Katalog

Cumhuriyet 12 26 MAYIS 1982 Başpiskopos, iki kez striptiz yapıp bizi hayrete düşürdü mmmmmmm •v.v. .".V. •"•".".•< Johnsonİnönü | Mektuplaşmasmın I GEORGE .. • anılan ceviren HalukSahin MAKARİOs HELt DOLU ŞAKALAR VAIMYOK («eorRe »,ıll (solıîa) Makarios'la llk bııluşmusını şövle anlatıvor. « Bostoıı dolavlarınıla hir (lln oknlunda epev blr sürr kaldıgi Için tnelllzceyl çok lıaflf bir aksaııla konuşuyorılu. Konuşurken «ık 'lk acaıp, dell dolu sakalar yapıyordu. Hem gülüyor, hem yadırgıyordum...» Makarios la "kanlı,, geçen toplantı Makarios'u Johnson'a şöyle anlattım: «To pu topu ellibir yılda hiç kimse bu kadar rivakârlık öğrenemez.» Makarios'un tomel amacı, Rı»m ların Türklerî ke yiflerince öMürmesi îçin Türk müdahalesine set çekmekti; bıına izin veremezdik. 3 K ıbrıs'ın başkentine lndlğlmde Lefkoşe'yl tepcden tırnağa sllahlı bir kamp olarak buldum Rum ve Turk toplumlannı bırbırinden ayıran «Yeşll hat» dıkenll tcllcrle belırlenmişti. Blr bolgeden ötekine geçiş ancak bir kaç noktadan yapılabiliyordu Otomatik sılahlı tngillz askerlerinl taşıyan Jipler ve Kıbrıs pollsi çevreyl kolaçan edıyor, dıkenll tel sarmallarının arastndakl tarafsız boİKede devrlye ge?iyordu Başpiskopos Makarlos'la 12 şubat 1964 günü yaptıgım llk gorüşmede yanımda Dışişlerl Bakan Yardımcısı Joseph Sisco, Sisco'nun yardımrısı Jark Jernagan ve Amerlka'nın Kıbrıs Bııyükelçisı Frazer Wilkins vardı Ingilız tarafını i.se tnKİIIz tlluslar Topluluftu Kıbns Dairesi Ba.şkanı Sir Cyril Plckard btlyuk blr başarıyla temsil ediyordu. Johnson Mektubu. Müdahale icin Amerîkan askeri malzemesini kullanamazsınız 3ynı zamanda Ray Başbakan, askeri yardıın sahasında Tur kiye ve Birlesik Dcvlctler arasında nıevcut ikl taraflı anlaşmuya dikkatinizi çeknıek isterim. Türkiye ile aramızda mevcııt bulunan askeri yardımın vcrili; tnaksatlarından gayri grayelerde kullanılınası için hfikümctlnizln Rlrieşik Devlctlerlnin muvafakatını alması lcap etmektedir. Hiikümetlniz bu sarlı tamamcn anlamış hulundu^unu muhtellf vesilplprle Birleşlk Devletlere hlldlrmiştir. Mevcut şartlar altında Tıirkiye'nin Kıl>ns'a yapacagı bir ınıtdahalpde Amerika tarafından lemln pdilmis olan askeri malzpmpnln kııllanılmasına Birleşik Amerika Devlptlerinln muvafakat edetneyeceginl size biitiin samlmlyetinılc Ifade etmek Isterlm. Mutasavver Türk heyetlnin fiill netlcelerlne frelince: Röyle blr hareketln Kıhrıs Adası üzerinde on binlerre Kıbrıslı Türk'ıin katledilmpsine yol açabilecc&l keyfiyetine pn dostane <>ekilde dlkkatlnİ7İ çekmek mecburiyctinl hissedlyorutn. Tarafınızdan böy|p blr h InönününYanıtı Büyük üzüntü ve ağır endîşe kaynağı olan nokta üzerine.. 3ay Başkan, NATO taahhntlerinp deginerpk mesa.iınızda NATO'nım özünde mütteriklerln birblrlpriyle savaşmamasını talpp pttlfcinl, Kıbrıs'da blr Türk müdahalpslnin Türkiye ile Yunanlstan arasında blr savasa yol açabtlecefclnt bildirlyorsunu7.. Bu sörlerlnlzln blrlncl kısmını kabul edlyornm. Ama NATO miltteriklerinin kpndilprl arasindakl ııluslararası anlasmalara kenrll ortnk anlaşraa VP taahlııitlerine eşlt şekildp rlayet Ptmpsl ortaklıSın havatl bir lazınıpsldir. Mukavple kahilindon taahhütlere rlaypt ptmeyen bir devlptlprarası ortnkhk düsünülpmez. İNÖNÜ. niŞlSjLÜItl IMKAN1 KKKlN'lp tnönü, Lefkose'de olnn .lolınsnn'un Ö7Pİ temsllclsi Oforgc Ball'u merakla bi'klîvcırdu. Tiirkiyi' müdahalenin eviijlnp eelnılsti Ve George Ball, 'Nnkarios'a yivle diyımlır «Tıiıklrr kavınılmaj rılarak nuıdah.ilp etlerlpr. VP np Aınerika. np dp iitpki Ratılı püçler onları dıırdtırmah Irin kıJını kipırrialır .. Makarios bozıım siiltlanıava çalistı anıa haşnratnndı Rpnpi hllp atınıştı... @ Makarios, madalyonunun uyarısına hiç uymuyor M Cüneyt Arcayürek 1 «JOHNSON MEKTUBlMuı anlatıyor i Çağlayangil, Meclis kürsüsünden Johnson mektubunu ilk kez cıtlatıyor Gazetecüerin içine kurt düsmüstü. Müdahalcyc karar vermiştik, Washington'dan bir mcktup gclmiş ve vazgeçmiştik . Neydi bu tnektup?.. Mektubu ele geçirmek için savaş başladı. Yalçın DOĞAN UOĞAN Böyle bir mektubun varlıgını llk kez nasıl öğrendln? ARCAYtİREK Kendi kendlme sormuşumdur: Neden Ismet Paşa ABD Büyükelçislne boyle bir müdahalenin varlığından bahsetmek geregini duymuştur? tsmet Paşa gıbı deneylerden geçmlş bir devlet adamının bir devletln yapacağı, meşru hakkmı kullanaeağı bir olayı, peşlnen başka birine söylemesinin nedenl olmak gerekirdl, diye düşünmüşümdür. tsmet Paşa'nın blr endlşesl. blr kuşkusu vardı bence. Acaba biz Kıbrıs'a yapacağımız blr mtldahalede gerekll araç ve gereçlere sahlp miydik, dlye dlplomatlıftının yanı sıra asker deneylerlnln de verdlgl DOĞAN Pekl, mektup nasıl ortaya çıktı? ARCAYÜREK 1965 seçımlerindc nısbî sisteme rağmen sag güçlerl toparlayan partl, iktidara tek başına gel mlştır. Gelir gelmez, içerde llerıye do nük neler olablleceğlne llişkin hesapların her çevrede yapıldıgı blr dönemde, Yunanlstan lle Kıbrıs Rumları ada statüsünü anlden kendllerlne bağ ladılar. Kıbrıs'ı Yunantstan'la bütünleştirmek için Birleşmiş Mllletler'de yenlden bir müzakere açılması ve bir karar çıkması İçin çabaya girdller. Za manın Dışlşleri Bakanı Çağlayangil kalktı BM'ye gltti U/un konuşmalardan sonra YtınanKtan ve Rumlann çok iyl bilcHkleri blr propaganda stilly le Türkiye'ye karşı. aşagı yukarı lttifaka yakın btr ovlnmavla aleyhte bir akarios, bizl. eskiden tnglliz sömürge valifîlnin oturdugu koşkünOn verandasında karşıladı Dlnsel ııltbeslıun en şatafatlı giysilerıni kuşanmıştı Başında, sırtına pplenn bıcimlnde Inen siyah uzun bir başlık. boynunda ıse panagla diye bllinen büyük blr madalyonun asılı oldugu altm bir zinclr vardı Madalyonun üzerınde, sol elinde bir kttap bulunan ve sag ellnin parmakları lle fakdıs içarctı yapan İsa'nın resml seçillyordu Başpiskopos'un gogsü üzerinde duran bu madalyon. onu takan kışının Tsnrı önündp saklısı olmayan bir Insan olduğunu sım>îeliyordu Tann'yı hiçbır zaman kalbinden çıkarmaması. »prektimnı hatıılatıyordu Lefkoşe'de kaldigım süre boyunca. Makarlos'un madalyonunun uyarısına uyduğunu lıemen hiç goımedim. £ A B # Makarios'un striptizi G eleneksel ve usanç vericl hoşbeşten sonra Başplskopos btzl çalışma odasına (çötOrdö ve oracıkta heplmizl hayretler lçlnde bırakan blr striptiz yaptı. Mtın 7inoirinl, baihfîinı ve cübbesinl çiKardı. Üstdnde kısa kollu blr gomlekle kaldı. Başpibkopos. gazetelerde gordügüm sakallı, süslü püslü giysılı resımlpriyle bende sayRideger bir dln adamı \tlenımi bırakmıştı Oysa sımdı karyımda, kaba saba. inançsı<5, ellıbır yaşında blr adam vardı Bu gorünüşüyle ruhanl yoİKosterıcılıkten çok dünyevi işlere yakışıyordu (daha sonra Başkan Johnson'a şuylp dodim: «Eıninlm asıl yaşıııı saklıyor. Topu topu ellibir yılda hiç kimse bu kadar rlyakarlık ögrenemez.») Boston dolaylarındakl bir din okulunda epey blr süre kaldıgı için însılızce'yı çok hafıf bir aksanla konuşuyordu. Konuşurken sık sık acayıp, dclı dolu şakalar yapıyordu Hem gülüyor, hem dp yadırgıyordum. Dar göz kapaklarının arasından bakan gozleriyle, bırazdan başlayacağımız düellonun tadını sımdıden çıkarmaya başlamışa benziyordu. Yunanistan saldınsıyla baslar Türklye'nln uluslararası anlaşmalardan çıkan taahhfltlprl vp haklarına UTKun olarak Kıbns'a müdahalesl halindp hir Türk Yunan savası çıkahilprp&i hakkındaki endispniz üzcrlne, Türkive'nln Ö7elllklp anlasmalardakl nmnra VP «nrtltrn uvcıtri olnrnk Kıbns'ta bir askprl harekâta flrpbllecerînl bo'irlmpk Isfprfm. ftvlp Isp. Mııh İprem Dean Rusk tarafindan «Harfi harflnp dll^ünüleme?;» şekllnde Wrlf pdilpn blr Tıirk Yıınan harbi anoak Yunanistan'ın Türkiyp'yp saldırmasıv la hsıslavabillr. Bi7İm pörüsümüz. böyIP blr müdahnlp haündp Kıbrıs'da Anavasa diİTpnini yerlpştlrmek amacıyla parantör dpvlptler olarak Rirleslk Krnliık vp Yunanlstan'ı tpsirll blr Ish'rlisinp caÇırmaktır. Bu caftnya VP anlaşmaiardan dojjnn taahhütlere rat mcn Yunanistan, Tıirkivp've hflcum pdersp, biz hiçbir spkllde hu çeşlt blr hareketfn sonııclarından sortımln olamavız. Bu konulara Yunan Hükümetlnin dlkkatlnl rlddi şckilde çektlflni7İ unımak Isterlm. # Sabahki striptizini tekrarlıyor abah toplantımız oldukça sakin ve olayMZ geçtl Bız Rorüşlerimizi açıklaıken Makarios hiç renk vermedl ögle yemegl içın ayrılırken. verandada llzerımize saldıran fotografçılar için tüm ineık bon PURU lle giysıleunl o?pnle yenıdpn gıydi ögleden sonrakı toplantı İçin dondüğümü/de. sdbahkı strıptızı bir kez daha tekrarladı. S # Hayli «kanlı» geçen bir toplantı... öftleden sonrakt toplantıyı yalnızca «kanlı» sözcügüyle anlatabillrım B;ışpıskopos hiçbır zaman kabul etmeyeccKim blr nakoratı tekrarladı durdu Konu Blrleşmıs Mılletler Güvenlik Konseyı'ne sunulmuştu. Blrleşrnls Milletler Kıbrıs'ın sıy.ısl b:i";ımsızlıjiını ve toprak bütünlüğünO garanti etrnek zurundaydı Daha sonra tngillz meslektaşı ma soyledıglm gibl. Makarios'un soyledlklerinden tek an lam çıkıyordu Ba;;piskopos'nn temel amacı Kıbrıslı Rum ların Kıbrıslı Tmklori Upyiflerlnoe olrtilrmesi için Türk müdahalesine set çeknıekti Kuşkusuz buna asla tzin veremezdlk Sovvctlor iso direkt karışırsa Kıbrıs'dakl bir harekpt sonucu, SSCB'nin dirpkt olarak Işe karısması hallnde NATO müttefiklerlnln Türklyp'vl knruması hakkmda. mesaiınırın şiiphplor serdeden kısmı bana, Kn7PV Atlantik »nlasmasmın temel prpn «ipleri vp tahiatı hakkında aramızda genlş crfiriis aiTilıkları oldugu Intibaını vprmpktedir. ttirar etmeliylm kl bu hi/im Içln biivük hlr üzüntü ve aftır h'T pndlsp kavna&ı nimııstnr. Bİr NATO üvpslnp karsı hlr saldırma, tablatıvla saldırpan tarafından. kpndislnl ma7ur cftsterme bakımından blr Rüç «nrfprtilmesini «rprpkil kılncaktır. R6er NATO'nım kıırulnşıı. saldırcrnnın baha nelerlnp krpdl vprpcpk spkllde bu kadar 7ayıfsa. NATO'nnn bıı zayıfliginin tedavi pdümesl gerekll oiduğu manasına gelir. O Makarios'u yerden yere vuruyorum eyse kt. tnglll/ meslpktaşım Sir C'yrll Pickard çettn ve kurnaz çıklı tiıgıhz genel valilprınin koklü ge Ipne^'ine uygurı o l u a k yok veıe ınsan oldürülme sınp eneel olrtı ık vp adada b.ırışı yenlden kurmak iatı>ordu. Makarios VP hııkumetlnin kanlı zihnlyettnden so? Pdeıken, dmlnmatık kııı »Iltrın hniırı İçin sozlerini sa kınmıvnrdıı Pirkard. Bdşplskupos u Kıbriilı Turklere karşı IŞIPnen cınayetlpr nedenivle agıı btr dılle kınadıktan sonra sıra bnna geldi Tnm kııkbpş dnkika süreyle Makıırlos 1le bak'inlarını venlpn veıe vurdum O akşam lîasknn .lulınson'» çektıgım telgrafta söylertlfnrn gibı «dipUınıntık srrırıis ali'jverişlerinin çok ötesln(\c bir biciınıic» Korııi'jtıını (Jaddar ve pervasr/ davranışl.uındii ılstclpıse doi.ıbılpcpk sonııçhırı en dehsjet verlci ıvı ırıtıkn ın.ı k ı d a r unlrıttım «Tıırklpr kaçınılmaz olarak ıniKİ.ılınlc pflprli'r» dPrimı «\e np \nıprlka np d e fttekl l'.ılılı u'uclrr rmhırı (lıııtfıırm.ık Içın kılım kıpırdatir» AUıkaılos İNi/uın okıujunu ^ıklarnaya çalıştı a m a ba^ar.ıtııadı Rpngı Ijıle a.tmi'tı o ,ıksını flçiiıktf!:! ŞIIIPII teleksle Raskan Johnson ve Dısi'jlprı IJakanı Drun Kuvk'la eorüştum Blr patlama ola>II'KIMIU cı'K vııkspk olduf.Minıı belııttım VP Makarlos'un «uldııu l.ul.umi dtırclıırnıavını saglayacak ölçtlde korktıiulmaM kin» olng'inustu baskı yapmamız gerektlglnl N JOIINSON 'Sızın guvenlık ve refahınız Amerika halkı ıçın r>tr alcıUa nıevzuu olaqelrrw>tır • li mucip olacak ve girişeceğiniz askerl hareketin lıimaye etmeye çalı^tığınız kimsplerden hiçbirinin loptan imlıasını önlemeye yeter derecedp miıessir olması Imkansız olnraktır Hirlesmis Milletler Kuvvetlerinin mevcııdiyeti lıoylc bir rsiclavı onlpvemp7. Sözlerlml pek fazla sert bulabilir ve bizim Kıbrıs ınesfleslndp 'l'ıirki.ve'nln (ridişino karsı yabanrı oldu^umıı/u dü<<ünebilirsinİ7. Durıımıın hövlp ol madıSını size temin etmek Istiyorum. Cîprek açıkça. ererek «zpl olarak Kıbrıslı Tiirklerin emniyptinl sağlamakta VP Kıbrıs mpsplpsinin son hal tarzının ko nu ile doftnıdan doürnıya ilfflll tarafların rızasına davanması hıısıısu (İ7Prlnde ısrar ptmpkte gayret gftsterdlk \merika Blrlpşik Dpvletlerinin lehintrp ypter dprpppdp faallvpt ptmprtlfrl lıissinl fnsımanız miunkünriiir. Fakat hprhaldp. billrsinlz. politikamız Attna'nın pn sert hir spklide inflalinp yolacmıs. bizlm aleyhlml7de ora da nüniaylşler yanı'mıs. Amprika Bir(Arkası 9. sayfadn) JOHNSON I)i:VIIRKI.XK MrınirH'r .IOIHIMJII ıııclilıılnıııu sorıım n, drindü «Bak thsnn Bey. dııvritın mu CUncyt Bey rıe istlyor?..» rilvrrrk kahkalıa nttl. i)ir etkenden hareket etmış olabllırdı ISunu da gözden uzak tutmamak ve Lsmet Pa$a'nın dogrudarı dogruy.ı "\BD'ye sanUı «trei. baııa mıidahnle el» cıbi anlamsız blr harekete girmiş oldugu glbı varsayılan hareket ctmek benim kunımca îsmet Pasa'va hak.sı/ lık olabillr. DOĞAV Mektuba dönersek... ARCAYÜREK Mektubun varlifi uzun zaman Türk kamuoyunda gizlı kalmıştır. Devletin strlan ara^ında savılrmştır ve önemlldir. Çtinku bir hnrp kata ABD müdahaleslnl eptlrmpktedir. ABD blr ni'maralı mflttefikiml? dir. Ekonomlk ve asker) her tttrlfl de^ fppl Rördü&ümü7İ) kabul ett.ı^imir hir rlevlettır. Onıın için glzll kalmıstır tk • ıdarları vıpratan bir durumdur Bıı d.) doSrııdnr. karaı çıktı Hııle>mi!> Mılletleı'den B sıradd İsnıet Paşa muhaleletteydı Yıl. 19(iB. Mecllse Kıbrıs sorununuiı yeni ıktıdarın elinde yozlaştıfiını ıfade ederı bir «etıel Korüşme otıergesı verdt ve genel Korüyme acıldı Dışışle ri Bakanı Çafilavantıil klir^üdp kendını savunmıi!) Muhnlpfet .ıctır toplarıvl" Mcflts'rİP gpiRin tr\U''t ııslftbıı vlık'f' duzeyde olan bir tartışma yapılıyor 7,j,marıın Dışlslpn Hakarıı Çatrlavan gıl. Bırlc^mış MıllPtlfr de alcvhimiî'i rıkan kurarı o kndur deSısik bir mnn tık silsllpsl Içlnde anlatıyor ki. yanın d:\ ntııran Cumhıınvpt'in Anl; ıra tPtn sılcisı ve \onttlcisi ralırnetli Vc\ Pt (î resin kohıvla hpnl ridrttrt «v«lıu bf' mefter zafer k;i7anıı>>"/ hımıı rl ı (Arkası 9 Bizim anlayısımıza göre NATO Blzlm anlayısımıza göre. Kuzey Atlantik Anlî»sması hii'ün üve devietlere, bir sadırpranlıfiın kurhanı olan 0 ypnin yardımına çplmp taahhüdünü yiiklempktPdir. Üyp dpvlptlerin Ihtiyarına bırakılan, sndece bu yardımra tablatı vp «lçüsüdür. Efrpr NATO üyplerl blr Sovvet saldırısınm kurbanı olan üypnin durumumın dofrriı mu. yanlıs mı olduğunu, bn saldırının Inskırtıhp. kıskırtılmadı^ını ve bu üye ve yardıma mpcbur olup oimadıkiarını gftrüsmpye başlarlarsa vp ÜVPVP yardım bu görüsmpnln sonurn biÇlanirsa. Ittlfakın jrer cpk tpmell larsılmıs vp anlamını kaybPtmls olur. Blr vnrdım taahhfldil. eJpr blr afırlık tasıvaoaftsa. (ArUnsı 9 \ U l ti 11 i.1111111 YARIN: Makarios soruyor: «Beni kim öldürsün?»