Katalog

Cumhuriyet 8 26 MAYIS 1982 17 D uruşmada bulunanlar ve ertesi gün gazetelerl okuyanlar, Vali'nin pısınk davrunışına şaşmışlar, Hamit Şevket Ince'nin valiye sorduRiı sorulardaki cesaretıne hayran kalmışlardı. Ama bilmivorlardı ki, Valinin muma çevrilmesi Avukat Hamit Şevkot Inne'nin cesaret, vo ktıhramanliKindan Kelmiyor, bu. Ismet Paşa'nın tek partı rejiminden çok partili rejıme geçtırken artık Ankara V»lısini gözden çıkanşından geiıyordu. Hamit Şevket bu ince oyunu gördüğü içindir kı Valiyle kedinin fare 11e oynaclıftı gibi oynuyordu. Valiye dönerek, ellerlnl kollıırını sallaya sallaya, cübbesinin her kıvnmını oynata oynata, bazt dramatik jestler takmarak soruyordu: •Reşit. mahkemeye verdiği dilekçeslnde, Haşmet'ln kandisine bütün yolların kesllmiş olduğunu söylediğini, önce kararlaştırdıkları gibi teslim olması gerektiğlnı, ancak bunu Valinin mak.unında bulunduğıı soate raslatmasını, söylomiştir. Ol&y ::abahı Haşmet. Valiyi görmüş müdür? Bir tanık olarak dejSriI. bir avukat olarak diyecfftim ki, elde mevcut olan kanıtlar, bir çok oturumlarda gösterilen haller, titremeler, sinirlenmeler. bize göşterlyor kl, katil Reşit Mercan değll, Haşmet Orbay'dır. lddia ve savunma aşamasına gelindlğinde bunlan açıklayacaGösterişll sorular, avuka "TÜRKİYE'NİN KALBİ" ANKARA ' Mehmed § f KEMAL Nevzat Tandoğan sonunda intihar ediyor.. • ' ' : U:::::::::ii::::::i::::i::::::::::.:::::::•::: : ::..:"""" > :"::::".:::":""::;;j::î:!İ:ti::!İ:::!:::!::::: Ank&ra. Vsllsl Nevzat Tandoğan M1111 Şef Inönü'yle.. Hasmet Orbay 18 yıl, Reşit de 9 yıl hapse mahküm oldu tın sıkıştırması, dinleyicilerin avukattan yana çıkan gülüşmelerl. bakışlan Va11 Nevzat'm sinirlerini lyice bozmuştu. Zaten bozuk olduğu söylenen sinirleri iyice laçkalaşmıştı. Titredl. sarsıldı, yargıca döndü: «Ayakta duramıyacagım.» dedi. «Ne yapalım?» Bir lskemle arar gibi çervi resıne baktı. «Bir sandalyeya oturabllir miylm?> Yargıç mubaşire seslendi: «Bir sandalye getirin!..» Vali, korka korka sandalyeye oturdu. Bir eliyle şakaklanm ovalarken. öteki eliyle şaşkm hareketler yapıyordu. Soruyu yanıtlamaya çabaladi: «Haşmet'l gerek olny gflnü, gerekse olaydan sonra görmüş değilim. Sayın avukat şunu bilmelidir kl. Türkiye Cumhuriyetini yOneten amir ve emniyet ra«murları bir katilin yerine başka birinl koymak, fjunuu bunun suçunu başkasına yüklemek durumuna şlmdiye değin düşmemişlerdir. Bu iddiaiarla neyln s<ümQrülmek Istendigini bilmek kolay olmuyor. Kondisini kaı tll olarak teslim eden, sui çunu kendi ağzıyla stt;rl!yen Reşit Mercan'ın, bu ya^ lan ve dedikodularla \arı mak lstediği amaç, mahkemenln kanaatını &arsmak, kamuoyunu oyalamaktan başka bir şey değildir. Tanıklardan Tevfik, yanl doktorun hademesl, katilin Haşmet oldugunu söyledi. Eğer yalan tanıklık ediyorsam Allah bin türltt belamı versin!» Vali. «Allah bin türlü b«v lamı versin» derken noredeyse gözyaşlannı tutamayacak, aglıyacaktı. Avukat Hamit Şevket de. bundan sonra üstüne varmadı. Tanıklığı sona eren Vali, sankl silinmiş, tukenmiş, yok olmuş gibi, mahkemeden aynldı, gitti. Bu dava ile ilişkill ola> rak Valiyi anlattıgımızdan, belki mahkememn sonunu merak edebilirsiniz. Söyliyeyim. Sorgular, yargılar so nunda Bolu Ağu* Çeza Mahkemesince Haşmet Orbay katil sayıldı, 18 yıl ceza aldı. Bu kez Reşit de, mahkomeyi oyalama falan gibi nedenlerle 9 yıl giydi. verirdlm. Adaletln ortaya çıkması İçin gerekenl yapmak hepimize borçtur.» «Paşa hazretlerine fizflntttmü duyurmanı isterim. Lütfen söylel... «Bir fırsat düşerse arzedorim.» NOTLARI E S K I S E H I R Mustafa # Celal Bayar'a sevgi gösterileri Yapılan bir dalgınlığı düzeltme.. oruma Blrllği Komutanı Topal Osman tarafmdan canına kıyılan Denlz Kurmayı, Trabzon mebusu Ali Şükrü Beyin önerisl üzerine kabul edllen şerlat yasagı Men'l Müsklrat Kanununun 1950'lere degln sürdüğünü ya zarken bir yanlış yapmışım. Bu yasa, 1950'lere değin sürmedl. 1924'de kaldırıldı. Ben Men'i Israfat Kanunu ile Men'i Miiskirat Kanununu birbirlne kanştırmışım Doğrusu Men'l Israfat Kanunu 1950'den sonra yürürlükten kaldınldı, Men'i Müsklrat Kanununun 1924'lerde kaldırıldıftmı özür dileyerek düzeltirim. Bu arada bu şeriat yasasına alt biraz bllgl vereylm. Bu yasaya göre, dışalım, yapım, taşıma ve satım yasağına uymayanlar hakkında lçkinln her okkası için elli lira para cezası kesllmesi. açıkça lçkl içenlerle gizll Içip sarhoş olanlar hakkında da elli liradan ikiyüz llraya kadar para cezası, ya da tlç aydan blr yıla kadar hapis cezası verilmesl öngorülmüştü. Yasaga uymayanlar sade yurttag lse bu cezayı görüyorlardı; eger memur iseler yargıtay yolu kapalı olmak üzere memurluktan çıkarıhyorlar. gene aynı cezaya çarptırılıyorlardı. 1924 yılının 9 Nlsan gününde 470 sayılı yasa ile bu yasa kaldırıldı ve lçkl tekeli devletin ellne geçtl. Başkentte yasak döneminde lçkl elaltından polls müdürü Dilaver çektlği ve sattıgı İçin fazla blr degişlklik olmadı. polis müdürünün yerine Tekel müdürü geçtl. O yıllarda lçkl içenlerden duymuşumdur. Geceleri bazı meyhanelerden sarhoş çıkanları poll« yakaladığı zaman. sarhoşlar, «Bırakın beni» derlermiş. «Ben Polis Müdiirü Dilaver'in rakısı Ue büyle sarhoş oldum.» Işitme Engelli Çocuklar... Esldşehir İTÎA'da öğrencüer için hastane var. mÖğrend revirU diye işe başlamışlar, büyütmüşler lşl. Yukarısı da yetmişaltı yataklı hastaneyi görunce 'bu, revir değil hastane» demek zorunda kalmış. Hastanenin açıhşı yakında yapılacakmış. Doktorlar, Gülhano'den, Hacettepe'den kopup gelmişler. Para yeterli değil, öyle olunca, onlara «öğretım grörevlisu işi de verilmiş, •SağlıkbilimlerU bölümünde. Doktorun özlediği araç gereç. Bunlar saftlanmca, doktorlar, bilimsel çalışma yapıp, roçeto yazmaktan kurtulmuşlar. Tertemiz bir hastane. Temizlik İçin hastanelerde paspaslar, tuvaletlerde ıslatılır. bunlarla sözde temizlik yapılır ya, burada öyle degil. Paspaslann temizleneceği ayn bölmeler var. Orneklerlnl îngiltere'de, Almanya'da görm11$ler. Hastaneyi, Başkan Prof. Yılmaz Büyukarşen, lletişlm Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Jnal Cem Aşkun Erkan Oyal. Çefin Öner'le birlikte gezdik... Esklşehir İTİA'da Işitme engelli çocuklann egiü ml İçin yapılan çahşmalar, görmeye değer. Bu Türklye'de tek... Biz çalışmalan, bir aynalı camdan sey rediyoruz. Çocuklan görüyoruz, onlar bizi görmuyor. Çocuklar, arkalanndan seslenildiginde hiç duy muyorlar. 3 4 yaşlannda çoğu; yedi yaşma dek böyle işitme engelli çocuk var. Kulaklannda lşltme aygıtlan. uzman öğretmenleri onlara, •konuşma* ög retiyor. riaşlannda bir îngiliz egitimci. Çocuklar, du daktan ünlü deyimiyle. *leh demeden leblebiyi» an lıyor, karşılık veriyorlar. Bayan uzman, çocuklann gözlerine bakarak soruyor: t Ayı ne oldu? t Gitti! Gitti ya, ayı gittl. Bir başka çocuk konuşmaya calışıyorî Pasta bltti! Öğretmenin elindeki kartonda pastayı yiyip giden bir ayıcık resmi. Ayıcık gülüyor. Ayı ne yapıyor? < Gülüyor... Nasıl gülüyor? Çocuklar, hep birden gölüyorlar. îşltmeyen çocuklar için *dilsiz* de deriz. Bu dogru değilmiş: E.tT.t.A. Başkanı Büyükerşen. şöyle diyon Dilsizlik diye bir şey yoktur. Çocuklar. konuşmadıklan için dilsizdir. Gayet rahat duyan bir çocuğu bile konuşan insanların arasından alın. konuşmaz. Ancak, konuşmanın oluşması yedl yaşla smırlıdır. Konuşmayan çocugu yedl yaşma delt eğiterek, konuşmasını sağlıyabilirsiniz. Biz bunu yapmaya çahşıyoruzl Geçenlerde bazı gazetelerde îstanbul'da «sessizler güzellnin seçildigi haberlerl vardı. Yedl yaşına dek, bilimsel yöntemlerle egitilemediğl İçin, 'Ses8iz*llge itilen insanlar için 'Güzellik yarifmalan» düzenleyeceklerine, onlan eğitecak, konuşmalannı sağlayacak okullar açsınlar. Okulda, işitme engelli 30 çocuk vardı. Bunlar. Türkiye'nin her yanından gelmişlerdi. Kimlnln babası memurdu. Burada böyle bir egitim merkezl olduğunu duyan sivil asker memur baba. naklinl Eskişehlr'e yaptırmıştı. Çocuk yedl yaşını geçtikten sonra, iş işten geçiyordu. çünkü... Biz kapıdan çıkarken: Merak etmeyin! dedi. Slzin çocuğunuz da, Içerdekiler gibi konuşacak! Doç. Dr. Yahya Özsoy. böyle bir bölümOn baçmda. Milli Eğitim Bakanhğı'nın açtıgı okullara neden 'Sağır ve Dilsizler Okulu» diyorlar? Bu okullara köylerden gelecek istekli öğretmenlere, öncelik veriliyor. Onlar da kente 'hapağı attıktan sonra'. başka normal okullara geçiveriyorlar. Oysa bu İş, uzmanhk isteyen bir iş. İgne Ue kuyu kazmak gibi birşey... Bakanhğm da konuya gereken önem verdiğl söylonemez. Önem verse, ~Özel Eğitlm Genel Müdürlüğunü, ufaltarak *Daire Başkanhğı*n& dönüştürür miiydü? Türkiye'de konuyu ilk, Mithat Paşa 1868'de Tuna vallslyken ele almış. Milli Eğitim Bakanhğı'nda •Korunmaya Muhtaç Çocuklar» şubesi bir yasa ile kurulmuş (23 mayıs 1949). Tasannın hazırlanmasm da iki egitimcinin. Reyzl Pamlr İle Yazar Osman Korkut Akol'un büyük emekleri geçmiş. Milletveklli Fahrt Ecevit fBülent Ecevit'in babası). tasannın mimarlarındanmış. Osman Korkut Akol'un «CumhuriyeUte sürekli çıkan yazılannı anımsıyorum... 1980 yılı rakamlanna göre, haklannda mahkemece *korunmaya muhtaç» karan alman ve devlet kurumlarında bakılan çocuk sayısı 15.500 dolayında. Hakkında •horunma» karan alındığı halde kurumlarda yer bulamayanlann sayısı lse 16.500. Bu sayılar, resml rakamlar. Dördüncü beş yıllık plana göre ise, Türkiye'de «korunması gereklt» çocuklann sayısı lkl milyonl HAMİT ŞEVKET ÎNCE Kendine kıyacagı günün sabaht Tandoğan telefona sanlıp Adliye Bakanı Miimtaz Ökmen'i arar ve şöyle der: «Çok üzülüyorum Mümtaz, beni dün bir tanık gibi değil, bir sanık gibi yargıladılar. Ben böyle olacak adammıydım?» Tandoğan'ın cenaze törenine devletin asker, sivil bütün büyükleri geldiler. Dev let Başkanının çelengi en öndeydi. Devlet Başkanı gelmemiş, yetkilileri göndermişti. Cenazenin kaldınlmasından bir gün önce, hava karardıktan sonra, tsmet Paşa yanında eşi, gizlice gelmiş, valinin eşine başsağlığında bulunmuştu. «Canım üzülme.» «Hayır hayır, iş blldiğin gibi değil. Orada olacaktın da görecektin.» .Canım bunda üzülecek ne var? .Bakan olarak beni de çağırsalar, gıder ifade # Yaygın bir fısıltı dolaşıyor Vali Nevzat Tandoğan mah kemede tanıklık yapıyor. «Kendine dert edinme, olur böyle şeyler. Demokrasiye gıtmiyor muyuz?» «Ne domokraslsi yahu, bir Vali soytarıya çevrilir mi? Olmaz olsun böyle demokrasiL» ene Valiye dönelım: Gazetelerin Valinin mahkemece dıniendi ğini bütün aynntılan ile yazdıgı günün öğlenine dogru kentin içinde yaygın bir fısıltı dolaşmaya başladu «Vali Tandoğan intihar etti.» Bu fısıltıya kimse inanamıyordu ama, söyleali git tikçe yayıhyordu. Kızılay'da, şimdi Mill Piyango Genel Müdürluğü binasının bulundugu yerde. iki katlı bir yapı vardı. Rurası Vali Konağıydı. Bir koşu oraya gittim. Bir de ne göreyim, evin dört bir çevresi kuşatılmış, polisler, askerler, kimseyl yanaştırmıyorlar. «Gazeteclylm» diyerek bir kaç halkayı yardımsa da. konaga pek yaklaşamadıı.ı. Ancak anlaşıldı^rına göre Vali ya ölmüş, ya yaralanmıştı. Tanıdık. bir polise sordum: «Benden duymuş olma ama, Vali bey kendine kıymış.» dedi. Sonradan ögrendik. Kendine kıyacagı günön sabahı telefona sanlıp Adliye Bakanı Mflmtaz Ökmen'i aramış: G KONGRE TRT • B KOOPERATİFtNİN 5. OLAGAN GKNEL KURUL TOPLANTISINA ÇAĞR1: 0 KooperatUıtnızın 5. Olağan Genel Kurul toplantısı, 2ü hazıran 1982 pazar günü saat 10'du, aşağıdakı gundemı gorüşmek Üsere toplanacaktır. Tüm üyelerimızın, adı geçen gun ve saatte toplantıya gelme lerı. zorunlu nedenlerle Relemı yenlerın vckalet gondermeleri önemle duyurulur. Bu arııda, tüm ortaklurın mevcut adresle nne taahhutlu çagrı mektubu da postalanacakından, adres değişıklığuıin «!7 10 02) nuiîiüralı telefona bildirilpesi de ay rıca rica olunur. Saygılarımızla. YÖNETtM KUKULU GÜNDEM: 1 Açüış ve Başkanlık divanı İle Uç oy tosnilçislnin seçımi, 2 Yönetim Kurulunun 1981 yılı çalışma raporu ve bilançosu ile Denetçiler raporunun gö ruşülmesi, Yönetim Kurulu 1le denetçilerin aklanması, 3 Yönetim Kurulu ile denetçilerin 1982 yılı İlk beş ayı na alt çalışma raporu ve 19R3 yılı tahminl bütçesinin göruşUl mesı, onayı. 4 Son gellşmeler karşısın da, kooperatif amaçlannın ger çekleştirilmesine ilişkln çeşitll ultornatiflerin görüşulmesi, 5 Yönetim Kurulu ile iki denetçinın yedekleriyle birlikte seçımi, 6 ÎTci denetçlnin Ucretlerının tesbıtl, 7 Dilekl«r ve kapanış. İLAN İST. 1. SULH HUKUK HAKİMLİĞİNDEN 982/235 Vasl Mahkememızden verilen 982/235 esas. 982/107 karar sayılı ve 26.4.1982 tarihll karar gereğince kü çuk Yıldız Alboyrak'a İ8t. Korunmaya Muhtao Çocuklan Koruma Birliğl Co cuk Işlerı Memuru Emlne Avşar vasi tayln edllmiştlr. llan olunur. 20.5.1982 (Basın: 5660) «Çok OzOlfiyorum Mflmtaz, benl dfln bir tanık gibi degil, bir sanık gibi yargıladılar. Ben bOyle olacak adara mıydım?» ali Nevzat, AdaJet Bakanmdan derdıne bir merhem umarken, onun olayı olağan karşılamasına çok içerlemiştl. Saygı sözlerini bıle kullanmadan telefonu kapattı. Valiyi sadece bu tanıklık değil, uzen başka olaylar da vardı. Celal Bayar, DP'nin Genel Başkanı olmuş, bir süre önce Siyasal Bilgiler Fa kültesinl ziyaret etmişti. ögrencilerden ve halktan oluşan büyük bir kalabalık Bayar'irt çevresini almış. sevgi gösterilerinde bulunmuştu. Bu olay Çankaya'nın kulağına gitrniş, Çankaya'yı oldukça kaygılandınnıştı. Bir cün Paşa, köşkten telefon ettirmiş; bu olayı hatırlatarak: «Ne oluyoruz Vall Bey?» diye sordurmuştu. Bir yandan ne oluyoruz Vali Bey diyorlar. bir yandan da Valiyi tanık olarak herhangl bir yurttaşmış gibi yargıçlann ve avukatlarm önüne atıyorlardı. Bir Vali olarak 52 yaşındaki Tandoğan bunlara dayanamazdı. Adalet Bakanı Mümtaz ökmen'le konuşmasından. sonra özel kalemın telefonu acı acı çaldı. Telefondakl ses: •Bakan bey© haber verin, Vall Nevzat Bey biraz önce intihar etti.» «Demeyln?» «Evet.» •Kimsiniz?» Ses, kimligini söylemedl. telefonu kapattı. Mümtaz Ökmen, Vali konagma gittiğinde Vali Nevzat'ı yatak odasında şakağına sıktığı kurşunla ölmüş buldu. Doktorlar muayane ediyorlardı, Bakan sordu: «Ölmüş. dediler. ötekl odaya gitti, kapıyı kapattı, telefonla Çankaya'ya, Valinin kendini öldürdügünü bildirdl. Bütün gizleri ile bir dönem kapanıyordu ama, nasıl? Intiharlarla mı. clnayetlerle mi? Bu intiharın da çok spekülasyonu yapıldı. Kimi in tihar dedi. kimi öldurdüler. dedi. Gerçeğin bugüne degın bilindiğini sanmıyorum. Ancak birkaç gün sonra yapılan büyük cenaze töre nlne devletin asker, sivil bütün büyükleri geldiler. Devlet Başkanının çelengl en öndeydi. Devlet Başkanı gelmemiş yetkilileri göndermişti. Kimbiltr belki de, demokrasi oya dayandığı 1çin bir intihar edenin cenazesinde bulunmak isteme mişti. Ancak cenazenin kal dmlmasmdan birgün önce. hava karardıktan sonra. tsmet Paşa yanında eşi, gizlice gelmiş, valinin eşine başsağlığında bulunmuş tu, o kadar. Cenaze Hacıbayram caml sinden Karaoğlan'a dogru dönerken, yol kıyısında birikmiş olanlardan bazılan, •Bir kente 18 yıldır kan kus turan gidlyor.» diyorlardı. lyiliğinı görenler, ekmeğlnl yiyenler de göz yaşı döküyorlardı. Tek parti dönemlnin, Mill! Şef sisteminln Baş kentte yıllanmış bir valisi herkesi de kolay kolay mem nun edemezdl kl!... Ardmdan iyl söyleyenler de, kötu söyleyenlar de elbette ÇikscaktL V K Mısırlı diş doktoru idam ediliyor nkara Istiklal Mahkemesinin ilk idamlarından bin Mısır lı bir dıg doktoruna aittir. Blr gemi ile Mısır" dan Antalya lımanına gelen Ahmot Ihsan adlı diş doktorundan şuphelenilmiş tir. Yakalanıp dogrudan doğ ruya Ankara'ya gönderilmıştır. İki hafta sorgusu ya pılmadan tutuklanmış, bu arada Içişlerı Bakanı Dr. Adnan Beye bir mektup ya zarak haksız yere tutuklan dığını bıldirmiştır. Suçsuzluğuna tanık olarak da Dr. Rıza Nur'u göstermiştlr. A Dr. Adnan Bey, Slnop'ta bulunan Dr. Rıza Nur'dan diş doktorunun durumunu sormuştur. Rıza Nur da, diş doktorunun Inglllt casusu oldugunu blldiren bir mektup yazmıştır. Mahkeme bu durum karşısında Rıza Nur'un îngiliz casusu demesi Ozerine Diş Doktoru Ahmet îhsan'ı ldama mahkum etmiştir. An cak diş doktoru asılana ka dar kendinin masum oldugunu ve tngiliz casusu olma dığını söylemiştir. Fakat ne çare ki 1920 yılmın 14 eklminde darağcında can ver miştir. YARIN: Yagmur duasına çıkanlar... ELEMAN ARIYORUZ Günlük yaşamınızda başkalanyla ilişktnlzde rahatmısınız? Çabuk diyalog kurabiliyor musunuz? Evet diyorsanız bu yeteneğinizi daha da geliştlrmek. hem külturel etkmlikte bulunmak. hem de İyl ve sürekli blr gellr sağlamak İçin niçin kullanmayasınız? Kitapla okuru buluşturan kuruluş BİLGE Vallkonağı Cad. 11 HARBtYE 48 22 04 48 22 05 UĞUR MUMCU ANTALYA'da «Silah Kaçakçılığı ve Terörj• adlı kitabı ile öteki yapıtlanm imzalıyor. YER: Akdeniz Kltapevi, tarlh: 28 v« 20 mayıı gunleri. 1519 arasu