumhuriyet altını dün haftayı 25.200 lira duzeyinde kapadı. z6.»ao Klasik devlet başbakansız olabilir ama hazinesini yöneten bir maliyesiz devlet düşünülemez. Son düzenlemeyle hazine birliğinin parçalanması devletin temellerini sarsacak bir karardır. SORU Bu noktayı biraz açıklar rtmınız? KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Belli bir programa dayanarak seçimi kazanan, mecliste çoğunluğu sağlayan parti, programında bulunan burokrasiyle ilgili vaadleri gercekleştirmeye çalışacaktır. Bu çok normaldir. Ancak bunu kendisine meşruiyet kazandıran meclisten geçmiş bir kanun şeklinde değil de, gorevi bitmek uzere olan bir teşri organının uzattığı bir yetkiye dayanarak ve daha meclisten güvenoyu bile almadan yapmış olması demokratik anlayışla pek bağdaşmamaktadır. Meclis bu gibi konuların tartışılması için vardır. "Acdemiz var" diyerek meclise başvurmadan bazı kararları alrna yoluna giden bir başbakana sormak gerekir. "Quo Vadis" diye. Ayrıca Türkiye ekonomisi bu kadar acil kararları gerektirecek bir çokuntu içinde de değildir. J4 500 I , ı , '» 20 I Cumhuriyet Altını 21 22 23 I t* Dolar noel tatiline girdi sız Frangı, 1676.75 İtalyan Lireti, 3.11 Hollanda Florini duzeyinde kapandı. Ingiliz Sterlini ise önceki hafta başında yerine oturuyor. 1.141 dolardan yeniden 1.4280 dolara yükseliyordu. Doların önu alınmaz yükselişi yerini tatlı bir inişe bırakmıştı. Dünya piyasalannda dolar tırmanmayı durdurmuşken TL'nin dolar karşısındaki değer yitirme hızında da duşme oldu. Haftayı 276 lirayla açan dolar hafta sonunda ancak iki lira daha değer kazanarak 278 lira 25 kuruş değerine ulaştı. Ulagay sordu, Kocayusufpaşaoğlu yanıtladı: Ekonominin tek elden yönetimi demokrasi için tehlike işareti SORU Sayın Kocayusufpaşaoğlu: Siz yıllarca bürokrasinin çeşitli kademelerinde gorev yaptını/ ve ekonomik kararları etkileyecek üs( duzeyde bir bürokrat iken gorevden aynldınız. Şimdi siz yeni hukumeün. ozellikle ekonominin yonetimini etkileyecek biırokrasi kademeierinde yaptıgı son duzenlemeyi nasıl değerlendiriy orsunuz? KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Sayın Ulugay, her şeyden once bürokrasi deyince insan unsurunu ön plana almak lazım, yapı ikinci plândadır. Bürokratik yapı muayyen buyuklüğe erişmiş her işletmede vardır, özel sektörde de vardır, kamu sektoründe de vardır. Bunu işleten ise o yapının içinde görev alan insanlardır. Ben devlet 'ürokrasisinde çalışmış olmakla daıma iftihar eden bir insan ola.k bütün memur arkadaşlanmm birkaç kuruş maaş için ve sırf devlete hizmet etmek aşkıyla nasıl canla başla çalıştıklannı çok iyi bilirim. Onları horlayarak, kuçük görerek devlete hizmet etmenin manevı hazzı da bu insanların elinden ahnırsa korkarım ki bürokrasinin iskeleti zaafa uğratılmış olur. Son duzenlemede ben oncelikle bu tehlikeyi seziyorum. siyeciliğin daha da artmasına sebep olabılir. SORU Şimdi burada bazı bakanlıklar arasında "zoraki evlilik''lerden ve bazı bakanlıkların da parçalanmasından söz ettiniz. Özellikle uzerinde durduklannız hangileri? KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Burada önce şunu ifade edeyim kı klâsik devlet anlayışına gore devletin vazgeçilmez unsurları arasında başbakanlık yoktur, klasik devlet başbakansız olabilir, başkanlık sistemiyle yönetilen ABD'de olduğu gibi. Ama klâsik devletin, hazinesini yoneten bir maliyeden yoksun olması duşunulemez. lsmi ister hazine bakanlığı olsun ister maliye bakanlığı olsun, bu butun devletlerde boyledir. Bütçeyle, gelirlerle organik bağı olmayan bir hazine yönetimi görulmemiştir. Şimdi bizde yapılan son düzenlemeyle bu birlik, bu organik bağ parçalanıyor, buna mukabil maliye ile birleşmesinde fayda görmediğim bir gumruk bakanlığı maliye bakanlığı ile birleştiriliyor. Bence hazine birliğinin parçalanması devletin temellerini sarsacak bir karardır. SORU Peki böyle bir diızenlemeye neden gerek göruldu, amaç nedir sizce? KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Şimdi burada şunu soylemek lazım. Yeni yapıda Merkez Bankası fiilen başbakanlığa bağlanmakta, hazine başbakanlığa bağlanmakta, planlama teşkilâtı başbakanlıkta. Adeta herşey başbakanın iki dudağı arasına bırakılmaktadır. Bu demokratik rejim içinde hukümet etme veya iktidar olma arzusundan ote bir şey gibidir. Bütün yetkileri elinde toplayan bir tek adam ortaya çıkmaktadır. Zaten hukumetin teşkil tarzında da bu anlayışın izleri var.. SORU Ne gibi? KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Bizim Anayasamız başkanlık sistemini kabul etmemiş olduğu halde adeta başbakanlık duzeyinde fiili bir başkanlık sistemi uygulanmaya çalışılmaktadır. Bu sıstem içinde devlet bakanlarının birer siyasi müsteşar gibi gorev yapacakları, diğer bakanların da devlet sekreteri olarak kullanılacaklan anlaşılmaktadır. Fonksiyonel bakanlıkların sayısını da azaltan bu yapı demin de ifade ettiğım gibi her kararda tek adam sonucuna yol açabilecektir. Bu arada bir başbakanın bacanak ve yeğeninin kabinede yer alması da sanıyorum ki Cumhuriyet tarihinde ilk kez gorülüyor. SORU Bu duzenlemeyi yapanlar ozellikle ekonomik konularda Bürokrasi ve devlet yapısıyla ilgili çok önemli bir düzenlemenin güvenoyu almamtş bir hükümet tarafından meclisten geçirilmeden yapılması demokratik anlayışla pek bağdaşmamaktadır. SORU Bakanlıkların yeniden diızenlenmesi \e ozellikle "zoraki nikâh" konusuna geri dönersek.. KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Bence dış tıcaret dairesinin iç ticaret dairesinden ve Ticaret Bakanlığı'ndan ayrılması ve bunlar arasındakı organik bağın kopartılması da yanlıştır. Buna karşılık sanayi ve ticaret bakanlıklarının birleştirilmesi daha once çok tartışılmış, ayrı görev yapmalannın daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Bayındırlık Bakanlığı ile İmarlskân'ın birleştirilmesi de bana göre zoraki nikâhtır ve faydadan çok zarar getirecektir. KIM NE DEDI SODEP Genel Başkanı Erdal İnönii: Enflasyonun başta gelen nedeninın ücretler olmadığı artık anlaşılmalıdır. Toplu sözleşme düzeninin askıya ahndığı bir ortamda enflasyonun hızının tırmanmaya geçmesi bunu kanıtlamaktadır. Enflasyonun nedenlerini sağhklı olmayan para politikalarında, tekellerde aşın kârlarda, yuksek faizlerde aramak gerekir. DYP Genel Başkanı Yıldırım Avcı: Tedbirler kısa vadeli hayali ve palyatiftir. Yuksek faiz enflasyonun çaresi değil daha yuksek enflasyonun habercisidir. Orta direğin güçlendirilmesine yönelik tedbirlerin ne olduğu beklenen fedakârlık ve tahammülün hangi sürelerde neler olacağı hükümet programında cevapsız bırakılmıştır. Başbakan Turgut Özal: Ücret politikası tayin edilirken, ekonominin genel dengeleri konınmalıdır. Uretimi, istıhdamı, katma değeri, ihracatı ve dış ödemeler dengesini geliştirme hedefleriyle ücretler uyumlu hale getirilmelidir. MDP Genel Başkanı Turgut Sunalp: Toplu sözleşme düzenini ve sendikaları demokrasinin teminatı kabul ediyoruz. Yasalann getirdiği haklar, sorumluluklan da beraberinde getiriyor. Türkİş Genel Başkanı Şevket Yılmaz: Çoğulcu ve ozgurlukcü demokrasinin yeniden şekillendirilmesinde görev alanlardan önemli bir kısmının, işçi gerçeğini böylesine görmezlikten geleceğini, sosyal dengel adına, sorumsuz işveren yaklaşımını anayasada böylesine kurumlaştırmaya kalkışacağını tahmin etmemiştim. Türklş eski Genel Başkanlanndan Halil Tunç: Batı toplumunda olduğu gibi Türk işçisine de kaybetmekten korkacağı bir şeylerin verilmesi gerekir. Toplu pazarhk ve ozellikle grev hakkı böylesine kısıtlanmışken, sendikal haklardan söz edilemez. Sendikal hakların bulunmadığı bir toplumda ise, demokrasi gerçek demokrasi olmaz. Yapılan düzenlemeyle aralarında fonksiyonel bağ olmayan bakanhklarm adeta zoraki nikâhla birleştirilmesi yetki dağıhmmm daha da bozulmasına ve kırtasiyeciliğin daha da artmasına yol açabilir. Simdi bazı bürokratlarm elinde çok yetki var gibi görünecektir ama bu aslında yukardan gelen talimatı uygulama yetkisi olacak. bürokrat yeniden tek parti döneminde olduğu gibi bir makinenin parçası haline gelecektir. SORU Peki bu düzenlemeyle bürokraside. karar alma mekanizmasındaki tıkanıklıgın giderilecegi iddiasına ne diyorsunuz? KOCAYUSUFPAŞAOGLL Bürokrat her şeyden önce objektıf olmak zorundadır bu bir. Ikincisi bürokratın devlete karşı sorumluluğu vardır. Üçüncüsu bürokrat mevzuatı uygulamakla yükumludür. Şimdi eğer sözu edilen tıkanıkhk mevzuattan kaynaklanıyorsa mevzuat değiştınlmedikçe bunu bertaraf etmenin imkânı yoktur ve mevzuatta tıkanıklıkları giderici bazı duzenlemelerin yapılmasına ben de taraftarım. Yok eğer mesele bürokrati subjektif uygulamaya itmekse bürokrat buna karşı çıkacaktır. Istenen, bir vatandaşa farklı öbürüne farklı muamete ise burada bir tıkanıklıktan değil devlet olmanın hasyiyetinden söz etmek gerekir. Ayrıca bürokrat sorumludur ve ozellikle yuksek burokrat sadece bir makinenin parçası olarak çalışmaktan hiç hoşlanmaz. Şimdi bazı mevkilere gelen burokratların elinde çok yetki var gibi görünecektir ama aslında bu yukardan gelen, tek adamın iki dudağı arasından gelen talimatı uygulama yetkisi olacaktır. Burokrat yeniden, tek parti döneminde olduğu gibi bir makinenin parçası haline gelecektir. SORU Peki, bürokratik yapı nasıl etkilenecek bu düzenlemeden? KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Bir kısım bakanlıkların birleştirilmesi ve bazı bakanlıkların parçalanmasının fonksiyonel gerekçesı bence çok açık değil. Bir bakanlıktan vaktiyle ayrılmış birimlerin yeniden aynı bakanlık çatısı altında toplanması tartışılabilir. Ama bazı bakanhklarm adeta zoraki nikâhla birleştirilmesi, her zoraki nikâhla olduğu gibi geçimsizlik ve her geçimsizliğın sonunda olduğu gibi boşanmayla sonuçlanacaktır. Bu bakımdan aralarında fonksiyonel bağ olmayan bakanlıkların birleştirilmesi işlerin karışmasına, yetki dağüımının daha da bozulmasına ve şikâyet edilen kırta Tasarruf güvene itibar eder. Yuksek faiz döneminde... Ozellikle. Tasarruf güce itibar eder. Yuksek faiz döneminde... Ozellikle. lasarruf Iş Bankası'nı seçer. Yuksek faiz döneminde... Ozellikle. TÜRKİYE $ BANKASI "Paranızın, istikbalinizin emniyeti."