Katalog

6 KASIM 1983 HABERLER CUMHURIYET/7 İZLENİMLER Hiç olmazsa bu deprem bizlere ders olsun bır olaydı Depremın ıkıncı günü tsvıçre'Erzurum ve Kars çevresınde den gelen özel bır kurtarma ekımeydana gelen deprem bölgesm bı yanında 18 eğıtdmıs kopek geden, gazetecı olarak bır kez da tırdı Erzurum'da havaalanından ha önemlı gözlem ve dersler ala ıner ınmez köylere dağılan bu rak dönduk Arzumuz hıç ol ekıbın çalışması, ıkı gundur kö>mazsa son deoremden bu ışın uz lerde çalışan bınlerce ınsanın ve manları ve yönetıcılerın de bazı makınenın çalışmasınj gölgede dersler alrnış olması bıraktı Serbest bırakılan köpekDepremde ölıim ve yaralan ler enkaz yığınının uzennde bır malann en az yuzde 99'unun du parça dolaştıktan sonra, anıden varlan çamur harçla örulerek ya bır yen ön ayaklan ıle eşelemepılan taş bınalarda oturulmasın ye başhyor Anmda gelen ekıp dan kaynaklandığı behrlenmış üç beş taşı kaldırdıktan sonra durumda, eğer Turkıye'nın eko eşılen yerden ınsanlan çıkanyornomık gucu, ınsan onunına hıç du Oysa bızım kurtarma ekıbıde yakışmayan evlenn tümıinu nın olanaklan ıle bu ınsanı kurbır çırpıda duzeltmeye ve yenı tarmak ıçın, onlarca ton taşın lemeye yetmıyorsa, o zaman tek tek taşınması gerekmekteyTurkıye en azından deprem kudı Greyderlerle yapılacak böyşağında bulunan ve aralıklarla bır bölgeyı harıtadan sılen dep le bır ışlem ıse enkaz altındakı rem olayına anında, gecıkmeden ınsan veya hayvanın ancak parve gerçekçı mudahalede buluna ça parça ölmüş bıçımde çıkmacak bır ılk yardım ve kurtarma sına neden oluyordu Bu tur olaylar bu depremde görüldu örgutu kurmak zorunda Türkıye'de eğıtılmış köpekleDaha öncekı deprem felaket n ıle görev yapacak bır tımın kulerınde olduğu gıbı bu deprem rulmamış olması, düşundurucu de de Ankara'dan gelen bır çok değıl mı'> gazetecının, ılk gun bır çok köye AFET EVLERİ kurtarma ekıbınden önce gıttığıBu depremın ardından ders çını söylemek gerekır Oysa depkanlacak bır konu da depremzerem bölgesınden en çok 125 km deler ıçın yapılacak afet uzaklıkla Erzurum'da bulunan yetkılıler Ankara'dan gelen ga evlen konusudur. Doğuda daha zetecüerden sonra köylere ulaşa önce felaketzedeler ıçın afet e\lerı yapılmıştır.Fakat bu evler bildıler Kurtarma ıçm yola çıköylünün gereksınmelenm karkan bırçok aracın yolda bozulşılamamaktadır. ması, araçlann yola çıkması ekıplenn göndenlmesı ıçın bır Köylünün evının yanında ahır dakıkanın bıle önemlı olduğu za olmalıdır Samanlannı koyacak manda bıle, burokratık ışlemle yer olmalıdır Bır bahçesı ya da nn tamamlanmasının beklenme avlusu mutlak olmalıdır Yaşansı yardım suresını uzattı Hatta tısında önemlı bır yer tutan ve ılk gun deprem merkezının ön onun geleneklennın bır parçası ce Narman olarak duyrulması olan mısafırperverlığının gereğı kurtarma ekıplennın ve yardım ayrı bır mısafir, yatak odası gelann bu bölgeye yığılması sade rekmektedır Mılyonlar hatta ce bır örnek Depremın en çok mılyarlar harcanan afet evlen hasar yaptığı bölge bıle 2 gun bunlardan kopuk ınşa edılmekdoğru olarak saptandı te, köylü bır süre sonra buraları terk etmekte, yapılan yatınm işe Oysa ılk gün ellennde kurtar yaramamaktadır 5060 metre ma araçlan, gerekh teçhızatı karelık afet evlenmn ne halde ololan yeterlı ve nıtelıklı bır kur duğunu yetkılıler gıdıp görmelıtarma ekıbı, olay yenne yetışse, dırler Bugün bu evlerm yarısı can kaybı gene yarı yarıya aza terk edılmış, yarısmı ıse köylu labılecektı Felaketın boyutları camlan taşla örterek ahır yapbıraz olsun kuçülecek acılar bı mıştır raz daha azalacaktı Ne yazık kı bu depremde de bu olmadı Kısaca özetlersek, aracı, teçDeprem ın 5 hatta 6 günunde hızatı, her türlü olanağı ve köbıle enkaz altından çıkanlamapeklen ıle güçlu örgüt şarttır yan bınlerce hayvanın ortalığa Hele kı yardım organızasyonu sınen ağır kokusu, etrafa saçtıSabah 5 ton sıgara dağıtıldığı bılğı mıkroplar, sağ kalanlann yadırılen köyde tek paket sıgara şamını bınncı derece tehdıt eden göremememız nasıl unutulur HASAN UYSAL i alabilmiş ve enkaz kaldınlınca da kurtulmus... Sunay şımdı tek başına oyun oynuyor; kardeşlerının, >eprem dedikleri bu işte... Bırkaç saniyelik saUanma, evlenn yıküması, canarkadaslannın mezarlan arasında kosturuyor. Kımi çocuklar mezarhktan korkar... O gecelerı mezarlann alınması deprem değü. 4sıl deprem, felaket sonrasında... Evsızbarksız lıktan değd, çadırın yanına kadar sokulan kurtlardan korkuyor... Bır de Donertaş koyunden çoban Esbınlerce aile, oksuzyetım bınlerce çocuk. Sunay Kars, anasını babasını yıtırmemıs ama 2 kardeşi, halaİ sının 2 çocuğu ve 3 stnıf arkadası toprağın altında kalmıs. Sunay Kars bırhkte oyun oynadığı 7 kısıyi manı Çozum'un 5 yaşındakı oğlu Arif, yaralı yattığı hastaneden korkuyordur. thtıyar çoban, "Olakı yitirmıs... Aynı odada yattığı ıkı kardeşmtn olumunu gormuş. Başı sedınn altında kaldığı için nefes oğlumu sahipsiz sanmasınlar 5 kurus param yok kı gidip oğlumu gorem" demıstı... 1 Deprem bitti, yaşam sürüyor Fotoğraflar: RIZA EZER 9 aylık bebek enkazdan (Baştarafı 1. Sayfada) yamı Koç annesmı hastanede hemen tanıdı ve memesme sanlarak meme dıye ağladı Depremden bır hafta sonra en küçük çocuğuna kavuşan anne Fatma Koç ıse hastanede kendılenne aynlan depremzedeler bölümünde hem çocuğunu öpuyor, hem de sevınç gözyaşlan 4öküyor "oldnrmeyen Allafa öMunnez" dıyordu Mutluluğunu yakmındakı kışılerle paylaşan anne, küçük oğlunun kayboluşunu şöyle anlatıyor: "Deprem sabahı ahırda koynnlan >e ineklen sagacaküm. Bu arada agladıgı icın Bijami'yi de ahıra getirdim. Onu danalann bulunduğu bolume bırakarak ışıme başladım. tşte tam bu arada Aliahın felaketı başladı ve ahır goçtu. Ben enkaz altında kalırken, Bijamı de 10 dana ile çoken ahınn altındatdı. Şaşkına dondugum bu olavda aıtık Biyami'nın oldugunu dusunerek diğer çocuklanmı aramaya başladırn. Onlann sağ oldugunu oğrenince Bıyamı içın ağladım. Bu arada benı hastaneye goturdokr. Uç çocugum saglam, sonuncuyu kaybetüm dıye kendımi teseDi etmeye çalıştıgım sırada en kuçngu de sağ olarak yanıma getirilince ne kadar sevindiğimi bilemezsenız. Bır daha bu tur afetler ırak olsun" 3 Ordu Komutanı Orgeneral Fikret Oktay, Imar ve Iskân Bakanı Ahmet Samsunlu, 9 Kolordu Komutanı trfan Yay ve Erzurum Valısı Fevri Yetkiner ıle çalışma gruplarının katıldığı Afet Idarı Harekât Merkezı'nın dun sabahkı toplantısında genel dunım değerlendırmesı yapüdı Depremden zarar gören toplam 44 köydekı enkaz kaldırma çalışmalanna gece de devam edılmesı kararlaştınlarak çalışmalann en geç bugun bıtmlmesı amaçlandı Pazartesı sabahına dek felâketzedelenn geçıcı ıskân yerlerıne yerleştmlmesının planlandığı toplantıda, boşaltıİan köylerde kurulan jandarma karakollarının ıkıncı bır emre kadar görevlerıne devam etmelerı de kararlaştınldı Yöredekı herhangı bır bulaşıcı hastalığa karşı da önlem olarak felâketzedelenn aşılanması surduruluyor Afet bölgesınden Horasan ılçe merkezıne getınlen yurttaşlann buyuk bır bölumunun aşılandığı açıklandı YARDIMLAR SÜRÜYOR Deprem felaketıne uğrayanlar ıçın yuıtıçı ve yurtdışmdan yapılan yardımlar ıse artarak sürüyor 9 Kolordu Komutanlığı bünyesınde oluşturulan Yardım Dağıtım Komıtesı'nın Erzurum'a ulaşan yardımlan afetten zarar gören yurttaşlara dağıtmaya devam ettığı bıldırıldı Yardım dağıtım çalışmalarının amacma ulaşabılmesı ıçın felâketzedelere durumlanm belırleven bır kımlık verılmesı de kararlaştınldı. "KIŞLIK YARDIM YAPIN" Doğal Afet Koordınasyon Kunılu da dün sabah Ankara'da toplandı Toplantıdan sonra yapılan açıklamada, felâketzedelere yapılan yardımların şukranla karşılandığı belırtılerek, "Bolgede hukum suren ağır kış şartlan yuzunden, yapılacak yardımlann kalın kışlık giyecek eşyası, battanıye, yatak, yastık, karyola, çarşaf gibı yatak malzemesi ile tercıhan kuzınelı sobalar ve mutfak malzemesi olması, yöre halkı için daha yarartı olacakbr" dendı. tStMLER BELİRLENtYOR Depremde yaşamını yıtıren 1 330 yurttaştan 21 l'ının ısımlen açıklandı Erzuram'un Narman ve Pasınler ıle Kars'ın Sankamış ılçelerıne bağlı 15 köyde olenlennın adlan behrlenırken, kımlık saptama çalışmalarının sürdflnlldüğü bıldınldı YARDIMA GtDERKEN OLDU Gıresun'da deprem bölgesıne yardıma gıdenOrman tşletmesı'ne aıt greydenn Derelı ılçesı yakınlannda Aksu deresıne yuvarlanması sonucu bır kışı öldu Henuz belırlenemeyen bır nedenle uçuruma yuvarlanan greydenn sürucüsu Kasım Can, kaza yerınde yaşamını yıtırdı DEPREM BOLGESİNDE SEÇİM Deprem bolgesındekı felaketzedeler yazılı bulundukları yerleşım alanlarında oylannı kullanabılecekler Bunun dışındakı yerleşım merkezlerınde geçıcı ıskâna tabı tutulan felaketzedeler oylannı kullanamıyacaklar Saat 08 OO'de yazılı bulundukları yerleşım bölgesınde çadır veya herhangı bır yere konulacak sandıklarda oylannı kullanacak olan felaketzedeler geçıcı ıskân ıçın getınldık lerı Horasan'dan köylerıne gıderek oy atabılecekler ÖNLEM ALIYOR Merkez ussü Horasan olan ve tüm Doğu Anadolu'yu sallayan depremden sonra baza ıllerde dayanıklı konut ıçın önlemler alınıyor Elazığ'da dağ köylerının yer değıştume çalışmalanna başlanıldığı, yığma bınalann yapımına ızın venlmedığı bıldırıldı. Bacalar * • / Dağ köylerıne kar ındı ınecek... Dağ köyleriyerle Wr. Amerıka'dan kutup çadırı gelmış dıyorlar. Tam dağ köylerıne gore. Ama dağ koylerındekiler hep Kızılayhn çadırlannda... Hanı şu yazları demz kıyılannda kamp kurulan cinsinden. Tezek yakılan sobalann boruları çadırın kapısından çıkıyor. Bacalar yine tutuyor... Ama çadır mnmıyor... Bez çadırın ıçınde, toprağın ustunde yatıyorlar... Fakat, "Buna da şukur" dıyorlar, "Ya toprağın altında ohaydık." başka tütüyor ^"T"",'1"1 * ? *''"? • glbldır r Yerle bir olan 44 koyun 30 bınden fazla nufusu vardı. Bunun 1.330'u oldu. Gende kalanlar "felaketzede"oldu... Deprem gunu herkes kendı enkazını kaldırmaya çalışıyordu. Kimse kimsenin yardımına koşamıyordu. Oysa şimdi elbirlığı ıle taşınıyorlar. Gıdiyorlar, İSİ bîtfflCZ Kidınlar, toprağı tırnaklanile kazdüar.Kimisi, balasınıtoprağınalnndan koylerını bırakıyorlar. Gıdenler parası olanlar. Bır de komşu koye bıle gıdecek du** kurtaramadı, kımısı çekıp aldu.. Erini, evladını yıtirenler ağıt yaktı, bağrına taş bastu Kadınlar, kazmakurek salladılar. Enkaz altından eşyalartnı çıkarttılar. Kadınlar, soba kurdular, tezek rumu olmayanlar var. Ama herkes, devletıne guvenıyor, "Koyumuzu yenıden yapayaktüar, çay hasladüar. Kadınlar, bebelennın karnını doyurdular, altını açtılar. Kadınlar, su tasıdılar ve çamaşır yı caklar" diyor. Şımdı, "Haydın gidırek" dıyorlar, bakalım ne zaman, "Haydın dor.ırek" diyecekler... kaddar. Deprem olmus bitmiş, kadmın işi bitmez... "Oldürmeyen Allah" 7 gun enkaz altında kaldıktan sonra ınanılmaz bir şekılde kurtulan Biyami Koç, hastanede annesmı gorunce ona sanldı ve "meme" diye ağladu Annesi Fatma Koç, 3 kilo kaybetmesıne rağmen sağlıklı gorulen çocuğuna sevinçle sanlarak "Öldurmeyen Allah oldurmez" dedi. (Fotoğraf MEHMET GULTEKtNİ DOĞUM Seyhan ve Yalçın Çulha kızları ÎLKE'nin doğumunu müjdelerler 3.U.1M3 Depremden sonra kimılen bir gün, kımileri iki gun enkaz kaldırmaktan fırsat bulup yemek yıyemedu Bebeleri, çocuklan kuru ekmekle doyurdular. Sonra buyukler de acıktıklannı anladılar... Çay haslayıp sabahları dağıtılan ekmeklerı bandılar... Sonra, enkaz altından yiyecek aradüar. Bulgur, un, fasulye, nohut torbalan parçalanmıs, çamura bulanmıstu Ama Akçatas koyunden Zeki Tasça, enkaz kaldırırken erzak sandığını buldu... Sandıktan çıkan ıkı paket makarnayı karısına verdu Sade suda makarnayı hasladılar. Çadırın ıçınde yer sofrasım kurdular. Komsulan da çağırdüar. Ve felaketın beşıncı gununde çalakaştk makarna yedıler...