Katalog

Cumhurıyet 6 SORU Sayın Kozanoğlu; gb'rebildiğim kadarıyla Kozanoğlu Çavuşoğlu Grubu, özellikle yurtdışındaki taahhüt işîerinde gelisme gösterdikten sonra yurtiçinde bankacıJık ve sanayi alanlarma yönelmiş bir grup. Size ilk olarak şurnı sormak istiyorum: Neden bu yolu seçtiniz ve Türkiye'de önce bankacılık sonra da sanayi alanlarma gîrdiniz'; KOZANOĞLU Bunu ben şöyle anlatayım: Bizim Kozanoğlu Çavuşoğlu Grubu denen grup aslında blr mtiteahhitlik grubu. Ben ve ortağım Ömer Çavuşoğlu ikimi? de yüksek mühendisiz ve Işimiz müteahhitlik. Bu alands yurtdışına da açıldık ve orada yaptığımız Işlerde paramızı döviz olarak almaya başladık. Ve bu dövizlerl yurtdışmda tutmak yerine Türkiye'ye getirdik. Böyle yapınca iki olanağımız vardı; ya bankaya ya da bankere yatıracaktık bu parayı, ya da yatırım yapacaktık. Şimdl burada banka ile sanayi konularını ayırmak lâzım... 26 ARALIK 1982 runlar hep lihitlde ve finansman konusunda düğümleniyor. Şimdi burada şu soru akla geliyor: Türkiye'de finansman kesiminde, banka banker kesimincîe yaşanan olaylar neden yaşandı? Acaba bankabanker kesiminde herkes oyunu kurallarına uygnn oynasaydı bu olumsuz noktalara gelinir miydi? KOZANOĞLU Vallahi bu geçtiğimiz dönemde her gün yeni bir kanun ya da karar çıktı. yeni bir kural kondu. Bu durumda kurala uyanla uymayanı ayırmak da zorlaştı. Fakat 1982 yılının ikinci yarısında, bilhassa Turgut Özal'ın görevden ayrılmasından sonra devlet doğru hareketler yapmış, Kastelli hadisesinden sonra doğru tedbirler almıştır... SORU Bu noktada bir parantez açıp Kastelli olayını nasıl yorumluyorsunuz onu sorabilir miyim? KOZANOĞLU Ben Kastelli hadisesini ekonomik bir EKONOMİDE DİYALOG Ahmet Kozanoglu lcimdir? 1938 yıhnda doğdu. Robert Kolefden Yüksek Inşaat Mühendisi olarak mezun olduktan sonra ABD'de Massachussets Üniversitesi'nde ihtisas yaptı. 1967 yıhnda Ömer Çavuşoğlu ile birlikte Kozanoğlu . Çavuşoğlu Müteahhitlik Şirketi'ni kuran Ahmet Kozanoğlu, haten bir bankayı ve hir gazeteyi de içeren K.Ç. Grubu'nun yöneticisi bulunuyor. Osman Ulagay, Ahmet Kozanoğlu (sağda) ile görüşürken... @ Biz Kozanoğlu Çavuşoğlu grubu olarak yurt dışındaki taahhüt işlerinden kazandığımız parayı Türkiye'ye döviz olarak getirip burada bazı yatınmlara giriştik. Ancak Kastelli olayında iç ve dış finansman imkânları tıkamnca ciddi problemlerle karşılaştık. SORU önce bankayı ele alalım isterseniz.. KOZANOĞLU Bankayı niye kurduk? Belkl blraz tuhaf olacak ama açıkçası Türklye'deki bankalann çahşma sisteminden fevkalâde rahatsız ve şikâyetçl olduğumuz için galiba. O tarihlerde devlet bankaları muayyen polltik ilişkileri olmayanlara yurtdışı müteahhitlik lşlerl İçin teminat mektubu vermiyordu. Yurtiçinde teminat mektubu temin ettiğimlz bankalar ise bizden yurtdışında açıktan ödenmek üzere astronomik paralar istiyorlardt. Rakam olarak söyleyeyim dolar istlhkaklarımızın % 2'slnl Istiyorlardı. Bu durumda gerek kendi flrmamızm teminat mektubu ihtiyaçlannı karşılamak, gerekse bankadan lçeri giren blr insanın gerekli itlbarı görmesini sağlamak, bankacılıkta müşterinin velinimet olduğu anlayışım kabul ettlrmek için kendi bankamızı kurmak yolunu seçtlk. Bundan sonra Hisarbank fevkalâde rantabl bir banka olarak gelişti, mevduatı hızla arttı. Pakat Kastelli hadisesi olunca gayet tabii ki küçük bankalara bir hücum oldu. Aynca bizim grubun bir de bankerllk kuruluşu olduğu için Hisarbank'a da hücum oldu. Bu da geçici bir finansman sıkıntısı doğurdu tabli.. SORU Bu durum sizin grubu nasıl etkiledi? KOZANOĞLU Bu durum bizim grubu üç şekllde olumsuz etkiledi. Birlncisi Libya'nm zaten geç olan ödemeleri daha da gecikmeye başladı. Hemen belirteyim bu durum şimdi biraz düzelmiştlr. Ikincisl Türkiye'de finansman sıkıntısı doğması bizim Libya'ya malzeme sevkiyatımızı zorlaştırdı. Üçüncüsü Kastelli olayından sonra yurtdışmdaki finansman imkânları da bıçak gibi kesildi. Tabil şimdi düzelmekte olan bu durum da malzeme sevkiyatı £ Banka kurmammn en önemli nedeni o tarihte mevcut bankalann yurtdışı taahhüt isleri için teminat mektubu verirken açıktan astronomik paralar istemeleri ve müşteriye kötü davranmalarıydı. Bundan kurtulmak için Hisarbank'ı kurduk. (Fotoğraf: Ender ERKEK) Ulagay sordu, Kozanoğlu yanıtladı: Bankalann peşpeşe devrilmesi devletin müdahalesiyle önlendi mızı aksattı. Bir diğer faktör de gayet geniş bîr liste yapılarak bizim yurtdıgına çıkışımızın yasaklanması oldu, biz yurtdışında işimizi takip edemez olduk. Oysa bir müteahhidin işinin, taahhüdünün başmda bulunması çok önemlidir. Şimdi ortağım Ömer Çavuşoğlu Libya'da oradaki işlerimizi toparlamaya çalışıyor.. SORU Şimdi bu varılan noktada, genel ekonomlk şartların da etkisiyle yaşanan bunca olaydan sonra size Türkiye'de yatırım yapmış olmaktan, bankacılık ve sanayi alanlarına girmiş olmaktan ötürü pişman mısınız diye sorsam.... KOZANOĞLU Pişman değllim. Çünkü benim yaşım 45. Rantla geçinmeyi düşünmüyorum, Türkiye dışında blr hayat kurmayı düşünmüyorum. Bu durumda gayet tabii ki Tiirkiye içinde yatırım yapacağım, sanayi tesislerini işleteceğim. Bizim seçtiğimiz sanayi tesislerine dikkat edilirse bunlar hep dışa dönük tesisler. Fakat bunların da problemi Jşletme sermayesi eksikliği. Biz de zaten grubumuzda llkidite fazlası olduğu için bu şirketlere talip olduk, yatırım yaptık. Tabil demin s«ylediğim olaylar nedeniyle tam terslne, likidite sıkıntısı doğunca bu sanayi tesislerinin işletilmesi de probiem olmaya başladı. Yoksa bunlar, aktifleri yeniden değerlendirildiğinde fevkalâde kuvvetli tesisler. Herşeye rağmen tekrardan bir finansman imkânı bulup bunları derleylp toparlayacağız. SORU Sayın Kozanoğlu sizin de ifade ettiğiniz gibi so hadise olarak değil, uçak kazası gibl bir hadise olarak görüyorum. Bu şekilde dev bir finansman kuruluşunun başına bir şey geldiğinde her yerde buna çözüm devletle elele vererek aranır, dlğer finansal kuruluşlarla birlikte aranır. Ama Kastelli'nln blr şahıs müessesesl olması ve Cevher beyi sevdiğim halde bunu söylüyorum, bu müessesenin başında bulunan şahsın yurtdışına kaçması tabil kt şok yarattı ve bu da hükümetin, halkın. bankaların başına patladı, benim müessesemin başına patladı. Bundan sonra Türkiye'de «güvenceli banka» lafı çıktı, bankanm güvencesizl olurmuş gibi.. SORU HÜkümet bu olaydan sonra gerekeni yapmış, doferu tedblrler almıştir diyordunuz.. KCZANOĞLU Evet hükümetin aldığı tedbirler sayesinde çok daha büyük bir kriz önlendi. Yoksa iskambil kâğıdı gibi hepsi devrilir. banka diye bir şey kalmazdı. Bu bakımdan gene de bugünkü duruma iyi demek lazım. Aynca birkaç yıl öncesine bakarak da bugünkü duruma iyi demek lazım. Daha iki yıl önce para yatırdıgımız yabancı bankalar bile Türk olduğumuz İçin bîzimle işlem yapmak istemlyordu. Şimdi o günlere bakarak İyi durumdayız dememlz lazım. @ Kastelli olayı olunca dıs kredilerimiz de bıçak gibi kesildi ve Libya'd^ki şantiyelerinıize mal sevkedemez olduk. Özal'ın gidişinden sonra alman yerinde tedbirlerle durum simdi bir ölcüde düzelmiş, bankalann iskambil kâğıdı gibi devrilmesi önlenmiştir. SORU Slzin de belirttifciniz glhl devlet çeşltH noktalarda olaylara müdahale ederek belkJ daha vahim sonııçlarm do^masını önledl. Bu arada devifilln bazı bankalarla bazı şirketlere sağladığı yardımın 24 Ocak kararlannın felsefesine aykırı oldufn 1leri snrüldti. burada blr çellşki var dendi. Siz ne dersiniz bu konuda? AKBAIMK T.A.Ş. UMUM MÜDÜRLÜK L ÖZEt J Aralıkl982 KOZANOĞLU Bence çelişki sorunuzda var, tatbikatta değil. Devlet kimseye yardım etmedi ki. Güney Sanayi örneğini alalım, devlet bunun hisselerinl a!dı, hlsselerl ortaklarda bırakıp da «alın şu parayı kendinizi kurtarın» demedi ki. Asilçelik'e bakın, burada da devlet fabrikayı satm aldı. Değerine mi aldı, fazlasına mı aldı. bu alışverişte devlet mi kazık yedi, Koç mu kazık yedi tartışması ayn konu. Ama bu yapılan devlet yardımı değil.. SORU Peki bankalara sağlanan destek.. @ Türkiye'de devlet hiç bir firmaya açıktan para verip «al da~i?tm düzek» demedi. Güney Sanayi ve Asiîçelik örneklerinde hisse senetlerini alarak bu tesislerin sahibi haline geldi. Buna devlet yardımı denemez. KOZANOĞLU Eee. Merkez Bankası'nın şlmdlye kartar bankalardan % 6 faizle topladığı munzam karşılıklar her halde haraç değildi. Bunlar tamamen böyle günler için, bankalara bir hücum olduğunda kullanılmak üzere yatırılan paralardı. Bu arada bazı bankalar yatırdiklanndan fazlasını şu dönemde Merkez Bankası'ndan aimıs obbiürler. Ama Kastelli olayı gibl blr olaydan sonra Merkez Ban kası bankalara yardım etmezse ne zaman edecek? Bunu yapmazsa Merkez Bankası olmasının anlamı kalkar ortadan.. Özu: T$BŞlıyor Sayın Tasarruf Sahibi, 1.7.1980 tarihinde faizlerin serbestbırakılması para piyasasıhda önemli degişmelere yol açü, Güvencesi yeterli olmayan faiz uygulamaları, onbinlerce tasarruf sahibinin zor gunler yaşanıasına neden oldu. Oysa tasarruflar için faiz kadar önemli olan, faiztn ve anaparanın geri alınabilmesi, yani guvencesiydi. Bankanız Akbank, o dönemde de tasarrufLarınızın degerlendirilmeslnde gerçek ve devamlı guvencenin önemini vurguladı. Sizleriuyardı. Şimdl yeni bir dönem başhyor. Tasarnjflarınızın kazancı her yerde eşit. Artık tasarruflarınızı degerlendirirken gerçek ve devamlı guvenceyi seçin. Akbank'ı seçin. TasarrufLarınız için vazgeçilmez en önemli unsurun guvence oldugunu tekrarlarken, yeniyılın sizlere esenlikler getörmesini dileriz. Saygüarımızla, AKBANK I SORU Alman önlemlerle banka sistemi düze çıkabilecek mi sizce, Sayın Kozanoğlu? KOZANOĞLU Kastelli olayı münferlt bir hadlsedir. Bence bankalann asıl problemi, yapmış oldukları plasmanlarm ve faizlerlnln geri dönmemesidlr. Zaten faizlerin düşürülmeslnin asıl amacı da bankalara yardım etmek değil, müşteriye kredinin kazanabileceği bir faiz oranıyla verilmeslni sağlamak. Burada asıl üzerinde durulması gereken konu ise üretimdlr. Bir firma ancak üretira yapabllmesi ve bunu satabilmesi halinde para kazanır ve faizini ödeyebllir.. ^ Yıllar yılı bankalardan düşük faizle mevduat munzam karşılığı toplayan Merkez Bankası'nın bankalann kötü gününde onîara efestek sağlaması normaldir. Merkez Bankası b,unu da yapmayacaksa neden vardır? SORU Peki bunun sağlanması îçjn neîer yapmalı? İç talebi ve dolayısıyla üretimi canlandırabilecek önlemlerin aynı zamanda enflasyonu azdırabiiecegi söyleniyor hep.. KOZANOĞLU Şimdi bizde gerek basında. gerek Işadam lan arasmda, gerekse devlet yetkiiilerince bu enflasyon üzerinde bence gereğinden fazla duruluyor. Ben Türkiye' de esas problemin enflasyon olduğunu sanmıyorum. Siz de kabul edersiniz ki para uydurma bir şeydir Esas olan üretimdir. Para üretimin karşılıSıdır. Üretimi yet.erlnce artırabilirseniz karşılıksız para basma diye bir sorun da çıkmaz. Bunun aksini yap, hiç para basma. üretimi sıfırla, lşte o zaman ekonomi batar. frıraeatta da bir miliet. bir devlet otunu. sapını herşeyini satarak ve kendinl mefluç hale getirerek de ihracat yapnbilir ve döviz ka/anabilir. Fakat bu. miHetln refahı açısından ne anlam taşır? @ Enflasyonu önleme amsciyla ekonomi noiitikası çizilemez. Ekonomide <eme1 olan iiretim, yatmm ve halkın refahıdır. Herkesi aç bilaç bırakm enflasyonu önlemek marifet değildir. Şimdl tiretlm açısından da TUrklye iyi bir yola eirdi ama yeni yatmm yapılamıyor ki, bu da çok önemli.. Bence artık enflasyondan falan korkmadan önce yatırım ve üretim planlanmalı, ondan sonra diğer faktörlere önem vermeli. Enflasyonu önleyeceğiz diye ekonomi politikası çizilemez. Üretim ve yatırım programı yapılır. bu program dahllinde enflasyon da düşük tntuimaya çahşılır. Herkesi açbilaç bırakıp enflasyonu önlemek bence marifet değildlr. SORU Kendi grubunuzun geleceğini nuz Sayın Kozanoğlu? nasıl görüyorsu KOZANOĞLU Geçen yıl Türkiye'ye 13 milyon dolar getirmiştik, bu yıl anlattığım olaylar nedeniyle pek bir şey getiremedik. 1983'ün ikinci yarısında yeni blr aksllik çıkmazsa 3032 milyon dolar get.irebllecegimizi hesapladık. Bu parayla sanayi tesiplerimizi tekrar istediğimiz gibi çalıştırma imkânına kavuşacağımızı tahmin edlj'orum. Zor günler yaşadım ve yaşıyorum. ama bu sorunları aşarak düzlüğe çıkabileceğimize inanıyorum,