Katalog

21 EYLÜL 1981 Cumhuriyet 7 * "•> Bankacılıkta prestij rekabeti Belediyenin isine yarıyor Altan ÖYMEN ORAL Adana mı?Ada SAmı? Sakıp Sabancı: Bizim evde saat, sabah 4 t e çaiardı. Babam önde, biz çocuklar arkada, pamuk alımına çıkardık.. «orsıntı geçlrmeye başlıyor... Bu sanayileşme yarışında (Eskl Adanalı» olarak ön saflarda bir tek Sapmazlar görünüyor... Ama o konuda da değişlk blr yorum var: Sapmazlar, aslında Karaisalı'dır... Karaisalı, şimdi Adana'nın kazasıdır ama, öncelerl Kayseri'nin kazasıydı. Bu bakımdan Kayserill sayılırlar... Bu yorum doğruysa Adana'nın eski ailelerınin teşrafslık yarışındal' derecelerl daha da gerilerde kalıyor... Yarışa en arkadan katıldığı halde rakıplerınl teker teker ge Clp en önde v«> coğuno tur üstüne tur bındirerek koşanın Ise kım olduğu bellı. Gene Kayseri'den gelen Nuh Nacllerin, Hasların hemşeh rlsl.. Yalnız, gelişl farklı. Kayseri'ntn Akcakaya koyünden kalkıp eşekle gelmlş. Sermaye olarak da bir eşek yükü kaysısı varmış.. Adi: Ömer, Babasının adı: Hacı, Anasının adı: Pembe. BOSSA.. MARSA.. VAKSA.. diye sayıyor'yazıyor.. Mehmet Yapıcı da bana şehirle ügili bir şeyler anlatıyor: Burası kebapcıların bulunduğu semt. Hepsı iyidır ama bilhasSA... deyince, Tan dalmış... O dd mı var?... dedı.. Oysa Mehmet kebapçılordan birinl methediyor.. Zaten Adana'yı bizım gibi gelip gezenlerden blrl: Burasının adı da Adana değil AdaSA olmolıydı. demiş tSA» eki, ilk BOSSA'da kullanılmış.. Hacı Ömer Sabancı' nın sanayileşmedekl ilk önemlı aşaması da o.. Ve bu, başlangıcta bir ortaklık: «Arnavutluklu» Bosna'larla.. Basnaların Bos'u, Sabancıların SA'sı Sonradan BOSNA'lar ay rılıp sanayıi bırakıvorlor.. Sabancılar ise daha sonrakı kuruluş Adana Beledlyesl, şehrin caddelerlndekl dlreklerde v» otobuslerdeki reklama elverışli yerlerl Ihaleye cıkardı.. Tobli taliplerın başında Akbank gelıyor.. Adana'da SA'lı fırmalar şehrin görüntüsüne egemen, bu konuda fazla rakıp yok gıbl ama, bankacıhkta böyle değll.. İkl banka dcho var kı, onlorın da kaynağı bölgeden.. Birl Tarsuslu Karamehme! Ellyeşll ortaklığının Pamukbank'ı, ötekl Kayserlll Adanalılardan Hasların Istanbul Bankası.. İhaleyi duyunoo onlar da kolları sıvadılar. Ve müthiş blr cekişme oldu.. Tabh Pehlıvanlar bile dünya şamplyonluğuna soyunup sırt ları yere gelse fazla guclerme gitmez de.. Kendi köylerinde yenllseler, dunya başlarma zından olur. Cukurova'da Beledıys i 7Cukurova'da foplanan, ya da tçektlen» pomuğun daHa sonra geçirdiğl aşamalarla llglll tbllgl vo görgfi» «ohiplerinden birl Sakıp Sabancı... Ve bllgl vs görgusü, cocukluk yıllanndan başlıyor: 12 13 yaşındaydım. Evde sabaha karşı saat 41e saat calardı. Heplmlz kalkardık... Babam önde, ben ve kardeşlerlm arkada, doğru pamuk alımına... Çlftçiler «kütlü»lerinl (pamuğun çekirdeğl ayrılmadan öncekl Isml) o saatte getirmls olurlardı.. Köyden şehre gelirken yolda sıcak çekmemek Içln geceyl tercih ederler, geceyarısı civarında yola çıkarlardı. Tabll o zaman motorlu araclar yaygın değll, arabalarla... Ve sabah 4'ten Itibaren pamuklarını kıso zamanda satıp, aabah sıcağı vurmadan gerlye dönmek Isterlerdl... Babam blze yoldayken o günkü ortalama flyatlan söyler, hangl cins pamuğu en fazla hangl flyatlan satın alablleeeğlmlzi anlatırdı... Blze de ona göre para verlrdl.. Blz d* ono göre pamuic cuvallarının arasında pazarlığa başlardık.. Sakıp Sabancı'nın pamukla llk haşlr neşlr oluşu böyle Imiş. Babası Hacı ömer Sabancı, altı oğlunu da daha cocuk yaşlarındayken pamuk üzerine yetlştlrmeye başlamış. Sakıp Sabancı: Ben o günlerden berl pamuğun renglnl, llflnl blr bakısta anlarım.. diyor. Hacı ömer Sabancı, o sırada tkütlu» olır, bunu başkasına «çırcırlatır», çeklrdeğinden ayırtır, balyalatır, depolatır, sonra 8atarmış. Tabli yeterl kadar kârıyla... O zamanlar, İklncl Dünya Savaşının son yılları... Sonralari: Madem kl pamuğu ben satın alıyorum. Çtrçır Işlnl nlye başkasına parayla yaptırayım. Çırçır Işlnl de ben yapsam... demiş.. Ve bunu demesiyle blrllktedlr kl, cSabancı Imparatorluğu»nun kuruluş döneml başlamış... ADANALILARDAN KAYSERÎLÎLERE O döneme kadar, Cukurova'nın pamuğuna egemen olanlar, geneliikle esk' Adanalılar.. Adanalı olmanın «eskUliğlnin ölcüsu Ise, Hititlere kadar olmaso da Çukurova'ya Selçuklular zamanından berl yerleşen Oğuz boylarına kadar dayanıyor. En eskl aileler, bu boylarlo bağlantılarını soyadlarıyla da belli ederler: Örneğin, Ramazanoğlu'lar: Bu yazı serislnde birkoc defa sözu geçti, bolgede beylik kurup şehre Adana yerıne Rama YEMEĞİ HIZLA YER ÇIKARDI Sakıp Sabancı, babasının, Adana'ya varıp pamuk sektörün de pamuk bolyası basıcılığı, pamuk taşımacılığı, pamuk tartıcılığı. yaptıktan sonra başlayan pamuk tüccarlığının ılk dönem lerlnden şunları da hatırlıyor: Babam öğleyin ev 9 geJdiğinde sofrası hazır olmalıydı... Dıs kapıdan gelince doğru sofraya glderdl. Kışın üstünde pafto varsa paltosunu şapkasını cıkormadan oturur, hızla yemek yer di.. Sonra da kalkıp gene giderdl. Akşam olup geldıkten sonra da gene yemek ylyip kâğıtlar, senetler üzerinde hesap yapardr. Blz büyüdükçe ona yardım etmeye boştcdık. Akcakaya'da 1906'da doğan, Adana'ya ilk 1921 'de 15 yaşındayken kaysı satmaya gelip sonra tam goç ederek yerleşen Ha cı Ömer Sabancı lle eşl Sıdıka Sabancı'nın hepsl erkek altı cocuğu var.. Son zamanlarda merhum olan Ihsan Sabancı'yla bfrllkte Sakıp, Şevket, Erol, Hacı ve Özdemir Sabancı da tica ret ve sanayj ile llk temaslarına bu akşam calışmalarında baş lamışlor.. Kütlü zaten bizlm.. Çırcır'ı da blz yapalım.. Pamuk blzlm, ceklrdek blzim.. Pamuktan ipllk, ipllkten dokuma, dokuma dan basma yapalım (BOSSA), çeklrdekten de yağ (MARSA).. Bu, pamuksal başlangıc. Sonra: Blr de sentetik iplik cıktı.. Pamuktan değil ama pamuğa benzlyor. Üstellk bazı dokumalara katılması gerekiyor.. Onu da biz yapsak.. Önce hommaddesini dışarıdan getırterek yapsak. Sonra hammaddesinl de yapsak.. (SASA).. Eeee yunu de nıcin dışarıda bırakalım (YÜNSA). sanayileşmenin de sınırı da yok kl. Ötekl konulora da glrellm (LASSA. PİLSA, PLASSA, KORTSA, CİMSA.. SA..SA..SA...) Bugün «SAjların sayısım, ezlvre ne Sakıp Sabancı sayabi Hyor, ne kordeşleri., Kozanoğlu isyanından sonra Adana'da asiretler arasında asayisi sağiamakla görevli Yegen Âga'nın yöntem E : Her aşiretten bir kız alıp evlenmek ların Isımlerıni de aynı usulla saptamaya devam edıyorlar... Yalnız SA'sız da pek cok fırmaları vor Sabancıların.. Slgor ta şirketleri, hızmet şirketleri.. Ve bu orada da bir banka: Akbank.. PAMUK! hale acor da kaçırırlar mı?... Kıyasıya bir rekabetle reklâm yerl fiyatlarını yükselttikc» yükseltmişler... Üstelık reklam ücretıne ek olarak, kavşaklardakı havuzların yapımını da üstlenmişler.. Tabil bu yorışın asıl memnun seyircisl Belediye Başkonı Nurl Korkmoz. Belediyenin kasasını açmış bekliyor.. Reklâm yerlerınin bir bolumü bankalardan bırlnin uzerlnde kalmış.. Otski bölümleri de öbürieri paylaşmışlar.. Şimdi şehlrde bu üc bankanın da adına esklsinden cok daha sık rastlıyorsunuz.. BANKALAR SAVAŞI Hacı ömer Sabancı'nın kendl foallyetinl flnanse etmek lcln önce Adana'da kurduğu, şimdi merkezl İstanbul'daki Akbank.. Coktandır Türkiye capında lş görüyor.. Ama, Adona'yla gelenek sel bağı kopmamış tabil. Bölgedekı faaliyetine 6adece ticarl acıdon değil presti) acısından da büyuk önem verlyor.. Bunun bir orneği gecenlerde görüldü: BILHASSA Adana caddelerlnde bu SA'lar, her başirfr kaldırışta bir yer den karşınıza çıkıyor.. Tan Oral blr ara bunlan tek tek not etmeye merak sardı.. YARINr Bir Başka Yanş Üniversite ve yüksek okul kayıtları sürüyor tSTANBUL (ÜBA) 1981 • 82 Ogretim yılında endüstrl meslek, kız raeslek ve ticaret liselerteln blrlnci suuflanna kesin kayıt hakkı kazanan ögrenellerin 7 eylül pazartesi gtott baş. laysn basvunı eüresl Ise 33 eylül «ah gtinü sona erecek. MEB"ndan verilen bilgiye göre, 22 eylül salı günü konten1anl«tn dolmayan okullar bu «^ çıklanm duyuracaklar, 2325 evlül arasında da açık bulunan kontenianlara önkayıtla öğrenci elacaklar. Meslek liselerine glremeyen ögreneilerse 28 eylül ile 7 ekim tarihler; arasmda öteki orta. öğretim kuruınlanna basvuracaicl»r. Bu tarihler arasmda sadece meslek liselerine giremeyenlerin kayıtlan yapılacak. öte yajıdan, Cerrahpasa Tm Pakültosi'ne baglı ebe, hemşlre ve laborant liselerlnin yatılı ve KİtadtolU böltlmlerine aluraeak öftrencilerin adav kayıtlan l»e ?5 eylül cuma ffUnü kapanaeak. Her tlç llsenln de yaaılı sınavlan 28 eylül paaartesi eünij yapılacak. Adaylar. 12 ekitn ırUn lerinde Ise görUşmeye (mülakata) tabi tutulacaklar. Dlyarbakır Ünlrersitesi Tıp Fakültesl Saglık Koleji adaylanam basvuru süresi ise bugün cahssm saatl bitiminde dolac&k. tige dengl ve 4 yıl sürell bir meslek okulu olan Sağlık Koteji'nin Riri? sınavı yarın yapılacak. Bu sınavı kazananlar 24 eylül persembe günü görüşmeye (mülakata) alınacaklar. Kolejin hemşirelik bölümüne 50 parasız yatılı, laborantlik bölUmüne de 40 parasız gündUz İU kız öğrencJnin alınacağı bildirildl. tTÜ tTÜ'nün bueün baslayacak kesin kayıt işlemleri 7 ekjm ça> şamba günü saat 18.00'e dek sürdürülecek. İTÜ'ye bağlı fa kültelerdeki veni ttttretbn vılı İse 19 ekim pazartesi günU bas layacak. DGSA Mimarhk Pakültesi ile Tapı Üretimi ve Çevre Düzenlenae Fakültesinîn bugün başlayacak kesin kayıtlan da 7 ekim çarsamba «ünü 12.00'de kapanaeak. Bojaaiçi Üniversitesinin kayıtlan ise, îdari Bilimler Fakültesinda yarın, Mühendislik Faltültesı'nde 23 eylül çarşamba, Temel Bilimler ve ÖnLisans'da da 24 eylül persembe çünleri yapılacak. Dı? transfer, Yenl Öze!, Yeni TJsansÜstü vs merunlar için (B.Ü. mezunlan dahil) ögretmenlik sertifikası kayıttan da ?5 evlül ctıma tfinü kabul edilecek. Eskisehir ÎTÎA îşlefme, Iktisat ve Endüstri Bilimleri ve Sağhk Bilimleri fakülteleri ile Adana ÎTtA îşletme ve Ekonoml fakülteleri ve Mersin Turizm îşletmeciliği Yüksek Okulu'nun kesin kayıt yaptırma süreleri de yarın başlayacak. Ve 25 eylül cuma akşamına dek devam edecek. Konya DMMA kesin kayıtlan yarından Itibaren 30 eylül çarsamba gününe dek yapılacak. Çukurova Üniversitesinin lise birincilerı için kontenjen ayıran Ziraat ve Temel Bilimler Faktiltelerinde sürmekte olan önkayıt işlemlerine iso yann son verilecek. Ancak 22 eylül salı gününden Itibaren başlayacak kesin kayıt işlemleri de 30 eylül çarşamba frününe dek devam edecek. önkayıtları kapanan meslek yüksek okulları ile yabancı diller yüksek okullarının yann başlayacak kesin kayıt islemleri de 23 eylül çarşamba jtflnüne dek Üç gün süreyle kabıü edilecek. tSTANBUL DGSA îstanbul DGSA'nın Sinema Televizyon Enstitüsü Ue Resım, Heykel, Göruntü Sanatlan, Endüstri Sanatlan ve Temel Sanat ve Bilımler Fakültesine başvuruda bulunan adaylar da yann gıris yetenek sınavına alınacaklar. önkayıt i$lemlerl 18 eylül cuma günü sona eren îstanbul DTGSYO girış sınavlan da yarından itibaren yapılacak. tktlsat Fakültesinin iki yan yıl süreli îktisat, MaUye, tşletme îkti&adı, îstatistik, Sosval Siyaset, Siyasal Bilimler, Ekonometri ve Planlama Yüksek Lisans disiplinlerinin basvuru süresi ise 25 eylül cuma xunü başlayacak 7 ekim çarşamba gününe dek devam edecek. Ote yandan, yüksek mühendıs ve mimar yetiştirmek amacıyla îstanbul DMMA fakültelerine alınacals adayların basvurulan, 5 ekim pazartesi KÜnü başlayacak ve 16 ekim cuma RünU saat 17.00'ye dek kabul eaılerek. Adavlann giriş sınavlan 1923 ekim Rünlerinde yapılacak. Bu arada, Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin 30 eylül pazartesi günü başlayacak kayıt yenileme süresi 2 ekim cuma aksamı dolacakf DENEYİMLİ GRAFIKER ARANTSOR yayınevimlzin hızlı^ve tıtlz temposuna uyablleeek, matbaa ve baskı teknikleri konulannda deneyimli olan grafiker aranıyor. Çağdaş Yayıncıhk ve Basın Sanayi A.Ş. Türkocağı Cad. 3941 / Cağaloğlu 27 25 90 PAMUK L :an!ye dedirtenlerden... Yeğenağalar: Osmanlıiarın Kayı aşletine nıensııp olup, Kozanoğlu isyanından sonra bölgede asa'Işin yenıden kurulmasıyla görevlendinlenlerden. (Aşiretin o •amank' Başkanı Yeğen Ağa, bu görevl yerlne getlrlrken sertik yerıno başka bir yontem uygulamış.. Ötekl aşiretlere 8öünü gecirtebllmek Içln, herblrinden blrer kız alıp, hepslyle evsnmlş... O zamanlar kadınlar arasında kıskançlık yerlne ıızaşma kurallan Işledlğl için, bu yöntem sayeslnde barı» ve luzur kıscı zamanda kurulmuş, herkes blrblrlyle gül glbl geInmeye başlamış..) Menomancioğlular: Aşlretler dönemlnde Işe deveclllkj başlayıp, sonradan devlete devlet adamı yetlştlrenler?rden... Oaha başkaları; Avşaroğlular, Cerldler, Bozdoganlor, ırkıntılıoğlular, Tekelioğlular... Asıl yoğunlukları başka yerde ulunmakla birllkt» Adana yöreslnde de kolları olan Akkoyunılar, Karakoyunlular, Karalar... Gene bu aşlretlerle doğrudan doğruyo, ya da doloylı llglsl Imakla blrllkte, bu llgl soyadlarına aksetmeyen, eskl aileler 9 var: Gülekler, Orallar, Sapmazlar... Ylrmlncl yüzyılın llk dönemlerlnde Cukurova'nın t«şrof>ı unlarmış.. Tarım dersenlz, coğunun böyük aroıllert var... Zaana göre un değlrmenlerl, çırçır atölyeleri glbl sanayl tesl eayılabllecek ne varsa özelllkle azınlıkların ayrılmosından jnra gene onlarda... Fakat Çukurovo göç yerl... Eskl cağlardan berl sörup gl»n göclerin arkası kesllmlyor ki... Sadece doğudan ve Orta nadolu'dan değil, Balkanlardan bile kalkıp buraya yerleşenr var... Aralarından bazıları, buraya yerlesip toparlonınca ak ufak clf cubi'k, ya da maklna sahibl ojmaya başlayıırlyorlar... Yugoslavya'dan gelip Trakya'nın öteslnden gelen ırkese takılan genel sıfatla «Arnavutluklu» diye anılan Besı'lar gıbl.. Dorende'den gelen Sabuncular gibl... Diyarbokır'ın gelen Toproklar gibl... Adana'da sanayllesmenln klosik mervenierinl tırmanmaya başlayıveriyorlar: Kütlüden cırcıra... rçırdan ipliğe... Bu arada tabll Adana'nın eskl allelerinin «e»rat»lıflı da DOKTOR ERDAL ATABEK Hastalannı Kadıköy, Bahartye Caddesı, Babariya Apt. No: 96/3'de actıgı muayenehanesinde kabule başlsmıstar. TEL: 58 23 22 Gene tstanbul Haber Servlgl Tttrkiye Gazeteciler Cemiyeti'nce düzenlenen ve üç srün sürecefc olan «Uluslararası Genç Oaaeteciler Atatürk Semineri» bugün saat 10 00'da Cemivet konferans salonunda başlayacafc. 80 yabancı genç gazeteciyle H geno Türk garetecisinin katılacaftı seminerde sabahlan bilim Rdamları ve Razetecilerin vereîekleri konferanslarda Atatürk ılkeleri, ö'tleden sonra da tarfsmaU toplantı yapılacak. Bu foplantıda genç gazeteciler, kon feranscılara sorular yönelteblleeibi kendüeri de Ata Semineri baslsyor türk Ilkeleri konusunda eöruşlerinl açıklayabilecekîer. Hükttmet adına Turlzm ve Tanıtma Bakanı tlhan Evllyaoğlu'nun da bir konusma yapacagı seminerde, konferans vereceklerle oturum bajkanlığı vapapaklann adlan söyle: Recep Bilpiner (Oazeteeiler Cemiyeti Yönetim Kurulu Üyesi), Doç. Dr. Necla Arat, Dr. Orhan Koloğlu, Oktay Afcbal (Cumhurivet Gazetesi yaaan), Mehmet Barla* (Millıyet Ga?.e tesi başyazan). Prof. Yüks^l Ülben, Doç. Dr. Toktamıg Ate?, Hakb öcal (Gazeted), Giineri Cıvaoilu (Tercüman Gazetesi genel yayın müdürü), Orhan Erlnç (Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu üyeai), Prof. Dr. Ifılmaz Altuğ, Doç. Dr. Ertujfrul özkök, Doç. Dr. Emre Kongar ve Oktay Ekşi (Hiirriyet Gazetesi başyazarı) Semlnere katılacak genç gazeteciler, seminer sonrasmda ıki gün îstanbul'un turistik ve tarihi yerlerini gezecekler ve daha sonra îıanir'e (jideoekler. t«mir'den sonrs da üç Kün Ankara'da tetkik ve temaslardi bulunduktan sonra 30 eylülden başlayarak ülkelerine dönecekler. KONGRE • Sefaköy Güitepe Genclik Spor Derneğinin yıllık olağan g»nel kurul toplantısı 13.10 1981 günü saat 10'da dernek lokalinde yapılacaktır. No: 33 Sefakoy Saygı duruşu Acılış Divan secimı Foalıyet raporu okunusu Murakıpların seclmı Faalıyet raporunun kabulü 7. Yönetim Kurulunun ıbraı 8. Seclmler 9. Dllek ve kaponıs. 1. 2. 3. 4 5. 6. Levent Etiler civarında sahıbmden 3 mil yona kadar satılık daıre aranıyor. Tel: 22 30 61 SATILIK ARSA Müracaat: Sultonahmet, Kapıağzı, Fenerli Sokak No: 40. TEL: 20 97 03 Hasan YANARDAÖ Sultanahmet'ie