Katalog

24 EYLÜL 1982 KÜLTÜR YAŞAM Cumhuriyet 5 İstanbul Belediye Baskanına açık mektup Sayın Baskan. Biz gazeteciler açık mektup yöntemini pek kuflanmayır. Söyleyeceğimizi soyleyıp eleştirimizi getirebilecegımiz sütunlar vardır, konulanmızı burada kamuoyuna duyurma yı yeterii sayarız. 16 yıllık basın hayatımda bır kez acık mektup yazdığımı anımsıyorum. O da yıne Istanbtıl Belediye Başkanı na ıdı. 12 Eylul oncesinin kent yağması eylamı ıçinde, şehnn göbeğinde bu kez yeraltmm da ışgahne yol açacak bır ganp olayı, yerin altını işgal edıp çırk'.n göruntusunü dışarlara uzatan bır lokantayı ıhbar etmıştun. İkmci kez bu yola basvurmanın nedenı ıse. uzermde bir kuçuk kitap oluşturacak denli yazdıgım halde hıç bir somıca ulaşmayan bir konuyu doğrudan dogruya size uiaş tırmak... Kaç zamandır yazmak ıstıyordum bunu. ama mektup. yeni görevinize başladığımz gunlerde sıze kısmet o'.du. Umanm okursunuz, ılgilenirsmiz... küacal • Bir zamanJaıın ilgı gören «3 Buutlu fUm>leri >e niden piyasaya sürülüyor. 1950lerde oidu^o sribi, hu filmler sinema tririşlerinde dagıtılan ozel trözJüklerle izleniyor. Ba arada. 50'lrrde bu yöntemlf revrilmis bazı filmler >enıden pivasaya çıitığı gibi. a\nı ıtkDİklc \eal bazı fUmler tl" çevriüyor. Piyasata \eniden fikan filıolcr arasuıda tek ügi gören, .Ufred Hitcbcock'un ba.sjaoıîı «Cinayet Var . Dial M for Murder» oldu. • Deauv:I'ede 4 12 fcylul arjsır.da ••r.rılan Anerıkan sıneması şenl'.klffn.un 8.s; yıne ılgı çerctı. Şeı.iiK te Cyd Charısse. Charlton Heston. John Frankenneımer ve Mervyn LeRoy a bırer «hommageı> vapıidı, 4 sanatçı da gostenîsre satıl dılar. • Fransa'da 1981 yıb içinde Tapılmış olan 331 nimden 37'sinin birrr <Qk fihrr» otdağu ıçıklandJ. Genç slnemacılars verilen ŞSDS, bÖTİecc »i 16 flbi önemll blr orana TükseU> yor. • «Yabancı Alien» Iflminin ybnetmenl Ridley Scotfun son fiîmi «Biade Bunner» her yerde büyük İlgi görüyor. Yaratıklann «n korkuncu o'.arak insanm kendi kafasmda varattığı cansvarlan konu olarak alan bu psikolojık bilim • kurgu yapımında son dönerrun gözde oyuncusu Harrison Ford basrolde..• Usta Amerikan siu«mactsı Richard Brooks. 5 yıl önceld «Bav Goodbır'ı Ararken.den sonra flk kez sinemaya döodü. «öldüriicü Carah Adam • The >Un Wllh the Dfadly Lens» Jsünli yeni fuml. kiUe Ueti?inı araçlannm ve özellikle TV haber protramlannın yıpmlar Ü7Frindekl rlkisinl İBCeliyor. Hlm, «Bav Goodbarın aksîne pek beğenilmedt. # «ÇaŞn» filminin ydnet merı Mustafa Akad. «Ç<J1 Arsîanı» isımlı son filrmnde 20. vüzyü baslarında 1talvan ist^lacılara karşı savasan Bcdevi ftöcmenlerinin övküsünü anlatıjor. 2 saat 45 dakika suren bu dev yapıt, görkemli saünelerl ve taşıdığı 'anti . empcrvalist' nit«likle dikkati çekiyor. Pilmin basrollerinl Anthony Quirm, Ollver Reed, Rod Steiper. John Gielgud, Irene Papas Ribi tanınmı? oyuncular ovnuvorlar... • Franss'da Sceaur ken ttnde rapilsn «Ksdm Film leri Şen!ljtl»nin Tamsırsı hir de «hadm filmleri da , İTtım örpfita» knrnldu ÖT [ güt. Uk olarak sözkonusu «enlikte 198? ha!K ödülönfl kazanmış olan ve ksdın ovuncn Lee Grant'ın TÖnettifi «TeH Me a Klddle. 01minl dağitacak. sinema anua dorsay Güzel yıldız Nastassia Kinskl'yi Tess» adlı filmde izleyeceğiz. HaDa mutlu etmek Sayın Başkan. Belediyclerin gorevi sanınm ki yerel yö netiminden soruralu olduklan kent halkmı mutlu etmeye çalışmaktır. 12 Eylül sonrası belediyeler. büyük kentlerde, ozellikle Istanbul'da bu alanda buyuk başan sağlamışlardir. Öncelıkle kent işgalden. yağmadan kurtar.lmış, bır bü yuk kent olmanın asgari koşullan sağlanmaya çahşılmışür. Bu başannm ılk nedeni kuşkusuz özellikle îstanbul'da sorunlann artık ancak asken güçle çözümlenebilscek denli karmaşık ve ıçinden çıkılmaz bır hale gelmiş olmasıydu Es kı başkanlardan Aytekin Kotil'in. Boğaz sırtlanndaki yağma konusunda «Venn bir tabur asker, yagmayı durduralım» dedıgini hep anımsarım Yerel yönetimlerin elıne işte bu guç (en azından sımgesel anlamda) verilmış. onîar da gayretli bir çabayla sorunlann ustune giderek önemli sonuçlar almışlardır. tstanbul'da 12 Evlül sonrası yerel yönetimin yaptıklan olağanüstüdur. Basının bu konuyu geregı gibi ele almadığı. yapılanlann oneminı geresri kadar belirtmediği göruşünde olduğumu da açık yurekle soyleyeyım™ Yeni sinema mevsimine doğru:5 Birkaç ağır top daha: Polanski, Ritt, Frankenheimer ve Mefisto,, Peter Sellers'in ölümünden önce çevirdiği son film olan «Beeing There»i de izleyeceğiz. Getirticisi, bu önemli filme uygun bir Türkçe isîm anyor. «Yönetmen Delon» Kültürel hizmet geregi ve istanbul Belediyesindeki gelenek Sayın başkan... Mutluluk kuşkusuz yalmzca en bavlt ve 'âcil' gereksinmelerin doyurulmasıvîa saglanamaz. Insanlara iş, ekmek. ulaşım olanağı sağlamak. çarşı pazar denetlemek, oyun ve gezintı alanları açmak birincil etkinliklerdir. Ama çaedaş beledıyeciîiğin. bunların da ötesine geçıp ınsanlara kulturel olanaklar sağlamak onlarm katılabıleceklen. daha çok katılabileceklen kültürel etkınhkleri yaratmak ve gelistırmek de oldugu artık kanıtlanmıştır. Bız, bu ülkenın en karanlık. en umutsuz günlennde kendimizl biraz da sanatla avuttuk. Bazen bir konser. bir sergi, bir oyun, bir fılm bizi umutsuzluk uçurumlanndan aldı. yeniden yaşama gücu verdı. Biz bu kentin halkı olarak bu etkinliklerin varolmasını ve surmesini isteriz. Biz Istanbul'da (ve kuşkusuz tüm ülkede) iyl fılmler, oyunlar oynansm, iyi konserler verilsin isteriz, Bunlarm halkımızın mutluluğvna ve çağdaşhğına giden yolda çok önemli oldugunu duşünur. Belediye'den bu tur etkinlikleri geliştirmede yardımcı olmasmı dileriz. Dar ul Bedâyi'den Şehir Tiyatrosuna ve Belediye Konservatuanndan reslm galerilerine dek zaten İstanbuTda böyle bir gelenek de var değil mıdir? 2 yıl sonra azalan bilet fiyatları Ne var ki. kendi alammda konuşayım, einemalar konusunda Belediye uzun yıllardır bir anlayişsızlık duvarı haline gelmiş kentteki sınema sorunlanyla gercek, yatan bır ilgi bağı kurmayı reddetmiştir. Sayın başkan.. İstanbuT da son 2 yıldır fiyatı azalan tek şeyin sinema girtşleri oldugunu bıliyor musunuz? Tam 2 yıl önce, 1980 . 81 sinema mevsiminde bırçok film (sozgelimi «Gugufe Kuşu*) 90 Hra fiyatla oynadı. Nıye? Çünku sinema fiyatları 60 lira idi. ama *Oscar veya uluslararası şeıuik ödülü atmıg filmlere % 50 zamlı tarıfe uygulanmasi' yönünde bir ilke vardı. bu nedenle bırçok önemli fılm 90 liraya oynadı. Sinemalar bu iyi filmler sayesınde doldu taştı. («Guguk Kuşu» bir slnemada üst üste tam S hafta oynamıştı), kimseden «bu ne rezalet, bu fiyata sinema mı olur?» diye bir yakınma gelmedL Tam 2 yıl sonra tstanbul'da aynı sinemalara giriş 85 lıradır. Yani herşeyin yıllık ortalama % 50lik bir enflasyon la artüğı bir ülkede, sinema fiyatları azahnıştır. Türk parasının serbest kur sisteminde dalgalanmaya bırakıldığı. dolayısıyla her gün değer yitirdiği, üstelik yabancı film bedellerinden ham filme, laboratuar malzemesinden projek siyon lambalanna herşeyiyle dısan baglı clan bir alanda... Çünkü sinema bilet fiyatlannı Belediye encümenleri saptamakta, bu encümenden zam alabilmek ise, izledigim için biliyorum, sinemacılar açısmdan oîağanüstü bir çaba ve sabır deneyimi gerektiren bir iş olmaktadır. Bu konuda yıllar boyu çaba sartetmış. adeta bir mücadele vermiş olan merhum sinemacı dostum Orhan Kurtuh'ş'un rakitsiz ölümtee, kimbılir, belki de Belediye kapılarında çektikleri de biraz neden olmuşsa, hiç şaşmam Yenîden «seks sineması» pespayeliğine mi boyun eğelim? Sayın başkan.. Sinemaya gider misiniz. bilmiyorum. Ama biz gıdiyoruz. Sınemayı sevıyoruz, bu ülkede iyi, kaliteli, seviyeli filmler izlemek istıyoruz. Oysa sinemacılar açık açık söylüvorlar *Bu fıyatlarla ilan ettigimiz iyi film lert getirtemeyız, ucuz Çin fılmlerıne. seks kurdelalarına döneriz» diyorlar. Bu ülkede bu dram da yaşandı, 1974 78 arası sinema sanatını tümüyle ortadan silen en bayağı ve pespaye filmlenn acı egemenliği de yaşandı. Bu olayın yenlden yaratılmasına fırsat vermeyin.. Sınemacılann derdine kulak verin, onlan dinleyin, sizin vsktıniz yoksa başkan yardımcılanndan birini bu işle görevli kılın.. Burada yaz1.lacak daha çok şey var. ama işin teknik ve ekonomik aynntılanna inmek istemiyorum. Bu konuda bu aynnblan içeren ve Fılm İthalcıleri Derneği Başkanı Mehmet SoyarsIan'ın hazırladığı bır rapor var, herhalde ilgili masalara ulaşmışör. Şimdiye dek Belediyelerin bılmezlikten geldigi bir konuya da dikkatinizi çekenm. Belediyeler, sinemaya ve sinemalann sorunlarına zaten yalnızca «omon iyi film gelsin, kultür hizmeti yapalım* diye eğilmek durumtmda değillerdir. Bir anlamda zorunludurlar buna, çunku Belediyeler. sinemalann ve sinema gelirlerinin yasal ortağıdırlar, •Beledıye rusumu» denen ve dünyanın hiç bîr ülkesin de bu oranda varolmayan bır uygulama nedeniyle Belediyeler, her sinema bilet fiyatmm ortalama üçt» birini ahrlar. özellikle İstanbul'da Belediye'nin sinema rüsuınlanndan topladığı para yılda 10 milyonlarca lirayı taulur Hem Belediye'nin, hem halkın çıkarlan iç Işte tüm bu nedenlerden, beîediyelertn (ve Törkiye'nin en büyük kenti ve sinema merkezi İstanbul Belediyesi'nin) sinemanın güncel sonınlanna egilmesi, sinemaolann dediklerina kulak vermesi, raporlanna ciddi blçimde göz atması ve sinema bilet fiyatlannm günün gerçeklerine uygun gerçekçi bir düzeye çıkanlmasıyla başlayarak slnemayı kurtarmak için önlemler alması geregl vardır. Yeni mevsim başında bu alanda yapılacak bir degişim. belediye geürlerini de bir çırpıda önemli oranda arttıracaktır. O halde bu konuya eğiliniz, sayın başkan.. Hem başmda bulundugunuz kuruluşun. hem de yönetti&tniz kent halkınm çıkarlan açısmdan buna büyuk gereklilık vardır. îkincl listede yine gösterisli bazı serüvenler var.. «FedailerBıg Bucks; Anthony Quinn. James Coburn ve James Brolin'l blraraya eni mevsımin baş re ve Claudia Cardinale'yi getiriyor... «EnkazSurviltca yabancı fihn izleyeceğiz... Mıchael Winvor». Robert Powell ve elistelerini geçen ya ners'în Sophia Loren ve Ja mektar Joseph Cotten'in o zılarımızda mcele mes Coburn'îu çagdaş serü yunlarıyla gerçek bir olayı dik. Bunlann dışında ka venı «Ateş GucuFırepokarşımıza getirecek «C«lan 3 liste daha V3r. Onlar v.er» ıse bu hafta sınemahennem GüntiA Rumor of dan da sozederek kımsenin larda gosterıme çıkmı^ oWar*. gerçekçi bir savaş hakkını yemıyelim ve yeni lan bır kurdela... fıimi. Keith Carradme. mevsımin sinemasal panoStacy Keach ve «GeceyarıBir yeniden çevirim ramasmı tamamlamış olası Ekspresiunin üne kavuşAlfred Hıtchcock'un en lım. turduğu Amerikan oyuncu flnlü fılmlerinden bırl oHarun Film'in Iistesi su Brad Davıs başrollerde.^ lan «39 Basamaksın yeni Alain Delon'un ilk yönetBirkaç yıldır film getırt blr çevrimi de, bu listede... menlil: denemesinı de yap memiş olan Harun Film. Hıtchcock'un filmi 1935'de bu yıl yeniden dışahma baş çekilmişti, 1960"da ılk filmi Istvan Szabo'nun «Mefisto» filıninde Klaus Maria Brandauer. tığı «Ömek MücadelePour la Peau d'Un F!icı>, aktörün lıyor. İlke olarak tnci'de. nerdeyse sahne sahne izbizi alıştırdığı türde blr po Beyoğlunda ise Saray ve leyen bir yeni çeurim ger PazarıThe Equals> da Scott lısiye kurdela.. Bunun yaEmek'te gösterllecek olan çekleştirildi. Mızahla geri Bir Ritt, bir Glenn ve Toshiro Alıfune mnda çeşıtli Çin filmleri ve filmlerin başında. çoksa lımın nefis bir karışım oluş Frankenheimer oynuyorlar. Japonya'da çe ya Çinle ortaky^)im olatan btr romandan alınan turduğu bu casusluk öykü «tkız firmalar» Uzlar Fılm llgl çekict «Vahşetta Çoctık sünün yeni çekimınl ise ve üluç Film. 17'§er fihn i kılmış ve Samurayiarın bu rak çekilmiş, Çinli ve Ame Don Sharp yönetmiş. baş çeren 2 lısteyle karşımız günku Işlevlni araştıran rikalı oyunculann birlikte lanBoys From Brazil» fil mi var. Nazl Almanya'sının rollerde bu yıl birçok filmi da.. Ama sayıca çokluk, m gost€rışli bir kurdela... «As rol aldıgı bazı filmler liste tüyler ürpertici blr ginşı nl izleyerek tanıyacağımız telikte doğrulanmıyor. Dı kerin DönflşüReturn of the yi sürdürüyor... mınl fantezl yanı güçlü bı yetenekîı oyuncu Robert ğer bır deyışle, bu fihnlenn Soldıer>. 3 büyük kadm o Ülkü Tamer'in cimde işleyen filmi, ünlü Poweîl ve John Mllls var. arasmda bu sütünda sozü yuncuyu, Julie Christie, bir isim, Franklin Schaff «Yeşil GBzIerGreen Eyes», nü etmeğe değenler pek Glenda Jackson ve Ann seçtikleri ner yönetmlş. Gregory Ömer Şerıfle Ryan O'Neal'ı az.. tlk listede Martln Ritt' Margret'ı bıraraya getiriYazar, ozan, dergl ve ya Peck ve Laurence Olivner bıraraya getıren iddialı bır in ilginç filmi «Arka Fol yor.. «Insan Bir Defa Ölür yınevi yöneticisı Ülkü Taserüven... Harun Film. bun haşrolîerde... «GizH HareBack Roads» başı çekiyor. Gator> ıse Burt Reynolds' mer dostumuz fitaıciliğl kâtEscape from Athens» ların dışmda başka bazı Sally Fıeld ve Tommy Lee un hem oynayıp hem yö çok sevdi. Tamer'in ticari fümler getirmeyi de tasarYunanistan'da geçen bır lıyor... Jones O3Tıuyor.. John Fran nettığı ve ününe un katan Icaygılarla değil, kendi be filmi.. Roger Moogenisine göre getirdiği film, kenheimer'ın. filmi «Can filmlerinden... lerin hepsi iş yaptı ülkemiz de, seyirci bnldu. Böylece birçok anlamsız inanç bozuldu, birçok tabu kınldı. Tamer, bu yolda devam edecek gibi görünüyor. Şim dl «Adam Yayınlan» olarak; petirecek filmlerini» Bu yıl Tamer'in programmda blr avuç ilgi çekici film var. TÛRKIYEDEN Bunlardan biri, geçen yıluEÇiyORUZ dan beri beklenen ve daha 6ALİBA... önce sözünü ettigimiz Roman Polanski'nin «Tess» adlı ünlü filmi.. Bunun ya ru sıra Macar yönetmenl îstvan Szabo'nun ünü dünyayı tutan, Oscar dahil sayısız ödül alan başyıpıtı «Mefistosyu da olasıüila bu yıl göreceğiz. Bu 2 önem li filmin yanısıra, Hal Ashby'nin büyük politifc taşlaması «Beeing There» de getirilecek. Peter Sellers" in olaganüstü bir oyun ser gllediği hu nefls filme bir Türkçe isim anyor Tamerîlgilenenler kendisine baş, vursun... Almanya'da büyük ilgi gören ve Savaş Alf Aykol adlı Türk çocuğunu üne kavuşturan «Küçük Adam Ne Yapsın?» adlı film HAHA Şaka mı yapu çotuklar de bu listeye dahil. Alman . /Ifferin benim yuvuu. &azan ya'daki Türk işçileri soruy os u n ? Am ohır. vimti ve ofcadar ben r r s A! ! Q ! J e hober uyum ^amış nuna gerçekçi bir yaklaşım mu? ifc» y<Wır baiba cilyaralıklar ki an' Çocuk çok vafdini dltyor mu? klâbifc bır ev kadu l i**. *• 1 getiren bu önemli filmi bu h i 6 i e y yopımyorum n» qibl hissediyorunr yıl izlemeyi bekleyelim.. î n ışmı/ giliz yönetmenl Uonel Jeffries'ln yönettiği ve tngilt» re Ue Polonya'nın devlet kuruluşu Film Polski'nin bir ortakyapunı olan «Su Bebekleru ise Ülkü Tamer'in çocuklara bir armağanı olacafe. Oyunculu sinemayla canîandırma sinemasını birlikte kullanan ve başro lünü James Mason'un oynadığı bu nefis yapıt, kuş kusuz çocuklann yanısıra Büfün uoiomımı bu büyüklere de seslenecek. . tuhaf < ..«.. u < 1.1 canavar belirkendımî liyor Hodi ^ nanılmaz. t>ır z e v k veriyor Y KİMKİME BehicAK Bu filmleri görmek neye bağb? otpel B«* uja daha var.bel 0 ona İşte onümüzdeki mevsl' min tanı fılmlerine genel blr bakış. Bu filmlerin hep sinin gösterilmesi elbette beklenemez. Ama bu filmlerin hepsinin değllse bile çoğunun gösterilmesi, kuşkusuz sinemanın bazı sorunlaruıın çözümüne bağüv Bu ise, belediyelerin (yandaki sutünlarda bellrttiğimlz gibi) bu sorunlara eeil