Katalog

Cumhuriyet 14 20 KASIM 1982 Andropov liberal degil Dı$ Haberler Servîsl Geçtiğınuz hafta dünya pohtıkas:nın iki dev ülkesinden birının lıden, Sovvetler Bırlîfti Devlet Baskanı Leonid Brejnev'in ölümü. ve verıne Yuri Andropov'un seçilmesi gozleri bır anda bu tilkeye çevirdı. Andropov hakkmda çeşitli görüşler ileri sürüldü: «sertlik yanlısı» dendt, «hayır. Uberal görüşlere şahip» dendi. ABD eski Başkanlan'ndan Nixon ve eski Dışişleri Bakanlan Kissinger ile Haig'in damşmanı olan Helmut Sonnenfeldt, Yuri Andropov'un uberal olduğu görüşüne katılmıyor, aksine Kremlin'in venl lideri hakkmda karamsar. APD'nin en iyl Sovyetler Bir liği uzmanlanndan biri olarak kabul edilen Helmut Sonnenfeldt, Brejnev'in halefi Konusundaki görüşlerini Le Matin gazetesi muhabirine şöyle anIattı: «ABD'de Sovyetler BirliÇi konusundaki uzmanlar arasındaki yavgın kanı Kremün'de Brejnev'in ölümünü bekleyen bir «gtali liberalin» bulunması ıdi. Bu yaygın kamva göre, «gizli liberal», Sovvet ekonomisinde reforma gıdecek, DoguBatı iliskilenni veniden Cü zenleyecekti. Ancak ben bu görüşe katılmıyorum. Ben Andropov'un, «Brejnev çizsisimien» avnldıgı hiçbir nokta görmüyoram. Şimdi ıktidarda oldu?*u için kuşkusuz, Sovvet politikasının şu ya da bu KöriisünO yönlendirebilir. Ama unutmamak gerekir ki, Andropov partinin saf ürünlerinden biridir. 15 yıl boyunca KGB'vi yönettt. Budapeşte'de Büvükelçi olduğu sıralar Macaristan olaylarında ve Kadar'm iktidara getirilmesinde önemli bir rol ovnadı. Ben iyimser olmak için hiçbir özel neden göremivorum Le P.Iatln: ünun hakkinda ne düşünüvorsunuz? Sonnenieldt: Kendısıvle ıkı kez 1972 ve 1974'de KremHn'deki kokteyllerde karsılasmıştık. Ben Ar.dropov'un, SoTvetler Birligi'ndeld iktidar mUcadelesinde çok iyi bir manevra yaptıgım dUsünüvorum. Andropov 68 aydır, Partı'de «hafif» olarak çörülen Cernenko'vu «durdurmak» îçin veterli müttefik bulmustu. Breinev öldüğünde, Andronov'un veri oldnkca satlamdı. Hemen seçildi. Çünkü, dısarıya karsı «diteeni ve sörebiiliSI» koruduklannı kanıtlavan bir Körünüm sunmak ıstediler. Avnı sey 1953'de StaDnin oHimUnün hemen ardmdan Malenkov'a oldu. Parti Genel Sekreterligi'ne seçildi. ama bu görev ona bir hafta icin tanmmıstı. Bunun Androoov tcin olacaSını sanmıvorum Cilnkü Androt)ov*un eücü eeçmişind»n eeüvor. Di?er Sovvet "Bppticilerinden istisnal bir kişiligi var. Andronov'un. «lusiararesi ka riverinden baska, Merkez Kodeneviminden «fiz . Merkez Komîtesi'nde le vabsnoı Komlini'!;t Partileri arasındaki ili^kiler üzerinde calısması kendisini Sovvet kurumlarmm cr<»rcek bir w«;t3«;ı hallne petir^i Tür lîcünrii Wr ıınsur d i KTB ile olan imk'leri «Seciirı kamn'jnvası» sira«"rfn hiı iü«;ki1pr knndisino Tıü^ik »vprıtai ss*'?rtı. Podi old«k'"i fazia Sonnenfeldf în görüşü olumsuz Sağlam: 12 Eylül'den bu yana 5040 kişinin görevine son verildi Danışma Meclisi'nde Milli Eğitim Bakanlığı bütçesi görüşülürken söz alan Mehmet Pamak, Hasan Sağlam'ın istifasını istedi. Pamak'ın bu sözleri üyelerce protesto edilirken Fehmi Kuruoğlu «senden başka istifa isteyen yok» dedi. ANKARA, fCumhuriyet Bürosu) Danışma Mecli sirıde Milli Eğitim Bakan lığı butçesi görüşülürken soz alan Mehmet Pamak Içişleri Bakanından sonra Milli Eğitim Bakanınm da istifa et mesini istedi. Pamak'ın bu sözleri uyelerin büyük çoğunJuğu tarafmdan protes to ile karşılanırken, Fehml Kuzuoğlu «senden baş ka fetifa isteyen yok» diye bağırdı. Pamak'ın sözlerini tamam lamasından sonra usul hakkmda söz isteven Ka mer Genç, Mehmet Pamak'ın «bu bilgileri Milli Eğitim Bakanhğındaki ba zı yetkililerden mi» aldı ğını sordu. Birleşimi yöneten Başkanvekili Turhan Güven, «bu sorunun cevabını ben veremem» dedi. Genc'e usul hakkında söz verilmesine karşı çıkan Alaattin Aksoy. oturduğu yer den başkana «önüne ge len herkese söz venneyin» diye bağırdı. Başkanhk bütçesi Ozft rinde konuşan Mehmet Pa mak. 12 Eylül'den önce vetişen gençlerin 12 Eylül'dtıı sonra komünizm bataklığına düşmelerini en gelleyecek bir milli ruh ve Iman verilemedıği kanısında olduğunu öne sürdü. Kendisine göre, 12 Eylül'ün milli>etçi, imanlı ruh ve zihnıyetinin bu Bakanlıkta gerçekleştirilemediğini ve geçen günlere yazık olduğunu öne süren Pamak, bu arada TÖB DER'e çatarak TÖB DER üye l firi hakkında ne gibi işlem yapıldıgını sordu Kah ramanmaraş olaylannm vıl dönüm'Jnde bovkota katılan staiyer öĞretmenlerin (Arkası 11. Sayfada) Helmut Sonnenfeldt kimdir? Helmut Sonnenfeldt, Kissingrer'in ABD Dışişleri Bakanlığı yaptığı dönemde onun yardımcılarından biriydi. Alexander Haig'e de damşmanlık yaptı. Sonnenfeldt, ününü 1976 yılında ortaya attığı bir doktrin ile yaptı. Sonnenfeldt Doktrini adıyla anilan bu görüşe gö re, Doğu Avrupa Sovyetler'in nüfuz bölgesi olarak kabul edilmeli ve ABD her ne nedenle 0lursa olsun Doğu Avrupa tilkelerinin Sovyetler'den uzaklaşmasmı amaçlayacak faaliyetler içine girmemeliydi. Helmut Sonnenfeldt, Üçüncü Dünya Savaşı' nı çıkarabilecek en büyük olasılığı ABD'nin Doğu Avrupa'da Sovyet ler aleyhtarı faaliyetler le kuracağı bağlantıda şörüyordu. Bu nedenle. Üçüncü Dünya Savaşı nı önlemek için ABD, Doğu Avrupa'dan uzak durmalı, Sovyetler de Batı Avrupa'da rejim değiştirici hedeflere yönelmemeliydi. Sonnenfeldt'in Doğu Avrupa ve sosyalist ülkelerin kaderlerini tümüyle Sovyetler'e terketmeîerini öngören bu doktrini özellikle Yugoslavya ve Romanya' da şiddetli tepkilere yol açmış, dönemln ABD yönetimi Sonnenfeldt Doktrini'nln ABD'nin resmi politikası olmadığını açıklamak zorunda kalmıştı. Gümrük Tekel Bakanlığı bütçesi DM'de kabul edildi Ali Bozer: Bakanhğım yılların politik tayinlerine maruz kaldı Gümrük ve Tekel Bakanı Ali Bozer, önümüzdeki dönemde tüketicilerin kaliteli sigaraya kavuşacaklarmı açıkladı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Gümrük ve Tekel Bakanı Ali Bozer, Danışma Meclisi'nde Bakanlığı bütçesi görüşülürken yaptığı konuşmada, «Yılların ağır tahribatma maruz kalan ve politik tayinlerle 13 eyliil öncesinde sarsıntilar geçiren merkez ve taşra kuruluşlarındaki personel işlem lerine disiplin getirilmesinin başlıca ilke olduğunu» söyledi. Önümüzdekî dönemde tüketicilerin daha ka liteli sigaraya kavuşacagmı bildiren Bozer, bir soru üze rine Bakanlığında izlenen personel politikasınm Atatürk mllliyetçiliğine bağlı personel politikası olduğunu kaydettl. Bozer, uzun yıllardır lşleme konulmayan disiplin dosyalarının tek tek Incelendiğini ve 69 personelln yasalar gereğince tnemuriyetle ilişkilerinin kesildiğlnl, 246 personele disiplin cezaları verildiğlni açıkladı. Bakan, 9 aylık dönemde gümrük muhafaza kuruluşlarının piyasa değeri 494 milyon lira tutar kaçak eşyaya el koyduklarını, teislz sisteminin kurulacağmı, ka pılarda yolcu muayenelerinin kontrolü için kapalı dev re TV sisteminin tesisine çalışıldığmı söyledi. Görüşmeler sırasında söz alan Halil Akaydın. tütUn taban flyatının vatandaşı tatmin etmediğini, ancak üreticinin tütün bedellerini hemen almasının, onları sı kıntıya sokmadığıni bildirdi. Süleytnan Sırrı Kircalı, (Arkası 11. Sayfada) Brzezinski iyîmser Dış Haberler Servisi Eski ABD Başkanı Jimmy Carter'm Ulusal Güvenlık Konbeyi Başkanı Zbigniew Bızrzinski de Andropov hak kında goruşlerini bildırdi. Brzezınskı, ABD dış polıti kasmin en sorumlu noktala rından bırinde dort yıl boyunca bulunmuş olmasın dan başka, ABD akademık çevrelerinde, yıllarca bır Sovyet uzmanı olarak tanındı. Sovyetler'e karşı katı görüşleriyle un yapma sına rağmen, Anropov ko Andropov 'u etkileye biliriz nusunda iyimser. Bu Amerıkah «şahin» ile Newsweek' in yaptığı göruşmenin il gınç bölümleri şoyle: Newsweek: Sovyetler niye Andropov'u seçti? Brzezinski: Sovyetler Bir liğındeki seçim, guvercinlerle şahinler arasında ya da muhafazakârlar ile lı beraller arasındaki bir se çım değildi. Seçım farklı ama ikısi de sert adaylar arasında yapıldı. Bir yanda Çernenko; katı, bilgisiz, dar goruşlü, diğer yanda And ropı.v daha becerikli, bilgilî vc deneyımli. Sorun bizım için. Doğu Avrupa'da bir patlamaya yol açabılecek ve Sovyet sistpmmin surmesıni sağla yamayacak birinin mi, yok sa Dogu Avrupa'daki ger gınlıgı giderirken ülke için de rle denetiminı surdürebı lecek akıllı biıinin mi tercib edıieceğiydi. Nükleer çağda ikincısi birinciden daha az tehlıkelidir. Soru: Andropov'un ilk a (Arkası 9. Sayfada) fiqHtrptieWr>i öe bu vesiS: Pnvretler Birlîsi'nde bir nöbpt rfesisiminden söx edilebîlir mi? Y: Bu henttz uzak. HâlS «tbtivarlar hükfipieH» eeemenliiH mevcut. Uzun siirede bu egemenlik devam ederpv gibi. Ama bu eeemenlerin e»*ilim degişikliWerinden siiz edivor^aniz, tamnmen sizinle aynı fikirdevim. Hic kııskusuz, Kremlin yöneticileri ki. aralannfla vönetimdeki yaslı kadrolar da var, uluslararası uziasmazlıkiardan cok iç sorunlardan. özellikle Breinev'in mires bıraTctı?! ekonomik sorunlardan kaygı duS: noŞnBati ffl«sHlertndp de hi«>'>ir««"v hek'pnmpmeU mi? Y: Vakm relecektp anlamlı hicbirspv. Prpinev dSneminde, perek DogTifptı. çerek Sn^vetAmprikan iiiski'erî kötüvdü. S: An<İTOnov'ıın iltr konm(Arkası 11. Sayfada) Acık öğretimde dersler aralıkta baslayacak The Washington Post'un yorumu Andropov, ordıııııııı desteği ile genel sekreterliğe seçildi D15 Haberler Servlsl «\Vashlngton Post» gazetesi Yuri Andropov'un Sovyetler Birligi Komünist Par tisi Genel Sekreterliğine se çilmesinde, oröunun desteğinin önemli rol oynadığmı ileri sürdü. Gazetenin Moskova muhabirinin güvenilir kaynaklara dayanarak gönderdiği habere göre, 13 üyeli Politbüro'da, Yuri And ropov ile Konstantin Çernenko (Brejnev'in özel sek reteri) arasında Brejnev'in ölümünden aylar önce iktldar mücadelesi başladı. An cak bu mücadelede ordunun, ağırlığım Andropov' un yanında koyması, sonucu tayin ettl. «Washington Post» muhabirine göre, Çer nenko'nun dış politika ve savunma konularmda dene ylmslz olmasmdan ötürü. ordu Andropov'u destekledi. Andropov, bilindiği gibl 19561957 yıllarında Sovyetler Birliği'nin Macaris' tan Büyükelçisi idi. Andropov, ayrıca savunma konusunda da Çernenko'dan daha bilgili ve deneyimli. Çernenko, Kremlin'e yakm çevrelerde «renksiz bir bürokrat» olarak tanınıyor. Hiyerarşide hızlı yükselmesi de kişisel yeteneklerine değil, Leonid Brejnev'in des teğine bağlanıyor. Uzun süre Brejnev'in özel sekreterliğini yapan Çer nenko, Politbüro'ya seçildikten sonra da bu görevlni sürdürdü. Andropov ise, Çernenko' dan daha dinamik ve girişken bir kisiliğe sahip. Batılı gözlemcilerln çoğu, And ropov'u kurnaz ve sert bir siyasetçl olarak nitelendiriyorlar. öte yandan «New Tork Times» gazetesinin Moskova muhabiri ise Sovyet başkentinde diplomatik çevrelerde, Andropov'un Genel Sekreterliğe oybirliği ile seçilmediği yolunda söylentilerin dolaştığmı haber verdi. Bilindiği gibi Sovyet haber ajansları Andropov' un oybirliği ile seçildiğini açıklamışlardı. Oysa Moskova'da dolaşan söylentilere göre Çernenko'nun yandaşlan, gerek Merkez Komitesinde, gerekse Politbüro'da son ana kadar And ropov'a muhalefete devam ettiler. Sınav ve testler, merkezi sisteme göre yapılacak Asiye UYSAL 3Açık öğretim Fakültesi. aralık ayı Içinde ilk kez öğretime baslayacak. Aralık ayının hangi günü başlayacağı ise belirsiz. Anadolu Üniversitesi Rektörü Prof. Büyükerşen başlama tarihi konusunda «Aralığın ortaları da olabilir. sonu da..» demişti. Öğretime, öncelikle basılı kitap ve metinlerin öğrencilere gönderilmesiyle başlanacak. Buna karşılık, radyo ve TV programları gecikecek. Ne kadar gecikeceği konusunda Büyükerşen'in sözleri aynen şöyleydi; «Radyo ve teievizyon programlannm başlaması biraz daha zaman alacak. Çünkü bu hizmetin bu yıl başlatıîmasmın istenmesi, bizi zamanla yarış 1çerisinde bıraktı.» Açık Öğretim Fakültesi' kentin 3Hava kirliliğinin büyük boyutlara ulaştığı her do nemde, başkentin sorununa çözüm getirmek amacıyla birçok kişi ve kuruluş bugüne kadar yüzlerce öneride bulunmuş.. Bu önerilerin tümüne ya kın bölümü de Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu'nda (TÜBÎTAK) bir araya getirilmiş. Sorunun Önemli olduğunu gören yurttaşlanmızdan biri, buhann havadaki kükürt dioksit oranını düşüreceğini gözönüne alarak, kentin tam ortasından, bir baştan bir başa ray döşenmesini ve kış aylarmda bu hatta konulacak bir buharlı lokomatifin bü o yana, bir bu yana sürekli sefer yapmasmı önermiş. Öneriyi inceleyen uz manlanmız, buhann kükürt dioksit oranmı bir nebze de olsa alabileceğini. projeyi yapana bildirmişler ama altına da şu notu eklemişler: « Ya kSmürle lşleyecek olan bu trenin çıkardığı kirli dumanı ne yapacağız?..» TÜBİTAK'ta dosyalara geçen bir öneri de, 1978 yılında Aydınlı emekli bir fizik öğretmeninden gelmiş. tbrahlm Çağır lsimli bu emekli öğretmenimiz, 100 metre uzunluğunda bir baca önermiş ve binalardaki bacalardan çıkan dumamn bu bacaya ak1<uilarak Ankara'nm hava kirliliSi sorununun çözümleneceğini anlatmış. Çağıl, 100 metre u •• • *f •• O r t U S l l Fatih GOLLAPOĞLU Le Monde: Andropov, Afganistan miidahalesini onaylamamıştı D15 Haberler Servisi Yıllardan beri, özellikle batıda, Brejnev'in ölmesinden sonra halefinin kim ola cağı sorusuna aranan yanıt Sovyetler Birliği Devlet Baş kanı ve Komünist Partisi Genel Sekreteri'nin ölümün den bir gün sonra, 11 kasımda bulundu: Yuri Andro pov. Komünist Partisi Genel Sekreterliğl'ne Merkez Komitesi tarafmdan KGB eski Başkanı Andropov'un se çilmesi, başka boyutlardakl sorulan gündeme getirdi. Hemen hemen herkes Krem lin'in genel polltikasının çl zilmesinde en büyük paya sahip olacak Andropov'un kişiliği üzerine tahminler yürütmeye başladı. Kimileri Kremlin'in yeni liderinin «sertlik yanlısı» birlsi olduğunu öne sürerlerken, klmi çevreler de KGB eski Başkanı'nm liberal görüşlere sahip olduğu tezini ortaya attılar. Ya da Andropov'un o denli sertlik yanlısı olmadığını göstermeye çalıştılar. Bu görüşü savunanlardan blri de dünyanm önde gelen ciddi ve saygın gazetelerinden Fransız Le Monde gazetesi. 17 kasım tarihll başyazı(Arkası 9. Sayfada) Çözüm için bugün ö&erilenlerin tümü 1967 yılında da önerildi ra kendilerine iletileceği ni söyluyorlar. Ama patent isteyenlere Sanayi Bakanhğına gitmeleri ge rektığini de soylemeyi ıhmal etmiyorlar... Hava birhği yoğunlaştığında yeniden toplantılar düzenleyen ve yeniden önerıler saptayan yetkililenmiz, devlet srsıvlerinı inceledikleri zaman, bugün yenı yapılmış gibi gördükleri önerilerin tümünün yıllarca önce yine devlet tarafından getirildiğini göreceklerdir. Bunlan teker teker saymak yerine, bundan 15 yıl önce Ankara' da hava kirliliğinin çözü mü amacıyla Başbakanhk Mütehassıs Müşaviri Sav ni Belger'in baskanlığmda, aralannda 8 bakanhk temsilcisi, Ankara Valiliği temsilcisi ve Ankara Belediye temsilcisinin de bulunduğu komisyonun aldığı kararları okuduklan takdirde, yeniden ko misyonlar kurmanın, yeniden öneriler saptamanm çok fszla bir şey getirmeyeceğini görecekler dir. 22 şubat 1967 tarihini taşıyan bu komisyonun raporunda, kısa vadede yüzde 2'den az kükürt ihtiva eden Tunçbilek Lin yitleri'nin getirilmesînden. dumansız kömür üretiminden, minimum düzeyde kükürt dioksit ihtiva eden kaliteli fuel oil'in Ankara'ya getirtilmesine, kaynak avılarak linyit yerine kok kömürü nün teşhinde kullanılma sına kadar bugünlerde de getirilen hemen he(Arkası 9. Sayfada) nln ilk sımfında okutulacak kitaplar yazım aşamasında. Kitap yazım çalışmalanmn yürütülmesi için Anadolu Üniversitesi'nde bir komisyon oluşturuldu. Ikisi Atatürk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi ile Türk Dili ve Edebiyatı olmak üzere toplam 12 kitap hazırlamyor. ilk sınıfta okutulacak kitaplar arasında muhasebe, matematik, iktisat, hukuk, iş idaresi konulan da yer ahyor. Kitapların hazırlanmasında, öğrenciler arasındaki bi reysel zekâ, kültür ve kavrayış farklannm alabildiğince aza indirilebilmesi için pedngojik teknikler kullanılacak. Yazımı tamamlanan kitaplann, Hacettepe Üniversitesi bünyesindeki Meteksan Matbaası'nda basılacağı belirtiliyor. Bir günlük kitap basım kapasitesinin 50 bin olduğu bildirilen Meteksan Matbaası'nda Açık Öğretim Fakültesi'nin tüm kitapian en kötü ihtimalle iki hafta içinde basılabilecek. Açık Öğretim Faküitesl'nin kagıt gereksiniminin de, yine Meteksan şîrketinin sa hıp olduğu ve yakında hizmete açılacağı bildirilen kağıt fabrikası tarafmdan kar şılanması bekleniyor. Ilgili çevrelerden edinilen bilgiye gore, kitap ve diğer basılı malzemenin dağıtımım ÖSYM üstlenecek. Dağıtımı (Arkası 11. Sayfada) Açık Öğretim Fakültesi Dekam Prof. Aşkm "Başarısız olursak bizi kimse suclayamaz,, ESKİŞEHİR (THA) Aralık ayında 25 bm öğrencinin og renim göreceği Eskişehir A.Ü. Açık Öğretim Fakültesi Dekanı Prof. Inal Cem Aşkun (40), «Bu büyük milli görev uğruna herşeyi göze aldım. Başansız olursak kimse bizi suçlayamav» dedi. AmaQlE,nnm yediden yetmışe herıtess yüksek öğrenımın yam sıra gerekh olan pratık bilgile ri de vermek olduğunu söyledi. Aşkun, şöyle konuştu: «tAslnıda bugün başlattığınuz bu açık öğretim konusu tam bir savaş halidir. Türkiye'deld bütiin insanlar kafasiyla mUca deleye girişecektir. Bizi bu işte başansız diye kimse suçla yamaz. Büyük bir işe giriyoruz. Ben şahsen Yaykur'u da hiçbir şekilde suçlamıyorunı. Bir Bakanhk milyonlann eğiti mini tek başma nası] yüklene bilecek. Bu mümkün değildi. Bu işte bir yerde adım atılnıa lıydı. Biz bu adımı atıyonız ve adumnuzı atarken başansız ol duğumuz takdirde bizlere gele cek eleştirileri de kabulleniyc Dts Haberler Servisi ABD'' de yayınlanan Commentary der gisinin Yazıişlerl Müdürü ve ABD Dış îlişkiler Konseyl Ue Demokratik Bır Çoğunluk İçin Koalisyon Kurulu üyesl olan Norman Podhorete, dün esil Midge Decter ile birUkte, îs? tanbul Üniversitesi Siyasi Bi' limler Fakültesi'nde, öğretim ü yelerine «ABD'nin dış politikası ve ABD • Sovyetler Birllğl Avrupa» konulu bir konferansj (Arkası 9. Sayfada) Commentary Yaziisleri Müdüru: Andropov çok tehlikeli bir kisi • zunluğundakl bu bacanın 2 metre çapmda plas tikten yapılmasıtu ve bu bacanın. içi hidrojen gazıyla doldurulmuş bir ba lon tarafmdan havada dik tutulmasımn sağlana cağını belirtmiş. Öğretmenimiz fır ınalı. havalarda, çelik tellerle yerden tutturulacak bacanın aşağı indirilmesi gerekti ğin.1 de projeye kaydetmeyi unutmamış. «Projelennin «çok önemli» olduğunu savunan bir çok yurttasımızın yan lannda pijamalan olduğu halde TÜBITAK'a geldik leri de oluyormuş. TÜBlTAK'dakı yetkililer de her proje sahibini nezaketle dinliyor ve değerlendirme yapıldıktan son