Katalog

Cumhuriyet 10 4 OCAK 1982 Türk işadamı gözüyle Cin ALİ SİRMEN Sayın Ali Koçman, bütün dünyanın Çin'den sözetmesine karşm Çin hâlâ bilinmeyen bir ülke. Siz geçenlerde Dışişleri Baham Türkmen ile Çin'e gittiniz. Bir işadamı olarak, dünyayı gezip görmüş bir kişi olarak Çin izlenimleriniz ilgınç olsa gereh. Bugün bu gezi üzerine bir söyleşi yapalım. Çin'de nerelere gittiniz, ne kadar kaldınız? ALİ KOÇMAN Ben görüşmeler dolayısıyla, yalnızca Pekin ve çevresinde kaldıra 6 gürı süreyle. Sayın Türkmen Kanton'a ve Şangay'a da gitti. Ama Pekin'de çevreyi izledim, sokaklarda gezdim. , SİRMEN İlk gözünuze çarpan size en ilgi çekici görünen olay ne oldu? KOÇMAN Bir kere, Çinliterin memleketlerine olan sevgileri, gururları, haysiyetleri beni çok etkiledi. Mesela Çin kız voleybol takımı dünya şampİ5'onu olmuş. Günlerce sokaklarda bayraklar la gösteriler yapmışlar. Baktığımz zaman olaylara ilgisiz bir kalabalık sanıyorsunuz. Ama biraz dikkat edince, her Çinlinin memleketini düşündügünü göriıyorsunuz. Ama bunu bü.yük bir tevekkül içinde reaksiyon vermeden yapıyorlar. Çinliler, binlerce yıllık felsefelerini bırakmamışlar. Eskiden «en fazla fedakârlık eden Tanrıya en yakm kişidir» diye düşünülürmüş, Çinli hâlâ fedakâr. Bu hasletini koruyor. SİRMEN Bu biraz da tarihi koşullardan mı geliyor acaba? KOÇMA.Y Tabii yüzyıllar boyu sıkıntı çekmişler, yani halk açısından iyi dönem, kötü dönem diye bir şey olmamış hiç. Hep acı çekmişler, yabancıların tasallutuna maruz kalmışlar. İmparator lugun güçlü olduğu dönemlerde de son derece adaletsiz bir yönetim altında kalmışlar. Hattâ Pekin'in ortasında «yasak şehir» denen imparatorlann yaşadığı bölge, son derecede küçük olma Cumhuriyet SORDUj YANITLADI KOÇMAN Evet, bunun ualk taraJından öyle pek yenebıldığini sanmıyorum. Ama buna karşılık deniz ürünleri daha bol. SİRMEN Peki kazançlar ne kadar ve ev kirası olarak ne ödüyorlar? KOÇMAS Eir Çtnlinin aylık gfelin 5ü Yuan. Bu 36 dolar ediyor. Tabii bu dolarla karşılaştırma tam fikir vermez. Yüksek bir bürokrat pek az farkJa 60 ya da 70 Yuan alıyor Gıda maddeleri anormal ucuz. Kira müthiş düşük. Ancak düşiik olan !lyatlar, bir insanm jraşamak için tüketmesı zorunlu olan maddelere uygulanıyor. Yoksa tüketici olarak bir şey almaya kalkarsanız, o zaman çok pahalı fiyatlarla karşılaşıyorsunuz. Mesela televjzyon çok pahalı. SİRMEN Ne kadar bir televızyon"* KOÇMAN 250 Yuan. Ama mesela pirinç çok düşük. Mesela sigara öyle. Çin'de dört beş çeşit sigara var. Batı ölçülerinde, fütreli en iyi sigara 1 Yuan. Yani ucuz. SİRMEN Ama bir kişi günde bir paket sigara ıçse. aylığınır ^60'ını vermek zorunda kalacak KOÇMAN Çin'^eki ölçüler bizdelune uymuyor. Ben sanmıyorum Çin'de günde bir paket sigara içen biri olsun. İki çeşit naraları var. Biri Yuan Cinlilerin kullandıgı para. Biri de sertifika denen yabancı para. Cinlilerin alışveris ettigi pazarlara gittiğiniz zaman iki fiyat var. Çinliler için 1 Yuan olan sertifikayla aıındığında, yani yabancılar tarafından alındığmda dört beş Yuan. SİRMEN Sanayi ürünleri açısından durum nasıl'* KOÇMAN Sanayi açısından bir kere herşeyi yapma gayreti var. Ama, sanayi henüz ilkel. Gerçi elektronık hesap makinasmdan savaş uçagına kadar herşeyi yapma çabası var. Ne var ki. Ali Kocman kimdir? 1943'de İstanbul'da doğdu. Işık Lisesi ve İktisadi Ticari Bilimler Akademisini bitirdikten sonra ABD'de Columbia Ünıversitesinde lisansüstü çalısmalar yaptı. Daha sonra aile şırketinin yönetimini ustlendi. 2 yıldır TÜSİAD Yönetım Kurulu Baskanı. AL> KOÇMAN (SOLDA). ARKADAŞIMIZ ALİ SİR MEN İLE... "Görüştüğüm Cinlilerin en çok sevdikleri kişi, Çu En Lay,, sına rağmen, imparatorlann yıllarca bu bölgenin dışına çıkmadığı olurmuş. SİRMEN Sayın Koçman, şu ünlü 'Kültür Devrimine* gelelim. Çin'de yaptığınız görüşmelerde bu noktaya değindiniz mi hiç? Değindiyseniz Çinliler Kültür Devrimi konusunda ne düşünüyorlar? KOÇMAN Biliyorsunuz kültür devrimi, hertürlü sanat yapıtının tahribine, tam bir kaosa varmıştı. Umutsuz durumda olan bir toplumda sürekli devrim düşüncesiyle Mao tarafmdan başlatılan bu hareket. Mao'nun da yaşlanıp. zayıfladığı bir döneme rastlamıştı. Sonunda kaosun üstesinden gelen, ülkede yeni bir ekonomik modeli. Batı ile ilişkileri geliştiren ve üımlı kadroyu işbasına getiren Çu En Lay olmuştu. Yaptığımız konuşmalarda Çinlilerin kültür devrimini açıkça lanetlediklerini gördüm. O donemi hatırlamak istemediklerini açıkça belirtiyorlar. SİRMEN Peki Mao hakkında ne diyorlar? KOCMAN Olumlu ya da olumsuz terhangi bir fıkir ileri sürmemeve dikkat ediyorlar. Chairman Mao fBaşkan Mao) diyorlar o kadar. SİRMEN Gezdiğiniz yerlerde herhangi bir Mao heykeli ya da resmi var mıydı? KOÇMAN Gezip gördüğüm yerlerde hiç bir Mao heybeli ya da resmine rastlamadım. Yalnız Pekin'deki ünlü Banş Alanmda ki, Mao önemli konuşmalarını yaptığı sırada oraya 1,5 milyon kişi toplanırmış. Orada 1949 yılında dsvleti kurarken, çıkıp konuşma ^'aptıtı bir sembolik bina var. Orarîa Mao'nun renkli bir posKOÇMAN Gecekondularda nssıl oluyor bilmiyorum. Ama sosyal konutlarda merkezi sistemle oluyor. Bu sosyal konutlar prefabrike sistemde yapılıyor ve bir kaç yüz dairelik bir bina bir kaç ayda tamamlanıyor. SİRMEN Peki etendim tekrar çarşıya dönelim. Çarşıda et sattlıyor mu çok? KOÇMAN Hayır çok az. Biliyorsunuz Çin mutfagı dünyariin en önemli mutfaklarmdan biri. Ama bizim mesela Pekin Otelinde yediğimiz Çin mutfağının pek halk tarafından tüketıldiğinı sanmıj'orum. Ünlü Çin ördeği var. mesela. SİRMEN Evet Canard Laaue dedikleri. Yabancı sermayenin akması için anormal liberal kararlar almıslar. teknoloji gerl, üretim az, kalite düşük. Eu arada dışa açılma, serbest ekonomi gibi sisteme girmişler ve ihracatı arttırmaya çahşıyorlar. Dış Ticaret üe ilgili dört Bakan var. Bunların dör dünün de yardımcılanyla görüştüm. Yabancı sermavenin Çin'e akması için anormal liberal kararlar almışlar. Bir kere bir ya bancının ülkeye giriş çıkaşını ve ülkede para harcamasmı so nın olmaktan çıkarmışlar. Şımdi, Pekin'den dünyanın herveriy le konuşabiliyorsunuz. Eskiden Pekin'e haftada bir kaç Çin uçağı geliyorrauş. Şimdi bütün dünyadan uçaklar geliyor Pekin havaalanına. Bir de havaalam yapmışlar. Frankfurt ha\7aalamna yakm ayarda. (Arkası 7. Sajfada) ı L. Mustafa EKMEKÇİ Yaşlılar, Gencleri Düsünün... alçın Küçük. bir süreden beri. «Aydm» kitabı üstüne çalışıyor. Daha yazmadı, hazırlıkla rını y'apıyor. Doğan Avcıoğlu da Türk aydını üstüne çalışıyormuş. Yalçın Küçuk. Meclis kütuphanesinden yararlanmak için başvurmuş, izin vermemişler. 'Şimdi butçe var, bütçe ile ilgili çalışma yapmaları için. kütüphane sayın Damşrna Mechsı uyelerine ayrıldı» gibisinden bir yanıt vermişler Yalçın Küçük, buna çok üzülmüş. Tutmuş. Milli Gü venlik Konseyi Genel Sekreteri Orgeneral Necdet Üruğ'a bir mektup yazmış. Meclis kütüphanesinde çalışmak. belgeleri karıştırmak için özel izin istemiş. Yalçın Küçuk'un Cruğ'a mektubunu gördüm. Bir bölümü şoyle: «... Amacım şu: Türk aydınına kendisinl tanıtıp sevdirmek. Türk aydınının kaybettiği güvenınl tekrar kazandırmak istiyorum. Ne yazık Türk aydını Patagonya'daki bir ihtilâlciyi biliyor da Koca Reşit Paşa'yı hiç tammıyor. Kemal Bey'i, Ziya Paşa'yı arkadaşlannı modern Türkiye'nin bu ilk ihiilâlcl aydmlanm hiç bilmiyor. Bilmediği için de küçümsüyor. Tanzimat üericilerinın nasü layisizm yönünde ciddi adımlar attığını, Ali Paşa'mn admo yazüan Tanzimat Diktatoryasını. daha sonraki meşrutiyelçilerin nasıl din ile uzlaşma yollan aradıklannı, ne düşündüklerini. Jön Türkler'i, Cumhuriyetın kurucu kadrolannı, Harf Devriminin bile Cumhuriyetten çok önce tartışıldığını. 1940 kuşağmı. 1950 forum'cularım. 1960 Yön'culerini ve 1970 yıllarını, tartışmalarım bilmiyor. Bilmediği için de hem sevmiyor hem de güvenemiyor... Y 5ANKARA Bir azınlık topluluğu düşünün ki, mensupları yurttaşlık bağıyla bağlı bulundukları devletin ayırımcı politikası sonucu taşıt kullanabilmek için ehliyet alamazlar... Yine bir azmlık düşünün kı. nüfusunun yüzde 9O'ı tarımla gecinsin, buna karşılık devletin sağladığı tanmsa! kredilerden ve diğer borç lanma mekanizmalarından jararlanması mümkün olmasın. Eğitim alanmda ise. bir insan olarak kültürel varlıklannı gehştirmeleri sistematik bir baskı mekanizması ile en gellensin. Cemaat ilkokullarında Parkçe dersleri kimi yerlerde Yunanca okutulsun kimilerinde ise eski Türkçe oğrenim vapılsın.. Ya da dini bir kuruluşıtn başına Müslüman olmadıgım söylemekten çekinmeyen biri atan sın.. Bunlar 1982 yılında özgtirlügün besiği Yunanistan'da Türk azınlığın yaşadığı Batı Trakya'dan «insanlık manzaralarıdır.» Üstelik Sosyalist bir parti eşitlik sloganı ile iktidara gelmiştir bu ülkede. Ancak. bu iktidar faşist albaylar reİüninin azmlık üzerinde yöntemlerini sessizce üstlenmis ve bununla yetinmeyerek voğunlastırmıştır. SORLN NASIL DOGDl? Lozan Barış Konferansı'n da kabul edilen resmi rakam lara göre. 192223 yılları arasında Batı Trakya'da 161.199 kişi yasamaktaydı. Türklerin sayısı 129 binin üzerindeydi. Kalannüfus 34 bin Yunaniı. 26 bin Bulgar, 1480 Musevi va 923 Ermeni'den oluşmaktaydı. Türkler toprak mülkiyetinin yüzde 82'sini ellerinde tutmaktaydılar ve 300 do layında köye dağılmışlardı. Yunanlıların yasadıgı köylerin sayısı ise 12 idi, mülkiyetlerindeki topraklann oranı da viizde 5. Yunanistan'da 1975 yılında j'apılan seçim sonuçlarına göre ise Batı Trakya'da 350 bin kişi yasamaktaydı. Türk kökenlilerin sayısı 117 bindi. Geçen 6 yıl içinde bu sannın 120 binin üzerine çıktığı tahmin ediliyor. Lozan'daki rakamlarla karşılaştırıîdığında köylerin sayısı 300'den 42'i'e düşmüş du nımda. Lozan Konferansı'nda Tür kiye ve Yunanistan'da yaşayan azınlıklarm statüleri de düzenlenmişti. Anlaşmada bu azmlıkların «bütün kültürel, eğitimsel ve dinsel özgür lüklerde sahip olmalan ve ayırımcı uvçulamalara konu olnıamaları» kesin hükme bağlanrmştı. ÜYGULAMALAR XELER? . Yunan makamlan Batı Trakya'da Türk kökenli azınlık üzerinde ne gibi uygu lamalar sürdürüyorlar?.. Nes nel kalmak amacıyla bu uya.Uamalan yabancı kaynaklı raporlardan aktaralım. Merkezi Londra'da bulunan Azmlık Araştırma Grubu'nun yayımlandığı «1980* lerde dünva azınlıklan» baş lıklı raporun F. de Jong tarafından kaleme alman «Ba tı Trakya'da Müslüman azınlık» bölümünden «•Batı Trakya'dakl Müslüman azınlığın çavrimenknl priinme hakkı voktur. Buna karsılık cavrimenkullerini Hristivanlara satmakta serbesttiler. Yeni binalar vaptnalan va da oturduklan konutlan eenisletebilmeleri vasaktır. Borç ve kredi alma mekanizmalarından va' rarianamazlar. Çalışma iznî ve şoför ehüveti almalannda va da venilemelerinde hnvük cüçlükler çıkarılmaktadır. Yunanistan neistiyor? Sedat ERGİN LL İlk bakışta olaylarla ilgisiz görünen Çinliler, yurtlarıyla ilgili herşeye büyük önem veriyorlar. 7/ ' Paşam. 12 Eylül 1980 sabahı Cenelkurmay Başkanı ve Milli Cüvenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Kenan Evren'in radyo açıklamasını dinledim. Bu açıklamalar arasında üniversite öğretim üvelerinin büimselliğini yeterli bulmayan ifadeler vardı. Yülar yılı, üniversite öğretim üyelerinin yeterli araştırma yapmadığtnı, üniversitenin toplumun gerisinde kalma tehlikesiyle karşı karşıya geldiğini. yazarım, söylerim. Üniversite öğretim üyelerinin bir bölümünün ne yaptığına. ben de şaşarım. Ancak ben bunlardan değilim. Üstelik o kadar yalnız da değilım. Bizim istediğimiz düzeyde olmasa da akademi kuruluşlanmızda çok özverili ve değerli araştırmacılarımız var. Bunlardan kıvanç duyuyorum. Ancak. Paşam. araştırma yapmanın öyle samldığı kadar kolay olmadığı görülüyor. Paşam. Cumhurbaşkanlığı arşivleri Türk araştırmacılarına kapahdır. Harp tarihi arşivleri blze, kapahdır. Bir kitabımın önsözünde bunların biz* açılması gerektiğini yazmıştım. Şimdi Meclis kutüphanesinin de kapatılması ihtimali ile karşılaşıyorum. 31 Mart'ta Suriye Mebusu Mehmet Aslan'm Hüseyin Cahit yerine öldürüldüğü iddiası vkr. Önemli degil ama nesilden nesile aktarılıyor. İz yürüttüm, kaynağını araştırdım, Hüseyin Cahit'in kendisine dayanıyor. Halbuki bana Mehmet Aslaıi'ın kendi adına da öldürülmesi mümkün görünüyor. Önemsiz bir adam değil. Kâmil Paşa kabinesi düşünce kurulan Hilmi Paşa kabinesi konusunda İngilizleri teskin etmekle görevlendiriliyor. Önemli kimse. Mehmet Aslan ile Hüseyin Cahit'in resimlerini karşılaştıracağım. Ancak Mecliste yapabiürim...* Mektup Üruğ'un eline geçer geçmez, Yalçın Küç ü k e özel izin çıkmış. Çok sevinmiş. Sabahlan evinden Mecüse değin yüruyor. orada çahşmasmı yapıp çıkıyordu. Meclis kütüphanesinden. Mehmet Aslan'ın Hüseyin Cahit'in resimlerinin fotokopilerini almış, bize de gösterdi. Şiar Yalçm. Yalçın Küçük bir de TRT'den atılıp Afetler Dairesine verilen Çetin Öner. dördümuz. Bayındır Sokaktaki «Fayîorca şidip mantı yedik. Şiar Yalçın'ı babası Cavit Bey asıldıktan sonra Hüseyin Cahit Yalçın büyütmüş. O. Hüseyin Cahit'e «amcam* der. Onda, Hüseyin Cahit'in ba.şka fotoğraflan da var. Yalçın Küçük'e. o fotoğraflan göstereceğini söyledi. Tatlı bir söyleşiydi. «Faytorc» daki mantılı söyleşi... Geçmişten soz edince. yaşlandığımızı mı düşundüm ne? Bir de gencleri... Gençlerin bir kesimi cezaevlerini doldurmuşsa. o toplum biraz hasta sayılır. Gençlerle uğraşıp, onları baş suçlu sayma yerine, toplumu ekonomik, siyasal sağhğa kavuşturmak gerek. Bir genç mimardan yeni yıl kartı geldi. adres yerine 'Mimar Simitçi' diye yazmış... 12 Mart döneminin başlanydı. O zaman Kara Kuvvetleri Komutanı olan Faruk Gürler, bana anlatıldığına göre. şöyle bir şey düşünmüş: Baş kaldırmış gencleri Geneikurmaya toplayıp demek o denli azmıs sayılan o zaman Bırakın şuraya sllahlarınızı. siz bu ülkenin geleceğisiniz. Yaptıklarımzı bağışlıyoruz! Haydi. doğru okullarınıza balzayım'» demek.. Gencleri kurtarmak istemiş Gürler Paşa. Fakat gerçekleşmemiş bu düşüncesi, kuşaklar arasındaki kopukluk arttıkça artmış. Sonra, herkesin bildiği olaylar... Bazı yazarlar, 1974 bağışını kınarlar. Hele, bunlardan biri var. kendisi de Cumhurbaşkanı Korutürk'ün bağışı ile cezaevine girmekten kurtulmuştu. Ama yine de bağışlamaya karşı çıkar durur. Oysa bağışlama en büyük adalettir. Bu yıl. yaşlılar yılı. Yaşlılann kendilerinl degil. gencleri düşünmelerini dilerim. teri var. Başka hi^bir yerde Mao resrr.i ya da heykeli yok. SİRMEN Peki Çu En Lay için ne diyorlar? KOÇMAN Konuştuğum bütün Cinlilerin hayran oldugu, iftihar ettiği bir kişi Çu En Lay, herkes ondan hayranlıkla sözediyor. Çu En Lay adeta Mao'nun önüne geçmiş. Çu En Lay'a olan bağlıhklarını şöyle dile getiriyorlar: Çu En Lay öldüfü zaman cesedini yakıp, kullerini bütün Çin toprakları üzerine serpmişler. Bunun nedeni de Çu En Lay'm, Çin'e olan sevgisi bu küller aracıhğıyla Çin toprağında yeniden filizlensin isteği. Romantik bir yaklaşım belki, ama bu tarifsiz bağlılığı iyi anlatıyor. SİRMEN Peki Sayın Koçman. Pekin'de kaldığınız sürece bir izlenım edinebilmek için herhalde sokaklarda gezdiniz. KOÇMAN Evet elimden geldiğince her tarafını gezmeye çalıştım. SİRMEN Daha yukarıda da, konuştuk. Çok milliyetçi kişiler değil mi? KOÇMAN Çok,.. çok onurlu ve çok milliyetçi kişiler. SİRMEN Hatta sanıyorum bu gururlan, yabancılan hiç bir zaman fazla önemsememeye kadar varıyor. Afyon savaşı sırasmda ülkeleri işgal edildiginde yabancıları yine de kendileriyle aynı düzeyde tutmamışlar. KOÇMAN Yabancılara karşı bir husumet yok. Kesinlıkle yok. Ama. yabancılara karşı bir kayıtsızlık var. Mesela en kalabahk sokakiarında aralanna katıhyorsunuz. Kıyafetimiz, görünüşümüz, her halimiz onlardan farklı. Buna karşılık, olumlu ya da olumsuz herhangi bir tepki göstermiyorlar. ilgi göstermiyorlar.. Sanki farketmiyorlar. SİRMEN Peki efendim kılık kıyafette, son zamanlarda bir değişiklik, batı modasma yöneliş var mı? KOÇMAN Hayır, kılık kıyafet tek tip. Bu yüzden kadınlan saçlarından ayırdedebiliyorsunuz. Bu tek tip küıklar ya grı ya da tnavi. Kadm erkek aym giyiniyorlar. Bir de dıkkatlmi çeken nokta dünyanın en güzel çocuklan var Çin'de. Zaten çocukve çiçek sevgisi en göze çarpan yanlan. Ama yine de. nüfus artışını caydırıcı bir politika izliyorlar. Çünkü nüfus artışı en büyük sorunlan. SİRMEN Pekin'de başka dikkatinizi çeken noktalar neler oldu Saym Koçman? KOÇMAN İmar faaliyetl. Bütün Pekin'de devasa binalar yükseliyor. Bunlar sosyal konutlar, 23 M2'lik konutlar. Şu anda Pe Londra'daki azınhk arastırma grubu raporu • MÜSLÜMAN AZINLIĞIN GAYRİ MENKUL EOİNME HUKUKU YOKTUR, BUNA KARŞIN HIRİSTİYANLARA SATMAKTA SER BESTTİRLER. • AZ1NLIĞA RESMİ DAİRELERDE İŞ VERILMEMEKTEDİR. 1952DEN SONRA AZINLIĞIN ELINDEKİ TOPRAKLAR KARŞILIKSIZ KAMULAŞTIRILMIŞTIR. • TÜRKIYE'DEKİ YÜKSEK ÖĞRENİM KURUMLARINDAN MEZUN OLANLARIN AZIN LIK OKULLARINDA CALIŞMASI YASAKTIR. Batı Trakya'da bugün Türk kökenli sadece bir kaç doktor ve avukat vardır. Yunanistan. Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra Türkiye'yi Avrupa İnsan Hakları Komisyonu'na şikayet edebilmiştir. Türkiye ise bugüne kadar Batı Trakya'daki uygulamaları bir devlet şikdyetine dönüştürmemiştir. / / Pekin'in yarıdan fazlası ilkel koşullarda gecekonduda oturuyor. Bu durumu değiştirmek için olağanüstü çaba harcanıyor. Pekin'de görülmemiş bir imar çakşması var. // kin'de yüzbinlerce gecekondu var. Son derecede ükel ve kötü koşullar içinde yaşıyorlar bu gecekondudakiler. Ama hemen üave edeyım, kesinlikle pis değil. Hepsi tertemiz. İşte, Pekin'lilerın amacı, başkenti bir gecekondu şehri olmaktan kurtarmak. SİRMEN Bu gecekonduları bizimkilerle tarşı'aştmrsak... KOÇMAN Bizimkiler onlann yanında çok müreffeh. Aynca bizim gecekondulanmızın üstünde tele^azyon antenleri, içinde buzdolaplan. tüpgazlan var. Hemen şunu ilave edeyim. Insan Batıdan dönünce, Türkiye'yi eleştiriyor. «Neden böyle?» diyor. Çin'den gelince de, hertürlü kesımdeki insanımızın durumunu orayla karşılaştırınca, epeyce ıleriediğimizi görüyoruz. EİRMEN Çarşıya çıktınız mı hiç? KOÇMAN Evet. Hemen söyleyeyim. İki tür çarşı var. Priend Shop yani dostluk mağazaları denen mağazâlar var. Buradan yabancılar alışveriş ediyor. Eurada dolarla alışveriş yapılıyor. Burada herçeşıt tüketim mah var. Yabancı mallar içkiıer var. Buraya Çinliler giremiyor. Bir de Çinlilerin kendi çarşıları var. Bunlara mağaza demek zor. Bunlar genellikle tek katlı ve oldukça ilkel görünümde. İç lerinde ük göze çarpan mallar, pirinç, mandalina, çay, benim adını bilemediğlm bazı bıtkiler, lahana ile marul arasında bir sebze ve büyük boy binlerce termos. Bu termoslara çaylarmı koyuyorlarmış. Bir de tabii bisiklet pazarı var. Ulaşım büyük ölçüde, bisikletle saglamyor. Eir de yeni öze] sektör denen, devletin işsizliği önlemek için müsaade ettiği tek Rışilik dükkanlar var. Burada kişiler kendi evlerinde ya da tarlaiarında ürettikleri mallan satıyorlar. Aslında Çinliler çok pratik insanlar. Bakıyorsunuz bir Çinli bir yerden bir yere taşınırken, bütün evinin eşyasını bisikletinin üzerine yüklemis götürüyor. SİRMEN Saym Koçman bir Çinlinin evinde eşya olarak ne vari KOÇMAN Ben bir sosyal konuta girdim. 23 m2'lik. Son derecede temiz, son derecede sade. îçerde eşya olarak yatak, bir kaç iskemle, termos, bir kaç çay bardağı, bir kaç tabak, bir masa. SİRMEN Tek oda mı ev? KOÇMAN Hayır iki oda* bir mutfak. Yüznumara banyo ortak. SİRMEN Banyoda duş varmı? KOCMAN Duş benzerl bir sistem var. SİRMEN Ismma nasıl oiuyor? Uygulamalar temel insan haklarıyla celisiyor Batı Trahya da azınlıklara ehliyet bile verilmiyor • Azmlık toplulugun men suplarına resmi dairelerde ıs verilmemektedir. 1952'den sonra azınlıgm elindeki top raklar gerçek karşılıgı öden meden kamulaştınlmıştır. 6zellikle 1976'da başlatılan toprak düzenlemeierinde a zınlığa daha çok verimsiz topraklar verilmiştir. Bunun sonucu daha çok tanm ve hayvancılıkla geçinen toplu iugun yaşam standartlârı ciddı bir şekılde etkilenmiştir. m Azınlığın bir cemaat olarak varlığını koruması için vaşamsal önem tasıyan eğitim kıınımları. vakıflar ve dini Uderlik işlevsiz kılınmak istenmehtedir. Toplulu sun çıkarlanmn tersine ca lışmaya hazır olan kişiler di ııi lider vapılmaktadır. y Cemaat yönetim kurulları nın seçimleri yaptırılmamak ta, Üyeler atama ile Işbaşın na cetirilmektedlrler. A Müslüman öfretmenlerin sayısı gıderek azalmakta, bunlarm yerini Hıristiyan Ortodoks öğretmenler doldurmaktadır. Öğrenım dılı olarak Türkçe ikıncı planda kalmakta, Yunanca ön plana getirilmektedır. Ayrıca Yunan makamlarının Türkçe okutulan derslere kalifiye olmayan öğretmenleri atamaları sonucu eğitimin kalitesi • trtiyük ölçüde düşmüştür. 0 Türkiye'deki yüksek öğrenim kurumlarından mczun olan öğretmenlerin azınhk okullarınria çalışmaları vasaktır. Çünkü diplomaları eeçersiz sayılmaktadır. 1968' den beri valnızca Selanik'teki bir özel öğretmen okulundan mezun olanlara ÖRret menlik sertifikası verilmektedir. Bu öğretmen okullarına yalnızca Yunan liselerinden mezun olan adaylar alın maktadır. Öğretim düzeyi oldukça düşük olan bu olnılda Müslüman öğretmen voktur. Genel kanı. Yunan makamlarının Türk kültürünün dışında kalan. Helenleşmif yeteneksiz bir öğretmenler ordnsu varatmak istediğidir.» BİR BASKA RAPOR «tluslararası Müslüman \zınlıklar Komisyonu»:ıun 1980 yılmda Londra'da düzenlediği seminere sunulan rapordan: m 1967 yılında cuntanm ıktidarı e!a geçirmesinden son ra cemaat üyelerinin isimlerinin Helenieştirilmesı uvgu laması başlamıştır. A Dini kunıluşlar çeşıtli baskılara hedef nlmaktadır. Dini liderlerin rahatsız cdilmelerini amaçlayan harpketler hız kazanmıstır. Orneğin. 197T vılmda Pristeroni cami«inin vakılmasından sonra ibadet vapılahilmesi için caminin tavanını tahtayla kaplatan müftü 2 ar hapis cezasına çarptınlmıstır. A Geçen 5 vıl ıçmde «Helen kökenli olmavanlann izinsiz vurtdısına çıkmaları halinde İçişleri Bakanlıeı n ca vatandaslıktan alılmaları nı» öngören tarihs kanşmış bir vatandaşlık vasası en geniş bir biçimde uygulamava konmaktadır. Yasanm bu maddesi ırkçı ve sekter bir zıhniyeti vansıtmaktadır. 0 Müslüman Türk azınlığının sportif faalivetleri hile devlet denetimi altındactır. S İşçi olsrak Ç3lışan az:nhk rrransuplannın durumu da tarımlfi ugraşanlardan pek farklı ripğılriır Vasalara göre, her vri en az 55 giin çalısan ısçiler ıssızlık öde. neklennden vararlanauılmek tedirler. Türk kökenli tiitün işçileri ıse, 3n fazla 35 gün çalıştınlmakta. böylece ışsızlik sigortası icm bas^'uranları önlen'.ektedir » 2 MEDRFSE AÇIK Kanımızca. Dugun ıçır. Türk azınlığın en guncel s( runu eğıtımdir. Bu sonınur. en başında da. medreie eğı t timı ile laık eğı imın birbırlerınden bağımsız bir şeki'.de rariıklarını sürdürmeleri şelmektedır (Batı Tıak ya'da ıkı medrese açıktın Cetnaar ıçm 219 ıikofcul vat dır Nüfusun önemli 0:r bö lümünü olusturan orta ög renım çagındakı öğrencile rin devam ede'iıleceklen lsselerin savısı ıse vainızca 2 dir ve çok az savıda öğrencı kabul edılmektedir. Bunun "sonucu ilkokulu bitiren çocukların cok kücük bir yüz dfisi lise öjrenimine geçebilmektedirler Ne Türkçe ne de Yunan cayi ve*er'i düzevde n6rene meven öfrenciler üniversite giriş sınavlannda başaCVrkasi 7. Savfada)