Katalog

21 EKİM 1982 KÜLTÜR YAŞAM runlarını yerli ve yabancı yazarlann yapıt ve goruşlerinden kalkarak tartışmakta. kesinlemelerden özellikle sakınan yaklasımını da bazı karşıtlıklara dayandırmaktadır. Bu yazılann, değişik inceleme alanlanna yönelik olmasına karsın. temelde yine göstergebilim ve dilbilitn kaynakh yöntem birliğine dayandıklan görülür. Gerçekten de, T. Yücel, ele aldığı konuyu bir dizge, bir bütün olarak degerlendirip kendi içinde incelemekte ve incelemesini de sürekli dalgalanan sezgisel, izlenimsel, duygusal bir yaklaşıma değil. işlevsellik kavramına önem veren tutarlı bir yönteme dayandırmaktadır. CEVtRf VE BÎÇEM.LE KURAMSAL YAKLAŞMA Olkemizde çeviri alanma Fransız yazmından yaptığı çevirilerle katkıda bulunmuş olan T. Yücel, bu kez «Çeviri ve Biçem» adlı yazısıyla, soruna kuramsal açıdan yaklaşmaktadır Son yıllarda özellikle dilbilimin ve Köstergebilimin verilerivle olumlu gelişmeler gösteren ve kimilerince çeviribiHm diye adlandınlan çeviri kuraını alanındaki bu incelemede, çeviri surecl vüzeypel anlam / derin anlam acısmdan degerlendirilmekte, her metnin aynı biçemle çevrilmesinin sakıncalan üstünde durulmakta «cevirinin akıcılığı». «metnîn CPvfri kokmaması» gibi ne olduğu pek biHnmeyen kalıp laşmış fförüslerin verine, çeviri etkinliftinin degişik asamalarını belirleven. uvsrulamava vönelik cpçitll ilkeler belirlpnrnoktedir. +•• Yukanda avıncı özelliklerine göre sıniflandırmfiva ve değerlendirmeye mız bu yanlardaki kavramİRnn ve tutarlı vöntemin. Ö7enli bir ve bîremlp dp belirtirken. günümü7de nrtık. yazmm sırnrîannm erösterepb'lime ve p uzondığmı özellikle vurgulayalım. de Tasavvofun Boyntlan'nda ana kaynaklardan olduğu kadar, bir önceki müsteşrikler kuşağuıın monografilerinden yararlanıyor. Tasavvufun Boyutlan'nı Türkçeye Ender Gürol çevirmiştir. Çevirmenin bütün iyiniyetine karşın, çevirinin yer yer oldukça savruk ve dikkatsizce yapıldığı izlenimini edinmemek olanaksız. Dikkatsizlikler, çevirmenin tasavvuf terminolojisinl ye terince bilmemesinden kaynaklanıyor büyük ölçüde. Bunlardan önemli gördükle rimizi sıralayalım: Gürol, yazann intimacy ve respect sözcüklerini iins ve hnşu diye çeviriyor (s. 19); oysa respect'in tasavvuf termino lojisindeki karşılığı heybet' dir. Terim tutarsızhğı, çevirmenin respect'i bu kez saygı sözcüğüyle karşılamasında (s. 94) görülüyor. Dahası, yazann Ingillzce me tinde italikle hayba biçimin de yazdığı sözcük, Türkçe metinde heybe oluvermlş (s. 122). Doğrusu, yukarda da belirttiğimiz gibi, heybet'dir. 'Blame*. terim olarak melâmet ile karşılanmak gerekirken taksirat (s. 48) oluyor. Türkçe metin de Ingilizce yazımla Isharat diye bırakılmış olan sözcük fs.62), bildiğimiz tşâret; Rida olarak bırakılmış sözcük (s. 115 vd.) Eıza; hazal olarak bırakılmış sözcük (s. 275), bezl olacaktır. Çevirmen îngilizce metinde majdhub biçiminde yazılmış olan sözcüğü, ısrarla (s. 29, 263), mecnun diye yazıyor. Tasavvuf terminolojisinl yeterince bilmemenin getirdiğl bir dikkatsizlik bu: Majdhub, mecnun değil. meczub'dur. Türkçe metinde Rnmeli Selçuklulan diye geçen tamlama (s. 268), hiç kuşkusuz, Anadolu Selçuklulan olacaktır. Kaj Külah (s. 29) kec külah; rukh (s. 259). ruh (yanak anlamında) olmalıdır. Hucvirî'den yapılap bir alıntıdaki (s. 93) Iaw sözcüğü buyruk; truth sözcüğü ise gerçek olarak çevrilmiştir. Doğrusu, law karşılığı şeriat, truth karşılığı da taakikat'tir. Aynı almtıda infidel, çevirmenin sandığı gibi münkir değil kâfir, heretic ise kâfir değil mülhid olacaktır. Hagiography, evliya tezkeresi (s. 162) değil, olsa olsa menâkıb diye çevrilebilir. Ender Gürol çeviride oldukça savruk davranıyor, demiştik. Şöyle: Ascetic söz cüğü bazen çileci, bazen zâhld (s. 42); predestination sözcüğü bazen yazgı, bazen kader (s. 175); truth sözcüğü bazen grerçek bazen hakikat (s. 93. 94) olarak karsılanıyor. Hallac'ra ünlü Cumhuriyet 5 sanat edebiyat duşünce inceleme arastırma şahin alpay Göstergebilim Acısmdan Yazınm Smırları Tahsin Yücel, Adam Yayıncılık Mehmet RİFAT azınsal göstergebilim etkinliklerlne 1969'da yayınıiadıği l/Imaginaire de Ber nanos (Bernanos'un Imge Evreni) adlı çalışmayla oaşlayan T. Yücel. bu alanda daha sonra Figures et me«ısages dans la Coiisâdie humaine (Insanlık Gîü'Iurüsü'nde Yüyıer ve Bild;rıler> '1972' ve Anlatı Verle^ıcri (1979) adlı yapıtlannı Oıijşturdu. Fransız ya7inına ilişkin bu çö?ümlemp|erie. göstergebilime gerek kurarn, gerek uygulama acısmdan katkıda bulunan 1. Yüceiin geçtiğimı? aylarda d« söz konusu alanı vöntem ve uygulama acısmdan ele slan iki vapıtı yayımlandıYapısalcılık ve Yazmın Sınırları. TASAyVUFUN BOYUTLARI,. CEVsRİSİ ÜZERİNE NOTLAR Hilmi YAVUZ nnmarie Schünmel'in Mystical Ditnensions of Islam (The Unlversity of North Carolina Press, 1975) adlı yapıtı, Tasavrufun Boyutlan adıyla yayımlandı. Yazar, Türkoloji lle uğraşanların yabancısı değll: özelllkle tasavvufa ilişkln ra lışmaları biliniyor. Prof Schimmel'ln bu alandaki Türkçe ve Almanca çalışma larmı burada saymak gereksiz: Bunlar, Tasavvufun Boyutları'nın arkasma konulmuş olan geniş bibliyografyada yer alıyor. Burada. bibllyografyada yer almayan bir yamtmı analınr Dinler Tarihine Girlş. Bu kitap, Ankara Üniversitesi A Y Yazımn Smırları değişik alanlara yönelik olmasma ve kimi kez sröstergebilimsel bır cözümleme. kimi kez bir eleştiri. kimi kez ya?ınsal bır deneme, kimi kez yazınsal bir çözümleme biçimine bürünme sine karşıhk, yöntemsel açıdan tutarlı, çelişkisiz bir yol izlemektedır. Özeliikle 1966'dan sonra, A.J. Greimos'ın öncülüğündekî çalışmalarla büytik bir gelrjroe gösteren göstergebilımin önde >çelen Izleyicilerinden T Yücel. bu yazılarda göstersebilim kuramını hem uygulamakta hem de değerlendirmektedir. T. Yücel'in gosterge bilimsel çözümlemeleri, göstergebilimin son yıllarda ulaştığı tümü kapsayıcı ve tutarlı düzeyi gös termesi acısmdan llginçtir. Çözümlemelerde kullanılan terimleri, bir bilim dalına özgü birimler olarak ele almak ve bunlan yazın. müzik, resim eleştirisindeki çok anlamlı sözcüklerle aynı dü zeyde tutmamak gerekir. T. Yücel yazınsal incelemelerinde bir yandan çeşitlî Fransız yazarlannm (Desnos Proust, Barthes, Bernanos, Balzac, vd..) yapıtlannı çozumlerken, öte yandan da cagdas yazmm bazı temel so llâhiyat Fakültesi Yayınları arasmda çıkmış (1955). Prof. Schimmel'in. 1950'lerde tstanbul dergisinde Cemlle Kıratlı adıyla edebiyat yazıları yazdığını da anımsayanlar olabillr. Prof. Schimmel, bu yüzyılın ilk çeyreğinde ürün ve ren Nicholson, Masslgnon, Horten gibi ünlü müsteşrik ler kuşağmın ardmdan, onların bıraktığı büyük kalıtı değerlendirmeye yönelen bilim adamlarmdan biri. Ba tı düşüncesl îslam mistisizmini özellikle Nicholson. Massignon Horten ve Ritter'in incelemesinden tanımıştır. Nicholson'un Mevlânâ'ya, Massignon'un Hallac'a, Ritter'in Attar'a yönelik çaUşmalarınm bugün bile aşıldığı söylenemez. Prof. Annemarie Schimmel Enrilhak sözü İse bir yerde Bon Mutlak Dogru olan'un (s. 73), bir başka yerde Ben mutlak Hakkın kendi' yim (s. 66) diye çevrilmiştir. Çeviride çok eğlencell İki yanlışa da dikkati çekelim. Karatay Medresesi'nden söz edilirken (s. 269) duvarın üzerinde, 'üstünde Kur'andan ayetler bulunan bir davulun' yükselmekte olduğu belirtiliyor. Çevirmen tambour sözcüğünü davul diye çevirmiş; oysa tambour burada bir mimarlık terimi olarak kullanılı: yor; dolayısiyle knbbe kal* desi ya da kubbe kas: nağı diye çevrilmeliydi. ö ^ tekisi de şu: Ingilizcede in a nutshell, kısaca, özetle an lamma gelir. Çevirmen onu fındık kabugu içinde diye çeviriyor (s. 65) ve şöyle blr tümceyle karşı karşıya bırakıyor okuru: «Attar tarafm dan anlatılan bu hikâye, blr fındık kabuğu içinde Hallac'ın hayatmı, aşkını ve ölümünü çiziyor». Gerçekten önemli bir yan lışlık da şu: «(Allah) 'Ben sizin Rabbiniz değil miyim?' diye sormuş, onlar (insanlar) da 'Elestu bl Rabbikum* diye cevaplamış lar: 'Evet tanığız (Rabbimiz olduğuna) (bala şahid na)» (s. 34) Kur'anm Araf Suresinin 172. ayetinde yer alan bu tümcede Elestu bl RabbikUm, çeviride olduğu gibi, insanların Allah'a ver diklerl yanıt değil, Allah'ın însanlara sorduğu sorudur, Dolayısiyle doğru tümce şöyle olacaktır: «(Allah)' 'Ben sizin Rabbmız değil miyim?' (Elestu bi Eabbiküm) diye sormuş, onlar da 'evet tanığız (rabbimiz olduğuna) (bala şahidna) diye cevaplamışlar». Almtılarda da dikkatsiz* llkler görülüyor. Nizami'den yapılan almtıda (s. 253) 'kehribar arar mıydı samanı?' sorusu, tam tersine 'sa man arar mıydı kehribarı?* olacaktır. Azmi'nin şiirinde de (s. 286) önemli bir yanlışlık var. Metinde, cehennem ateşlnden yakman şa* irin Allah'a 'Hamamcı mısm, külhanbeyi mi?' diye seslendiği belirtiliyor. Oysa şiirin aslında bu dlze "Ha1 mamın mı var, ya külhancı mısın?' bicimindedir. Çevirmen kü'hnncı'yı külhan^ beyi yapıvermiş. Dizgi yanlışlarmı; atla' maları (örnek: s. 182'de son paragrafın ilk tümcesi; s. 185'de son paragrafın İlk tümcesi çevrilmemiştir): özel adların yazımındaki yanlışlıkları (örnek: Sart esSakati değil, Seriyyüs Sekatî) ayrıntılı blçimde söz konusu etmiyoruz; ayrıca buraya aldığımız yanlışlıklar önemli gördükleri1 mizden sadece bir bölümtL «Değerli Kitaplar» yayınla1 yan Adam Yayıncılık, çevl^ ri konusunda, umarız, bundan böyle kitap seçmede gösterdiği titizliği gösterir, Miimtaz Soysal Alaeddin Şenel Demokrasiye Giderken Hil Yayın, tstanbul, Ekim 1932,144 s. Mümtaz Soysal, bu kitapta, 19 eylül 1980 . 24 eylül 1982 tarihleri arasmda Milliyet'te yayınlanan ve «demokrasi olmaktan çıkmış bır yönetimin yıkılışı ile yeni bir Anar yasa düzeninin oylanması arasında geçen yaklaşık iki yılın Anayasa konularına ilişkin izlenim ve endışelerini» dile getiren yazılannı topIuyor. Siyasal Düsünceler Tarihi A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara 1982, 508 s. Eski Yunan'da Siyasal Düşünüş (1968). Eski Yunan'da Eşitlik ve Eşitsizlik Ustüne (1970) gibi çalışmaları ile tanınan Doçent Alaeddin Şenel'in bu kapsamlı eserl ilkel topluluklardan Fransız Devrimi'nin eşiğine kadar olan dönemde toplum ve siyasal düşünüşü konu alan bir ders kitabı. Cagdas Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Hakiar ve Ödevler tstanbul Iktisadi ve Ticari tlimler Akademisi Ekonomi Fakültesi Yayını, Istanbul 1982, 566 s, ÎÎTÎA (Yeni adıyla Marmara Üniversitesi) Ekonomi Fakültesi'nin düzenlediği ve 57 şubat 1982 tarihleri arasında îstanbul'da toplanan «Çağdas Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve ödevler» konulu uluslararası nitelikteki seminere sunulan bildiriler ve bu bildiriler üzerme yapılan yorumlar bu kitapta toplanıyor. Toplam 13 bildirinin 5'i Fransızca. Bunlann Türkçe çevirilerine de yer veriliyor. AYKO Ankara Yaym Oretim Kooperatifi (AYKO) yılda alb kitaptan oluşacak bır Eğitım Bilim Derleme Kîtapları dizisi yayınlıyor. Dizinin haziran ve eylül 1982 tarihli ilk iki kitabı çıkmış bulunuyor. Dizi, özel olarak egitımle ilgiü bilimsel arastırma incelemo ve çevirilere yer veriyor. «Her alandaki eğıticilere, kendilerıni yetiştirmeye çalışan öğrenci ve aydmlara yardımcı olmayı amaçlıyor. Dizinin l. kitabındaki katkılar arasında Cevat Geray'm «Günümüzde Halk Eğitiminin Sorunlan». «Alaeddin Şenel'm «Eski ve Yeni Tarihlendirme Yöntemlerinderi Ömekler» ve Şehmus Güzel'in «Grev Hakkı, Anayasa ve Lokavt» başlıklı yazıları bulunuyordu. îkind kitapta Şükrü Gundüz'ün «Ortaöğretimde Edebiyat öğretimi», Yıldınm Koç'un «Cumhuriyet Dönemınde Örgîın Endüstriyel Mesleki ve Teknik Orta öğretim» adlı incelemeleri ve Karen Horney'den «Oedipus Karmaşası» başlıklı çeviri dikkat çeken katkılar arasmda. Derlemeler Insan Haklarının Felsefi Temeli Der.: toanna Kuçuradi. Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara 1982, 194 s. Günün Kitapları Günün Kitapları Günün Kitapları AtatUrk ve Egitim Haz.s Nizamettin Koç, Tflrk Egitim Derneği Yayını, Ankara 1982, 453 s. Türk Egitim Derneği'nin 1977'den bu yana her yıl düzenlemekte olduğu toplantılardan «Atatürk ve Eğitim» konulu sonuncusu 46 kasım 1981 tarihleri arasında Ankara'da yapılmıştı. Nizamettin Koç'un hazu"ladıgı kitapta, mert'um Enver Ziya Karal, Fehmi Yavuz, Rauf înan, Galip Karagözoğlu, Şefik Uysal ve Özcan Köknel'in toplantıya sunduklan bildirilerle. panellerde yapılan konugmalar derleniyor. Egitim sorunlannuzla ilgilenenler için önemli bir kaynak. arıtaş ÜNİVERSITE HAZIRUK YAYINLARI Tüm Genel Yetenek.. 400 TL. TL. TL. TL. TL TL. TL ÜSS Birinci Aşama ~ 300 Tfim Klasîk, Fizlk, Llse 123» 750 Ttim Mod. Fizik Lise ^ 500 Tüm Kimya Use 123 600 Tüm Mod. Matematik Use 123 750 Tüm Modern Biyolojl Lise400 SSTI EKIM SAYISINDA VİCTOR J ARA'YI 9. YILINDA ANIYORUZ... YANNİS RİTSOSTAN ŞİİRLER AFŞAR TİMUÇİN/ Mezopotamya Uygarlığında Gerçekçi Yorumlar ATAM AN TANGÖR/ Günümüzün Gergin Insanı ve Gerginliği Gidermede Bir Yöntem önerisi İSMAİL GÜL/ Gençler Anayasanm Neresinde? TANER GÜREL/ Tanrının adıyla... ÖMER ATEŞ/ Bir öyküde Bir Sevdayı Savunmak ALİCENGİZKAN/ Şiirve Yaşam 913 haâran 1980 tarihleri arasında Hacettepe Üniversıtesl tarafından Ankara'da düzenlenen «Insan Haklarının Felsefi Temeri» konulu uluslararası seminere sunulan tebliğler The Philosophical Foundaöon of Human Rights adlı bir kitapta derlendi. îngilizce olarak basılan kitapta yeralan bildırilerde insan haklan kavramı bazı kişi hakları, insan haklarının savunulmasında karşılaşılan sorunlar, dinler ve insan hakları. Üçuncü Dünya'da insan haklar» gibi konular ele almıyor. Seminere bildirileriyle katılanlar arasmda Bahri Savcı, llhan Unat, Şevket Müftügil, Mümtaz Soysal ve Hicri Fişek de bulunuyor. Fizik Problemlerl 250 TL yayınları Taşsavaklar Sokak No 10 CAĞALOĞLUİSTANBUL Tel: 22 22 23 20 75 35 larıtas ŞIİRLERİYLE ANMET TELLİ, AKİF KURTULUŞ, VEYSEL ÇOLAK, TAYYAR Tl RPAN, ALİ ÇEVİKER, ŞÜKRAN MORAN. MUCADELEDEN arıtaş L İ S E D E R S KITABİ YARDIMCILAR) < Modem Matematik Lise 1 . 500 T t Modern Matematik Lise 2 500 TL. Modern Matematik Lise 3 600 TL Kimya Lise 1 300 TL. Kimya Lise 2 300 TL. VAZGECMEMEL; ÇİZGİLERİYLE TUFAN ARKAYIN, EMRE SENAN, BEDRİ KARAYAĞMURLAR, SEMİH ACAR. Abone Koşullan: Yurtiçi/Yıllık 900 TL, Altı Aylık 500 TL. Yurtdışj/YıUık 54 DM, Altı Aylık 30 DM. Tek istekleı için 100 lirabk posta pulu gönderilmesi yeterlidir. Yazrçma ve havale adrea: F.K. 723 KızılayAnkara Kimya Lise 3 300 TL. Flzlk Lise 1 yayınları Taşsavaklar Sokak No: 10 CAĞALOĞLUİSTANBUL Tel: 22 22 2 3 2 0 75 35 ınmfcaş „ 300 TL Kİİİ KİME YAYIN DÜNYASINDA EN ÖNDE... YENİ KİTAPLAR BurjiA/a. m m erbek iliş!?ilerine,dc»ima bır retotet ifökisi şözö^Ie N?arlar... 6u komlardo. saka kaklinamam... Behic AK VEEffrGÜNTOL daldandala f BEKIRYILDIZ/oyküler MAHŞERIN INSANLARI / 150 Lira YORDAN YOVKOV / oykuler TEKERLEKLERIN TÜRKÜSU / 180 Lıra (Çov; M. Turker Acaroglu) YENİ BASIMLAR Kaâıtm amğma ltfe PINAR KUR / öyküler BİR DELİAGAÇ/190 Lira BÜTÜN KİTAPÇILARDA degerli feitapiar yayımlar. YAZKO, P.K. 442 Sırkeci İst. • Ankara 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 13.9. 1982 tarih ve 1982/244 342 sayılı kararı Ue Zekl Doğan Inanç olan lsmim Fikret Inanç olarak değlştirilmiştlr. İlan olunur. Fikret İNANÇ • Niifus hüviyet cüzdanım Ue Kartal Aydınlı Köyü Kömüryo lu mevkiınde kâın İP patta, 672 parsel, 3110/35650 hissesme ait tapumu kaybettım. Geçersizdirler. Katip BAŞTAN • SSK kartımı ve niifus cüzdanımı kaybettto Gecerslzdir. TCtbnrt • İTÜMMF Elektrılt Bölümilnden 25.7.1975 tarih, 4930 sayılı aldığım Geçici Cıkış Beleemi kaybettim. Hükümsüzdür. «rhan ALPTÜRK • Kadıköy, M. Fak.'den aldığım okul kimliğimi. tETT kartımı Kaybettim. HUktinsüzdUr. Kadlr CAN J