Katalog

Cumhuriyet 2 OLAYLAR VE GÖRÜSCErV Bu derece ve kademenin 2422 sayılı yasayo eklı Gösterge Tablosundakı karşıtı ise, (gösterge) 747 dir 1982 yılındaki Katsa/ı artısı resmen yayınlanmadığı icın. derevi görmeden pacaları sıvamıyalım ve vürürluktekı 25 katsayısı uzerınden hesabımıza devam edelım 747X25X % 60 = 11.2O5 lıradan % 2 Hastalık Sigortası prımı tutorı olon 224,10 TL. düşelim ve 2.500. lıra tSosyal Yardım Zammı» eklıyelım, böylece sıgortalutır* Yaşlılık Aylığı: 13.481. lira olocak ve üc ayda bir elıne net olarak 40.443. lira gececektır Insan ne denlı akıllı olduğunu kabuı etse yme de hesabı yalnış yaptığmı sanıyor... Basından oğrendığimze gore, Bakonlar Kurulu, katsayıyı 30'a yukseltme prensıp korarını benımsemış bulunuyor ıseC 747X3OX % 60 = 13.446 lıradan % 2 Hastalık Siçortası pnmj 268,92 lıra düşelim ve (Sosval Yardım Zammı da memurlarda olduğu gıbı) 3.500. lırava vukselırse ounu da eklıyelım: 13.446. 268.92 + 3.500 = 16.678 lira olabılır ve üc aydo oır eiına net olarak 50.034. lira gecebılır. 3 ARALIK 1981 OSYAL Sıgorta mevzuatına ilgi duyan tltiz «Cumhuriyet» okurlarından aldığımız uyanlardo. son yazılanmızda. Sosyaı Güvenlık Hukuku ıle ilgili yasalarda teknik acıklamalara gırrreksizin. geneldeki sorulara değindiğimiz sitemle belirtilmekte ve 8 3.1981 tarıhınde Resmi Gazetede yayınlonmış bulunan 2422 sayılı Yasaya göre. işci emekıı aylıkları nasıl hesaplanmoktadır? Hıc olmazso bari sız rakamlı örnekler vererek bizleri aydınıatınız.. denllmektedır Sorunları genelden değerlendırmekte kendi oçımızdon ceşıtlı nedenleri olmoklo berober. elbette bu uyarılara en az okurlar acısından katılmomak olası değildir Ammsanacoğı gibı. 3 Mayıs 1979 tarıhınde, bu Eütunlarda. «Yeni Hesapla Emekli Aylığı» boşlıklı bir yazıyla, 2167 sayılı Yasa ile getirilmiş bir değişiklık sonucu. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasında arap sacına döndürülmüş Yaşlılık Aylığı hesabını elimlzâen geldığince basite indırgeyerek anlatmaya calışmış idlk. O yazımızda, tam yedi adet matematik işlem sonucu ancok oriaya cıkarılabilen Dir aylık hesabınm. her kültür düzeyindeki sıgortalının aklını karıştırarak huzursuzluk yarattığını, sosyal güvenlık Idealine ters düştöğünO anlatmaya çalışmış idik. Üzülerek soylemek gerekirse, 2422 sayıiı Yaso, bu karmaşıklığı düzelteeeği yerde bir kat doha artırmıştır. Demek yakın gecmişten yeterince dars alınmamış olmalı ki. henuz ateşı soğumamış bir uygulamonin gırdabından kurtulamadan bir dığerinın anaforuna tutularak yenıden Doğuşulmayo başlanmıştır. Her neyse, bız yine usumuzun erdiflınce bir sadeleştirme yaparak bu yeni yasoyo göre oyiık hesabını sayısal örneklerle anlaşılır duruma getirmeye çalışalım. Fakat, yıns de. iş bu yazıyı sabohları erken saatlerde okumanızın daho yararlı olacağını da ööutlemeyi unutmayalım. S Emekli Aylığı Hesabı 2422 SAYÎLI YASAYA GORE IŞÇİLERIN YAŞLILIK RININ HESABI BİLMECF HALÎNE GEL1VÖŞTİR. AYLIKLA Cumhuriyet Sahibi: CumAunyet ve Gazetecıük TJV.Ş. adına NADÎK NADt Genel Yayın Müdürü „ HASAN CEMAL Müessese Müdürü EMtVE CŞAKLIGtL Yazı İşleri Müdürü OKAY GÖNENSIN Basan ve Tayan : Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik TA.S. Cağaloğlu Türkocağı Cad. 39^11 Posta Kutusu: 246 tSTANBUl TEU : 20 97 03 BÜROLAR: • ANKARA: Konur Sokak 24/4 YENÎŞEHİR Tel. • 17 58 25 17 58 66, Idare : 18 33 35 • İZMİR : Halit Zıya Bulvan No : 65. K a t : 3 Tel.: 25 47 09 13 12 30 • ADANA: Atatürk Caddesı, Türk Hava Kurumu t s Hanı. Kat: 2. N o : 13, Tel.: 14 550 19 731 TAKVÎM S ARALIK 1981 tmsak Güneş Ogle İkindi Akşarn Tatsı 6.23 8 06 13 04 15.28 17.41 19.19 Selâhattin TURLA SHA. Oğretım Üyesi 8oyımına göre aylık oranı: A 1981 yılmda %70 olacaktır. B 11.1982 tarihmden sonra ise. yert: yasa ıle ındirılmıs esas aylık oranı olan % 60 dan, ilgılınin 55 yaşton eksık her tam yoşı ıcin %1 oranında indırim yapılacağından (5545=) 10 yaş Icin %10 indırim gerekecek ve %60 oranı böylece % 50'ye düsecektir Aynı yasa. bu kez 1 1 1982 tarihinden sonra 5000 gunden fazla her 240 gün icin de %1 artış getırmiştir. Orneğimizdekı (74005000=) 2400 fazlo gün scryısı ıcin %10 oranında ek yopılocak ve bu oran (%50+%10=) %60 olarak hesaplanacoktır. Aylık oranlarınm bulunmasındon sonra, bu Slgortolının, göstergeslnin tesblti gerekmektedlr. Bu göstergeleri, konuyu daha fazla karıştırmamak icın. şimdilık, 1981 yılmda emekli olacaklar için SSK'nm hozırtamış bulunduğu «1 ve 2 numaralı Gösterge Tesbit Tablosu Kitabı»ndan, 1982 yılmda emekli olo caklar icln de Nisan/1981 Türkİş Dergisinde yoyınlanmış bulunan 2 numaralı tablodan [0 eslnlererek soptayacağız. Bu yıllarm kazanclar toplamı 480 CCO. TV. olup, ortalamo kazanc (480 000/41 12u.000 lıradır 120 000. lıralık ortalama yıllık kazancın SSK'nm 2 numaralı Gösterge Tesbit Toblosundakı yeri: 3'üncü derecenin 10'uncu kademeSidır Bu aerece ve kademenin 2422 sayılı Yasaya eWı Gösterge Tablosu (Ek Madde 1)'ndeki karşılığı İse (gösterge) 741 olacaktır. Büyuk ycnet'Cüerın de ifadesıyle, enflasyonun azgmi'ğma, hayat pahalılığının yükselmesıne rağmen 1981 yılmda katsayı değiştirılmemış, 25 olarak bırakılmıştır. Buna göre: 741 x 2 5 x %70=12.967.50 TL. Yeni yaso ıle emekli işcile % 20 oranında Hastalık Sigortası finansmanına Katılmak zorunda bırakılmışlardır. Bu yüzcen emekü aylığından Hastalık Sigortası pirlmi olarak 259.35 T L duşülecek ve 12 703,15 liro butunacaktır. Aynı Yasayla 'Sosyal Yardım Zarnmı» bir diğer emekli deyiml ilg cyakacak zammı» 1.75C . lıradan 2.500. lıraya vül'selt' l rrıştir. Buna göre sigortalımızın voşlıliK aylığı: (12.709 J 2.500) = 15.209. llro olacak ve böylece üc ayda bir net olarck 45.627, TL gececektır. Ve günümüzün hoyat koşullan lcinde de bu pora ıle gül gibi gecinecektlr... B Aynı sigortalı, 1981 yılındaki yüksek kazanclarım da hesaba katıls.n ve daha yüksek maaş alayım diye, 1/1'1982 tarihinden sonra işınden ayrılıp yaşlılık aylığı talebınde bulunursa: 1981 yılı prime esas kazanc tutarları toplamı da 225 000. lıra varsayılırsa: Sigortalının işten ayrıldığı tarihten önceki 5 takvim yılının kazancları; 1977, 78, 79, 80 ve 81 yıllorı ıcin toplom olarck 705 000. lira, ortalama yıllık kazancı da (705 000/5) 141.000. lıra olacoktır. Bu ortalamo kazancın Türk iş Dergisındskı (1981 yılı ıctnde taban ve tovan ücrette değişıklik olmodığı kabul edilereıO yeri: 3'uncü derecenln 12'ncl kademesi savılccoKtır. Sonuç Okul sıralannı anımsatan bunca sıkıntılı hesap ışlemınden sonra bes cn lıraliK bir aritmetik hata yapmış ısek, af ola sevgilı okurlarımız. Bakanlar Kurulumuzca tDjrdüncü Beş Yıllık Kalkınma Planmmızda yer verııen ılkeler doğrultusunda. 24/10/1981 tarıhli ve 8/3463 sayılı bir Kararname hazırlanmıştır. cTürk Mevzuatınm Yonet'm. ve Yenıden Düzenlenmesı Projesının Uygularra Esasıarı»m belırleyen bu Kararname başiığına yakışacak bir bıcimde Türk Mevzuatını /emden düzenierken, yasalanmızın buna benzer hukumıerinde, Türk Vatandaşının ve uyguloyıcısının daha kolay içınden cıkabıleceğı, ınsanımızo her yonden güven veren uygar bir modelı benımsesın. Sonra da sokaktakı yorgun ınsanımızo bakıp neden hep catık kaslı oiduklarına şaşıp durmayalım. Cünkü calışan ınsan'arın günlük yaşamı ıle bu den1' yakındarı ılışkisı bulunan bir yasanm ani jkur . yazar, kravatlı, dıplomalı kesimımızde b;le zor anıaşılıyor ıse, onların, bövle daha nıce anlamsızlıklor icerisinde gülümseyecek zamanları kaflnamıştır do ondan. (1) Nıson/1981 Türk İş Dergısi »2422'ye Gör e Yaşlılık Aylığı» O Nuri Tekman Göstergeler CCumhuriyet 1 3 3 1 O 3 ARALIK 1931 Gazi Hz. Bulgar Başvekilini kabul etti ANKARA 2 Bulgar Başvekili M. Muşanol Cenapları ve refakatlerindeki zevat bu sabah saat dokuz otuzda hususi trenle şehrimize gelmıştir. M. Muşanof Cenaplan, ıstasyonda Başvekıl îsmet Paşa Hz. ile Hariciye Ve kili Tevfik RUştü, Parti Umumi katibı Recep Bey lerle Hancıye Vekaleti er kam tsrafından karçılanmışlardır. Askeri müfrezeler resmi selamı ifa etmiş ve mızıka Bul;;ar mıllı marşını çalmıştır. tstasyonun iç ve dış tarajında biriken halk konuk Eaşvekili şid detle alkışlamışlardır. M. Muşanof'a Başvekil Paşa Hazretlen ıle Hariciye Ve kili Tevfik Rüstü Bey ve refikalan Hanımefendiler naraına da Madam Mıı şanof'a birer buket takdım edilmiştır. M. Musan of, Başvekil Îsmet Paşa Hz. ıle bırlikte dogruca ikametgahma tahsis edilen Ankara Palas Oteline gıtmişlerdir. M. Muşanof bir müddet sonra Meclıs Reisi Kazım, Başvekil İsmet Paşa Hazretlerini, Hariciye Vekiltnı ayrı ayn makamlannda zı>aret etmiş, bu zjyaretler iade olunmuştur. Mısafır Başvekil saat dörtte Çankaya'da Reısıcumhur Hazretleri tarafın dan kabul edilmişlerdJr Bu mülakat iki saat kadar sürmüştüT. Geoe. İsmet Paşa Hz. ta rafından şereflerıne verilen ziyafette İsmet Paşa Hz. ve M Muşanof tara ündan karşılıklı dostane nutuklar irat, edilmiştir (5OVlOnCE) Aylık ve Üç Aylıklar Yukarıda yaşlılık aylığı oranlarını hesapladığımız slgortalı: Aylığı ısteğinde bulunduğu ve Işten ayrıldığı tarihten önceki primi ödemlş son 5 takvim yılınirt sıgorta primi hesabına esas tutulan kazanç tutarları topıamı en yüksek olan 4 takvim yılına göre bulunacak ortalama yıllık kazanc esas alınarak göstergesl tesbit edıleceğinden. son 5 yılın prıme esas kazanc toplamlan da: 1980 yılı ıcin 190 000. TL. 1979 yılı icin 120.000 TL. 1978 yılı icin 95 000. TL. 1977 yıh icln 75 000 TL. 1976 yılı icin 65.000 TL. vorsayıldığı lakdirde. en yuksek 4 takvim yılı 1977, 78, 79 ve 80 yıllorı olacaktır. 1.1.1982'de yürurluğe girecek o!an değişlk 61. modde, aylık oranlarını %70'den %60'a duşurduğüne göre, örneklerimızi: (A| 1981 yılında Yaşlılık Aylığı Istağinde bulunacaklar. (B) 1.1.1982'den sonra crylık isteyecekler ve son günlerdekî haberier üzerine (C) 30 Katsayısına göre yapılocak hesaplar icln ayn ayn ocıklamak zorunda kalacağız. Örnek erkek sîgortolımızın 45 yoşındo ve 25 yıllık sigortalılık süresinde ftakvlm süresinde) toplam 7400 gün Malülluk, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaiarı primi ödemış bulunduSu var Aylık Oranları HfiVIR OKTAY AKBAL Libya'dan Cizgiler: II BRAHİM blzl oldı kentl gezdirdl. Yapı şlrketlerlnde birinde calışan bir şoför arkadaş. Yaş elli. Gelmlş buraya. yaşamını yenıden kuruyor Bir otabüsü var. raış. Gümuşhane'de; sonra tşı bozulmuş. Şimdl 150 bln lira aylık alıyor. Sorun, bu paranın Türkiye'ye en kısa, en nızlı bıçimde gönderilmesk Bu dert hertçestn ortak sıkıntısı. işcislnden mühendisıne kadar herkes buna bir çare bulmak gerekir, dlyor. Libya"da bir Türk bankasmm şube açmosı bir cözüm olabıllr, ama Libya hükümeti böyle bır şeye izin vermezrmş. Ne yapmalı da Türklerln para gönderme Işl kolaylaştırılmalı? Bunu hükümet sorumlularına bırakmok gerekıyor. Türkiye'ye en ktsa yoldan dövlz gırmesl yurdumuzun da yaranna, orda calışan yurttaşlanmızın da... Bir sokakta karşılaştığım İki şoför bir Almon flrmasmda calıştıklarını söylediler. Ayda yüz. dörtyüz Llbya dınarı kazanıyoriarmış Yani yüzelli bin lira... Buradaki ölcüler cok değişik. Belirli bır ucretin üstunde para kazonmak olası, omo fazla calışmakla... Şlmdi Libya'da yüzden cok Türk firması var. Sezci Türkeş. Cevahir'ler, KozanoğluCavuşoğlu, Tokaş, daha başKalon... İclerinde aldığı işi bitirenler az. Pek çoğu daho Işin başında. Llbya hükümetinden aldıkları avansları h/l kullanarak, zamanında, hatta daha da önce iş^ bitirmeleri Türk i ş adomlarının yaranna olacak. Ne var ki üc tırmanın yarı yolda kaidığını, yani iflos ettığınl söylediler, Beş para yatırım yapmadan, yalnızca Libya hükümetinin verdiği avansla iş yapmaya kalkışmak buyük yüreklillk işi... Tabti bu avonsı herkese vermiyorlar. Önemli bir Türk bankasmdan kredl mektubu getlrmek baş koşul!.. Bir firmonın şantıye6ine gittik. Yüzlerce İşci. coğu Karadeniz yöresinden koşarak karşıladılar. Sevgıyle, gözleri parlayarak... Resimler. filmler çektlrdlk. Dertlerinl dınledik Blzim Insanımız yakınmayı sevmez, ama bell! kl en büyük dert, para yollamak. Bunun oaresinl bulmak o kadar zor mu? Sayın Özal oralara kadar gıtmişken Libya yetkilileriyle bu konuyu niye görüşmemiş, bilmem. Libyo'da kesin bir ickl yasağı uygulanıyor. Tüm ülkeae mevvo suyu, şerbet, koka kotadan başka ickl yok. Aiışmış olanlar icin sıkıcı bir durum. Kur'an'da tahammur etmiş icklden söz edılir, yani şarap, blra gibl ıckılerdır yasak konusu olan. Ya rakı gibi, viskl gibl ickiler, onlar nıye yasak? Duyduğuma göre evlerde ickl üretimıne geçenler varmış. Yasaklar her zaman dinlenmiyor, insan alışkanlığı yasakları ciğnemekten, kacınmıyor. Yetkıll kişilerin büe evlerinde rahatlıkla icki ictıği söylenmekte... Biz de bir hafta icinde ancak Büyükelcimlz Sayın Mustafa Aşulla'nm evlnde viski ve şarap icmek olcnağı bulabildik. Orada da Lfbyalı dostlar ağızlafina sürmedıler bu alkollü icklleri... Libya BüvükelciliiSimiz Atatürk'le ilgili bir sergi düzenlemrş Atatürk'ün resimleri, onuncu yıl söylevinin el /azısı. belgesel fotoğraflar Arada bir de Ata'nın Onuncu vıl soylnvinin kendi sesiyle yansıtılması... Üc bucuk yıldır Libya'da görev yapan büyükelçi Aşullo, Askerl Ataşe ve Mali Danısman arkadaşlarlo Libya ve Türkiye ko nularırdo konuşmalor vaptık. Bır kac gün öncenin 'Cumhuriyet'ini mali danısman arkadaşın elinde görerek şasırdım ve sevlndım Burda Türkce gazete ve kitap bulmak olanak dışı... Sokaklarda satılan bir tek gazete var. o da Almanya'dan gelyor, hem de üc beş gün gecikmeyle Türkler bu tutucu gazeteyi okuyarak Türkiye olayianrı anlamaya calışıvorlar. Kültür Bakanlığı1 mızın Drsisler Bakanlığıvla bırlikte Libya'dakl Turklerin kültür sorunuylo HgilenTiesi gerekmektedır. Hele Milli Eğitım Bakanlığımız en hızlı b'Cimde Lıbya'daki yüz bıni askın Türk yurttasının cocuklannın eğitllmesı konusunu cözümiemelıair Bir topıantıda görüştüğümüz Libya hükümeti İmar Bakanı kl Türkiye'de Teknik Onivereitede okuduâu ve Turklere elinden geldiğl yordımı gösterdiği icin 'Türk Bakan' adı verilen Muhammed Menguş 'Bır Türk okulunun acılmasında Llbyo hökümetince bir sakınca oimadığım' söyledi I Fransa'da, m»yıs ve naziran Bylannda, mtucu Giscard d' Estaing yönetiminin başkanlık ve milletvekili seçimlerini ardarda sosyallstler lehine Itaybetmesı üzerlne, blrçok araştırmacı ve gözlemcı, Batı ülkelerinde iktisadi bunaUm ortamıyla beliren genel siyasal egılimle karşüaştırUdığında beklenılmedilt olan bu seçim sonuçlaruun nedenlerıni Incelemeye koyuldular. Çıkan sonuç lar ılgı cekici: Seçmenler, iktisadi bunaUmın yarattıgı artan işsizlilt ve buna bağlı olarak çalışanlann alım güçlerin r"e görülen goreli düşüşü kısa vadede en önemli hoşnutsuzlulc nedenı olarak beUrtmeleri ne rağmen, dana denn ve daba uzun vadelı bir bakış açısıru da hemen bunun ardından sıralıyorlar. O da, Giscard d' Estaing yönetınunin temsil ettigı toplumsal örgütlenme modeline karşı, bugüne Itadar sola oy vermeyenlerın bir kısmı nın en azından çelcimser kalarak hoşnutsuzluklannı ifade etmiş olmalan. Toplumsal yasantı üzermde Devlet denetiminl daha güçlendirmek, temel hak ve özgur luklerde göreü kısıtlamalar yapmak, uzun yıllardan berı, sınırh da olsa, yer etmiş olan yerel demokrasinın suurlarını daraltmak gibi somut ömekleri son yıllarda Fransa'da bolla şan otoriter teknokratık bu" topluma geçise karşı bilınçlı büinçsiz bir tepkiyi, sosyalıstler, segım kampanyalarada, ış sizliğe karşı mücadele sloganıyla güçlendirip, dile getirdiler. «Sol hükOmetin» başa geçer geçmez alüığı kararlar arasında agırUğı demokratik bir top lumsaı yaşam düzenine geçişın kimi köprübaşlan olabilecek yasalar oluşturuyor. Iktısadı bunalım ve işsizlikle tnucadele de kısa vadedede çarpıcı sonuçlar alınamayacağını biien hükümet, seçımlerden bnce söz verdiği üzere, «demokrasinin sınırlannı çenisletmeye» yönelik kararlan ardarda yasalaştırarak, bunlar yoluyla top lumda yeni bir hareketlilik ya ratmayı amaçlıyor. ölüm cezasının kaldınlması, polis güçlerinın keyfı davranma oianakiannı arttıran ve adalet aygıtınon dengesinı hızlandınlnuş yargı usuUen uygulayan mahkemeler lehine bozan Peyrefitte kanununun degiştirümesi, Devlet Güvfelik Mahkemelerinın lağvediünesi hukuk alanuıda ılk alınan önletnler demetını oluşturuyor. Universiteleri Mayıs ti8 öncesinde oldugu gibi profesor ve doçentlenn tartışmasız çıltlıği haline getıren ve üniversitede araştırma ozerkiigini zedeleyen yasanın lagvı, yerel yönetımler üzerindeM vali baskısım azaltan ve bundan bdyle genel oyla seçüecek olan bu organlann, göreh Bzerkliğe haız, yerel demokrasi aygıtlan olmala rmı sağlayabilecek idan reform, bugıine kadar sendikal veya siyasal çalışmalar nedeniyle ışten çıkarıianlann ıse alınması demokrası konusunda akla ük gelen önlemler arasmda. Bunlann yanında, bölge halkınm kesinlikle kendi çevrelerinde kurulmasmı ıstemedikleri nükleer santrallerden bir los mının inşaatına bır referandum düzenlenene kadar ara ve rilmesini de belirtmek gerekiyor. Çalışma alanında İse, haftalık çalışma süresinin azaltüması, 5 haftalık yıllık ücretll izin. emekçilerin isletmeyi az da olsa denetlemelenni sağlaynn organlarm olanaklarmm arttırılması. yabancı tcaçak iş çilenn dunıiilannın kısmen vasallastınlması ve geçici sözleşmeyle çalışanlann iş güven Fransa'da Sosyalizm ve Demokrasi FRANSA'DA «SOL HÜKÜMET»İN ÖNCELİKLE ALDIĞI KARARLAR ARASINDA AGIRLIĞI DEMOKRATİK BİR TOPLUMSAL YAŞAMA GEÇİŞÎN KÖPRÜBAŞLARI OLABİLECEK YASALAR OLUŞTURUYOR. Ahmet İNSEf celerinta arttınlması sayılabilir. Mecliste tek başına çoğuniu ğu elde tutan sosyalistler, son yıllarda seçmenlerinin beşte bi rini kaybeden Komünist Partisi ve ancak bazı bölgelerde sırurlı varhgını sürdüren Sol RedikaUerden olusuyor hükümet. Ancak bu koalisyona par lamento dışı sendika, demek ve küçük sol partiler gibı des tekleri de ilave etmek gerekli. «Sol koalisyon»un dayandığı demokrasi anlayısı, Mayıs 68' den bu yana gelişen yeni Iikir akımlarınm izlerini taşımakta. Yakın bir zamana Itadar, Av rupa'da toplumsal degişimi amaçlayan güçler demokrasiyi geleneksel olarak ıkiye ayınrlardı. Altyapı tabir edüen iktisat alanında, emekçilerin ış süresi tçinde yabancüaşması ve emeglrı sömürülmesüıe karşı olan mücadeleleri demokratik düzene geçişin temeli olarak ele aUrlardı. Buna karşıhk, topluroun siyasal örgütlenmeai, günlük yaşantının işyen dışmda geçen bölümlerini ilgilendiren sorunlar ise üstyapıyı Ugüendirdikleri gerekçesiyle ikinci plana itilirken ve batta bunlara, egemen güçlerin nalk kitlelermin gözlerlni boyamaya çalıştıkları alanlar olarak baküırdı. Bu nedenle de dikkatler teşhir etmeye yönelir ve şiradiden yeni düzene gecişi bu alanlarda da hazırlaya bilecek kurumlann oluşturul masına küçük gözle bakılırdı. 1970'den bu yana, Avrupa'da toplura ıçinde muhalefetin hız h bır şekilde o gune kadar dudak büküler. bu alanlarda genışlemesi, sivasal örgütlen de tutucu iktidarlara altematil ol ma olanakları ölçüsünde, demokrasi konusundaki yaklaşrmlannı gözden geçirmeye zor ladı. Bu degışımın nedenleri arasında, yeni kusakların artık ça lışma kavramına eskisı gibı kutsal bir değer olarak bakmamalan, ışyennde geçen ortalama zamanın azalması, ve belki en önemlisi. yurttaşhlc kavramının anlaşılmasında başgös teren yeni eğilimler sayılabiUr. Temsili demokrasi gereği, bel li dönemlerde kendisine danısılan ve bu dönemler dışında salt siyasal lüketici durım raa olan vatandaş yerine, bireyi etken ve kendisini ilgilendiren her konuda, dolaysız söz hakkına sahip olarak gören bu yeni yorumun bilinçli bır şekilde kitleler arasında yayıldıgı söylenemez. Ama, kadın haklan, belli konularda düsünmek veya beraber hareket etmek isteyenlerin kurdugu binlerce dernek. sendikalann gittikçe daha fazla ücretlilerin 34 saatük yBsamlarrnı ilgilendiren konulara el atmalan, bu yeni bilimin Eöstergelerini oluşturuyor. Başka bir şekilde tanımlamak gerekirse, siyasal isbölümünün yarattıgı seçmen ve poütikası kesin ayırımmın yerine, giderek her anlamda ersin yurttas olma istpmtnin vavsnıüa?ması, özyönetim kavramını işletmelerin dışına taşırarak, yaşamın tüm kstmalarma yayma ya basladı. 1970 başlannda Avrupa'da güçlü komünist partilerinin Avrupa Komünirmi olarak kendini tanırnlayan bir akımı başla^ malan demokrasi kavramının tartısmasını klasik komünist partilenn içine soktu. Bu tartısmanın temellerıni bir yandan Sovyetler Birligi'nin temsil ettiği «sosvalist» sistemın eleştırisi, diğer yandan da, o güne kadar komünist partilertnin benimsedikleri demokrasi, toplura sal öreütlenme ve devleMn ta VEFAT VE TEŞEKKÜR 25 Kasım 1981 gecesı İstanbul Fatıh'te gecırdiği bir trafık kazası sonucu cok genc yaşta yaşamını yıtirerek bizi acılara boğan değerlı varlığımız Cemal Bakırın Dlyarbakır'daki cenaze törenıne katılanlara. teiefon ve telgrafla acımızı paylaşan, bizzat gelerek bizleri teselli eden dostlarımıza, yakınlarımıza, akrabalarımıza. merhumun vefalı arkadaşlarına minnet ve şükronlanmızı sunarız. BAKIR. DÜNDAR, AY, YEŞİLGÜL, SEYİT. TOKGÖZ, ÖZCEYLAN, CAĞLAR, PEKİ2, AYDINALEV VE MERCAN AİLELERİ ADINA: BABASI. Cemll BAKIR Muhammed Mengus'o göre tTürk Libya llişkllerinde büvük qe'isme vardır Türk firmoların soyısı yuzu gecmiştır Tobruk Zaviye Binpazl. Kufra vilayetlerinde calışan firmalar önemli isisr vük'enmislerdir. Halk do Türklerle kavnaşmoktodır Hatto Türklerın bir kısmı Llbya'lı kı?lorlo evlenmektsriir> Ne var kl baslık paroları cok vükçek. bunu Türk Işcl'eri verenrvor Bu da ayn bir sorun... (Arkası 7. Sayfada) nıtnı ve ışlevlen konusundaki görüşlerin yeniden gözden geçirilmesi oluşturuyordu. Aslmda Avrupa Komünizminin, resmi olarak komünist par tilerinın merkez yönetimlerinin seçim denfreleri ısı&mda kimı kez benimsejip, kimi kez uzak laştıklan taktik ışlevsel yorumundan, kendilerini «Sol Avrupa Komünistleri» olarak tanımlayanların vorumlarım ayırd etmek gerekiyor. Bu ikincıler için demokrası konusunda Sovyetler Birliği bü tünüvle karşı bir model olusturuyor. Polonya'da geçen yazdan beri açıkça ortaya çıkan partl devletin halk kHlelerinin dısında, toplumdan kopuk nitelikleri, yakın zamanda, İspanya ve Fransa'da. parti içinde güçlenni kaybeden Avrupa Komünizmi akımının veniden dirilmesini sağladı. urnegın Katalonya Komünist Partisindekj gelenekssl Sovyetler Birliğı vanlısı çogun'.uk, îspanyol Komünist Partisi*nin son konsresine hazırlanırken Avrupa Komunizmi tezlerinı benimsedi. Hattâ. bu son konsrede, parti genel sekretert ve resmi Avrupa Komünizmi akımının ikinci adamı Carillo'nun otoriter Tjarti vönetimi VP parti için demok rasiyi zedeleyen tutumu her iki taraftan da açık ve sert eleştirilere ugradı. Polonva'daki gelıçmelerden ençok etkilenenler ise. İtalvan komünistleri. Berlinçuer, geçen yılın eylül ayında, Torino'daki Fiat Pabrikasında, patronlarla sendtka deletrpleri arasında sür dürülen sörüşmelerin, Dantzigr' de olduÇu eibi tüm işçilere açık olmasını ve böylece kamuoyu v» emekçilerin söriismelerin tüm evrelerini izlemeleri ve denetlemelerini ısrarla teklif edivordu. Polonva'da b:r kısun koınünlst partisl Uyesinln, parti içl demokrasiyi güctendirmek ama cıv'.a bsslattıkian vatay öreütlenme denemeleri ise, parti merkez yönetimlerinin korkulu rüyası. Bunun yanında, yakında Avrupa Komünist partilerinde gündeme gelmesi olanaklı olan konu ise, nartı içinde her derecede seçlnalerin kapalı oy ve serbest aday sistemiyle yapılması. Aslmda Avrupa'da demokrası ekseni etrafındaki gelişraeler komünist partilerıni aşmış durumda. Artık bu partiler yeni toplumsal degisim istemlerine bütunüyle cevap verecek ve b'jnlan tekellerinde tutacak ko numda de*il!er toplum içinde. Örnegin Italyan Radikal Partısi'nin çocuk aldırtma serbestligini ger.işletmek vpya zorunlu askerligin kaldınlması için yapmava zorladığı referandumlarda Komünist Partisi daha fazla düzen partisi tavırlan a) mak zorunda kaldı. Batı Almanya'da bunun başka bir örneği «veşüler» hareketi. Yerel seçimlerde çevre kirlenmesi sorunlannı ele alanlan n oluşturduğu siyasal platform artık bir avuç entellektü elin hareketı denemeyecek kadar geniş ve yerel seçimlerde dikkate alman bir g^iç olma volunda. Doğu Almanya'da muhalif olduğu için hapsedüen ve Avrupa kamuovunun baskısı so nucu Batıya Keçmesine izin verüen Ruaolî Bahro, Batı Alman ya'ya pelir gelmez bu ülkede gelecek vadeden tek toplumsal hareketin «yesi'.ler» oldugıınu vureuluvordu. Bu açıdan blr laboratuvar işlevı Eören Bati Berlin'ds «altrmatif» hareketin özvönetimle calışan atölyelerı kreslen ve hatta bu tw pro<elere düsük faizte kreöi saSla van bankalan var. Yannkl yazımda, denkleştirmp kopıasrndaki durum ve tunım ile demokrasi ve iktıdar sorunıınu işleyecegım. IMZA GÜNU Bugün saat 15.30 19 00 arasında Nişantaşı'ndakl AKADEMİ Kitabevi'nde ILHAN SELCUK okurlarına kitaplannı imzalayacak. Dr. MÜMTAZ TAYLAN Oc yıl okıp gitt' olümünun ardından Ayrılığm yureğlmı saran ocılnrına, ozlemierine nasıl dayanabildım yıllar boyunca. Amo güc tükenmek, yoiun sonu gorünmek üzere... Kimbilir. belki daha da once. Muhittin Taylan SANATEDEBlYAT Bir ayın en seçkin ürünlerini sunan dergi •Özdemir İnce dünyâ şıirınin ustalarından Yannis Ritsos'la konuştu. •Gençler şfınmize ne getırdıler'3 Ürünlerinden örnşkler. •GÖSTERI Şnr ve Öyku Ödülü'nün ıkincileri Haydar Ergülen ve Yasemin Okan'ın yapıtları ve edebıyat üzerıne düşüncelerî. •Neşe Erdok'un posteri •Rıfat Ilga2'ın hıçbır yerde yayınlanmamış şnrierL •"Gül Hasan" ve fıirncilıqiTniz •Oktay Arayıcı, İrfan Vdl«,ın ve lonesconun oyunları ve tıydiıonıu/ ü/f rine eleştirmeıer. GÖSTEPJdc