Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 14 HAZtRAN 1982 EKDNOMtDE a GÜNÜNAfNASI Bugdaydaki düzenlemenin asıl amacı, ihracatın artırılması Yeni düzenlemeyle buğdayda üreticiye verilen sübvansiyon ihracatçıya kaydınlnıış oluyor. Bu nedenle düzenlemeyi hububat piyasasında serbest piyasaya geçiş olarak yorumlamak biraz güç görüniiyor. Murat KOPRÜ 0 Yanl düzenlemeyle buğdayda üreticiye verilen sübvansiyon ihracatçıya kaydınimış oluyor. Bu nedenle düzenlemeyi hububat plyasasında serbest piyasayc geçlş olarak yorumlamak blraz güc görünüyor. Avans fıyatıyla başlayan buğ day olayı ihracatın serbest bırakılmasıyla noktalandı. Once buğciaya 21 liralık avans fiyatı verildi, sonra TMO'nun tahsısli buğday satışına son verildi ve buğdayı serbest pıyasa fiyatıyla satması kararlaştırıldı, daha sonra buğday ve un Ihracından alınan destekleme ve Istikrar prımi önem li ölçüde indırildi, son olaıak da hububat ihracında TMO'nun tekeli kaldırıldı. llk Ikl karar sonrası yapılan tartışma ve yorumlarda hububat plyasasında serbest plyasa ilkeslne geclşte önemII bir aşama kaydedlldiğl noktasında blrleşlllyordu. Buna gerekce olarak da üreticiye verilen sübvanslyondan vazgeç'lmesi ve TMO'nun serbest rekabet kuralları cerçeveslnde piyasaya satıcı olarak girmesl gösterlllyordu, ihracatın serbest bırakılmasıyla llglli son karar da devletin Ihracat piyasasından çekılmesl blçimln de yorumlanarak bu düşünce daha da pekiştirildl. Oysa, buğday konusundaki düzenlemelerln serbest plyasa llkeslnin haklm kılınmasından ook, buğday ve hububat ihraca tının teşvık edılmesınl amocladığı gözlenlyor. Tarım ürünlerin de beklenen ihracat patlaması nın gercekleşmemesi aksıneözellikle buğday ihracında son yıllardayaşanan dlkkat cekici düşme böyle bir düzenlemenin temelini hazırlamış gorünüyor. Yılın llk 4 aylık Ihracatı gecen yılın eşdönemine orania yüzde 28 artış göstermesine karşın bu artış hemen hemen tümüyle sanayl ürünlerinden geldi. Tarımsal Orün Ihracatı ise sadece yüzde 2 gibi çok düşük bir oronda arttı. Öte yandan buğday ihracatımn son 3 yıldır önemll bir gerileme kaydettiği de gözden Kaçmıyor. TMO'nun raporuna gore 1978 yılında 2 mılyon ton olan buğday ıhracatı daha sonrokı yıllarda gıderek azalan rrnktarlarda gerçekleşti: 1979da 780 bin ton, 1980'de 387 bın ton ve gecen yıl da 316 bın ton. Kalkınmanın motorunu ihracatta goren ve yıl sonuna kadar ıhracatı 6 mılyar dolcrın ustüne cıkarmayı hedefleyen ekonomik polıtıkanın Türkıye'nın en önemlı ıhracat potansiyelmde gözlenen bu genieTieye kayıtsız kalmosı beklenemezdı Bu nedenle. buğday ihracatındaki gerileme eğillmınin terslne cevrılmesl ıcın soz konusu önlemler alındı. SÜBVANSIYONLAR YÖN DEĞİŞTİRDİ TMO'nun serbest plyasada satış yapması ihracatcmın ıstediği mıktarda buğday tedarık etmesini sağlarken, buğday avans fiyatının 21 lira gıbı düşük bir düzeyde saptonması da ihracatcmın buğdayı duşuk flyattan satın almasına olanak tanıyacak. Böylece eskiden (>• retıciye verilen sübvansıyonaan bundan böyle ıhracatçı yararlandırılmış olacak. Bu nedenle üreticiye verilen sübvansıvonun kaldırılmasını serbest piyasaya geçiş olarak nıtelendırmek bıraz güc görünüyor Cünkü, serbest piyasa ilkesıne ters düşen sübvansiyon uygulaması ortadan kalkmıyor, sadece yön değıştirıyor. Ayrıca buna ek olarak buğday ve un ıhracından alınan destekleme ve istıkrar primlerlnln 50 ile 150 kuruştan 10 kuruşa düşürülmesl de Ihracat teşviklnde ek bir sübvansiyon görevi görüyor. Buğday örneğinin gösterdiğl ve son bonka slstemıne yöneiık düzenlemede de karşılaşıldığı gıbi uygulanan ekonomik ooli tıka serbest piyasa düzenıne yönelık değışımlerden çok baş lıca Ikı amacı one çıkarmış go rünüyor* Enflasyonun geriletilmesi ve İhracatın teşvık edllmesı. Enflasyonun gerlletilmesınde en onemh arac sıkı parakredi politıkası olurken, ihracatın teşvıkinde de sübvonsiyonların temel önemde olriuğu gözlenlyor. Düzenlemelerde serbest reka bet düzenlnin Inşasından zıyade ihracat artışının öne cıkanlmasının amaclandığı Turgut Özal'ın şu sözleriyle daha da somutlahıyor: «Gelecektekl Iktl darlara ihracat için !yl ayarlanmış bir ekonoml lokomotifi teslim edeceğiz.» Israil saldmsı altına yaradı Ekonoml Servlsi Altın fiyatlan, Ortadoğu'daki olaylar nedenıyle geçtiğimiz hafta yükseliş kaydetti. Dünya borsalannda 1 ons altın 12 dolara yakm değer kazanarak 330 dolara ulaşırken, Türklye'de de altın flyatlannın arttığı gözleııdi. Cumhuriyet altının satış fiyatı hafta boyunoa 75 Ura ytikselirken, Kulpsuz Reşat 200 Ura, 24 ayar altının granu 25 Ura arttı. 1 Haziran 11. Haziran Cumhuriyet Reşat Kulpsuz 1 ons altın (Dolar) 11.450 11.550 12.000 12.300 318 11.600 11.625 12.000 12.500 330 Fransız franki ve italyan lireti devalüe edildi Ekonoml Servlsi Avrupa Ekonomik Toplulugu (AET) Maliye Bakanları, para piyasasındaki baskıyı azaltmak ve Avrupa ekonomisinde bir düzen sağlamak amacıyla topluluk üyesi 4 ülkenin parasımn değerini yeniden belirledl. Buna göre, AET'nin Avrupa para sistemi lçinde Fransız frankı yüzde 5,75 oranında, ttalyan lireti de yüzde 2,75 oramnda de valüe edilırken Federal Alman markı ve Hollanda florini'nin değeri ytlzde 4,25 oranında artırıldı. Fransa'nın ödemeler dengeslnin hızla bozulması, dış tlcaret açıklannın rekor değerlere ulaşması, dlğer batı ülkeleriyle olan enflasyon oranı farkmın hâlfi azaltılamaması nedeniyle frangm degeri hızla dUşüyordu. Bu düşüşü durdur mak için rezervlerini 3 ayda 37 milyar franktan 16 milyar franka indiren Pransa Merkez Bankası'nın çabaları da sonuç vermeyince Mitterrand yönetimi frangm devalüe edilmesini istedi. Bunun Uzerine toplanan AET'ye üye 10 Ulkenin Maliye Bakanlan Avrupa Para Sistemi içinde yeni avartamalar yaptı. Bu ayarlamalar sonucu Pran sız frangı, Avrupa Para Sistemi'ndeki paralara karşı şu oranlarda deger yitirdi: Mark ve Plorin'e karsı yüzde 10, Bel çika ve Luxembourg Frangı ile Danimarka Kronu'na karşı yüz de 5.75 ve ttalyan Lireti'ne kar. şı •('üzde 3. Yeni devalüasyonun Pransız ve îtalyan sanayilerini iç ve dış pazarlarda rekabet edebilir hale getirmesi bekleniyor. Pazartesl gUnü borsalann açılmasıyla dolann 6.50 • 6.55 franktan işlem göreceğl belirtı liyor. Dolar J58.10 lira ANKARA, (ANKA) Merkez Bankası bugün uygulanmak üzere daha önce açıkladığı döviz kur larını değiştirdi. Değiştirilen kurlara göre Türk Lirası ABD doları karşısında yüzde 2, oranında devalüe edilırken Alman markı karşısında da yüzde 3,4 oranında duşürüldü. Türk Lirası'nm yann uygulanacak kurlarının ani bir kararla değiştirilmesi ve devalüe edilmesınde ÎMF ile Aniara'da surdürulen göruşmelerden etkilenilmiş olduğu sa nılıyor. Bılindiği gıbi hafta sonlarında para piyasaları kapalı bulundugundan Turk Lirası'nın daha once açıklanmış olan kurlarının değiştirilmesini haklı kılacak bir gelişme saptanmamis bulunuyor. Tecil faiz oranı yüzde 32ye çıkarıldı ANKARA, (ANKA) Maliye Bakanlığı, 6183 sayüı amme alacaklarımn tahsll usulü hakkındaki yasa uyannca, amme alacaklannın ertelenmesinde uygulanacak faiz oranını yüzde 24'den yüzde 32"ye çıkardı. Maliye Bakanlığı'nca yayrnlanan tahsilat genel tebliği'ne göre, ertelemelerde yeni faiz uygalamasına 15 haziran 1982 tarihinde başlanacak. TeDliğde, mükelleflerin şimdiye kadar yapılan ertelemelerde ytlzde 24 oranında faiz ödemeye alıştıklarının dikkate alındığı, bu nedenle 15 hazıran 1982'den itibaren tecil talebinde bulunan borçlulara faiz oranında yapılmış olan yeni düzenlemenln ö'zellikla açıklanarak, tecil koşullannın kabul edlldlğine ilişkin bir yazı alınması ve yazıda, faiz oranının bellrlendigi kısmın altının çizilerek gereken uyarının yapılacagı kaydedlldi. Bircok banka senet avansı ve kredi imkânlarını durdurdu • • KURLARA A Dövizln Cinsi 1 ABD Dolorı 1 Avusturalya Doları 1 Avusturya Şüini 1 B. Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florıni 1 İsveç Kronu Döviz Alış 158.10 159 98 9.14 66 70 3.41 18.87 23.50 60.00 25 98 1 Isvicre Frangı 75.35 100 İtalyan Lireti 11.40 100 Jopon Yeni 62.?0 1 Kanada Doları 122.119 1 Kuveyt Dinarı 534 59 1 Norveç Kronu 25.17 1 Sterlin 272 45 1 S. Arabistan Riyali. 44.83 Döviz Satış 161.26 163.18 9.32 68.93 3.48 19.25 23.97 61.20 26.50 76.86 1163 63 55 124.63 545.28 25.67 277.90 45.73 Efektif Alıs 158.10 151.98 9.14 66.70 3.24 18.87 23.50 60.00 25.98 75.35 10.83 59.19 116.08 507.86 23.91 272.45 42.59 Efektif Satı* 162 84 164 78 8.41 68.70 3.51 19.44 24.21 61.80 26.76 77 61 11.74 64 17 125.86 550 63 25.93 280 62 46.17 ANKAKA, (THA> Bankalar kesımlnde ortaya çıkan «faiz» savaşt alablldigine gellşirken aralarında kamu bankalannın da yer aldığı bir çok bankanın şubelerine «gizli» talimatla «kredi avansı» ve «kredi lmkânlaruu» ikinci bir emre kadar durdurmalarını bildırdikleri öğrenildi. llgili çevıelerden elde edılen bilgilere göre, kredılenn durdumlmasına «Mevduat toplamak için başlayan faiz yarışının» para maüyetini yükseltmesi ve bunun krediye yansıyıp yansımaması konusunda or taya çıkan belirsizlikler yolaçtı. Bankalarm kendi aralarında yaptıklan «centilmenlik» anlaşmasının bozulmasıyla başlayan faiz savaşının yıllık net faızı yuzde 60 civanna yükselttığı, buna karşıliK kredilenn yüksek faı?le taıep yaratamıyacağı korkus'u birçok banka ıdare meclisinin kredileri bellı dönem «buzdolabına» alınması yolunda karar almaya yonelttiği bildirildı. İlgili çevreler uygulamanın «uzun» dönemlı olmıyacagını, bankalarm 18 haziran günü îstanbulda yapacakları toplantıdan sonra faiz uygulaması konusunda yeni gelişmeler olacağını ve kredilerin bundan sonra açılacağım ıler isürdüler. Öte yandan bazı bankalarm mevduat faizlerine daha yüksek prim verereK başlattıkları «7 haziran» bankacılıgmm TUrk dankacılıgında yeni bir döneme giriş kapısı olacağı bildirıldi. Buna göre, yeni uygulamanın kısa bir gelecekte «Gttnlük faiz» uygulamasına yasal olarak başlamayı yaratacağı belirtildi. Yüksek faiz uvguladığını ilanlarla belirten bazı bsnkaların verdikleri ilanlarda «her gün yüksek faiz» sloganıyla «günlük faiz» uygulama sına ortam tıazırladıkian ilerı sürüldü. öte yandan bankalar arasmde son günlerde başlayan ve astronomik rakkamlara ulaşan faiz oranları sorununun, banka genel müdürlerı arasında 18 haziranda yapılacak toplantıdan önce bir çözüme kavuşturulması için çalışmalar yapıldığı öğrenildi Temettü, faiz ve ikramiyeierin ortalama gider emsalleri belirlendi ANKARA, lANKA) Maliye Bakanlığı, Menkul Kıymetlerın Kurumlar Verglsi'nden ıstısna edılen temettü, faiz ve ıkramıyelerıne ısabet eden gıderlenn nesaplanmasmda esas alınacak ortalama gider emsallennı belırledı Maliye Bakanlığı'nın Resmı Gazete'de yayınlanan Kurumlar Verglsı genel teblıgı uyarınca, bu emsaller yasal ıntıyat akçelerı karşıhğı olarak bulundurulan menkul kıymetlerde genel gider hıssesi olarak 3, mevduat karşılığı olarak bulundurulan menkul kıymetlerde kaynağm gıder hissesi olarak 9 ve genel gıder hıssesi olarak 3 olmak üzere toplam 12, serbest ponföyde bulundurulan menkul kıymetlerde, kaynağın gıder bıssesı olarak 9 ve genel gider hissesi olarak 3 olmak üzere toplam 12, sigorta şirketlerince, sabıt temmat akçeleri karşılığı olarak bulundurulan menkul kıymetlerde genel gıder hıssesi olarak 3 ve sigorta şirketlerınce, mütehavvil teminat akçelerı karşılığı olarak bulundurulan menkul kıymetlerde de, kaynağın gider hissesi olarak 7 ve genel gider* Tıîssesı olarak da 3 olmak üzere toplam 10 olacak. Konut kredilerinin artırılması calısmaları basladı ANKAKA, (ANKA) Sosyal Güvenlık Bakanı Sadık Şıde, konut kredilerinin 600 bzn liradan 900 bin liraya çıkanlması konusunda çaüşmaların başladığmı açıkladı. Sadık Şıde konuyla ilgılı olara.; şoyle konuştu: « SSK Genel Kurulunda alınan temenni kararı dosrultusuntla çalışmalarımız başlamıstır. Sosyal Sigortalar uzmanlan görcvlendirilerek. konut kredilerinin artırılması halinde, kuruma gelecek ek giderin bpsaplanması çalışmalanna haşlanmıştır.» Sosyal Güvenlık Bakanı Şıde, kıdem tazminatının asgarı ucretten bağımsız hale getınlmesi konusuncta ıse, «O konu Çalışma Bakanlığının yetkisindedir» dedi. Şide, «TÜRKİŞ oiarak kıdem tazminatı ile as gari ücretin bağımsız olarak hesaplanmasından yana mısınız?» sorusuna şu yanıtı verdi: «TÜRKİŞ olarak asgari iicret ile kıdem tazminatının ayrı ayrı olarak hesaptanmasımn karşısmda değiliz, ancak. kıdem tazminatının besaplanmasında kurallac iyl konulmalıdır.» 1 Sermaye Piyasası Kurulu Baskani: "10 milyar liralık menkul değer ihracına izin verdik, ANKARA, (a.a.) Sermaye Piyasası Kurulu Başkam Prof. Dr. Ismail Türk, şımdiye kadar 10 milyar liralık menkul değer ihracına ızin verildiğini açıkladı. Prof. Dr. Türk, bu meblağın yüzde 55'ini hisse senetlerinin, yuzde 45'ini ıse tahvülenn oluşturduğunu bıldlrdı. Prof. Dr. Ismail Türk, şırketlenn rasyonel davran manın bir gereği olarak ılk once sermaye artınmına önem verdiklerini belırterek, şunları kaydetti. «Işletmelerimiz şlmdiki halde öz kaynak artışına blrinci önceliği verrniş durumdadırlar. Öz kaynak artışı hisse senetleri yoluVla sağlanabilmektedir. Bir ortaklık belgesi şeklinde sağlanan kaynaklar işletmeler ve şirketler bakımından faizsiz bir kaynak olduğu için işletmelerin sermaye artınmına gitmc konusunda kıırulumuza başvurmalarmı tabii karşılamak lazımdır. Tahviller konusunda da başvurular önemli mlktarlara ulaşmaktadır. Tahvil bedel karşılığındn sağlanan bir kaynak olduğu için, bir kaynak sağlama aracı olduğu için, şundiki halde ikinci sırada bulunmaktadır. Sermaye artırımlan tamamlandıkça tahvil ihraçlan blrinci sırayı alacakUr.» ,., GURURLUYUZ. |)arasT İH>rcııııuız yok! GARANTI BANKASI TURKIYE .