Katalog

Cumhuriyet 6 SORU Sayın Ersan; «Europazarlar» diye adlandmlan uluslararası kredi piyasalarıyla uzun süreden beri ilgllenen ve halen de tsviçre Bankacıhk Enstitüsü'nde konuyla ilgill incelemelerini sürdüren bir araştırmacı olarak sizden ilk önce bu piyaçaların gelişimini ve bugünkü durumunu kısaca özetlemenizi rica edebilir miyim? ERSAN Devletsiz paralarm ulusal smırlar dışında oluşturdukları butunleşmiş bir para ve sermaye sistemi olarak «Europazarlar» günümüzde olağanustü boyutlara ulaşmıştır. Pazann genel boyutlan bugun 1,3 trilyon dolar dolayındadır. Europazarlarm öykusü 1953 yıhnda bir îngiliz sigortacınm bazı şirketleri Amerikan bankalarındaki mevduatlarım daha yuksek faız veren Avrupa bankalanna aktarmaya ikna etmesıyle başhyor. Pazann bu denli önem kazanması ıse 1973 sonrasında petrol zenginı Arapların fonlannı bu pazara plase etmesiyle gundeme geliyor, SORU Europazarların gelişimi açısından bir dönüm noktası olan 1973'den sonra ne gibi gelişmeler gözlendi bu pazarlarda? ERSAN 1973 sonrası gehşmelere baktığımızda petrol sıkmtısı çeken pek çok «gelişmekte olan» ülkenin Europazar kredilerine can sımidi gibi sarıldığını göruyoruz. Uluslararası finansal pazarlar bu sırada pek çok «gelişmekte olan» ülke için kurtancı rolünü üstleniyor. Ve pazardaki likidite bolluğu, uluslararası bankalar arasmdaki olağanustü rekabet, pazardaki borçlanma koşullarını son derece yumuşatıyor. 1979 yılına kadar borçlanan ülkelerin ödedikleri «spread» (ek faiz marjı)nda ve kredi sürelerinde borçlular yararına bir ytımuşama oluyor. Ancak bu «borçluJar saltanatı», 1980 yılında, Iran olaylannın ardından Afganistan olaylan ve Güney Kore'dekl siyasal kanşıkkkların da etkisiyle degişmeye başladı... SORU Son olarak Polonya'dakl gelişmeler de olumsuz etkl yaptı galiba? ERSAN Ozellikle 1981 yılmda Polonya olaylan da bu durumu çok olumsuz yönde etkiledi. SORU Şimdi olumsuz gelişme derken neyi kastedlyoruz? Ozellikle «gelişmekte olan» ülkelerin kredi alma koşullan nasıl etkileniyor bu olumsuz gelişmeden? ERSAN Bakra bunu rakamlarla açıklamaya çahsayım. Ülkemize benzer «gelişmekte olan» ülkelerin borçlanmalarında ödedikleri ortalama «spread», yani ek faiz marjı 1979 yılında yüzde 0.79 iken 1980'de yüzde 0.92'ye, 1981 sonunda da yüzde 0.97'ye çıktı. Kredilerin 1979 sonunda dokuz yıl olan ortalama süreleri de 1981 sonunda yedi yıl yedi aya düştü. Yani faizler artarken vadeler kısalmış oldu. SORU Bu «spread» denen ek faiz marjının ne olduğunu biraz açıklamanız mttmkün mü acaba? ERSAN Şimdi Saym Ulagay, uluslararası bankalar kısa ve orta vadeli fonları uzun vadeli kredi olarak sunan finansal aracı kuruluşlardır. Bu bankalar tabii kendi topladıkları fonlara bir faiz ödemek zorundadırlar. Kredi verirken «baz faiz» olarak kabul edilen bu faiz oranı başhca finansal merkezlerde farkh belirleniyor. örneğin en çok kullanılan Londra bankalararası baz faiz oranına LIBOR, Kuveyt'tekine KİBOR, Sıngapur'dakine SÎBOR deniyor. Finansal aracılar, yani uluslararası bankalar bu baz faizi ödeyerek topladıkları fonları müşterilerine kredi olarak sunarken doğal olarak uzerine bir kâr marn koyuyorlar. îşte bu ek faiz marjma uluslararası bankacıhk dilinde «spread» deniyor. Bu «spread»in büyüklüğü ise pazarın genel durumuna ve borçlanan ülkenin ya da kuruluşun kredi degerliliğine göre belirleniyor. SORU Anladığıın kadar bir ülkenin kredi riski artbkça bu «spread», yani ödediği ek faiz marjı da arfayor. ERSAN Evet, öyle oluyor. Bir de pazarın genel durumu önemli. örneğin 1981 yılında yaşanan Polonya olayı EKONOMÎ 18 NÎSAN 1982 EKONOMİDE DİYALOG İhsan Ersan kimdir? 1950 yılında doğdu tstanbul Universitesı İşletme Fakültesini bıtirdikten sonra lisans üstü öğ renimini Ingiltere'de yap tı. Doktorasını 1974 yüın da İ.Ü. tşletme Fakülte sınde. •EuroPazarlardan Borçlanma Olanahian* adlı tezle tamamlayan Ersan, 2 yıldan beri «/«vıçre Bankacıhk EnstU tu8ü»nde araştırmalannı sürdürüyor. Brsan'ın 1979'da yayınlanan «Buro • Pazarlar ve Türhiye» adlı bir kitabı var. dovizin ne kadarmı borç ödemelerıne tahsis ettiğini gösteren oran çok önemli. SORU Sayın Ersan, şimdi bu noktaya kadar konuştuklarımızın ışıgında Türkiye'nin durumuna bakabilir miyiz? Türkiye şimdiye dek nasıl bir görüntü çizdi bu Europazarlarda? ERSAN Türkiye'nin uluslararası finansal pazarlarda şimdiye kadarki deneyimleri son derecede sınırlı. Biri tahvil ihracı biçiminde olmak üzere toplam oniki ginşim söz konusu. Bu girişimler sonucunda yaklaşık olarak iki milyar dolarlık bir fon sağlanmış. Yıllar içinde sağlanan bu tutar, benzer ülk9İerin bir yıl içinde borçlanabildiklerinin bile altmda. ozellikle «borçlular saltanatı»nın hüküm sürdüğü yıllarda biz bu pazardan tamamen kopuk kalmışız. Ayrıca ekonomimizdeki kötüye gidişin yanısıra geçmişte başvurulan son derecede hatalı borçlanma modelinin, DÇM Türkiye'nin ozellikle DÇM uygulaması nedeniyle çok düşmüş bulunan kredi değerliligi son zamanlarda düzelme yolunda. Ancak bunu sürdürmek için ihtiyath davranmak ve geçerli bir borçlanma modeli oluşturmak şarttır, Ihsan Ersan (solda) Osman Ulagay'm sorularım yamtlarken.. ULAGAY SORDU, ERSAN YANITLADI: Yabancı bankaları ürkütmezsek kredi alma şansımız yükselir nedeniyle uluslararası bankalar kredi verirken çok daha fazla titizlenmeye başladılar. Kredi değerliligi ve ülke riski göstergeleri şimdiye kadar oldugundan çok daha büyük ölçude bankalann ilgisini çekmeye başladı. SORU 1982'de durum nasıl görünüyor Europazarlarda? da bu kredi degerliliğini incelemek için kumlmus özel depart manlar var. Ben Credit Suisse'de ülkeler risk departmanında da bulundum, yakrndan gördüm bu bankanın risk inceleme yöntemini. Şunu söyleyeyim ki son derecede titiz çalışıyorlar bu konuda ve ozellikle «gelişmekte olan» ülkelerin ekonomilerini bazen ülke içindekilerin bildiginden ERSAN 1982 yılının ilk uç aymdaki gelişme şöyle: daha iyi biliyor, daha yakından izliyorlar. Aynca bUdiğiBir kere bu pazarı besleyen en onemlı kaynak olan OPEC niz gibi înstitutional Investor ve Euromoney gibi dergiler ulkelerinin cari hesap fazlaları azalma eğiliminde. Hatta de buna çok önem veriyorlar. Kısacası kredi değerliligi pubu ülkeler arasında pazardan net borçlanma durumuna anı iyi olmayan bir ülkenin uluslararası bankalardan kregeçenler var. ö t e yandan bazı OECD ulkeleriyle, Türkiye' di alabilmsi, hele bu dönemde çok güç, hatta olanaksız. SORU Bu kredi değerliligi belirlenirken öncelikle nın de aralarmda bulunduğu petrol ithalatçısı «gelişmekte olan» ülkelerin cari işlemler açıklannm sürmesi söz ko hangi faktörlere bakılıyor, neler dikkato alınıyor? nusu Bu durumda 1982'nın geri kalan aylarında ben pazaERSAN Bu konuda Isviçre bankalan da Amerikan nn selektif niteliğıni koruyacağını ve ozellikle «gelişmekte bankalannın yöntemini benimsemiş durumda. Çok sayıda olan» ulkelenn borçlanma koşullanndakı sertleşmenın su bolgesel uzman çeşitli ülkeler için çeşitli konularda gerekli receğim tahmın edıyorum. Yani «spread»ler bir mıktar da olan bilgilerı ve verileri topluyor ve bunlar son değerlenha yukselecek, odemesız süreler ve genel olarak kredi va dirmeyı yapacak merkezde toplamyor. Burada ekonomik deleri kısalacak. göstergelerin yanısıra ulkedeki politik istikrara, coğrafi SORU Bu arada, kredi değerliligi kriterinin önemi konuma, tarihsel yere de bakılıyor. ozellikle politik istikde artmaya devam edecek sanırım.. rar çok önemh. En onemli ekonomik gosterge ise borç karERSAN Bugun kredi değerliligi uluslararası bankala şılama oranı. Borç faiz ve ana para ödemelerinin dışsatıma n n gerçekten son derece önem verdıkleri bir konu. Bankalar ve faktör dışı gelirlere oranı, yani bir ülkenin kazandığı Olü deniz YAZ SEZONUNU 3.NİSAN'DA AÇTIK Iki kisil.k odalarda iki kisi <mlam Panslyon S400T.L • Yarırn Pansiyon 4200 T.L> • YatakKahvaltı 3000 T.L. • llave Yatak 625 T.L • Altı (Dahil) yaşına kadar çocuklardan ucret alınmaz' • 15 Mayıs'a kadar flattar % 20 indirimlidir. Rezervasyon Tei.1 ö l ü Deniz Motel Merl TeL1025 Fethiye(Büro) • P.K.15 Fethiye DİYARBAKIR UNİVERSİTESI TIP FAKÜLTESİ DEKANÜĞINDAN BAŞSAĞLIĞI Arkadaşlarımız Hüsnü ve Nesrin Çllingiroğlu'nun babaları, Sayın Alınacaktır Fakültemiz Sağhk Hizmetieri Sınıfına dahll 3 adet Fizyoterapist kadrosuna CBiri 6'cı derece, ikisi 7. derece) sınavla atama yapılacaktır. Adaylann kadro ünvanına uygun Yuksek Okul mezunu olmalan gereklidir. Başvurular 10 mayıs 1982 günü mesai bitimine kadar kabul edilecektir. Sınav 13 mayıs 1982 perşembe günü Fakultemizde yapılacaktır. Başvuru için gerekli belgeler: Pullu dilekçe, bu dilekçeye eklenecek notar tasdikli fotoğrafı nüfus cüzdan örneği ve noter tastikli öğrenim belgesinin sureti. (Basın: 14091) 2691 Ruhi Çilingiroğlu'nu 15.4.1982 tarlhinde yltlrmişlerdir. Acılarını paylaşınz. Hacettepe Üniversitesi Toplum Heklmügt çalışma arkadaşları (Cumhuriyet: 2697) Gümrüğe terkedilen veya terkedilmiş sayılan muhtelif model ve markalarda 520 adet nakil vasıtası, aşağıda belirtilen gün ve saatlerde EDtRNE ESNAF KEFALET KOOPERATÎFÎ salonunda (Trafık Şube Müdürlüğü karşısı) açık artırma suretiyle satılacaktır. 1 Satış konusu vasıtalarm cinsini, tipini, satışa esas bedelini, teminat tutarım gösterir listeler DEVLET MALZEME OFİSÎ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ANKARA, DEVLET MALZEME OFİSÎ ANADEPO MÜDÜRLÜĞÜ Merdivenköy / ÎSTANBUL, DEVLET MALZEME OFÎSÎ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ Beşiktaş / İSTANBUL ve EDÎRNE GÜMRÜKLÜ EŞYA TASFÎYE BÜROSUNDA asılıdır. 2Satışa çıkarılacak araçlarla 11 gili listeler 200, TL. karşılığmda D.M.O. AN A DEPO MÜDÜRLÜĞÜ Merdivenköy/ ÎSTANBUL, D.M.O. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ Beşiktaş / ÎSTANBUL ve EDÎRNE ÎRTİBAT BÜROSUNDAN temin edilebllir. 3Açık artırmaya glrmek isteyenlerin listede belirtilen teminat bedelini satış anma kadar (TÜRKÎYE HALK BANKASI EDİRNE ŞUBESİNDEKÎ 7 No.lu) Ofis hesabına nakit olarak yatıracaklardır. 4 îhaleden araç satm almış olan kişiler, kimlik belgelerlnl (fotoğrafh ve onaylı) Komisyona ibraz edeceklerdir. 5 Araç satın alanlar, araç bedelini 7 gün İçinde yatıracak ve bu tarihten itibaren 15 gün içinde aracı bulunduğu sahadan çekeceklerdir. Araç satm alanlar satışm tamamlanmasmdan itibaren 7 gün içinde araç bedelini yatırmadıkları takdirde teminatları irat kaydolunur ve araç yeniden satışa çıkanhr: lkinci satış bedeli birlnciden az İse aradaki fark gelir yazılan güvence ile karşılanmaz ise, fark ile hizmet karşılığı ücretler ve ilan giderleri birinci alıcıdan tahsil edllir. 6 Araç satm alanlar araçlarını sahadan teslimden önce Komisyonumuzca düzenlenen tesllm fişinde yazılı hususları (Model Marka ve Motor Şasi No. kapı adedi) üzerinde incelemede bulunduktan sonra almış olduklan otoyu sahadan çekebileceklerdlr. 7 Görüldüğü haliyle satışa çıkarılmakta olan araçlar bulunduğu sahada TATİL GÜNLERÎ HARİÇ mesai saatleri içinde ziyaretçilerce görülebilir. 8 Satış listelerinde belirtilen hasar miktarınm fazla ve noksan çıkmasından OFÎS SORUMLU DEĞİLDÎR. Hasar miktarını Ofis tekeffül etmez. 9 Karar pulu ve tellaliye ücreti satış anında alıcı tarafından ödenecektir. 10 En az pey sürme 1.000, TL.dir. 11Herhangl bir lhtilaf vukuunda ANKARA MAHKEMELERÎ İle ÎCRA DAÎRELERÎ yetkilldlr. 12Satışa çıkarılan araçlann satış numaraları YEŞÎL renkle yazılmıştır. 13 Araç satın alanlar gelir verglsine tabi iseler, GELÎR VERGÎSÎ HESAP No.sunu bellrtir belgelerini yanlarında bulunduracaklardır. Satış Satış Tarihi ve Saati Aracın bulunduğu sundurma Miktarı Satış yerl 27 NİSAN1982 9.30 Devlet Malzeme Ofist Sundurması 130 Adet Esnaf KefaEDİRNE let Koopera28 NÎSAN 1982 9.30 29 NtSAN 1982 9.30 30 NÎSAN 1982 9.30 DUYURULUR. TOPLAM tifi, 130 > > 130 > > 130 » > 520 Adet (Basın: 13427) Edirne > > > DEVLET MALZEM1 OFISI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN OTOMOBİL SATISI ^ • uygulamasmın da Türkiye'nin bu pazarlardan kopmasında büyük payı olmuş tabii. Bu uygulama bugun dahi uluslararası finansal pazarlara girmemizi zorlaştıran etmenlerin başuıda geliyor. Yurt dışında tanıdığım uluslararası ban ka yetkilileri hâlâ DÇM öykusünü unutmamışlar. Ayrıcs dış borç ödeyememe ve sürekli erteleme talepleri de kred değerliliğimizi düşüren faktörler olmuş. Bütün bunlanr bir araya gelmesi sonucunda Türkiye geçtiğimiz yıllards uluslararası finans piyasalanndaki itibannı hemen tama men yitirmişti. SORU Peki önümüzdeki dönem ne gösteriyor Tttrki y« açısından? Son iki yıldaki gellşmelerin ışıgında Tflrki ye'ye bugün nasıl bakılıyor, uluslararası finansal pazar Urda? ERSAN Şimdi, 12 eylül sonrasında, Türk ekonomi sindeki gelişmeler gerçekten olumlu görülüyor dışarda Türkiye'nin kredi degerliliği de göreceli olarak iyileşmı yolunda. Son yayınlanan finans dergilerindeki sıralamala da bu gelişmeyi doğruluyor. Bu arada, uluslararası ban kacılann ülkelerin kredi değerliligi konusundaki sübjekti yargılarımn taşıdıgı önemi de unutmamak gerek. Işte bü yük önem taşıyan bu sübjektlf bakış açısı da 12 eylüldeı bu yana Türkiye lehine olumlu yönde degişiyor. SORU Pekl bu sözünü ettiğinlz degişme Türkiye'ni) uluslararası bankalardan yeniden kredi alabillr durum geldigi anlanuna gelir mi? ERSAN Türkiye'ye karşı şimdi vanlan noktada bi «beklegör» politikası izlenmektedir. Bu arada, THY'nı dört uçak alımı için 76,5 milyon dolarlık bir kredi aldığır biliyoruz. Bu kredide «spread» yüzde 1,5, süre on yıl, yar oldukça başarılı bir kredi görünümünde. 1982'nin geri kt lan bölümünde pazardaki gelişmeler doğrultusunda. fazl ürkütücü olmayan boyutlarda bir yeni Eurokrediyi gür deme getirmek, pazarla diyalogu sürdürmek açısından be ki yararlı olabilir. Almacak kredinin teknik koşullarını üzerinde ise önemle durulması bence şart. Özellikle «spn ad»in büyük önemi var, bir süre pazardan uzak kaldıkta sonra yeniden şansmı deneyen bir ülke için. Bu gelişmı ler doğrultusunda belki sonbahar aylarında Türkiye'ni fazla büyük boyutta olmayan bir krediyi gundeme getirmı sini mümkün görüyorum. SORU Fazla büyük boyutta olmayan derken bir r; kam vermek mümkün mü? ERSAN 100 milyon dolar dolayında diyelim. SORU Peki bu olumlu sayılan başlangıçtan sonı nasıl davranmah Türkiye, uluslararası finansal pazarlaı açılması konusunda? ERSAN Kuşkusuz uluslararası finansal pazarlaı açılma konusu dışa açılma olgusuyla birlikte düşünulme dir. Dışa açılma. ulusal bankacıhk sistemimizde, ulusal h' kuk sistemimizde ve kambiyo sistemimizde bir takım d e | siklikleri gerektinnektedir. Yurt dışından izlediğim kadı bu konularda da olumlu gelişmeler var. Yalnız bu önler lerin daha etkin ve bütünlük gösterir biçimde alınmas» t bence şart. Bir de uluslararası finansal pazarlara açıbr Uluslararası finansal pazarlara açılma kom sunda Merkez Bankalannın rolü ve bu baı kanın başındaki insanın kişiliği son derecec önemlidir. Merkez Bankası'mn saygınhğn gölge düşürecek her davranış sakıncahdı konusunda Merkez Bankaları'nın oynadığı çok önemli r lu unutmamak gerekiyor. Türkiye'de bu gerçeğin zam« zaman unutulması ve Merkez Bankası'mn saygınhğın yıpratılması çok sakıncalı olmuştur. SORU Burada Merkez Bankaları'nın başındaki 1 şilerin sayjpnlığı da büyük önem taşıyor galiba... ERSAN Evet, bu da çok önemli. Bir örnek vermı gerekirse Macaristan Merkez Bankası'mn başındaki Jan Fekete, uluslararası bankacılığı çok iyi bilen ve uluslaran bankacıhk çevrelerinde çok iyi ilişkileri olan bir kışi old ğu için onun da katkısıyla Macaristan bugün diger COM CON ulkelerinden çok daha iyi şartlarda kredi bulabılmc tedir. Yunpnistan Merkez Bankası'nın y\llardır de^ı^mev Başkanı Zolatas içn de aynı şeyleri söylemek mumkündı Burada sureklılik ve iyi isim yapma konuları çok onemli., rıca Merkez Bankası'na esneklık kazandırmak ıçın gcre vasa de^is'klüîlcnnın yapılma<;ı da 7orunlu Örnpgm bi7 Merkes Bankası yasasında bulunan bir 56. madde yüzund Merkez Bankabt kendı borçlanmasına guvence veremen ve uluslararası pıyasadan borçlanmak için Libyan Ar Bank'tan guvence ıstemek zorunda kalmıştı. SORU Merkez Bankası dışmdaki ulusal bankalaı ne yönde katkısı olabilir bu uluslararası finans piyasala na açılma sürecinde sizce? ERSAN Bir kere ulusal bankalarımızın dışarda < neyim kazanrnas» gereklı. Örneğin bankalar aralann konsorsiyum kurarak dış pazara çıkmayı deneyebilirl bu konuda yabancı danışmanlık şirketlennden yararlaı bilirler. önemli olan dışa açılmada, ulusal finansal paz lara açılmada bir model seçilmesıdir. Arapların once gütere ve Fransa'da yan kuruluşlar açarak bu ışı oğr meye çalıştıklannı. sonra da tanınmış bankacılan tra fer ederek bu noktaya geldiklenni unutmamak gerekır. zım de uluslararası borç yönetiminı, uluslararası banks lığı ogrenmemız ve bankacılıkla ilgili yasa ve mevzuatı bunun gercklerine gore degıştırmemiz bence zurunlu. yapısal süreç tamamlandıktan ve dışardakı saygınhgıı ıstıkrar kazandıl;tan sonra ulus]arara<!i finans pazannr daha büyuk çapta ve gerçekçi koşullarla borçlanmaı mumkun olabıhr 2688 Alınacak tek f.rınL AEG GALAKSİ!.. 3 yemeğf bir arada kokularıtatlan kanşmadan altlarıüstleri eşit pişiren tek fınn. TaknolojHc OstOnloMert • Gereklî ısıyı otomatik olarak koruyan termostat • 8 ayn ısıya ayar • Özel guveniik dözeneği • 5 ocak, 3 tepsî Yakıttan ve zamandan büyük tasarruf • En büyuk iç hacim • Panoramik görünüm AEG GALAKSİ •"AEGhinnjrbofınnı"