Katalog

8 EKJM 1982 KÜLTÜRYAŞAM Cumhuriyet 5 sinema Bir Türk filmi Cicek Abbas 0 Yönetmen: Sinan Çetin/Senaryo: Yavuz Turgul/Görüntü Yönetmeni: Çetin Tunca/Müzik: Cahit Berkay/Oyuncular: İlyas Salman, Şener Şen, Pembe Mutîu, Ahmet Mekin, İhsan Yüce. Ayşen Gruda/Bclge Fihn yapımı, (Levent Melodi, vs.). ecen yıl «Çirkinler de Sever»ini izlediğimiz Sinan Çetin'ın piyasaya çıkan ikinci filmi... Haliç sırtlarında Alibeykoy'de geçen bir «minibüs öyküsü»Mmibüslerde muavinlik yapan Abbas, patronu Bakir'in sert, «dayı» hareketlerine bozuluyor. Hinoğlnhia Şakir'in tersine, Abbas içidışı bır, yüreğı sevgıyle dolu bir tnsandır f'ünku... Yuzü güzel degilse de içi altın gıbidır.. Bu arada, Sakir'ın evlenmeye bır turlü yanaşmadifîı kıza abayı yakıyor. Sakir. sırf onu gezdirebılmek ve kisilîgini kanıtlaınak icin harcborc bir minibüs alıyor. Muavinlikten minibüs sahip / şoförlüğüne yüksel' mek, Alibeyköy'ün sosyal an KÜÇÜKLERE YAKIN BİR FİLM Burt Reynolds ve Sally Field. araba kaçıp . kovalamacalanna dayanan v e yaşça küçüklere seslenen bir film olan layışı gereği, Abbas îçin ner «Çılguuda görülüyor. Kalabalığı ve groteskliği gültüru nlyetlno sunmaya çalışan kaba mı kaba, sıradan bir yapım, deyse bir «sınıf atlama»dır.; Bu arada Şakir'i bırakan sevdiği kızı da isteyecek vö Kültür Servisi Yöbabasmın rızasmı alacaknetmen ömer Kavnr'un tır... Ne var ki Şakir bu yer «Yusuf ile Kenan» filmi, nilgiyi hazmedemiyecefe, Ab Fransa'nın «Le Matin» bas'a yapamadığı kötülüğü. gazetesınden sonra ünlü Amit rvaie ler grotesk (hele Jackie Gleason'ın şişman şerifi dayamhr onun minibüsüne yapacak«Le Monde»dan da oKUSKU ( 3 Horror)/Yönetmen: Stug'bı değıl), gulmece kaba mı kaba, durumlar sıradan... tır. Ama peri masallan, na lumlu not aldı. Paris'in art Rosenberg / Oyuncular: James denli çağdaş olsalar da, biArabaların çarpışmasını, yan$ gösterilerini. hız sergılemeiki smemasında gösteBrolin, Margot Kidder, Rod Steiger, Don Stroud, Imdığı üzere hep lyl biterlerini güldürü diye yutturmak, herhalde belli bir vaş dü rilen film için. eleştırler... men Louis Marcorelles ?eyine seslenen belh türde bir Amerikan sınemasmdan Mıırray Hamilton/Amerikan İnternational fil*ni «Kentler Oruıanı La başka klmsenin aklına gelmez. (Pardon, Italyanlar da o (Gazi, Yeni Melek, vs.). Evet, «Çicek Abbas», so' Jungle des Villes» başlık «Bnldozer» vb.. serilerinde buna benzer şeyler vapıyorlarh nuç olarak bir güzel çağdaşf lı yazısında şöyle diyor: Tt?muvle Amerikan yaşamma ve argosuna dayanan bii ma&al çünkü.. Gerçeklerden Cl LGIN (Smokey and the Bandit)/Yönetmen: fılm, en ı>i nıyetli seyırcıye bile öğütlenemez... «Filmin uzaktan uzağa yola çıkan. gerçek bir çevre Hal Needham/Oyuncular: Burt Reyesin kaynağı, Vieolas de gerçek kişilere, insanlaEkk'in "Yaşam Yolu". nolds, Sally Field, Jackie Gleason, Jerry Reed/ f | 2 filmin buluştuğu nokta ra dayanan, ama sonuç o < Duygnsallığa kaçmadan Jarak hayatm gerçek kötü j Universal yapımı (Emek, As. vs.). aynı gerçeği anlatma bu 2 degişık göriinümlfı film, kuskusuz bir lüklerini, olumsuzluklarını, kaygısı. aynı cıkış yolu buluşuyorlar. O da sıradan Amerikahnın bcl'i bazı Degişik türlerde 2 Amerikan filmi... Ama ortak yansorunlarını gozardı edip gö«terıne istegi. Filmin knrkulanna ve ozlemlerıne pçık karsıhkiar verme noktası. lan var. Ilki şu: Bırkaç yıl arayla da olsa («Çılgm» nerdey«mutlu son»u mutlaka geçeklmi sırasında otuz «Knşku», grenel anlamda korku «inemasını ve kararhk sase 5 yıllık, «Kuşku» ise daha yeni bir fılm). Ikisi de ulketlren fılmlerden.. Tıpkı î dört yaşmda olan Ömer lonlarda ürnermeyi seven. boylere belki de yaşadı^i celerînde buyük ış vapmış. gişe rekorları kırmışlar. Aranmtalyan komedisinin «pembe Kavur, bir Fransiü okusttlı toplum^al şoklardan. do^TimsuzIuklardan, tedirsınîikca iki filmde daha birçok ortak nokta bulunabilıyor .. srüîdiırii» anlayışma bürünluuda, t.D.H.E.C.'te olulerdnn boşalma yoluyla bir sure ıcm dp ol«a kurtulmava «Kuşku» son vıllarda moda olan korku filmlerinin yedüğü donem (60'lar) filmssn sinemarthk deneyisavaşan bir fophıma sunulan savısız ovııncaktan biri dpMl ni bır orneğı... Gunev eyaletlerinden birinde 3970'Ierin lerı. özellikle Vittorio de Si1 ni beraberînde gretiriva'nt7ca.. Çıınku bu filmin rtkış nokta«îi bır gerçek Söz başında korkunç bır cınaypt işlenıyor: Bir ailenin genç bir ca'nm Sophia Lorenii koyor. Kendinden önceki konusu cınavet, o voredeki ben7er bir evde 701erin basmuvesi. geceyarısı eline aldığı tufekle çolukcocuk dememedileri gibi.. ("Dün, Buyönetmenlere oranîa. oöi eerçekten rlmuş .. Amerıka'da bu tür tooiu cinavetleden 6 kişiyi öldürüvor. Aradan birkaç yıl geçıvor. Ev çun ve Yann", "ftalyan U> lağanüstü bir bicimsel r>n, tüm bır aılevî veyn toüluluğu ortadan kaldıran kıvımsatılığa çıkanlmıSv. müşteri bekllyor. Genç bir çift geliyor, sulü Evlenme" v.s.). tlyart yetkinlik ortaya koyuların coklugu. şıklıgı po7Önune ahnırsa böyle bir gerçek yanlanndaki 3 çocukla birlikte (fcenc kadının bir önceki Salman'ın artık klasikleşme yor. kentfn yalnızhgını, oİ8va davnnan ve bunu sonıtcta «seytanın ıarlığı»vla acıkeşinden olma çocuklarıdır bunlar) evi geziyor ve içinde ye başlayan tiplemesi, Cakenttp dönen bin bir iamayi sıden b'r ITT^'T'HI tonlum^al vanının önemi nnlfisıgecen korkunç olayı bildikleri halde satın almaya karar hit Berkay'ın bayram şekedalavereyi, dolapları ba lır . Aynı biçimde «Çılfrın» da tum uçarı görünüşü altmda, veriyorlar... Ve eve yerleşiyorlar... ri tadmdaki müzigl de bu şarıyla veriyorj» Ampnkan •'oplumundakı svç ışleme dalcasma karşı gitsri«sonu başmdan belli» maHaftalık «Le Canard de etkisi ve baskısı artınlan yasa gucüne (polise) karsı sal havasına yardımcı oluj H Şeytanın işleri Enchaine» gazeteslnde duvulan bırikimin b;r dışa vurumunu simgelemivor mu? yorlar. de, yönetmen Ömer KaTum evalet polisıni pesine taktıran ve hepsini gulünç duBundan sonra garlp olaylar birbirinf izlîyor... Kaptlar vnr'dan övgüyle söz erum;ı düşuren 'Haydut'a yardım etmek için dört bir yanf' ndi kendine açıhyor, giyotin pencereler kendi kendine den bır yazıya yer veda diskıokeylerın gençlerin, 'hippi'lerin ilk çağnda koş^ Bir zeka du^üyor, döner sandalyeler durduk verde sallamaya başh «SÜPERMEN.İN SEVGtLİSİYDt Margot Kidder, «Kuşku ması, bu 'yasalardan bunalma' duygusunun dışa vurumu rildi. yorlar... Ev. içine girmeye çalışan 'dinsel' kişileri (sözgeli filminde üç çocugunu bir evdeki kötülüğe kar^ı korumaga değıl ırn 9 Ve film, bu duyguyu sömürmüyor m u ' (Üstelik kıvrlamuım Jean Paul Grousçalışan bir anneyi oynuyor. Güzel yüdızı daha önce «Supermi bir papazı, bir rahibeyi, medvtım nitelikleri olan bir parîadiğı sahneler set, film hakkında şu men» filmlerinde Süpermen'in sevgilisi olarak izlemiştık... bunu, aynı toplumsal öze dayanan «Easy Rlder (bizde oykadını) lrabul etmiyor. onlan gerisin geri edivor... Genç namadii. 'Konvoy» gibi önemli fihnlerden çok daha aşağı yargıya varıyor: «ömer adam kendisinde ailesin» karşı bile saldirgan nitelikler *itr dv/oyde vaparak?...) Kavnr'un filmi kolayca Bu k6tü mü? DeğU kU5> duyumsamaya başlıyor... Bu aradâ billmsel kitaplar, biraz amansız takibine uğruyor... Bir yandan yasalardan, diger melodrama kayabilirdi. kusuz. Sonuçta pembe rentarih ve biraz da eski ga^ete arşivleri kanştınlıyor... Or yandan öfkeli kayınbabadan kaçan Çift, uçsuz bucaksız şoYönetmen bu kolaylığa 03b Bizim günahımız ne? gın egemen olduğu, ama yl tava şaşırtıcı şeyler çıkıyon Adam, bir zaman önce evd© seler boyunca arabaların köprülerden uçup birbıri ustüne kaçmadığı gibi, bazan ne de ayagı yerden, toplum o korkunç cinayetleri islemiş olanın tıpkısıdır. ev de yüz yığıldıgı, motosikletlenn havalara uçtuğu eğlenceli kaçın , Evet, btı kotu filmler, bu açılardan Amerikan toplumuşematik bir biçimde de dan kesilmemiş güldürüler yıllar önce yörede şeytana tapmakla tanman bîr tarikat kovalamacalara tanık oluyorlar... nun çeşitli toplumsal bunalım öğelerinden, korkuya ve teolsa, baştan sona ciddi yapmak, hayata iyimser mensuplannın tören yerinin tam ortasma kurulmuştur ., dirginhge yonelen ortak . bilincınden yansımalar taşıyor ve açık seçik bir biçimbakmak. en yaksul çevreler1 Alle. bu «seytanh ev»den uzaklaşmaya bir türlü karar veol=ıbılırler . Ama burada şunu da sormak gerekiyor: Biz. de bazı toplumsal has^ Amerikan yaşamı, Amerikan argosu de bile insanlarm güldüğü' remeyecek, verdiklerinde ise biraz geç (mi) olacakttr.. bıze bunca uzak bir toplumun korkularını, öfkesini. bunatalıklan vurguluyor. tznü, eğlendiğini. sevdiğinl, Iımını yansıtan ve üstehk hıc bir gerçek sanat değeri ve •Çılgm, kalabalığı ve groteskliği güldürü nıyetıne lenmesi gereken genç birbiriyle yardımlaştığını fa Bir klişeler sergilemesi sunmaya çalışan bir fılm... Konuşjnalar (Turkçede bır ol insancıl oz de taşımayan bu yavelen «sinema» niyetine izbir Türkj> göstermek kötü olur mu? lemeye zorun'u muyuz? çüde korunmasma çalışılmış olan) kufürlerle dolu... TipBu tür senaryolarda usta«Kuşku», son yıllann şeytanlı filmlerinin bir venl 5rlaşmaya başlıyan Yavux neği .. Aynca yine son yıllarda izlediğimiz «Içlne ruhlarm Tuğrul (unutulmaz «Suli sindigi evler» motifini de anımsatıyon «Gazap Tohumu tan» filmini anımsayınız), Bnrnt Offerings», «Dehşet The Changeling» gibi... Ananlatımı daha bir işlekliît cak bu fflmi. bir korku fılminin en kötü örneği olarak kazanan Sinan Çetin ve göstermek de mümkün... Hk yansında bellî bir gerilimin tüm oyuncu kadrosu da, filözenle sağiandığı, düğümlerin, soruların ustaca ortaya min akıcılık ve Inandırıcılık atıldıgı film. ikind yarıda çeşitll görsel ve düşünsel öğe^OaDiSi SERCE kazanmasma yardımcı oluMUTLU İSEKERİM. lerle korku duygusunu iyice geliştirmek. çoğaltmak Istiyor. 6AKiyORUM yorlar.. Ancak duygusallığm Ne var ki üstüste yığılan motifler. sözgelimi merdivenlerçokluk aşın biçimde su yüVORSUN. dea fışkıran kanlar. karanhkta beliren gözler, kuyulardan BULMU3SUN züne çıktığı bu filmde, benRARBıLiRDlM. PIVERDi.. çıkan tnsansı biçimler. vs.. öylesine hızlı ve gereksiz Mce asıl eksik olan, güldürtt cimde östüste yığılıyor ki film. tüm inandıncılıgım (bu tur yanını destekleyen zekâ kıbir film için görece olarak inandınctlığmı. kuşkusuz) yivılcımlan.. Bu tür bir filtiriveriyor, bir klişeler sergilemesine dSnüşuyor. Iyi filmleme asıl değerini, niteliğinl rin! İzlediğimiz Stuart Rosenberg'in fiimi. resmine ne denveren sahneler.. Nitekün ba li şey sokarsa o denli güzel olaeağmı veya kompozisvon zı sahnelerde bu kıvılcım ödevini ne denli süslü yazarsa o denli başarıh olacagını duyuluyor: Şakir'le Abbas'düşünen bir ilkokul öğrencisinin çalışmasindan farksız .. m bir western davranışı 1J çinde blrbirlerine yaklaştık0 Eğlenceli kaçıp kovalamacalar lan sahne, Şakir'in tükürdü ğü minibüs camraı Abbas'ı 1 «Çılgm» ise bambaşka şeyler anlatıvor... Eyalet yasam hemen gelip bezle silmelanna aykın olarak bilmem kac kasa bırayı sınırdan gesl, muavin Niyazi'nin getirçlrme önerisini alan «haydut (Burt Reynolds'un filmdeki diği hediye paketinin Şakir lâkabı bu). bir dostuyla birlikte bu isi becermeve uğraşırtarafmdan kabul edilmediğl ken. yolda gelinliğivle düğününden kaçan delişmen bir kısahne, Abbas'm yolculan izı (Sally Field) arabasına alıyor ve 'müstakbel' gelinini terek minibüse «tıktığı» sah yakalamaya kararh Şerif Smokey'in (Jackie Gleasonl ne... Bunlar nefis taşlama bölümleri. Ne yazık ki az ba sahneler, yazar ve yönetSanat Dunyasından | ^ | <g* JA men bu gibi sahneler üstüne fazla kafa yormamıslar, belli.. Aynı biçimde tipleme K|SA üstüne de gereği denli çaYıllar sonra gerçekleşen proje lışılmamış, birçok oyuncudan ahnabilecek en iyi so• Joseph Losey'in son fılmi «Alabalık La Truite» değisik nuç elde edilmemis. (Bun'atepkilerle karşılaşıyor. Roger Vaılland'ın unlu romanım filra İlyas Salman da dahil).me almayı yıllardan beri kurarmış Losey, bir zamanlar bu rol için Brigitte Bardot'yu düşünmuş. Yıllar sonra gerçekle«Çicek Abbas», fazla savli gen proieyi. bazı eleştirmenler «Losey romanın iç ateşinl Rözükmeyen. sevimli bîr kavrayamamış» diye küçumserken, bazılan da başyapıt olafilm.. Ama sinema yapmarak niteliyor. Filmde îsabelle Huppert. Jeanne Moreau, Alexis Smith oynuyorlar. nm iyiden iyiye zorlaştığt. «serl imalatetan vazgedlGenç yönetmen sfikse yaptı diği, bir zamanların 250300 film sayısınm 5060'Iara ge • Carl Reui6r isimli genç bır Amerikan yönetmeni, «Olüler lip dayandı^ı günümti7de Ekose Giymez» adlı fılmıyle büyuk sukse yaptı. Fıim. biraz her bir filmi daha ivi hazıryapay bir gerilim öyküsünun içinde yer alan eski Hollyvrood filmlerinden bölümlerle oluşuyor. öyküye adapte edllen bu Jamak, kişileri, durumları. bölümlerde kurgu oyunlanylu, Barbara Stanwyck, Bette gelişimleri üstünde daha 1Davis, Ingrid Bergman, Humphrey Bogart, Ava Gardner, yi kafa yormak, «savsız Kirk Douglas, Ray Milland Cary Grand, James Cagney ve film» anlayışmdan vazgecıp daha birçok ünlü yıldız, filmin kahramanlanyla karşıkarşıher filmi «savlı fîlm» haline ya gelip konuşmuş gibi gösteriliyorlar. Sinemaseverlerin bü getirmek de gerekiyor.. «Çiyuk ilgisinl çeken film Avrupa'da da, Amerika'daki denli çek Abbas» erdemli, olumlu ilgiyle karşılandı. bir film. ama bana öyle RPliyor ki Allbeyköyü'nön ve James Dean için yapılan film minibüsçülügüntin. mini• Robert Altman'ın son filmi «Jimmy Dean. Geri D6n Cobüs / halk ilişkilerinin dame Back to Five and Dıme. Jimmy Dean» ilginç bir konuyu ha derinine inilebilir, bir fşliyon Bir zamanlar (1950'lerde) ünlu oyuncu James Degüldürü çerçevesl içinde bian"in hayranlan clan 5 kadın. 20 yıl sonra biraraya gelerek le daha saglam bir toplums anılaruu tazeliyorlar. Eleştirmenlerin «Acunasız, bayağı, saJ inceleme getirilebilirdl^ zeklce ve dayanılmaz denli komik bir bakıs» diye niteledikBu fırsat kaçmış g«aküleri film. sinema akımlan ve yıldız mitosu aracıhğıyla topyor... lumsal depşime ışık tutma amacı gudüyor; G arilla dorsay Amerikan toplıımıından korkular, özleinler Yusuf ile Kenan^ın gördügü ilgi sürüyor KISA KİMKİME Behic AK