Katalog

ÇAĞDAŞ YAYINLARI Öyküleriyle Atatürkün Özel Mektuplari Derleyen: SADt BORAK EDERİ: 200 LÎRA lsteme Adresl: Türkocağı Cad 39/41 CAĞALOĞUJ ISTANBUl Cumhuriy 59. Yıl; Sayı: 20822 Kurucusu: Yunus NADÎ 20 TL. 21 Tcmmuz 1982 Carsamba •} ÇAĞDAŞ YAYINLARI MEKTUPLARIYLA HAÜKARNAS BALIKÇISI AZRA ERHAT 2. BASI EDERİ: 150 TL. lsteme Adresi: Türhccagı Cad. 39/4f CAĞALOĞUJ. İSTANBUL Etki. Tepki Derken 1961 Anayasası için daha öncekî yönetimln teoıel hak ve özgürlükleri hiçe sayan, kendi başına buyruk çldişîne bir tepki sistemidir. deniyordu. O Anayasanın bireylere ve kuruluşlara sasrladıörı genîs olanakları srereksİ7 bnlanlar. «Bu Anarasa lükstür», «Bu Anayasa ilp memleket idare pdilemez» diyetı soramlu devlet adamların» da sık sık rastlanıyordu. Şimdi, Danısma Mecllsinde efirlişülmek üzere kamııya açıklanan yeni Anayasa Tasarısının da 19B1 Anayasasına bir tepki nlarak hazırlandıfirını söyleyenler var. r tki, tppkl, tppki ptki, Ceyrek vfizyıldır içlnde boral:ıdt£ımi7 bıı kısırdffngil bizi nprplpre efttiirıir?.. Olsa ntea veni kargasalara. vpni açtnarlara, snnıı etHnıez tepkilpre. etkilere ve ku<<kıısıi7 hpm pknnnmik hptn snsval açıdan daha gerilere. 1%1 \nayasasının pksiklpri. boşluklan yok mııvdu?.. Klhet vardı. Bunları düzeltniek İçin ilkin o Anavasanın iyi niyptle uvgulanması eerekiyordtı. Va7ifc ki bu vapılamamış. yapılmavınoa da tiim kusur Anava<sava yüklenmek istpnmistir. Vasalar bir kalıptır, bir çercevedir. Araaç, çereevenin tçinde katnu yararına en uysrun biçltnde davranmayı biltnpk ve basartnaktır. Bundan yaklaşık ikl bin yıl önoe blr Roma Imparatoru: «yftnpticiler filnzof, ya da fllozoflar ynnetirl olsalardı. ülke yararına ne iyi olnrdu» anlamına bfr özdeyis söylemH. OHniimitzde de jreçerlidlr. Gecerlidlr ama ikt bin yıldan bu* yana yönetirllerden fllozof, filozoflardan da yftnetlcl veUştigi pek &örülmpmlştfr. Uvparlıgın hızla 11erİPdlgl. özsrtirliiklerin jrüıjden güne artan hir Ivroe ilp epliştigl blr çağda Insan haklannı korumak, sınıflararası catışmayı ttnlemek, karşıt çıkarlari denırell blr diyalog halinde sürdiırmek. kısacası eşitlik ilkpsini bnzmaksmn topIntnnn ilerlye doSrru s e lişmesini saglamak lcin Anayasalar elden geldigince saslam bir cerçeve çrirevini başarabilmelidirler. Bugun katnııoyunda tarttsmaya açılan Anayasa taslagı ne vazık ki bfiyle hir nitelfkten yoksundıır. Sayın hukukcularimız tasarıyı hemen her yanmdan eleştirirlerken, bunun neresi nasıl düzeltilebilir diye kays"iya dfişmemek elden gelmiyor. Eskl Anayasalarda «Matbuat kanun dahilinde serhesttir» denir ve arkadan çıkarılan kammiarla serbestlîfcin «S»'i Mle ortadan kalkardı. Bugün ise «Basın hürdiir, sansiir ediletnpz» deniyor, ama arkasından başka maddelerde öyle ayrıntılı kayıtiar konuyor ki diisiınce ve ifade özgürluğti ancak yürıltınp organının göruş ve felsefesi dofcrultusunda olmak knsulu ile bir anlam kazanıyor. Bııniın gibi sendikal ozKürlükler, yarsrı bagıtnsizlı£ı ilp ilçili hıikıimler ve daha pek vok tnaddelpr dpmokratîk «relîsmpmiîî köstpkleyîcî. engelleyici ve topiumu (çeriyp detneypHm> hunalıma sıirüklpyici bir nitelik tasımaktadır. Bizi en çok kaysılandıran da tasarının işle bn niteiigfidir. Anayasaya toplıım diızeninin çenel çerçevesîdir, diyebiHrspk, bu çerçeve elden spldiftince sade, basit ve açık olmalıdır. Klimiztleki tasarı ise gereginden çok fazla ayrıntılara dalmış, van otoriter blr sistem setinnek isterken anarşiye de, diktaya da kapı açabilecek bir karmaşıkiığa bo&ulmuştur. ümalun ki, önümüzteki kısa dönemde yanhçları azaltacak bir sonnea vantabilsin. Komisyon üyeleri de Tasarı'yı eleştiriyor Doc. Turgut Tan'ın 70, Prof. Feyyaz Gölcüklü'nun 34 madde icin karşı görüs belirttikleri bildiriliyor ANKAKA, (Cumhuriyet Bürosu) Danışma Meclisı Anay^a Kornısyonu üyssı Doç. Turgut Tan, Anayass tasansının 70 maddesı ıçm karşı ov yazısı hazırladı. Doç Tan, «Yenı Anayasanın l'i maddesi hiikmü uyarınca. temp.l hak VP rtzffürlüklerden hirinı kaydetmiş bulunanlarla ilsili sınırlan dırmaya karşıyım. Bir hak ve nz?ürlüçün kntii kull»nılma se bcbivle kayhı kpndtliğindpn sp çiltnp hakkmın (Icvamlı kaybına sebep olmamalıdır» dedı Doç. Tan'ın grev ve lokavt la üKilı 58 madde için karşı görüşü şövle 58. madde (irev ve lokavt hakları eşdeğer nitelikte iki hak olarak ayrfı düzenlemeye tabi tutalmuştur. tlk bakısta biri işçller öteki de işverenler açısından kutlanılıs amaçlan benzerlik taşıyan iki müessese çibi çörünüvorsa da farklı nitelikleri VP nzellikleri tnaddenin ver aidıih hniiimün snsyal hakları düzenledijini de dikkate alarak bu iki miiessescnin tek madde içinde aynı hukukî rejime tabi tutalmasımn isahetlı olmadıcını düşünüynrum. Esasen lokavt hakkı 275 sayılı kanunda tanınmış ve tlü/enlenmiş olduçıı pihi Anavasa Mahkemp sl de lokavt hakkının Anayasa. da düzenlenmis'olmasının, \ m.yasa'nın Inkavtı reddettiği anlamına çelmeyeeeğinl açıkça hellrtmiştir. Nitekim Batıdaki Anavasalar incelendiginde cörü lecefi Rİbi sendika ve çrev haklarına ver veren anayasalar bunlarla hirlikte lokavt hakkıvandan maddedp bu hakların düzenlenisindp dp çpreksiz ayrıntılara Kİrilmiştir.» Anayasa Komisyonıı üyesi, tasannın 78. madrtesıyle Cumhurivet Başsavcılıjına verilen partiteri denetlpme görevlne karşı çıkarak bu eörevın denptleme verme Izleme olabıleceftini belirtti. Tasannın aynı maddesindeki sivasi partllerln proKrama uvsun faaliyetinin rtpnetiminin mümkütı oimadıgını belirterek programlar ibanı dÜ7pnİpmpTHPklpdirler. ÖtP 4 üniversitenin adı değîşti Prof Talas: Tasarı ilerde büyük sakıncalar yaratır • PROF. KARAYALÇIN: CUMHURBAŞKANI SlYASÎ HAYATIN MERKEZI OLUYOR. PROF. ÖZEK. DAĞINIK. KENDÎSIYLE ÇELİŞİK. TÎTtZLÎKTEN UZAK BÎR TASARI PROF. KARACANt ÜLKE OTARŞİ KUTBUNA YAKLAŞTIRILIYOR DOÇ. AKŞtNt TÜRK HALKI GERİ BİR ANAYASAYI HAZMETMEZ. DR. SABUNCUt MECLİS ÜSTÜNLÜĞÜ GELENEĞÎNE S O N VERÎLİYOR Haber Merkezi Tartısmaya açılan Anayasa tasansma tep kiler yoğun biçimde devam edıyor. Ankara Onlversitesi SBP ög retim üyelerinden Cahit Talas. «Çok ohımsıız, sadece sosval haklar böliimü değil. bütünüyle çok olumsuz. tlerde büyük sakıncalar ysratacak» dedi. Prof. Talas, şöyle devam etti: «Sosyal politlka, iş huku'nı açısından daha da Snemli 1961 lerin çok gerislne eldlş var. Blr bakıma 1949 sendikacılığım çerl getirecek blr dizj ilkeler yer almış tasanda. Blr filkede siyasal rejimin demokratik niteliğmi belirleyen slmgelerden biri de sendikslara kar 91 benimsenen polltlkalsrdır. Sendlkacılık hareketinin özgür oldugu ölçiidp. demokrasi de vardır denilebilir. Oysa, yeni tasan sendikalann çeşltll açıiardan hareket alanını sınır lamaktadır. Bir kez veni Anayasa tasansı sendikalann çeleneksel görevlerfni, işçilerln ekonomlk, sosyal haklannı. menfatlerlni yerine eetlrme go revlni güçleştirmektedir. Nede ni blrkaç nokta etrafmda toplanablJlr. Blr kez toplu i? sözleşmelerinin yasalar cerçevesi içinde, yasalara aykırı olmıyan hükümler doğruJtusunda olusabileceğinl önKormektrdlr. Oy sa toplu iş sözleşmelerlnln kla slk sayılan bir kuralı, işçiler lehine yasalara uygun olmıyan düzenlemelerin ver alabilmpsidir. Yenl düzenlemede bu olanak kalkmaktadır. İkinci olarak grev hakkı 60 eünle sınırlanmaktadır. Böylece bir tür zorunlu uzlaştırma ve tahkim sistemlne gldilmpktedir. Bövle bir düzenleme sürekli olarak (Arkası a. Sayfada' resinln maddeden çıkanlmasıru lstedl. Doç. Tan, mılletvekılı seçilme yeterlığı başlıgını taşıyan 84. maddedeki 8 yıllık öğrenim koşuluna karşı olduğunu, 5 yülıls ilkokul öğrenımının yeterli oldugunu karşı oy yazısında beürttı. Aynı maddenın 2. fıkrasında yer alan «Anayasa'uın 13. maddesi tıükmü uyannca temel hak ve özgürlüklerinden birlnl kaybetmiş bulunanlar...» sınırlamasma da kar^ı çıktı. Bir hak ve özgürlüğun, kötü kullanım nedenıyls kaybmın, ken diiığınden seçilme hakkının devamlı kaybına neden olmaması gerektığını belirtti. «Genel af halinde, suçtan doğan hütün snnuçlar ve izler (adli sicil kayıtları gibi) yok edıleceğinden fıkradaki yasağın nasıl uygulanacağını düşünmek eerekir» dedı. Bakanlar Kurulu'na kanun iıukmunde kararname çıkarma yettusinı veren 86. madde için Doç. Tan, verılecek yetkının süresmın gosterılmedıgım oys^ azamı sürenın bir yu olarak tesbıti gerektığıni belirtti. Doç. Tan ılglli bakanın çekılmesı, Bakaniar Kurulu'nun gorevuım sona ermesi veya yetlıı veren ıneclısın tesni ile bu yetkının sona ermesıni önerdi, bu nedenle ilgılı maddenın 3. tıkrasına kaışı olduğunu bildlrdı. ARA SEÇİMLER Anayasa tasansımn 90. maddesınde ara seçlmlerin kural olarak her seçım dönemlnde blr defa yapüacağı hükmüne karşı olduğunu yazan Doç. Tan, «boşalan üyelikler için ara seçiml en geç 6 ay içinde yapılmaü fakat genel seçimlerden sonra bir yıl içinde ve genel seçimlere bir yd kala ara seçlmi yapılmamalıdır» dedi. Partisınden ıstila eden miltetvekilini bağımsiz olarak gorev yapmaya zorlayan 96. (Arkası Sa. 11.. Sü. 3 de) 8 yeni üniversite kuruldu Yürürlüğe giren, YÖK Teşkilat Yasası namesine göre ögretim üyesi sayısı yeterli ol» mazsa, ögretim görevlilerine görev verılecek. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Yüksek öğretım Kurumları Teşkılatı hakkındakı yasa hükmündeki kararnama dün Resmı Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Karaname ıle daha önceki tasarılarda olduğu gıbl Gazl, Marmara, Yıldız, Mimar Sınan, 9 Eylül, Trakya, Akdeniz ve 100. Yıl Ünıversitelerı adlanyla 8 üniversite kuruldu. Ayrıca Bursa Üniversitesi'nm adı Uludağ Üniversitesi, Kayserı Ünıversitesi Erciyes Ünıversıtesı, KTtt, Karadenız Üniversıtesı, Diyarbakır Üniversitesi'nin adı da Dicle Üniversitesi olarak değıştırildl. Kararname ile tüm üniversiteiertle Fen Fakliltesi ve Edebiyat FakUlteleri, ya da FenEdebiyat Fakülteal bulunacak. Tüm Gazetecilik ve Halkla îlişkiler Yüksek OkullanTur» adlan Basın Yayın Yüksek Okulları olarak deglştirüdı v» tümü rektörlüklere bsglandı. Ayrıca tüm yüksek ögretim kurumları, Yüksek ögretim Kurulu'na bağlanmış oldu. Milli Egıtim Bakanlığı'na bağlı yüksek okul kalmadı. Kararnamenin geçici hükümlerınde, Yüksek ögretim Kurumıan'ndaki rektör yardımcatlarımn, takülte dekanlarmın ve yardMncılannın, enstitü ve yüksek okul müdürlerinin ve (Arkası Sa. 11., Sü. 3 de) Kastelli'nin sattığı tahvillere çözüm bulundu Tahviller vadesînden önce paraya cevrilemeyecek ANKARA, (ANKA) Bankerier tarafından pazarlanan tahvillerin güvenceye alınması konusunda bulunan formul. tahvillenn vadesînden önce paraya çevrılmesıni içermiyor. Buna karşın. elmde tahvil bulunan tasarruf sahıplerı. tıpkı mevduat sertifikalarında olduğu gıbi. ilk iki yılda net olarak yıihk yüzde 28. ya da ayhk yüzde 2.1 oranında faiz alabilecekler. ANKA muhabirinin edindi ği bilgiye göre, bu faiz oratf lannin ödenebilmesi için, fa izler üzerinden stopaj blçiminde yapılması gereken ver gi tevkifatı erteleniyor. Ver j gi tevkifatı, hazinenin alaca ğı olarak tasfiye masasına yazdırılacak. Yapılan hesaplamalar. erts lenen vergi alacağının yıllık 1 milyar lira dolayında olduğunu gösteriyor. Elinde tahvil bulunan tasarruf sahiplerine, tahvilleri (Arkası 9. Sayfada) Özal: Herkes görüsünü bildirsin, belki ben de acıklarım ANTALYA (THA) Devlet Bakanı ve Başbakan eski Yar dımcısı Turgut özal, «Herkes g.ürüşunü bildirsin. Belki ben de acıklarım» dedi. Özal, Side'de kendlsiyle görüşen THA muhabirine Anayasa taslagı ile ilgılı olarak şunları soyledı: «Ciddi bir şey snylemek için 1934 ve 1961 Anayasalaruun incelenmesi, eleştiriimesi gerekır. Taslağı henuz Iyice okuyamadım. İyice okuyamadığım için Anayasa taslağı üzerinde bir şey söylemek istemiyorum. Eieştiriler başladı. Herkes görüşlerini bildirsin, befki ben de (Arkası 9. Sayfada) Sendikalar: Tasarı, isveren ve sermaye yanlısı DYFJŞ FEDERASYONU GENEL SEKREIERİ MUHITTİN YILMAZs SERMAYEYE PRİM VEREN VE ANTİ DEMOKRATİK NITELİKTEKİ BU ANAYASA TASARISININ DM VE MGK'DA KABUL EDİLMESİ KENDİ KENDİLERİNİ İNKÂR ANLAMINA GELECEKTIR.» ANKARA, (Cumharîyet Bürosu) TUrktş'e bağlı sendikalar, Cumhurıyet'e yaptıklan açıklamalarda. Anayasa tasansını «tşveren ve sermaye yanlısı blr Anayasa» olarak nltelendirdıler. DYPlş Federasyonu Genel Sekreteri Muhfttin Yılmaz, Ana vasa Tasarısının, 1961 Anayasa sımn devletın çalışanları hımaye etmek amacıyla getırdığı haklan tamamen gerlye götürdüğüntt belirterek, şu görüşlere yer verdi" «Son yapılan Türklş Genel Kurulunda, işçilerln. çalisanların 19fil Anayasası ile elde etmiş olduğu haklardan kesınlikle taviz verilmemesine Uişkin karar alındı. tsçilprden 7İvade sermayeye prim veren ve aııtidemokratik nKelikteki bu Anayasa Tasarısının Danışnıa Meclisi ve Milli Güvenlik Konseyuıde kabul edilmesi kpjıdi (Arkası 9. 8aytada) Körfez savaşı tüm şiddeti ile sürüyor IKI ULKL DE ÇARPIŞMALARDA BAŞARI KAZAND1G1NI İLERt SÜRÜYOR. AET. .KÖRFEZ'DEKİ GELENEKSEL DOSTLARINI» DESTEKLEYECEĞİNİ AÇIKLADI. LEFKOSJE (AH) Blrle:, miş Milleıler GUvenllk Kon seyi tüm giddeti İle sören lranIrak sava^ını görüşmek: üzere toplanırken. çarpışmaların da elderpfe yoeunlaştıgı bildiriliyor. îki taraf savaşta basarı kazan dı^ını iler! sürOvor. tran, Irak'ta elp geçlrdik lerl mevzilert takviye ettiklennl ve Irak karşi saldırısınm gert pttşkürttildttğünti ileri sürdü. Irak tse, Basr» kenti dolayları ve 500 km 'lik cephe de duruma tümüylp haklm olduklannı ve blı dlzt karşı saldırılarla lran birliklerini geri attıklarını tlert sil rüyor. Tahran radyosu, ön cekl akşara yaptıgı btr yayında tran ordusunun «diis ıııan kuvvetlerini lıntıa etmek için nihaı saldırıva» ha?ır oldueunu belirtti Irak naber aiansı tNA tse Genelkurmay Baskanlıgına dayanarak verdigi blr haberde Irak blrlikleri İle Hava Kuvvetlerınln lşblrllğl sonucu «binlerce tran'lı askerin öldiirüldügünü» bll dirdi. Irak'ın Federal Almanya Büyükelçisl Bassas. Bonn' da düzenledtgi basın konfe ransında, tran'm tüm Irak'ı ısgal etmek amacında olrlueunu ancak Irak ordusu nun lran saldirısmı durdur duğunu söyledl (Arkası Sa. 11., Sfi. 6 da) Doç. Server Tanllli, «Bu Anayasa'da Insanlann en doğal hakkı yaşamaya bile göz dlkümiş» dlyor. Güney Sanayi'de yeni yönetimi bankalar olusturacak Kenan MORTAN bildiriyor ADANA, Güney Sanayi Yönetim Kurulu önceki gün istifa ederken, 7 kişllik yönetim kurulunun 5 üyesinin bankalar temsilcllerinden oluşması kesinlik kazandı. Söz konusu Bankalar İş Bankası, Ziraat (Arkası Sa. 11.. Sfi. 6 da) Cengiz CONDPR Yamaclardaki tanklardan kente mermi yağıyordu Ateşkesde bile Beyrut'ta neies almak haram. Çünkü bu sefer kente sızmış İsrail ajanlannın sabotajlan başhyordu. Bomba yerleştirilmiş taşıtlar biıden patlıyordu. Yolda yürürken park edilmiş her araçtan kuşkulanıyorduk. Tanilli: Tasarı ilkellik ve gerilik örnegi Haber Merkezi Strasbourg Üniversitesinin davetllsi olarak bu üniversitede ögretim üyeliği yapan Doç. Server Tanilli, bizi telefonla arayarak Anayasa'ya illşkin ilk görüşlerini açıkladı. Doç. Tanllll, Anayasa tasansı nı tam bir ilkellik, gerl lik örneği olarak nitelendirdL GÖrüşlerinl özetle şöyle dile getlrdi: «Bu anayasada en (Arkası Sa. 11., Sfi. 6 da) Altıkulaç'ın Bayram mesajı: GÖZLEM Serseri. UĞUR MUMCU «Aldıkaçtı Anayasası» toplumun blrçok keslmi ile ilglh genış aynntılar içerirken «serserileri» de düşünmüştür. Taslağm «kişi nzgürlüğü ve güvenllği» ile ilgili 18'inci maddesi. serserileri anayasal metne katmıştır. (Arkası Sa. 11, Sü. 7 de) NADÎ ANAYASA TASARISININ KIYASLAMALİ TAM METNİ 7, sayfada • İstanbul'da bayram namazı saat 06.34'te... • Resmi daireler bugün öğleden itibaren 4,5 gün tatile giriyor... ANKARA (a.a.) Dlyanet Işleri Başkanı Tayyar Altıkulaç Ramazan Bayramı dolayısıyla yayınladığı mesajda «Tttce Allah'ımızdan, bn güzel bayramımızı. özellikle kardeş ülkeler(Arkan Sa. 11^ Sü, 1 de) Kardes • ülkelerde kanayan yaraların dinmesini diliyorum 3ransız basını lsraıl kıskacı altında denuden, havadan ve karadan insafsız bombardıman altında tutulan Batı Beyıut'a isim taktı. «La Ville Martyre yanı «Şehit Kent». Bir zamanlann tipık. şırın bir Akdeniz kentı olan Lübnan başkentıne bu ısım gerçekten iyi uyuyordu. Kuşatma başladıktan sonra Batı Beyrut'un yalnızlığını. Baö Beyrut'ta yaşayaniarın psikolojisini hissedebilmek çok ama çok zor. Gözlennizı batıya, barışçıl bir mavılikle ufka uzanan denıze çeviriyorsunuz. Ufukta karaltılar gözüküyor. Bunlar İsrail savaş gemileri. Zaman zaman sahile hayli sokuluyor, taş taş üzerinde bırakmamacasına bombardımana başlıyorlar. Bir seferinde, bir öğle saati biriki saat gerilimden uzaklaşıp dinlenebilmek için deniz kıyısına, kordona inmiştik. Onbeş dakika geçu geçmedi, gemiler gözüktü ve ondan sonra da cebenneml bir top ateşi sağımızı . solumuzu kavunnaya başladı. (Arkası Sa. 11, Sü. 1 dei F