Katalog

2 Cumhuriyet CLAYLAR ve GÛRGŞLER L!l MSAN rok gazetede yayımlanırken okumuştum. O < ra benı o yazılarda en cok iigilendlren, blr s ıki başarılı fırça vuruşu l!e canlandırılmrş, stvaset adamlarımızın portreleri Idi. Bu kez, «Olur Şey Degıl» adı ile çıkan bu anılar kıîabirtı okurken .izlenimım daha başka oldu; yakm gecmişimizın en önemü sorunlarını. bütün olusum koşulları icinde. topiuca görmek, yenlden vaşamak, bunlar üzsrınds br aaha düşünmek fırsaîını elde ettım. D,zı yozı ile kitap arasındaki ayrımdır sanırım bu değişlk etkilerl yaratan. Sanki, parça parca cıkan yazılor, yasadığtmız günierdır da, kitap o olaylara bır tannsel cevren (ufuk) katmcktadır. Örnek olarak Anayasa sorununu eie almak istiyorum bu vazımda Esklden b r tanayasa bayramıjmız vardı; 1974 yılının 31 mayısında, gene burada yayımlonan, tBayramlob başlıklı yazımda, iklde bır tisğiştirilmesi yuzünden Anayosa'mızı bir türlü Kono kana okuyomadığımı anlatmıştım. Sayın Nadir Nadi'nin de behrttiği gıbi, anayasaiar elbette değişmez nitelıkte değiidır, olamaz; toclumsal gelısimler kımi zaman anayasalarda değışikliği zorunlu kıiar. ilerlemenın vazgeçilmez kosuludur bu. Ancak, bır anoyasanın değıştlrllmek istenmesı, flenye dönük nedenlere bağlanamıyor her zaman. Sayın Nad>r Ncdi, kitabının IX. bölOmünde şöylo dıyor: cAradan yaklaşık 11 yıl geçmiş, 27 Mayıs hareketj rayına bir türlü oturtulamamıştı. Baslangıcta Atatürkcülüğe donuş dıye dört elle sarıldığımız o temiz niyetli otı!ım, kısa surede yozlaşmış, biiçısizliğin, çıkarcılığın, kirll hesapiarın dürtüsüyle ülkemız neredeyse 27 Mayıs öncesını andınr duruma dönmüştü. Hükümete gore, suçlu Anayasaydı. Muhalefete göre de hükümet. Bu anayasa uyarın ca hükümet olduğu ve a<tı yıldır tek başına lktidarda bulunduğu holde AP Genel Başkanı Sü'eyman Demirel durumundan yıne memnun değildi. Anayasa mahkemesın:n gereğine inanmıvor, cBu Anayasa ile hükümet yonetilmezj> divordu. öyle olduğu halde Danıştay'ın bozdugu karorlardan coğunu uygulamayarak anayasaya aykırı davranmakta da bir sakınca oörmüyordu.» B oşvazarırnız »ayın Nadlr Nadl'nft», 1950 1972 yıilannı kapsayan onilarını. dizl olo Bir Anı Kitabı Meiih Cevdet ANDAY 1961 Anyasasından yokınantarın klmler olduğunu, sayın Nadir Nadı, 3 ocak 1971 tarihli Cumhuriyet'te cıkan bır vaz'Sinda sovla cn'atır: cBugun devlet gemısıni yurütmek tadiasTı taşryanlar, mesru'uğunu kaybettiğı l c n düsürüldüğü Anavasamızda kavıtlı buiunan blr sıvosal iktidarın mirascısı durumurtdadırlar.» Bu rr.irascı!arın bıran once başlarından atmak ısted.klen 1961 Anayasas,nm ozü neydi? «Biiind'ğı g b ı 1961 Anayasası coğunluk istrbdadına karsı b r tepki olarak düsunülmüş, hazırlanmış güzel bır yapıttı. Mec'ıste coğunluğu ela geclren bır part. tNIM'et b'zi secti, Istediğımızi yapcrız» diyerek yürütm9 organına sınırsız hareket özgörlüğü verememelıydi.» Ovsa her aklı basında, iyi niyetli, özgurlük. llerleme yanlısı kısının doğru buiacağı bu gerekceye, o zamanKi iktıdar alaırış etmiyorau. anarşiyi bahane olarak ıleri sürüyordu. Gercekte Ise osıj amacı, Botılı demokrasilerde yüzyıtı askın bır süredir tartışılan bırtakım toplumsal sorunların ortaya aîılmasını önlemek, kısacası b.r azınlığın cıkarı uğruna sola duvar örmekt'. Burada asıl şaşırtıcı olan. her bunalımiı dönemde (buna üktıdarların başarısızlık donemlerınde» de dıyebıl.rız) suçiu olarak ana/a sanın gosterılmesıdır. Nıtekım 12 Mart tan son ra Başbakan oian «Atatürkcü, özgürlükcü, hattâ bir zamanlann sosyalızan» Nıhat Erim'l biie «Bu anayasa lükstür» dıyerek, kendisinden 6 ı ceki iktidarın onlayışını benimseyıverdl. A i ı a Anoyasa Mahkemesinın, yargıtayın görev yetkılerl darattılarak nası! bir iviiık eldo edilebillrdl?... Yoksa demokratik, ozgürlükçu bir du zende yaşamak istemiyor muyduk'. Nadir Na di şoyle yazıyon «Nerden kalkıp nereye geldık?... Bız devrım düzenini yozlaştıran gerıci akınlara «durs deneceğini, reiimın rayına oturtulacağını beklgrken, 12 Martçıiar düpedüz faşıst bır diktaya doğru dolu dizgin at koştu ruvorlordt..» Şimd! konumuzun en flginc yerine g«!dlğ' mizi sanıyorum. Bosarısızlıkların, ya da b)r ta k'm b ınaiırrtlann bucunu cnayasaiarda arcmoktGKi yaniıslik, bır anaya&anın karşıt oma yışta ikı ikt'darco benimsenebıleceği olgusun da tanıtını bulur., ETunun en ilginç ömeğl, hem 1924 Anayasasının devrimler donemi koşulıa r r a uvgun djsmes 1 , hsm de kcrsıdevrirrcı DP iktidarırvn ışne gelmesıdır. Sayın Nadir Na di. 16 5.1971 tarihli bcsyazısmda, «Anayasamı zın değlştırılmesinın söz konusu edı!diği eu sıraiardo yakın geçmışimızs kısaca bir g<v atrrayı yarartı bulmaktayız» diyerek, Atatürk' un, 1924 Ana/asasınca Meclise tanınan genış yetkilere dayanarak, tasarladığı devrimleri adım adım gerçekleştırdığıni ar.latıyor. Billndiğı gıbı, bunlar, iclennde H;lâfet'm kaldırıimasının da bulunduğu, top;um düzenımızi cağdaş uvgarlık duzeyine getirmeğı amaclayan yaşarvsal nitelUte blr sıra atılımi sımgeler,. Ama 1950'de iktidar olan partiniti başbakanı, anayasayı aeğiştırme gereksen^esını duymadan, bT grup toplantsında arkaĞaşlarma tSiz iâ terseniz Hılâîetı b>l9 gen getirebiiirsıniz» dıy9bılmiştir.. Her anayasa il« her türlü sıyasai an!ayı$ Dağdoşabilır, uygulanabı!ır demek Istemiyorum. Çok partıli dönerre geçHirken, 1924 Anayasa sının bir gün, demokrasi görünuşu altında ontidemokratik b>r duzene, belh bir cevrenln çı karını korumaktan başko b;r şeye yaramayan bır zorbalıga yol açobileceği duşünulmedi. Oy sa sözkonusu değışıklık, yeni bır anavcsayı ge rekiı k'iar önemde Idl. 1961 Anayasasının b lıca nedenl budur. 1S.5.1971 tarıhl' 'Kus'jr Ns rede?...ı başlıklı vazısında Nadir Nadl çöyle dıyor. tilk Cumhuriyet Anayasosu Atatürk'ün devnmcı önderlıği aitında yurdumuza ne bu yük vararlar saöladı, hep bılıvoruz. Aynı Ana vasa ters yonde uygulandıgı zaman haümiz ne deniı kötüleştı, devrım duzeni ne deniı bozuldu, bunu da 19501960 yılları arosında goz terimizıe gördük. 27 Mayıs'ın yurdumuzda es tirdıği temız hova her şe/den önce AtaturK'e dönüş oîlemi taşıyor, Turkıye'mızı onun bırak tıâı noktodan olarak cağdas uvgarlık vclunda rayına oturtrro amacını guduyordu. 1S61 Aaa vasası fcu görüsie hazırlanmıs ve ^cik oyuna sunularak vurürluğe konmustıır.» E'.et. bu gcrüşie hazırlanmıs o*an 1961 Anayosası, vazık kı, hıc b:r zaman tam olarak u'gulan'naa. Bu Anayasa nın d r e ! " ^ tODrok reformuna ilışkin acıksecik buyruğu yerine getıri'dı de >,an'ıs b>' *o"\.<z T U je<ı<'} Orman davası cozüldu de. bunun kötüluğünü mü nördük'' Yoksa bu Apoyasa. yürutme ve ycsamc organlarını frentediği, vargı kunjluşlarınm veîkılerlni ortırdığı lcin mi yı'lar boyu kâtufendi? tOlur Şev DeğıU /azarın Perc<e Ara',a"i dan» ad!ı öncsk! onı H!abı iîe biraroda e!o alındığında, yakın gecm smizin, gözlemiere ve uslamalara davanan oğretic 1 . düşündürücü, dahası yarınımız bakımından yol gcsîerıcı, yanılgılardan koruyucu önemli blr belgesidır. Ben bu yazımda, söz konusu vapıtı, sadece anayasa sorunu acsından ele almayı dened'm. Oysa orada a d l c ı geçen kimi ürtlu siya?etcilsrin. önemsiz gibl görünen blr söz ya da bir davranışla ortavo cıkan kisiiiklerl, haşlı başına bir yozınm konusu olacak önemdedir. Bu kücük portreler, an'atılan slyasol oîavlar, toplumsal sorunlar icınde. kitaba b r roman ceklciliğl katıvor Sanıvorum \\. savm Nadir Nadi. gördukierimn, bild'klerlnln tümunO vazmomıs kon'js'i'arok T ' T ' ~ > r " i ' " " t ' ' oMm ayırmış Hattâ kendislnder dinledığ'm kırrrt olayıon "i^arke'i vi&n r " " i v : er^M1» 'sn'nV Almtılarla Panorama... Yasarlar. pohtüıacılar, toplnmbillmcüer; sajdan soldan aiıntı j*apmayı severler. Bir fikri savunurken güçiii kiş:ieri tamk olarak Srullarınıalc etkıli yörıtemdir. Anoak her aiıntı bütünden koparılrms bir parca oic'.ugundan bu ısın rizikoiu azımEanamaz. Vme de alıutıiar renklı ve ilginç çağnşımiara yoi acarlur xe bizi uyanp düşündurürler. Aşagıdaki aiıntılan Doğan Avcıoğkı'rmn «MH11 Kurtulns Tarihi» adiı kitabından akcaroım. Bazen tanhimiıı o kadar •jnutuyoruz ki günümüzü lavraraakta yarulgılara düşiiyoruz. Oysa CuıııL.;riyel devletinin nasıl kuruldu?urıu ijice özinrısersek, volurnuzıı da aydınlatiKak koiaylaşır. Sahi, acaba Türkiye'de bağıınsız Cumiıunyet aevleü r.ası! kuruldu? İçte alıntüarla panoraması... Churchill, Bırlnci Dtbıya Savaa sorrunda yenilgislne ba':arak dsr kı • « Tenik Türkiye basını kalıîırıp da yenenuı Ingfltere oldueunıı görünce rahat bir ııefes aldı^» 1914 ;ilında Düyun'j Umumiye Başkaru Sir Aâam B'ıock soyle konusmjst v. «,%lraanya trazanır>ia. Mman sömürşes! clacaksura; Ineiltere kazanır^a mahvoldunuT.» Savas sonrasında LJoyd Geor^e 5U yorumu yapmıstı: .; . . TürkJerin bire sava> ilan edrr etmez yenilip itiharlannı vitirmeleri çok önemlîrdl. Türk ordulannın üç seler yıh boyunca. es bnşulîar altında bîzi arka arkara bir takım sa\a$lan)a \endikten sonra. ancak ezicl savıda kuv%T;tIerimİ2e sonamla Tenilmiş olımları. Dogululann kafasmda kötii hir İTİenim bırakrpı«tır.» İr.giljz askerı Isfaıibul'u :î'18'de i?gal etU6:de «Türkl<re yva vermemek ve apır bicimde cexalandırılacak!annı oıılara dujur!rıak/> dırekfifinı almısiardı. :91S'da lsa Ger.erai Deede1»: * BJr tfk Türk'nn kafasmda dahi» dıjordu <TÜTkiye'ye verilecek c<zanm ook agır olacağı konnsnnda WT trreddüt uyanmasım istemlyoruz.» tndpri'nün deyısi' « Bi7 Mifll >Iüradrle sırastnda her" Inçllidere hasım duramda bulunduk.» Fahh Rıfkı'nm yazdığma gore Yahya Kemal çırpınıyordu; " Ah, parçalaınasalaT Bari tneilizier Tatanımızı toptan alsalar.. Mısır gibi ols»ak » Atatürk o sım. dıyor îd: « Amerikan ctıdümn (Jhe cırpuıanlar. bu mfllete \c biıe inanmıyanlarriır. Emm hayal vp macera peşinde koştuğumuzu sananlardır.» {•:ve:, o üonemın kapkara amvtsi.ızluŞuttda biîo Amenkan güdümüne karşı çıkmıstır Atatürk. fi mayıs 1919'aa ABD Curaöurbaşkaru Wüson diyordu: « Araerlka'dakl Türk dü?manb&i tnanılmayacak nlçüdedir. .Amı'rika kamuoyıtnun onarlnacağı, Krmenllertn ya da herhangl bir milletin Türklere karM korunmasıdır.» Vine \VUson"un Vu'ianıstan'a döntlk ;argibr a Yunanistan'a bugüne kadar modern bir ulus gibl davranılmamıştır. Giivenimizi beili ederek onlan her şeyi daha tyi yapraaya teş\ik etmis olacafiz^ WiUon bu sözleriyle <Yunanlstan Batı Anadoln tnandasını yiinetemez» ciıycnlere ranıt veriyordu. Sonradan CL\ Başkan! olan Unlü Allen Dulles 29 eyiül İ922'de ş u fikn belirtiyordu: « Eger Türkiye hlçbir Mrar görmeden Buyük Dcvletlere kafa tutmaja devam eder, kapitüias^anUn kaidınr ve îstanbul'a yerleîirse, bn \almz Ortadoğu'da dcğil. Avrupa'da barısı tehlikpye atacaktır.» Lord Curzon, Lozan'da Isrnet Paşa'ya çıkısrmçtı: « tsmet. bana herşeyflen çok bir müzik kntnsunn hatarlatıyorsnn; birf iyice hıkünncaya kadar her Jfün a\tıı e«.ki «.arkıyı çaüyorsun: Egemenlik, egemenlilj, eşemenlik. .» 1a !v! ettlğinl söyleyeceğim. Nico anı kitabı vardır k!, sosyal lcerlğe uzak düşuldüğü icln, b'r fıkra'ar yığını o'maktan öteye gecemez. Burada tse. butunlüğö koruma kavgusu hic aksatı'mamıştır. Şunu da söyleyeyım; bu kitap, yozann sadece başkalan üstüne görüşlerlnl değil, kendisı n e bakışını verlyor. Vünus Nadi Armağanı 198O1981 YAYIN SIRASI: 25 Atatürk'ü Öldürmek Mehmet PEKMEZCİ turup onılorımı yokladım. ilk anımsadığım karneyie aldığımız kapkara, adına tşıfon ekmeğl» dediğirtiiz ekmek. Sonra, ıkl yaprak olara'< yeni cıkan otları toplayıp kaynatarak yıyıpte aılece uyuz olduğumuz gun f erl anımsadım. Derken tyol verglsi» lcin babamı 5a km. uzaklıktakl Narlı istasyortuna götürüp, on gün taş kırdırdıklarmı ve babamın Ikl yıl felc yattığını anımsadım.. O Hele okuliara öğrenci bulmak, genc kuşakları Atatürk ilkelerine yonelik olarak eğitmek lcm, üç kez hocamızı basıp tutukevine götürduklerini, korkudan sarıiık olup. damak bıcaklattığımı hic unutmam.. Düşündüm kırış yıllannın, kıtlık yıllarının bende bıraktığı anıları. Ama Onu yani Atatürk'u yine de suclayamadım.. Carptım, böldum, topladım. Gördüm kl IMu Önder ne yapmışsa iyi yopmış, b>zım icm yapmış. Sonra, günümüzü, bizlerin neler yaptığımızı düşündüm.. Bereketli topraklar üstunde, içtenlıklı. sabırlı Turk Insanını yöneten blr avuc acıkgözün neler yaptığının mu hasebesinl yaptım. Çarptım, topladım. boldüm. O'nun adını dilimizden bırakmaksızın. O'nun adına ne cinaye! !er Işlemişiz meğer, düşündükçe üzüldum. Demokrasilerde «inanç özgürluğü vardır» demisiz.. Yeniden acılan tekkelere gözyumup, tarıkatçılara geniş ufuklar acmışız. Hatta oy toplamak amacıvıo. onların ayinlerine gıtmiş, mürıtleri olmuşuz. Sonra da Meclisler de tmanevi kalkınma» adıyla, Atatürk'un yıllarca emek vererek silmeye calıştığı bağnazlığı, gerıciliğl. teokratık yönetım özentilerinl yasallastırarak, okullorımıza sokrnuş, genc beyinleri bulandırarak problem kuşcklar yetiştirmişız,. Ezanı Arapca okutmaya ei kaidırmış, kılıkkıyatet yasasını uygulamaya cekınmiş, kadınımizı tekror kafes arkasına Itmek isteyenlere Mılletvekıll pazGrlarında odun vermiş, çıkarlarımız uğruna Atatürk'un yaptıklorını acımasız ellerimizte yıkmaya çabalamışız. Ya ekonomik özgürlük, ona hiç önem vermemış, Ataturk'ün ölümüyle birlikte, doğacak çocuklanmızın üstüne borclanmış, doğacak emeklerl satmışız. Akan Türk «anının. dokülen alınterinin, yıkılan yuvaların pahasına, sırtımızdan kopartılıp atılan kapütülasyonlara O'nun olümüyle daha geniş acmışız kapımızı. Birkac mllyoner kazanmak lcm, bizi sılahla tutsak edemeyenlere, parovia uşak olmuşuz. . «Dil Devrımiı demiş Mustafa Kemal Atatürk, günleri ni aylarını vermiş. «Dil» adına kurumlar oluşturmuş.. Bİ2 ıer O'nun ardından guney ve doğu lüerimlzde okullarda bile Arapca, Kürtce dersler okutanlara ses cıkartmamış. Arapço vaaz bantlarının carşıda, pazarda satılmasına aylnlerde kullanılmasına göz vummuşuz. tMllliyetcilik> adına Türk milll birliğıni katletmiş, Kemalizmin temeline dınamit koymaya calışmışız. Atatürk'un ölümunün üstunden tam kırk Iki yıi gec mış. O'nun 19 yılda vaptıklannı bunca yılda yıkamayan lar. yani O'nu öldüremeyenler, 1981 yılı 100. doğum vılından sonra hic mi hic öldüremeyeceklerdır. Atatürk'u öldürmek istevenler şuno Inanmalıdır kl: O, büyük bır güo kavnoğı. bir enerji potası, bırbiüm koynagıdır. Boyutiar 1 sizler kadar cüce değil, evrense! dır. lşte günümüz Türkiyesi, yıkmaya calıstıkça geüstl. Türkıye. Atatürk'tür. Dünün Osmanl' yıkıntısı, günümüzun Atatürk Türklyesidlr.. Ve bır gün mutlaka O nun dilediği Türklye olacaktır. UÛUR MUMCU ötekJ yapıtlan ile birlüst* <cSilah Kaçakçılığı ve Terör» Kitabuu okurJanna imzalıyor» YSR. Evrensel Kitab^vt, U Nisan saat 1419 arası ' stanbul Emnıyet Sandığı buyük devlet adamı Mithat Paşa'nın Şurayı Dev let Başkaniığı döneminde bizzat yazdığı mazbataya da/anılarak 19 hazıran 1868 tarıhinde kurulmustur. 'lk nlzamnamesinde aynen: 'Emnlyet Sandığı, asker ve hademe ve amc'e ve esnctf ta kımının ve cocuklannın ve f u kara güruhunun velhasıl her sınıf halkın artırdıklan paroları hıfz edip sahlbl Istediğf vakltte Islemis foizlle beraber Hine teslim etmek lcin vaz ve ihdas olunmustur; ve, dev letin zomân ve kefâletl altındadır» denılmekte ve sermovesi? kurulduğunu bellrtmek uzere de şu acıklanmaktodır: «Bu isln vazı asllsl Iktlzasınca idoresl hic blr guna 9er maye ve mosrofo muhtoc olmoyıp osıl sermovesi Umumım Husulü Emnlyetl kozivesidir.» Bu gerekceyl sadeleşt'rtrsek: «Emnlvet Sandığı, TloaıeT erbabı dışında kalan halkın bTiktirmelerinl topiamaya, oninnn paralarını devletln kefaletf altında saklayıp ba\k kıtlesınin ıhtiyocları icln kredl olorok dağıtmaya ve nemalandırmaya yonelik bir kurulus o'maktad'r. Sermaye yerine de halkın güveni esas alınnıştır.» Bugün lcin bı*oz vadırgana bılecek bu kuruluş şekll, o qün basantı ofmuştur. Kun.!lus masraflorını karşılamok üzere devlet hozinesınden seksen lira borc para alınmış. bu nunla nütevaTi demirbaşlar ^e kırtasıye alınorak kira ödenmemesı icin cte, ha^ine molt bir hanın ıki odasında calısma va baslamıştır. Acılısı sırasında l'k rıevfiuat hesabını bizzat Mithat Pasa acmıştır. YatırdıŞs para 1003 kuruş 30 para otup, ken dis'ni öbür devlet erkönı fele/erek mevduotta bulunmok su retiyle Sandık mevduatının o'usumuno yardım etmlşlerdir. Doha sonra, bolkm na .TSVdnatta bulunması İle. kıso zo ncnda, Sand'k'to onemll b>r ^evduat potans'vell oij9m ıstur Topîadığı bu parolan <AI•ın. güTiüs ve diğer ttıy'metM mücevherlenin ve tasınmaz rıa'ların Ipoteâ! korşıtığında tHtiyac sahiplerine borc veren Sandık kısa bir süre srn a, hazineye olan borcunu öded'ği g'b! kârından blr kıs"i>m vedek ckceve oktarmak « j r etiy!e maii vaoısını gucler'fır rrıs «e mevduat topiama vönünden de halkın büv'jV CCD*o t'glslnl sağinmtstır. Kuruluş tarihınde, blrkac vı! önce kurulan Osmanîı Bankası ve Ziraat Bonkası dısında sadece «banker»ler calısTckta ve bun'onn nlriıkla'i cok yüksek falz'er nedenlyle esnaf ve hali' 'obakolarının corc para sağloması fiüen olanaVsı? bu'unmaktavdı, Iste Emnlyet Sandığmın bu oiono g'rmeslyle bu vavam keslmln kredi ihtiyaclann'n karsılanmosi olosıl'Ö! doönustur Bugön ulkemlzde her ce$fî bankalorın eolısmokta olmosı ">a kar$ın rlııni" 1 vlne aynen böyiedlr Burarfo şunu be!lrtrr>ek 'ste*?, k! pek c^kiannın, hlierek vevo bllmeyeı 'V, «Töketim Kr* disi» da^ıttığı yolundoV! srs^n keslnükle vonlıştır. Bugünku reet ve bülmsel antamı î'e Sanrfık. i'Sosyal Destelr «redlsl» dağıtan blr kurulu$tuıMa!l sıkıntı ve sarsmtıva <i~sen kls'ler ve allelerln. tnso* sre kev'fl blrevsel vardımtar «* I Emniyet Sandığı ve Çağa Uyum SOSYAL AMAÇLI KREDİ VEREN tT,K VE TEK BANKAIMIZ EMNİYET SANDIĞI'NA YENİ ÇIKACAK YASAYLA CAĞDAŞ NİTELİKLER KAZANDIRILMALI. Mithat M. ÖZDEŞ da huzurun sağlanması ve hav styetli kişiüğln korunması acı sından vazgeçilmez önemli bır sosyal hlzmet nitellğl taşır.. Sandık, bir ara topîadığı po ranın hepsınl kullanamadığından bir kısmmı Osmanlı Bankasına vadeü mevduat sekiinde vatırmak zorundo kalrnıs tır. (1932'de ZiraatOsmanlı "e [ S Bankası doin: Türkiye tüm Bankalar Tasarruf Mevduatıntn yüzda 6O'ı Emniyet Sandığı'nda toplanmış !d!. Bugün bu oran yuzde Vın o'tıno duşmüstur.) Sonraiarı gecirı en savaş do nemlerınde, haikın önemli mik tarda mevduat cekme Istekie rini karşıiamakta güclük ceken Sondık, likidite bakımındon, zora düşmüştur. Bu dururnda. Ziraat Bankasındon nevduat şeklinde blr mlktor borc Dora almış ve verüen borc nedenlyle de Ziraat Ban Emniyrt Sandıfı Ernekli Gene] Müdnrd kası denetımıne sokulmuştur Daha sonra 1937 yılında yıı'urlüğe glren 320? sayılı kanunla bugünkü yasal bağlılık sekline girmiştır. Baslangıcta sermayeslz kurulduğundan ve bugunkü mali ı'arlığı coğunluğu kıymetü tT şınmaziardan oluşan tamamen kendı emeğinın ürünüdür Sandığın 3202 sayılı yosa ile Ziraat Bankosına baâlanması, devlet güvencesine ek olarok veni bir yasal dayanak oiusmuştur. Bu yasanın 25 maddesine gore Sandık, Ziraat Bankcstna bağiı onun teftıs ve denetıml altında tüzel kisiüği olan bır kurumdur. 1947 yıiında cıkarılmış bir tüzugü vordır. Bu tiızük hükumlerine çore: a) Halkın her türlü tevdıotmı kabul ve blrlktlrmeyl tesvlk etmek. b) Tasımr ve tosınmar mai JSTANBUL TELEFON BASMÜDÜRLÜĞUNDEN Erenkö? santral girlş saleri ve menhoîler! re.ptınlacaktır. 1 Istanbul'da yapıiacak 7.00 000. TL keçif bed.elli Erenköy santral £iriş galeri ve menholîert lnşaatı kapah zarf usulü iîe eksiîtmeye çıkanlnuştır. Geçıci temlnatı 210.000 TL. dır. (Geçici lemiaat oıarak bloke çek kabul ediLmez.) 2 Eksiltme dosyası Gayrettepe Yıldız Posta Caddesincie Basrnüdürlük binası 2 ci katındakl Yapı tşleri Müdurlüğunde gorülebilir. 3 Eksiltme 21.4.1981 salı günıl saat 15.00'de aynı binadaki Başmüdunüğümüz thale Kurulunca vapılacaktır. 4 tstekliler 16.4.1931 perşembe gunü saai 17.30'a kadar Eksiltme Sartnaanesinii! 12. ci maddesinde yazılı belgelerle Başmüdürlüğumüze tnüracaat ederek. eksiîtmeye girmeyo mahsus iştirak belgesi alacaklardır. 5 Bu işe ait kapalı teklif mektuplannın Ihar 'G Kurulu Başkanlıânna tevdi edilmek üzere ihaJe şrunü saat 14.00'e kadar Vapı İşleri Müdürlugümüze makbuz karsılığında teslim ediltnesi eerekoıektedir. Q Teşekkülümuz 2490 sayıh yasaya tabi olmayıp. iştirak belgesi verip vermemekt«. veya ıhaleyi yapıp yapmamakta, veya dilediglne yaptırmakta serbest olduğu gibi nedenlertnj acıklamai 7O7uiİTjöımda da lar karşılığında, halkın oz g»lirıılerıni üstün tutarak, kücuk kredl ihtlyaclarını kolay ve ucuz şartlarla gıdermek, c) Yukarıkl amaclan onceı k!e kollavarak, gelir sağlaya bılecek diğer banka ve kredl ışlemlerini de yaparak olanaklarmı artırıp halka daha do ya rariı oimakttr. Ne var kı, bugün ülkemlzln bcnkacılık a'anında varmış ol duğ u düzevde, Sandığin blr yandan sermayeden yoksun oluşu, diğer vandan da «diğer bcnkaların hemen hemen alınan faızler kadar yararlanmak ta oldukları alınan komisyonlar gel r rinden onemlı capta maîırum bulunuşu'» ve özel blr kuruiuş kanunu da olmayışı pıbi cıddi nedenlerle günumüz bcnkacılığına ayak uvdurması son derece zor olmaktadır. Halen bu zorluk, her zamankınden daha agır bir duruma eelmiştır. Hazırlanmış olan kanun tosarısı ile Sandığa yeterli bır sermaye verıimek suretiyle b'r Kamu iktısadj Kuru'uşu olarak yeni saglıklı "e malî işletme nıtelıgıne kavuşturulmak soz konusudur. Bu calışma 15 yıl öncesınden berl süregelmektedır ve Sandık yöneticilerının oiağan üstü gayretlerıne rcğmen nir türlü ctkarılamamıştır. Bu kanunun bır an once cıkarılmasmda sa vılamavacak kadar cok vararlar vardır. tDünya Ennıyet Sandıklan Biriığı» ve fUluslararası Tosarruf Bankaları Bırliği»nde uve olorak Turkıve'yi tek basına temsıl eden bu yuzyıllık Ta sarruf Müessesemızın. ortık hic vakit koybetmeden, günün koşuHarına ayak uydurabilecek bır vapıya kavuşturulması, özellikle orta sınıf ve düşük geıinı halk'n $ıddetle Ihtlvoc duy duğu ı'Sosyal Destek Kredisı» n1 tatmın edıcl bır boyuta uiasabılmesı, aemokratık bir duzende vazgecüemez bir sosyal oigudur. Ancak, bu veni kanun çtkorken, kurulduğu gunden bu yana cok değ'smiş olan sosyal bjnyemizln bugunku varlık ve aelir durumlan dikkate alınar ak, Sandığa, taşınır ve taşınmaz Tiallar ipoteği vonında, mutlaka, lm?a ve bireysel kefalet karsılığı ikrazat yapma vetkisinln de tanınması yaşam sal gere§im önemie beürtmek isteriz, Öte yandan, v n e haztrionmakta clan «Toplu Konut Yasası» ve buna bağ'ı oluşacak «Konut Fonusnun kücük cyap sat»c:lor ile bizzat birevsel ko nut vapıcılara ciüsecek kısım ve pavının dağıtımın'n, bu sohada tam örgütienmlş ve uzun deney'mı olan Emnivet Sandıöına verlrresl, her bakımdan vennde olacağıno inanıyoruz. Her halde konu. ülkemizin demokratik sosyaı düzeni acısından «ıhmai edilemez gırisırniersi cağıran bır özellik ve önemdedir. Bu nedenle, ligllenmede geclkmenın bu sahado acabileceği varalar gormezlıkten gelinemez ve doğurabileceği özelPkie toplumsal sorumluiuktan kacmılamayacac5ı kesın kanısmdayız. BULMACA SOLDAN SAÖA: 1 Ayn çanaii'apratlı 1MçeneklLerden b ' r ağaç ve b'i agac.c verdigi ü r m m k»buk !u. sert çeördekll, lrt z e y t a bOyOklüfünd». gürOn olgunlai J n yeıaisl. Sıkuıtı vernıe. 2 Dın torenlerinca vuiilac ve yanarken gnzel koku veren blr agaç. Yaoıama baska bir bia reya !3İt « > ktü&'aUen taroonlu hldrojenlertn genel adı. 3 Ger çeS. gerçeklıis. 4 Terel bir renfc. Yeralo kaynaManm;zla Ugüi kuruItL>un kısa 5az;];.şı 5 Bir devletm egemeIül^i altında buiunan verlann topu. Çaiılarla örtulü anızi b Eslti dilde ujuyîin, uyfeuda oian y& da bir bayaa adı 7 Cye. I u i s t 8 Berzsrier, ejler. Tantslın simgesl. 9 Blr ulaşım aracı. YUKARIDAN 4ŞAĞITA: 1 İlkokul e^reticılerljön fcuU««lı?ı bas'.t Msap alaO. Ekonomik konularda l$b]ıU*| safîayan uluç'.ararası blr kuruiuş. 2 Bılpide temel clarsjs düsfinceyi aiaa v« varlıği ınsarı dQfüncestntn Isurougunu lısoul cden felsele. 3 B:nnin buvrugn &1tıacia o;an Slıııse. 4 l a s derr< mezsrı. L'taram, ctano öuyma 5 Seckin. aydm. Avnı Boydan pelen kımseler zırcin a Sevrei btr « s i t ir.ee ka 1 23456789 maj. 1 Batı Anadoln yleitii C3özien Börmeyen. 8 Tersl beUrtl Sehlr. .9 Teraj özen, üırJm&m. ^ Bto3 vey& srsamn boyutlsnr.ı va unırlannı gtSsteren fc»DtSKt BULMACANDf COZOfC »IOLDAN SAĞA: Tomurcuk. 3 Bm. Kimet. 3 Peyk. tu> ÛO 4 KİTymstfV. 6 ıhüil Gs b tt Goç 7 E z v e t . 8 Ol». tzam. 9 Ar. Tela. Ğ ' TepMme. I Oleik. Zor. 3 Mayna. XI. 4 Kemlyet 5 R a . t E 6 Ciiîas. T ü l . 7 ünjut zA. 8 K»d!goıü. S Toksç. fcîi. 1 Cumhuriyet Sahibi: Cuıniunyet Matbaacıîık ve Gazsîecilik TJİ.Ç. adjna ,.,... NADtR NADÎ Genel Yayuı Müdürü HASAN CE>UL MüeEsese Müdürü EMINE UŞAKLIGtL Vazı İşieri Müdürü OKAY GÖNENSfN Basan re Vayan: Cumhuriyet Matbaa^ılıic ve Gazetec:ük T A.Ş. Cağaloğiu, Türxoca~ı Cad.: 39 41, Posta Kutusu : 246 ÎSTAVBIT, TEL.: 20 97 03 BüîlOLAK: tt ANKARA : Konur Sokak 24/4, YEMISEHtK. Tei.: Î7 58 25 17 58 66 Idare: 18 33 35. • IZ>ltR: Haüt Zıja Bulvan No.: 65 Kat: 3. Tei.: 25 47 09 13 12 30. • ADANA: Atatürk Caâdesi. Türk Hava Kurumu t*bsm Kaî: 2. No.: 13 Tei.: 14 550 19 731. TAKVtM »O VÎSAN (981 Göne» Og!e IkfaKU Akşara anyonız. 54755 SVâea randevu almalanricaclunur. ADMAH Dbader*