Katalog

Cumhuriyet 2 OLAYLAR VE GÖRÖŞLER 21 ARALIK 1981 tatürk Devrtmlerlnin «DevletçlUk» dışmda kalanları, 1950'lerden sonra demokratik rejıraın doğal sayuan hoşgorusunde enıne boyuna tartışmaya açüıyordu Herkes bu konudakl gorüşunu açiüça soyluyordu. Bazalan tartışma sırunnı aşarak ha»k kesunlerl tızerınde YL bırakabıleceklenne ınandıklan goruşlerını eylerne geçırmek üzere orgütlenıyor ve Tur kıye'nın sıyasal yelpazesınde yerlerınl alıyor lardı. Atatürk Devnmlennden yana olaalarla olmayanlar, yanındaymış gıbı gorunup en uzagında duranlar tozu dumana katıyorlardı. Sadece bır konuda, «Devletçılık» konusunda hemen herkes suskundu Tartısmak bır yana tartışmayı açmaktan büe kaçınılıyordu. Bırkao «ozgun çıkış» anrnda ters yuz edılıyor, bu kapalı kutunun değıi açüması, araıanması bıla is tenmıyordu. Acaba bu neden böyle oluyordu' Atattlrk'ün bu çağdaş goruşune neden sanıp çıkılmı yor, olumlu ya da olumsuz yanlan tartışılmıyordu? Bu sorulara gunumüzde yanıt aramak anlamsu Ulkemızın Atatürk Devletçıllgıne uza* olduğu donemdeyız Ikı yıldır ülkemızde bır başka ekonomı polıtıkası uygulanıyor Devletçuığın şu ya da bu biçımde sürdürul mesi değıl, tamamen ortadan kaldınlması düşlenıyor kımılerınce Halkınuzdan toplanan ver gılerle ve Devlet eüyle fcurulan buyuk tesıslerın, bır baska söyleyışle halka aıt tesıslerin ıkıncı kez yırıe halka satılması gıbı tlcaret ka pıtallzınının yaşamadıgı incelıkte ve nıtelıkte bır tıcaret türu seıgılenmek ıs'enıyor. 21. yuz yıla bır sanayı toplumu olarak degıl, çok ılen bir tıcaret toplumu olarak gırmemiz program lanıyor. Toplumun seçkln kesımlenne etkılı ticaret aşılan yapüıp seçkln tüccarlar >etışti nüneye çalışılıyor. Bu program ne aenll başa n h olacaktır? Ne kadar sürecektır? Bunu kestirmek mumkün değil. Ama. Atatürk'Un «Dev tetçılik» üzenne gelıştırdığı çagdaş goruşlerını ve uyguladıgı uDe\ letçılık polıtıkalannı» anımsamakta ve anımsatmakta Türkıve'mn mutlu geleceğı ıçın yarar var. A Devletcilik Üzerine 1931 1939 DONEMİ EKONOMİMÎZİN SAĞLIKU GELİŞ1VIE YIL LARI OLMUŞ, ıMAL VE HIZMET AKIMIYLA OZDEŞLEŞEN PARASAL AKLM, TUTARLI PARAVE MALİYE POLİTIKALARININ UYGULANMASIYLA GERÇEKLEŞTIRILMIŞTIR. Doc. Dr. Erdoğan SORAL A.LT.İA. Ögretun üyesı jı tlret'm artışıyla büyük pazarlara açılışın nasıl gerçekleştıreceğmı tınlu yapıtında anlatmaya çalışıyoı. Tanmla sanayiin karşılasurümasında tarımda egemen oldugunu soyledığı azalan verım yasasının sanayı ıçın geçerii olama yacafını belırtıyor Bırejın yaratıcı gucüne duyduğu guven ve ınanç kendısinı ekonomıde doğadalüne benzer b:r duzenın kurulabıleceği fıknne goturuyor. Doganın gorKemll dengeleri nı, uyumlu, gozıanıaştıncz doga duzeni ıçınde değerlendırmeje çalışıyor Doğaya duyaugu buyutt s&ygı, J. Jacoues Rousseau'da oldugu gı bl zamanla engın bır tutkuya donüşılyor Dı şandan bır kanşma, b j deneum oımadıgı tak dırde ekonomık yaşamın kendı soruniarmı pı jasa mekanızmasının eıhırlı ellerıyle çozümie yebılecegıne ınanıyor Bunun ıçın rej^bet koşullanrun varoloası yeterhdır, diyor Her su nuraum (arzın) kendi isteminl (talebınl) yaratacagı konusundakı «Say» (çalışma) yasasmı kabui etmış olması, tum gücunü uretlm olgu su üzerine yogunlaştırmasına neden Oıu>or üretıien her malın alıcı buîacagı varsayınu çaiışmaJarını kolaylaştırıyor. Bu ınançla pıyasa mekamzmasırun gorkemlı mantığını kapıLaUst toplumun gonenci uzerıne kurmaya çalıjıyor. Ne var ki, ne Rousseau'nun Emıle'ı, ne Smıth' la plyasa ekonomlsı, mutluluıdarını doga dılrenlnde bularmyorıar. Bu acımasız duzenden adeta kaçıyor ve yenı lımanlara dogru yelken «çıyorlar Çünku doğanın o sessiz duzeru ıçınde doğal dengeler oluşması kıyasıya bir savaşımı ve sonunda ne ganptır kı güçlü bır deneüml gerektınyor. Buyuk balık kuçuk balıgı, Jıüçük balık daha kuçoklennı yıyor. Pakat luç bin dburünu tumden tuketemıyor. Çünkü en güçltl yaratii ınsan; buj'ük balık «ayısı Uzerlne koydugu denetımıyle denlzler dUnyasının akıl almaz dengelerınm dogmasına neden oluyor. Doğanın obür kesımlennde de durum bundan farklı olmuyor Ekonomj dünyamızda da «Bırakınıa yapsmlar, bırakınız geçsınler» ılkesi benzer bat>ı bozukluğu doguruyor. Birey olarak aünan aKil cı kararlar, toplum duzeyınde akılalmaz bir akılsızlıgı sergıleyebılıyor. Pen nıasallannı ya şayan dev ekonomıler bır anda latlıgın, işsiziığın ve seîaletln ıçme düşetıllryor. Kapıtalızm bu bunalımlann en büyügunü 1929'da yaşıvor. Binncı Dunya Sava^ının yıkıntılannı onarmak çabasındaKi dunja kapıtalızm: kendı ıçıne ınanılmaz Dir rekâbetı ve bu nun dogal sonucu olaraK frensız b.r gelışmeyı 19251927 yılları arasmda yaşıyor Olayın par rasal sanadında buyuk spekulâtıf ışiemler yoğunlaşırken, reel kanadında bu spekülâüf 15lemlere yataklık yapan buyuk bır üretim artışı başdrindürüeü bır hızla gerçekleşıyor. Ikı kanadın bileşkesınde buyu}: fı>at duşme.en (su num, ıstemi a?ıyor) üretımm tuzîa daralması ve aıabıldığıne b:r işsızhk gdruluyor. Kapitalızm adetâ can çekışıyor Nedlr bu hastalığm reçetesı? Akıl ıçın >ol bırdır demhvor. Doğayı denetleyen insanı ekonomıde devletin dene^ lemesi gereg: uzennde karar venlıyor. Denetımsiz pıyasa raek&nızmaaı, tekellen, yarı tekellenyle şubat guneşmde enyen kardan adama benzlyor Ikıncı Dunya Savaşmı geçlrerek ancair 1950lerde d»rln bir soluk alan kapitalızm 19701ı yıllardan gtınümuze vıne gozyaşlan dökmeye baçlryor. Tüm vucudu kaplayan farklı semptomlu bu yeni hastalığa kapıtalıst dünyamn en yeteneklı heiomlen (ekunomistleri) çare anyor . Ününü yıllardır kanıtlamaya çaüşan ve bir ekonomıstten çok peygamber edasıyla davranan Mllton Friedman'ın reçeteîert bazı ülkelerde uygulamaya konuluyor Uygulamayla başıayan boşnutsuzluk ugultuian zamanla gurültüye dönüşüjTjr Bunalan Kapîtalizm Adam Smith'e Saygı Glasgow Ümversıtesınin bu ünlü billm adamı «Mületlenn Zengıniığı» adlı evrensel yapıtmın ılk bastasını 1776'da yapıyor. 1789'da ölüyor. Ekonomı bılımıne pozıtıf bılırn kımlıgı kazandıran bu buyuk duşunurun yaşacugı donem dunya kapıtalianinin önemll bır evresıne rasthyor. 13. yuzyüdan 18. yuzyılın Eonlarına kadar çok onemli bir oluşumun lçlnde bulu nan dunya kapıtalızmı, büyuk sanayı devnmı nın dogum sancılannı çekmektedir. Smıth, gelışmeıeri duîkatle gözluyor Euyük stölye sanajıınden (manifacture) fabrıka sanayıne geçışı saglayan yenl buluslann gerçeklestigı donemı jaşıyor. Yeni buluslan gerçeklestıren ve Ondokuzuncu asra ımzalannı koyan gınşımcılerı hayranlıkla ızlıyor. Onlarla dostluklar kuruyor. Çagın, büyuk sacayı çağı olacağını se«nüyor. Sanayıde ışbolumu ve onun yarataca Ekonomide Atatürk'ü Anımsamak TUrkıye az gelışmlş bir ülke . Ax gellşml? Ulkeıere ozgü sorunlan olan bır ıllke Hastalığı 1923lerden beri hıç degışmıyor Hastalık gelışmlş kapltcJıst ülkelerde goruleıun tam tersı bır çizgide yürüyor. Ellısekiz Cumhuriyet yılında 19311939 devletçllık donemı dışında günümüzün sevilen deyımıjle bır üretim seferberlıgı yapamıyor. Topıam uılep (ıstem) toplam arzın (sunumun) üzennde yurüyor. Bunun doğal s o nucu fiyatlar genel düzeyınln süreklı bir biçunde trtması, enf.asvonla bırlıkte >Bşanması o r. Muataf» E m a l ürettoıin artınlmaaı lçin Cumhuriyet'in ilk kuşak uzmanlannın sozlennı uzun uzun dınlıyor. «Bırakınız yapsmlar, bıra ianız geçsinler» dayor.. Devlet denetımint en a za ındırıyor. Devıet ancak özel kesımın gıremeyeoeğı alanlara gırer, yapamayacagı işlen ustlenır dıyor Bu lıberal pohtıka 1923'ten 1929'lara değın suruyor . Sonucu şu ya da bu değıl ken riısı değeriendırıyor. Toplum olarak katlanılan onca ozverıden sonra ulaşılan noktamn tam bır başansızlık olduğu saptanıyor Artık devlet ıstedıgı her alana gıremlecek, toplumun yararına gorduğu her işı ustlenebılecektır. Başanlı 19311939 donemı yaşanmaya başlanıyor 1933 yılında Türkıve Cumhunyetı'mn Bınnei Beş YıUıs Sanayı Plânı hazırlanıyor ve uygulamaya konuluyor. Bir yandan ekonomik ve sosyal alt yapı yatırunlan hızla gerçekleştırllirken fdemıryollan, lımanlar, enerjı \b) öte yandan Bes Yıllık Sanayı Planınm kapsamına glren ve tamamı devlet tarafından gerçeklestirilen temel sanayıler bes grupta toplanıyor • Mensucat Sanajıı 'Pamuk, kendir, yün) • Maden Sanayu (D°mır, sonııkok, komür *ure\leri, bak.r, kukurt) • Seluloz Sanayı 1 (Seiulor, kigıt re karton, suni ıpek) • Seramık Sanayıl (Şişe, eam ve porselen) • Kımya Sanayı: (Zaç yağı, klor. sudkostık, superfosfat» Beş Yıliık Sarmı Flanı Oaşan ile gerçekJeştınlmiş ve Turk ekonomısinde gunumüzde de ağırlıkiarı yaasmamayacak Iktısadl Devlet Teşekküllerının en guçlalerı o donemae kurulmu4>tur Beş yıl ıçmde gerçeıüeştınlen büyuk atılımlann Turk hal.«na kazandırdığı onemli bılgı, alt yapısı olmayan, sermaye bırıkımının gerçekleşemedığı, gırışımoı kadroıann bulunmadıgı bır eüonomıde deviet elıyle bu atılımlann başanlmış olmasıdır. Beş yıl Ribi kısa bir lamanda devlet tasarruflanyla ulkenın alt yapısma önemlı kptkılarda bulanulmuş, jenı aülımları surdurebüecek çenç kadrolar topıuma kazardınlnuştır 19311939 donemı Turk ekonomısının saglıklı gelışme jıllan olmuştur. Mal ve hızmet akımıvîa dzdeşleşen parasal akım tutarlı para ve malıye polıtıkalarmın uygulanmasıyla gerçekleştınlmiştir Butun bu atılımlarm tnalı ve moral yüku Turs topııununu oluşturan sosyal sımflara ve ara tabakalara adıl bır bıçımde aktarılabilnuş. «Özverıde adalet» ilkesine ozen.e uyulmaya çalışılnııştır Bızım anımsadığımiî Atatürk DeTİetçıhgı budur. Acaba bir gun bu pohtıkaya donulebılır mı' Türk toplun?una kıvanç veren bu gorkemlı baîanlar tekrar sağlanabilır mı' Bu sorulan yanı'layabilmek ıçın yasadıgımız donemle o aonemı, uç temel kurumu ele alarak karşılaştırmak ve o\Iece bır değerlendırmeye gıtmek serekır. Bunlardan b^rıncisi o günku ve bugunkü Türkıye'n n dış ekonomik ilişkileridlr. Ikincisi banka "iistemimiito bugünü ve dunudur Uçüncüsü devletçılık dönemının dış ticaretivle bugünun dış ticaretidtr. Bunlar ırdelenmeden ve bu üç temel kurumda benzer koşullan yaçamadan bır sey soylemek olanaksızdır Savas Kokuları Yıl 1936... llkokuldoyım. Ş.şlı Harbiye orasındoVI Holaskör Gazl nln kaldırımındon oaddeye bakıyorum Bır bölük yü»< başı yuruyüş kolunda geçiyor. Çoğu gobeklenmış Hepsınin omuzunda yedl onda dokuz capında pıyade tüfegı var. Marş soyluyorlar: fOlmek var, var, var, Donmcfc yok, yok, yok. Döner is«k biz, Nomus bize or oisun.» Ayazağa'ya tatbıkata gîden «KcmaM Tahsth bfrUğının »ubayları bunlar. Birlncı Dünya Savoşı lclnd» Harbiye'de öflrencıyken cepheye gönderllmlsler. lclertnde babam da ^ar Babom önce Şark, »onra Surfye cephelerinde görev almış; Mütareke'den sonra kuvayt Millıyeye katılmış, duzenll ordu kuruiunca Uşak'a atamnış. Yedı yıl suren kanlı bır seruven... Savaş bitınce ne yapsın bobam? Eninde sonunda Harbiye'de öflrenlmi yarıda kalmış bır subay değll mi7 Jandarmaya gecmış Bu kez de haydl Anadolu'ya: Polu da, Çamlıbel de eşkıya kovalamaya... Ve sonra yarım kalan oğrenımını tamamlamak ıçın omuzda plyade tüfegı yayan Ayazağa'ya: lölmak var, var var, Dönmek yok, yok, yok...» 1915 te cocuk yaşto cepheye gönderllen bir Insanın 1936'dakl suretı gozumun onunde Şışlı Tüneı araeında ışlıyen tramvaylar Pangaltı kavşağında durmuşlar. Yorgun yuzbaşılor rapraprap yuruyorlor. Köşedekl Ha/layf PastahaneSının vıtrınlerı buğu^onmış Salonda çukulatalı pasta ve cay kokusu • Savasla bcrış birbınne benzemez Savaşta cok lse yarayan bır kışı belki barışta cevresıyle uyum safllayamaz Çunku savaşin yaraları k şının bedenınde iylleşse bıle ruhunda kapanmaz. Bu yoraları sarıp cevreyıe uyuma gırmek sanıldığınca kolay değıldır Hele oğrencılık yıllarında cepheye göndenlen bır ınsanın eksikliklerını sonradan tamamloması, boşluklarını doldurmasr cok zordur Okul sıralarında savaşa olılan babam ve arkadaşla'i cepheden donup barış O'tamında yaşamaya başladıklarında bırdenbıre yenı gercsklerle tonışmış sarsıimışlardı Ölmemışlerd! sakctkınmamışlordı b rer gazl ıdıler; ama barışta yaşamoyo yeterırce hazırlıklı değıllerdı Savaş oyle bır canavardı kı pencesınden sağ kurtulanı da elınden bırakmıyor, olumune dek ızlıyordu. • Yırmıncl Yüzyılda dunyayı kasıp kavurcn ıkl buyuk savaşın olulerını hıc düşundunuz mü? Yuzde 90'ı genc olulerdı. İkıncl Dunya Savasmao 38 mılyon ınson converdı Aln.anya 5 mlyon, Polonya 6 mı'/on Sov/etler 17 n Iyon Inalltere (somurgelerle b'rlıkte) 421 b n, Fransa 535 bın (330 bını sıvıl) ve ABD 300 bı n kışı yıtırdı Amenka B rıncı Dunya Savaşında da 1 O bını has6 talık yüzunden) 114 bln olu/le defterı kapatmıs. üstelık her ikı harpte savaş ekonormsıyie buyuk atılımıar yaparak kazancn cıkmıştı Ucüncü Dünya Sovaşından kunse kazanclı cıkamıyacak. Danışma Meclısl csavaş durumunda Harp Okullarının eğitlmlne aro verme yetklsınl Genelkurmay Başkanına veren yasa» tasarısını onoyladı Gozetelerde bu haberı okuyunco cocukluk anılarımo döndüm. cağrışımlora kapıldım Eğer bir savaş cıkarsa ve yurt savunmosı gerektlrırse kuşkusuz her yaşta ve başto herke» üstune düşen görevi yopacaktır; Harp Okullarındakı oğrencıler de gec mistekı büyüklerl gıbı cepheye gıtmeye hazırdırlar Ve savaş kokuları sarmıştır dünyamızı Dıleyelım kı sağduyu Insanlığa egemen olsun, savasın tutkusu yenne korkusu sorsın bılıncleri .. OKTAY AKBAL HflVBR Evlât Acısı Üstüne •Oğlnm öldfl. Artık Cumhuriyet Lisesl t den nıye aldüar diye sormınorum. Artık Daniftay karsnın niye gctatermelik uyguladılar dıye sormuyorum. Axtık niye ıl dışuu Kutabya Tavşanlı Tunçbilek köyüne sürdüler dlye sonnu>orum. lazdığım ınekluplara, dllekçelere niye yanıt vermedller dlje «ormuyorum. Artık öğretmen olin eşünle beni ayn ayn yerlerde çalıştır»rak aUemizl niye bolduler dıye •onnuyoruoL» Üsküdar Cumhuriyet Lisesı müdUrlUgünden âiınıp, îstanbul'da bır ortaokula, oradan da Kütahy»'yB atanan Haml Karsh'run durumunu daha bnce soz konusu etttuştlm. Bır dramdı yaşanan . Ikı hasta çocuk ve ayn ayn yerlere atannuç lki dgretmen anababa... OJullanndaa biri böbrek makineslndeydi, bıri de felçll... Böyleyken aylarca acı çeâti K&rsh aüesi. Yazılar, düekgeler para etmedı. OlacaJc olan olda. «Oflum yok artık. Aydınlık ynnniınmnm tatlı umudu toprak altında» diyor KarsU... «Oğlont Sldükten •onra eşımle benl Ankara'y» at*dılar» dıje yazmış mektubuna ex olarak. BakanUkta iyı, anlayışiı, acuna duygusuna gaolp bir yetkill çıkmıs, oğlunu yıtıren anababayı Ankara'da bırlejürmlyl Bu da bir şeydır. Demak iıle ae bır carun gitmeal gerekUymi9 bu yanlışiıgın az çok dazelmesı lçin, «On yaşmdakl oğlam, benlm böbreğımle kurtulabilecek olan oğlum, canrm evlâdım oldil. dıye ne denli yakıaaa bo», tdtık boş! . Ben yazar olarak gorevıml yaptım sanırnn. Ylne de mekrubu okurken gozyaşlarııru tutamadım. Neye yarar gözyaşı? Bir boşalmadan, bırazcık ferahlamadao başka .. Sonra acı, daha güçlü bıçımde çokecektır tepenlze .. Nıye bır takım sorunlan durmadan ylneılyoruz? Nıye sagduyu ve ıyıruyet ışıgmda dusünmeye, duymaya çalışıyoruz? Bundan lşte, bundaa... Acüan azaltmak, gideres ortadan kaıdırmak, gerçek ulusculugun gereti olduğundan .. Düstum Alı Saraçoğlu'ndan da yenl bir mektup aldım. Yırml bir yaşındakı oglu Must&ta Sadt'üı güpegünduz sokak ortasında olddrülmesındcn bu ya&a tüm yaşamııu acüarla, cınayetlene savasıma veren bir baba.. Bedrettın Comert'le, vurulmasından bir gun Once Dü Kurultayında karşılaşmış. Cdmert, ona başsaglıgı dılemış ve «Oldünnek neyi değiştlrir neyi çöter bir bliseler bunu» denuş. O gun ben de Comertle konuşmujtum, resımler çekürmışuk bırııkte, hattâ Prof. ut. Berke Vardar yenı makınesı ıle fılme de çeknuşti bu sahneien «Oidurmek ne>ı değiştlrir?» diyen genç adam oır gun sonra olduruleceku Baba Saraçoglu, «Musta/a Saclt'i yltirisünlzin kırk sekizıncı ayındayız. Daha buiunmadı katillert. Mnstafa oisa, oz acımasızüklaruun ıçinde yltlp tükenalnler dlye bağışlardı ODİarı. Anası ile ben, füzel bir inaam yok ettikleri, erdemli bir duşunceyı »öndürdükleri lçin bagışlajamıyoruz kan dökucülerı. Kan dolrüculeruı bnlnn> ınalaıı, ortaya çıkartılmaJan yolunda harcsmadıinnıs çaba kalmadı^» diye yazmış.. £v!at acısı hıç bır şeye benzemez. «Bans bo aotyı çektırenler de acı çeksinler, ama evlât acısı deflL» Karfr ıı'lar, Saraçoglu'lar, daha başkalan... Oyle çok U oglunu, kızını son yıllann kanlı terorüne kurban verenler, ya da kıyınkar, sürgunler yuzünden böyle acılara ugrayanlar . Böylelenni avutucu sozler »öylemek bile tatsız bır ıştır. Hatta çırkındır. Hami Karslı bir «üre Once oana yolladığı mektupta hasta oglunun Ankara Hacettepe hastahasesinde bobrek makınasmda oldugunu, eşlnın de başında bekledıguıı yazmıştı. Kendısl de öteki hasta oğlunu îstanbul'da bırakıp KUtahya'daki görev yenne gıdecektı Yetkılı mercüere gönderdlği bir meKtubun kopyesıni de bana yollamıştı. O mekrubu ben de yetiulı kışııere gondermeyi dusündUm, ya da Dir yazıda 5ayınlamayı, ama kıml zaman bazı konularda direnmek •ers sonuçlar venyor Hem Karslı da bu isi yapmıstı. Yetkılı mercaler gereğinı yaparlardL Ama geç kaldüar bu ışı yaymakta. îş ışten geçtı «Yuz yıl yanar Köz düser yfla yıl yanar Se. nin de oğlun ölse Yüreğln yuz yıl yanar» der bır Doğu ağıtı Böyle agıtlar bır raKildı mı somnek bümez. Çünkü acılar eş, acılar zaman Ustü, acılar her zamanda, her donemde aynı ağırlıkta... Soz geüp bir yere dayamyor. Yazmskla, söylemekle olumlu bır çozüme ulaşümıyor. Karamsarlık bu yüaden artıyor Babaların, analann, eşlerin, evlatlann aasına dayanmak zordur Hele sürekli bu tür acı mı acı gerçeklerle karşı karşıya kalan bizlerin durumu daha da zor. u kez kcnjya, 12 Eylül oncesı Ccsyol çuvenlık hukukunaî yopılmış olon bır y 1 k 1 m 1 onlataraK gırmek ıstiyoruz. Yıne böyle cKaaın hoklarıı jzerıne bol konuşmalı bir yıl | SİGORTALI İŞÇILERİN KAZANILıdı. Toplantılaı cuzenlenıyor, MIŞ HAKLARINI KORUMAMIZ GEKasaba yoneticiSınden parti lofçısına, Parlomento üyesınREKİR. BU KONUDAKİ YANLIŞLIden dernek cıgırtkanlarına kaĞIN, 1982 BAŞINDA SOSYAL GÜctar bangır bangır nutuklar C«VENLİK BAKANLIĞINCA DÜZELkilıyor, şıırle' okunuyor, bayramlık sioganlor serglienıyorTİLECEĞİNİ UMARIZ. du Çünkü, 11 mayıs 1976 tarlhlnde 1992 soyılı bır yosa kabul edılmiş, bu yasanın 2. mod desıyle, henüz 50 yaşını dolpek seslerl çıkmamıştı Beikl gından yararlcnmok lçin. 18 durmamış kodın sıgortalılor da de kodınlar lcın getırllen bu yıldan berl, 20 yıldon berl ve20 yıllık siireae, en az 6000 lutufkdıiıgo ve bonkörlüğe göl ya 25 yıldanberl slgortolı bugün calıştıktan sonra emekllge düşurmek Istemedller veya lunmak ko$ul!arı yer almaktay e ayrılma olanağına kavuştuumursamadılar dır. rulmus oluyorlardı Böyiece ko Sen rnlsin önemsemeyon, bu Bu koşula. Sosyal Sıgorta dın ışciler, 20 yıllık sıgortalılık sureslnde 5000 gün ,yanl kez de, aynı durum eümlemn sözlüğunde «elgortolılık »ureslı denilmektedır va 506 sayı13 yıl, 10 oy. 20 gün) prim başına geimez ml? lı yasanin 108 maddeslnde 8l Bu plyango da Sayin Sadık ödemış Iseler, kaç yaşında ogortalılık süresınin başlangıcı; Kıriarsa olsunlar, bundan boy Şide'ye Isabet ettl Türk • İ& Genel 8ekreter!' slgortalının, sururlükten kaldıle evlenne, cocuklarına, buloşık küvetinın camoşır tek nln Sosyal Güvenlık Bakanhğı nlmıS 5417 V9 6900 sayılı kanesının başıno rahatça döne yaptığı bı r dönemde (6/3/1981 nunlara veyo bu kanuna (506) tarlhınde) kabul edılen 2422 sa tabl olarak İlk kez calısmaya bılıyorlardı yılı yasa l!e 506 sayılı yasanın basladıgı torih olarak bellrtllHanl Türk kadınına bundan 60 moddesın» yenl bir (G) mıştlr büyük mürüvvet olamaz, bunfıkrası eklendl Durum böyla olcnco, yaşlılık dan daha sevlndlrlcl bir yasa Fıkra aynen söyle: aylıâmdan yerartanmak lcm düşünülemezdı «G• Bu moddenln uygulan SSK'dan istekto bulunanların. Boy boy manşetıer, aflızlar ınasında, 18 yasından önce 15 yıl, 20 yiı veya 25 yıllık kulaklarda resımler, gözlerl ya •artan anketleı, radyo, televız molülluk, ya9İılık ve ölüm sl slgortalılık sürelermin hesabıngortaıanna tabl olanların sl da 18 yaşındon oncekl prlm yonlorda heyecanh demecler Tarlada, bağ bahcede, fab gortolılık süresl. 18 yaşını dol ödemek suret'yle geçen sürerlkada, okuldo daırede, banka durdukları tanhte başlamış ka ler nozora al'nmayacak, klşllsda onur torpüleyen nıce ışyer bul edılır Ancak, bu tarıhten rın emeklllık programîarı, ancak o kadar yıl daha bekle lerınde ulusal üretim ıçin ça öncek| süreler ıcin ödenen rna lışmakta olan hemclnelerlnin lulluk, yoslılıkiar ve ölOm slgor mek suretlle gercekleşebllecek çolışma koşullonndon, sosyal tolan prlmlerl, prfm ödeme gün tlr. haklarından, ücret düzeylerln sayılannm hesabına dahll edlörneğln, 12 yasında slgorta den haberl olmayan, öflrenmek llr.ı prlml ödsmeye baslamıs bir gere^l da duymayon blrtokım Madde metnindekl prtmlerls •Igortalı, öıel yasamındo 37 süslü hanımefendller tarafın gün sayılan nasıl toplonır (el yosına kadar hlzmet akdlle dan, bu calıskan kadıncıkkıra ma İle armut nasıl toplanırsa) (kula kul olarak) caiışacoflını karşı duyduklcrı tözumona tay maddl hatasını »Imdlllk bir ke programlamıs yürurlOktekl yagıdan ötüru gecalen corapeız naro bırakalım. Ve bu fıkra salara güvenerek kendlnl buna yoton beyefenailer tarafından hükmünün kücuk yaslarda sl göre hozırlamıs bulunuyorsa sdylevler ceklllyordu. gortaya tabl olarak calışmaya 1/4/1981 tarlhlnden sonra, bu Hepsl hadl neyse de bu »0 ba»lomi8 bulunanlan nasıl et slgortalmm emekllllk arzuları mata arasında ufacık bir mo killyebileceğl konusu Ozerlnde blrden blre 6 yıl öteye Itllecek clddl clddl dOeunmeye devam ve köcük yaslarda calısmakkaslamc flüme gidlvermlstl. tan yıpranmıs bedenl ve yltlrll Evet, yıllar önce kazonılmıs edellm. BahM konu 00. maddenln mls umutları İle 6 yıl daha o önemll bir sosyol güvenllk hak kı 506 sayılı Sosyal Slgorta bazı fıkralorında, yoşlılık oylı ı»ver*ne sOruklenecektlr lar Yasası'nın 60 moddeslne bir (E) fıkrası eklemek ve bu fıkraya da mlnlcik bir (b) bendl lllştlrtvermek iuretlyle, kutsal bir hak (hakkı muktesep) ortadan kaldırılıvermlştl. «b 18 yasından önce gecMudur v» O o e i Sen«t Yftnetmenlj mls bulunan süreler 20 yılın MUSTAFA tKTU hesabında nazara olınmaz.ı Yıllar boyu neler yazmadık bu sütunlarda calısan kodınL V. Beethoven nmız lçin nelert ('). Nedense lcerlğl gormezllfle gellp, cilfllı baslıklarla yetln90 ArahJc 1981 saat 2000 mek onulmaz hastalıkkjnmız(GALA 1. v« 2. balkon satısa. acık) dan blrldlr. 2 Ocak 1982 saat 15 30 (Son koruer) Çalışan kodına 20 yılda stnekllllk hakkı getlrillrken, 18 yos Anceslnde calısılmıs, «Igor ÜÇ BALE ta prlml ödenmiş yıllar hlc bir karsılık gösterllmekslzln ha sır altı edllmlştlr 26 Arahk 1981 saat 15 30 Bu hlzmetler, kadınlarımıza, erken emekliye aynlma olanoğı vermedığl gıbi, bağlanacak Ferit Tüzun yaşlılık aylığı miktarını da yük seltrriyor, bır ışe yaramayan primler hic olmazsa toptan ö20 Arahk 1961 saat 2000 deme şekllnds dah| llgllıye gerl verllnotyordtı Bunun neresl kodın calışanîor lcln bir avan to| Idl, onlamosı cok zor. Biletler her gün 1000 13 00 / 14 00 . 18 00 araaı, temsil günJerl lse temsıl saatme kadar A.KM. giNedense erkek slgortalılarm şelerinde satılmaktadır. Gişe Tel.: 43 54 00 ( 71 hat) 54 veya sendlkacıların bu hak(BasıH: 25933 10185) sızlık karçısıntfa bazan olduğu glbı basıretlerl bağlanmıs, B 18 Yaş Öncesi Selâhattin TURLA Istanbul Devlet Opera ve Balesi 9. SENFONİ Boylece vıllar boyu inandığı, guvend ğı kazanılmış kutsal hakkm kutsallığı bırden DI re yıtırılmış olmaktadır Oysa, bu kışınin, alacağı emekli oylığına, kıdem tazmırta tına dayalı daha nıce hayaller| de (Bir konut sahibl olmak, eskı kırık dökük eşyasını ye mlemek, yakınlarına özenlp de alamadığı hedlyelerı almak, co cuklarını evlendirmek, elden oyaktan kesılmeden yenı özgur bır yaşam duzeni kurmak, dukkân açmak, araba almak, vs glbl) suya düşmuş olmak todır. Belkl, 18 yaştan öncekl prlm lerıne ait gün sayıları 1 1 1982 tanhınden sonra emekll olacaksa (Her 240 gün lcın yüzde 1) (") yoşlılık aylığı oranın da artış saylcyabllecekttr, amma calısmaya başladığı cocuk yıllarında o küçücük ucretlerlnden odediği pnmlerı karşılığında yorattığı ideall yıkılacak, ozlemlerf yıllarca öteye Itilmls olocaktır Çocukca yaşamın anlamını hıesetmeyenler, top »oktambac oynayıp. Ip atlamak, cem ber cevırmek gıbl çocukça özlemlerl gonlunde soklayıp, fab rıka duduğü ile zorakı işbaşı yapmanın ne demek oldugunu bılmeyenler, bu maddeye karşı gosterılen aller|ınin neden abartı'dığını an'ayamazlar. Eğer bır daha asla gerı gelmeyecek güzelım yıllar pahası na kazanılmış 18 ycş oncesl sıgortalı hızmstlerl varsa hıc değllse, gelecektekl unnutlar karsılığında katlanmayı kabullemnek kadar ınsancıl bir duygu olabıllr mı' Iş'e, 18 yos öncesi gurultusunun nederH... SONUC Sıgortalılardan bozı hesaplor sonucu boyle bir âzverl istemrken hıc olmazsa en azından kazanılmış haklara saygı gosterılebllirdı Nıtekım, 2422 sayılı yasanın kozanılmış hokları Incıten bu ve buna benzer hükümleri, bu yasanın yürürlük tarlhlnJ Izleyen sürede İlk kez Işe glrecek 8igortalılar lcln gecerll kabul edılebılir, bu onerının oktüaryel faturası, Sosyal Güvenlık Kuruluşlarında mevcut bırçok savurganlıkların yanında devede kulak kalabılırdl. 1981 yılına veda ederken, hazıranda, hazıranda diye oyva gıbi gelışen umutlar, ığdeye dânüşmeden. ışci kıtlesınin en büyük sorumlusu Sayın $1de'nın. her yurttaşın aklıno ge lebılecek bu sıradan önerl uze rınde, hıc olmazsa 1982 yasamo yılında, işçl kardeşler açısından onemle durmasında sa yısız yararlar vardır sanırız. (') 2 4.1972 Cumhuriyet cKadın ve Sosyal Güvenllk», 11.4. 1973 Cumhuriyet cÇalışan Kadın ve Analık Slgortosı», 2412.1973 Cumhuriyet f20 Yılda Emeklillk Kadına Cok mu?ı, 23.1.1975 Cumhurlyet <Ev Hizmetlerlnde Çalışanlor», 20 3.1975 Cumhuriyet tişçi, Memur, Esnaf Dullan», 27.91974 Cumhuriyet t Sosyal Guvenceden Yoksun Bir Grup», 21.1.1978 Cumhuriyet cEv İşçilerl», 17.11.1979 Cumhuriyet «Ev Kadmlannın Sosyal Guvencesi», (••) 3.12.1981 Cumhuriyet «Enwkll Aylığı H^obı», • C Cumhuriyet 21 ARALIK 1931 Vecihi Beyin konferansı Tanmmı» sivil tayyarecımız Vecihi Bey dün ikın cı konferansmı Galatasaray Lısesının konferans sa lonunda vermıştır. Konferansta mualhmler den, talebeden ve dığer munevverlerden meydana Eelen seçkin bir dınleyıcı Jctlest haar bulunmuştur Vecihi Bey tonferansma saat dört buçukta başlamı», evvela tayyarecıhgın tarıhçesinden, ıstıkbaldekı ehemmıyetinden, butün mılletlenn saadet ve selametlennı tajyarecılığe dayandırdıklanndan, tayvareain yalnı» bir harp aleti d i l en iyi bir spor ve en Galatasaray Lisesı talebeaı, mestebın gelişmesınde buyuk hizmetleri gorülen Tevfik Fıkret'in haürasını muhafaza içın mektebln bahçeBlnde blr abıde Müstarat tnhlsannm Izmir şubesi erkânından bın lOid sarfiyatı hakkında beyanatta bulunarak demıştır kı «Türkıve, mumasıli memleketlerın en az ıçki mükemmel bır nakil re ticaret vasıtası olduğundan bahsetmişur. Hatıp bundan sonra Turk medemyetını, Türk tayyarecıhğınin çok serefh olan mazısıni anlatınış, tayyarecilerimızm kahra manlıklanna aıt mısal ve hatıralan nakletmiî, bütun Turk gençugıni tayyarecıüfc meslegı üe alakadar olmaja, tajyareyı ve tavyarecıhğı sevmeye davet eylemlştir. Tayyarecı Vecihi Bey bu gun saat onaltıda Feyziati Lısesinde tayyarecilik hak kında Uçunrti konferansını verecektır vıicuda getırrr.ışlerdlr. A bıdenın uzerıne Tevfik Fık ret'ın ısmı ve eserlerinden bazı parçalar yazd mıstır. ıçenıdır Turkıve'de nüîus başma senede 600 gram lekı duşmektedır Memleket te en fazla ıçki sarfeden sehır Tzmır'dır » Tevfik Fikret için bir abide îçki sarfiyatı Cumhuriyef Sanlbl: Cumhunyet Matbaacuüc ve Gazetecülk TJ1.5 acüna NADfB NAD1 Genel Vayıjı Müdürü HAS,A\ CEMAL Muessese Müdurii E M 1 N E t i,4KUGtL Yazı îşlen MUdurtı .. . U K * Y (k)NENmN a y M : I* i Cumhuriyet Matbaacüiıt ve GazetecıCagaloeiu Turkocagı Cad 3941 Posta Kutusu: ANKARA : Konur Sokak 24/4 YENIŞEHtR Tel • 17 58 25 17 58 66 îdare 18 33 35 IZMIR: Hallt Zıya Bulvan No Ç5 Kat • 3 Tei.: 36 47 ( 13 12 3ü W ADANA: Atatürk Caddesı rürn Hava Kurumu îs Haru. Kat: 2. No 13 Tel • 14 550 19 731 T AK VIM 21 ARALIK 198] ftrindi Göneş rt*le Aksam Yatn 821 Çeşitlemeler • Denge • Gökkuşağı MİDAS'IN KULAKLARI 836 1312 15 31 17 44 19 23