Katalog

27 OCAK 1981 Cumhuriyel (§} CUMHURİYET EKONOMI SERVİSİ örklye'de enflasyonun et kılerınden kurtulmak ıste yenlerın. ellenndekı para, hanka mevduatı bıçımındekl lıkıt değerlerı, oltın, gayrımenkul arsa. dayanıklı tuketım mallan, dov z gıbı alanlo ra kaydırdıklorı gozlenmektedir Kısa adı TUSIAD olan Türk Sanaylc! ve işadamiarı DerneğTnln aylık yayın organı Gorüş dergisının kasım aralık 1980 sayısında bıldırıldığıne gore. enflasyondan kurtul mak ıçın altın seçeneğını yeğ ENFLASYONA KARŞI EN KORUYUCU YATIRIM, ALTIN T ] ı \ ı ! Cumhurîyet Reşat 24 Ayar kulce Gr. 22 Ayar bilezık GUTIUŞ Kg | Platın gramı 1979 sonu 6 700 8000 880 865 35 000 1000 1980 sonu 13400 13 700 1840 1750 48 0O0 2100 MOBİLYALAR ATEŞ PAHASI Farfc 6700 5 700 960 885 13 000 1 100 % %100 %712 %109 %102 3 %37 1 %110 leyenler, yıl sonunda kazanc lı çıkmışlardır Türk parası bir yıl ıçınde yüzde 96 9 değer kaybederken. lıstede gorulduğu gıbi Cumhurîyet altını alanlar, yıl sonunda başabaş durumo gec miş'e r , fakat «enflasyondan yararlanamamışlardır.» Kulce altın ya da bilezık alanlar Ise, yüzde 5,4 ıla yuzde 12,4 arasında kâr etmışlerdır. Dünya elmas üretiminin yüzde 85'ini G. Afrika tekeli De Beers,, denetliyor Elmas'ın gerçek bır sanayi halıne gelışi, 1860'lara rastlar. O tarıhlerde elmas'ın oykusünun bıttığıne ınanılıyordu Bre zılyadakı madenlerın tukenme sl ile Amsterdam'dakı son el mosçılar da olmeye yuz tutmuş, Hındıstan'da cıkan bazı taşlar Ise kuşaktan kuşağa gel meye başlamıştı. 1866 yılında Güney Afrika'da blr cocuk ırmağın yatağında oynarken. guneşte porlayan bır cakıltaşına rastladı Aldı. eve goturdu, kızkardeşıne verdı. Sonra, unuttu gıttı. Aylar sonra bunun 21,25 kıratlık bır el mas olduğu ortaya çıktı. Bu bulgu, Guney Afrıka'ya muozzam blr akma yo! açtt Tam kırk yıl boyunca elıne basıt bır kaz ma ve kova alan bmlerce goc men ve meceraperest, bıran on ce zengın olma umuduyla yolia ra duştu Bu akını Güney Afriko'da, Namıbya'da, Sıerra Leone'de, Venezuela da, Rusyada yenl elmas madenlerinın keşfl izledı. TEKEL Bugün dünyada her yıl 47 mılyon krot elmos uretıliyor. Bu uretımin yuzde 85'ı dev Gu ney Afrika tekeli «De Beers» tarafından kontrol edılıyor. Şır ketın kurucusu Emest Oppenheımer. Oreticl ülkelerin bu yük bir çoğunluğu ile bu tekel arasında ceşıtll sözlesmeler Imzalanmış. Buna Sovyetler Bır lığl de dahll. Tekelin kendlsl de Güney Afrika dakl madenlerlnde 14 mılyon krat elmas uretıyor. Ancak bu üretımın sadece yuzde 20"3i kuyumculuğa elvenşll nıtelıkte. Gerısl sa nayıde kullanılıyor. Guney Afrika dakl Klmberley' de günümuzde kazma küregın yerinl modern araclar almış. Yıkanan taşlar X ışınlarının altından geçlrılıyor. Elmaslar bu şekilde taşlardan ayıklanıyor. D« Beers şlrketl Orangemund da Okyanusun kıyısında yor. Petrol zengini Venezuela |eolo|ik araştırmolar lcin para yotırmayı gerıde bırakmış Bu yuzden ısteyene elmas arama |znı venyor LONDRA'OAKİ MERKEZ Elmas mabedı Londra'da Topraktan çıkartılan taşların %80'ı ayıklonmak, değerlendırılmek, stoklanmak üzere bura ya yoılanıyor. De Beers şırketı nın merkezı satış orgutü burada Buraya elmascılar arasında b raz da korku dolu bır saygi duyuluyor ve «sendikaı odı ve rılıyor cSendlka* son derece güclü ve otorıter Elmos plyasasının kontrolünu kesın olarak elınde tutuyor Stokluyor, fıyatları belırlıyor müşterılerı sscıyor, bun lara satacağı mıktarı ve kalıteyi tesbıt edlyor Bu konularda hıc blr tartışmayo ızın vermlyor. De Beers ın pohtıkası: Asla flyatlan düşurmemek De Beers tekeli 290 şlrket.e Iş yapıyor. Bunları beş aracı ile denetliyor. yontendıriyor. «S»ndlka»nın muşterisi olan şirketler, elmasları toptan alıyor. «Sendlka»mn ongordüğü m ktarda Tabiı istedıklen taşları kendılen Içm alıkoyuyor, ıs temedıklerınl Ise Anvers'tekı, New York'taki, Telavıv'deki ve Bombay'dakı merkezler aracılı ğı ile ya da 18 elmas borsası aracılığı İle muştenlerıne satıyorlar. Anvers'ta 7000, Telavıv'de 12.000 Nev» Yorkta 3 500 kışl traşcı, tuccar, ıhracatçı, Ith» latcı vs. olarak bu sektörde calışıyor. icıne kapanık, glzli, kaynaşmış bır dunya bu ve % 95'i musevl Israil'dekl elmas borsası, 10 milyar franklık blr iş hacmlne sahip. Bu, Israll bütcesın n dört te blrine eşıt Israıl her yıl 6 milyar franklık elmas ihraç edl yor. Alıcılann coğunluğu, Arap şeyhleri İŞ BÖLÜMÜ Elmascılığm dünyadokl çe» çıtlı merkezleri arasında blr lşbolümü var En büyük taşlar New York'a gid yor Anvers daha kuçuk ama guzel taşlan alıyor Telavıv karışık taşlarla uğraşıyor. Hındıstan'da Ise 300 000 klşl en küçük ve klrt' taşlarla uğraşıyor Bunlarin Avrupa'da ışlenmesl rantabl olmu yor Nevv York'ta 110 dolar olan Işcılık ucretı Hındıstan'da, Bom bay'da Ikı dolara kadar duşüyor. Bombay da bırcok Ince işt çocuklar yapıyor Elmaslar pa zarda satılıyor Elmasın traşlanması blr rlskı gerekt riyor Blr elmasın değerı, ağırlığına, rengıne, sofltğına ve traşına bağlı. Bazen ağırlıktan kctzanmak istenlrken, Bır elmascı «Tros karan bazen muazzom mlktarkirda kayıplara ya da kazançhıra ydaçabillyor» dlyor. • 73 model Anadot tamamt 350 000 Tl Telefon: 26 471627 58 75 Boyl* aö»t«ri»ll olmasa da *n ucuz otumna takımı 150 bin lira... Bir yatak odası takımı 750 bin lira dolayında Işü ÖZGENTÜRK artışılmaz Wr gercek. artık goçebelıkten kurtulup yerleşıyoruz Ev edinıyoruz, bark edinıyoruz, eşya edinıyoruz. Bızım ıcın yepyenı bır şey bu Sürekll hareket halındekj bır toplum goruntusunden durmuş oturmus bır toplum görüntüsune geçıyoruz. Durmuş oturmuşluk 1yı blr şey mi? Yokso yoğun, kırılması zor bır mülkıyet duygusunu peşınden sürukler mP Bunu zamon gosterecek ama zamana bırakmadan hemen gözleyebıleceğimiz blr başka olgu var. Goçebelıkten kurtulup yerleşık bır toplum yapısına bürünmek bize oldukça pohalıya mal oluyor. Nasıı mı? Gelın istonbol kentlnln bO yük caddeiennden bırmde bır yurüyuş yapalım Şu kısacık yolda her dört mağazadan bırmde ya mobliya, ya avlze ya da dekoratif ev eşyasi sergılenıyor. Birbirlnden cekıcJ rahat kol Kimberley'de elmaslar oyıklanıyor. Bu ılk ayıklamanın ardından elmaslar nıtel klerıne gure dağ>tılıyor.. «Sendika» denılen De Beers şırketının kurucusu Ernest Oppenheımer 1957'de Oldu arrm imparatorluğu aynı guçle surüyar. T İSRAİL ELMAS BORSASININ MÜŞTERİLERİNÎN ÇOĞUNLUĞUNU ARAP ŞEYHLERÎ OLUŞTURUYOR. BİR ELMAS MADENİNİN İŞLETİLMESİ YÜZMİLYONLARCA DOLAR YATIRIM GEREKTİRİYOR. dev blr maklnolar ordusu kul lanıyor. Oran| nehrınln yuzyıl lar boyunca sürükleyip getlrdıgı taşlan bulup cıkartabılmek JÇID, bu raakınalar kum dağları nı altüst edlyor. KALE Sırket Namlbya'nın güneyln deki bu alanı, blr kale gıbı ko ruyor. De Beers burada 100 kılometre uzunluğundaki, 50 kı lometre oenlşlığındeki bır ala nın kontrolünu tamamen üzerlne almış. Bu alanın smırlan sl lahlı muhafızlarca korunuyor.. Klmse, hellkopterlere ya da polıs kopeklerıne yakalanrrıodan bu sınırlan aşamıyor cBlr elmas madenlnln Işl»tilmesi yuz milyonlarca doiarlık yatınm gerektlrdlği ioln, slrket güvenlUt Işlnl hlc şakaya almıyor.ı Elmas hakkında kıtap yazan bır Fransız gazetscisi bunları söyluyor. Gercek ten de 1 kratlık elmas Içın 250 tonluk kayaların parçalanması ayıklanması gerekıyor bazen. Bu yüzden üretıcinln tek bir çakıl taşını bıle kaybetmok ıs tememesl, doğal görunüyor. AV Venezuella'da ise herssy, Gunoy Atnko'dakl Ilk arayıcıla rın yaptıkları gıbl yapılmoya dsvam edilıyor Çılgın bazı ma ceraperestler elmas avını sur dürüyor Bunlar ellerınde kazma kürek, gunde onyedı saat yerl kazıp duruyor Bu aianlara ulaşmanın tak yolu, guvenlığinı hiçbir şlrketm garantı edemedıği kücuk uçaklar. Gece barlarda bu elmas arayıcıları kadınlara karşılığı elmas ile odu tuklar, genls yataklar, b!blolar, cmı tabaklar porselen takımlar Yerleşık bır toplum oluyoruz yo, bunlonn hepst gerek Şımdi bu eşyaiarın fıyatlarına bır göz atalım. Sabırla, hlc şaşmadan... Bır yatak odası takımı. Güzel. cekıcı. rahat... Evlenen her cıft boyle bır yatak odasına sahip olmak ıster Fıyatı? Yedı yüz ellı bın cıvarında... Şaşırmayın, b'r yatak odasının fıyatı bu Ustelık ba zıları lcın bu yataV odası faz la llginc değıl. ucuz da Daha pahalıları. daha değışık!en, Avrupa'da yapılmış olan kjrı. Ipek örtülülerl var Bir el işlemesi yemek masosı örtüsü Güzel Dantel motlfler birblrferlne ustaca tutturulmuş Fıyatı yuz yırmı bın... Şaşırmayın Biz yerleşık bır toplum oluyoruz, flyatını ödememız gerek Şurada duran küçük porselen bır kopek Sevımli, ku cücuk. lyl cins porselen. sek sen vıl önce yapılmış. Evlmzdekj oynalı dolapta cok guzel durabıllr Fıyatı'' Gene şaşırmayın lütfen, seksen bın Evinızl güzelleştırmek \s tıyorsanız. ödeyın seksen binı, alın. Evlenmek ısteyen genc blr çıtt ıçin durum cok zor Antıkadan, modern ya da IIgınc olandan vazgeçseler blle, eh bır yatak Ister, oturacak bir kaç koltuk ıster, yemek yenecek bır masa ister. Bütun bunlar lcin en ucuzundan yuz elli bin lira bulmaları gerek. Buzdolabı, çamaşır mak(nası gıbi temel gereksimlerden söz etmlyoruz. yatacak bır yatak. oturulacak bir koltuk ıcin yüz blnler gerekll. Bu iş lcin mllyonlar harcryan lar da var. Bir evin baştan sona döşenmesl icin bır mobılya şırketlne kac llra verildl bılıyor musunuz? On ıkı mil yon iıra Bu para oturulacak bır ev ıçın harcanan para On Ikı mılyon lira Avıze ne Işe yarar^ Odoyu cevreyı aydınlatır Işıgı yumuşatır Pek| bunların dışındo nedır avlze? Biz göcebelıkten yenl kurtulduğumuzdan mı yoksa paramızı harcayacak yer bulamadığımızdan mı, avlze pek cok evde bır zengınlık gostensı .. Pırıl pırıl parlayacak avızelenn krıstaı cam kesıklerı.. Yüzlerce mumluk ampuller yanacok ve perdeler acık bırakılacak Otobusler .arabayla, ya da yaya gecenlerın avızelerden yansıyan görkemle gozlerı kamaşsın dıye Bu gözleri kamaştıran avlzeterın gercek krıstal olanlannın fıyatı, en kuçük en yoksul olanınki, Iki yuz bın civarında, ıkl mllyona kadar yolu var Avlze bul Blzlm glbl elektriğı bol bır ülkeye böyle avlzeler gerek. yüzlerce mumluk avızeler Kuzey denizinde kaybolan 2. kaptanla ilgili bazı denizcilerin iiadesi alındı İSTANBUL HABER SERVİSİ Kuzey denizinde seyrederken Iklnci kaptanı kaybolon «Ege Meltemi» gemlsının Izinli olarak Türkiye'ye dönen bazı personelınln ifadesi alınmıştır. Istanbul Cumhurıyet SavcılığV nın Isteğl üzerıne 2 Şube'da Ifodesı alınan geml süvarisl Nurettın Doruk vs Ikl denlzcl Hamburg'da liman pollsi ve Başkonsolosluğa verdıkleri ıfa deyı yınelemişlerdir. Meltem Dentzcılik Slrketı'ne oit Ege Mslteml gemlslne 18 ocak pazar günu katılan ikinc! kaptan Arlf Fırınoı 20 ocak salı ckşamı vardlyadan ındikten sonra kamarasırıa gltmış ve yenıden vardlyosı geldıği zaman tüm aramalara rağmen b j lunamomıştı. Hamburg lımanından Nııerya'va gıden gemı bunun u/erine ger1 dönmuş ve durum llma n pcllsl İle Başkonsolosluğa bıldlrllmlştır. Meliem Denlzcıllk Şırketı yetkılılerı Arlf Fırıncı'nın dışar dan sınav vererek Iklnci kaptan ehlıyetı aldığını ve ne şekılde kaybolduğuna ait herhan gı bır ipucu elde edllemedığım soylemışlerdir. «DENIZ SÖNMEZ* Yuksek Denızc !ık Okulu Me zunları Derneğı Başkanı Kaptan Metın Menteş, Girıt Adası açıklarında batan «Denlz Sönmez» gemısının kayıp 32 denızc sınden 10 gundenben h çb r şeyin bulunamamasını «esrareng z» olarak mtelemış. ancak. bunun denizcilerin yaşama şan sı aoısından ümlt vericı olduğunu soylemlştir. Kaybolan denjzcllerin ölümlerlne karar verılebilmesl icın 1 yıl beklemek gerektıği, gemlcilerın sığındıklart bır adada yaşamlannı surdOrebılecekiert de belırtılmıştır Denız hukuku konusunda calışan Avukat Tufan Menteş kayıp denizcilerin yakınlarının Sulh Hukuk Mahkemesıne yapacakları başvuru ile Medenı Yasa hukumlerıne gore gaıblık kararı alabıleceklerinl ancak bunun lcın 1 yıllık bekleme 6üresmln olduğunu söylemıştlr öğrenlldığıne gore gomi adamlarına 300'er bın ilralık ha yat sigortası, Denız Sonmez gemisl Içın de 495 mılyon llralık kaza sıgortası yapılmıştır. Atelye çıkışı 3800 lira olan çizme 11 bin liradan satılıyor insonların en büyük gerekslnlmlerınden olan gıyım kuşamın yıne en onemll bölümlerın den bıri de ayakkabılar. Ancak cyağımızın sıcak tutulmasına öncelıkle sağlığımız acısındon gerek şart olduğu bu günlerde, ayakkabı fıyatlanna bır goz atmakta yarar olduğu da bır gercektır. Muhsin KÜFELİ Bu günlerde, en fazla satılan Cizmeler Fıyatlan da semtlere gore hayll değışıklık gosterm«k te Bır çıft çızmede en çok 1500 llralık derı kullanılmakta. Dıger tum mosraflar ve atelye cının yuzde 15 net kân do eklendığmde bır cıft iuks cızmenın atelye Cıkışı 3 800 lira dolayında Bu bır ç ft çızmenın Kapalıçarşı'da satış fıyatı 4000 4 500 lira arasında, Beyoğlu ve Osmanbey de ıse f yatlar 7000 ile 11000 lira arasında değışıyor Bazı büyuk fırmalonn kendı atelyelerınde urettığı ayakkabıların, malıyetlennde bü/ük bır değlşıklık olmamasına karşın, satış surecınde buyük tutarlcra ulaşılması ıse, Ostünde durulması gereken blr konu AYAKKABILİR Buyuk magazaların hayH 6zenle düzenlenmlş vıtrınlennde baş koşeyı tutan İuks ayak kobılar ıse tartışılmaya en ocık konu Bır cıft lüks kadın ayakkabısmda kullanılan derl, 150200 santimetrekare arasın da değışıyor Bunu parasal ola rak duşunursek 500 ile 1000 TL arasında 3ir flvat cıkıyor ortaya. Atelye masrafları Işçiık g derlerı ve atelyecl net kârı do eklendığınde bu İuks kadın ayakkabılannın satış surecıne cıkma mallyeti 2 bın llra dolaylarında oluyor Fakat 5 bın 7 bın lira arasındakı satış fıyatlarını goz onune alırsak, yuzde 100'u aşan oradakı bu farkın nereden kavnaklandığm,, duşunmek, araştırmak gerekır. DÜZELTME 25 ocak 1981 tarihll gazetemizın 5 sayfasında yayınlanan «beraat» yerine laklonma» sözcüğunu kullanan mahkemenm kararı bozulduı başlıklı haberds çoğunluk koranna katılmayan tek üye olarak A. Ayanoglu'nun adı gecmlştlr Çoğunluk kararına karşı oy yazısı yazan A. Ayanoğlu değll, A Rııo Önder'dır. Düzeltlr özur dllenz. TARIM ÜRÜNLERtNİN TABAN FÎYATI EKÎLMEDEN ÖNCE AÇIKLANACAK CUMHURİYET GÜNEY İLLERI BUROSU ADANA Tarım ve Orman Bakanı Prof Sabahattm Özbek, tanmsal ürünlerın taban fıyatlarının bundan böyle ekılmeden önce ılân edıleceğınl bıldırmış, Ilk olarak da Cukurova bolgesınde ekım hazırlığı yapılan soyanın taban fıyatını 40 llra olarok acıklamıştır. Adana Zıraat Odalan Kongreslnde konuşan özbek, pomuk taban flyatınm da bu yıl ekılmeden once açıklanocağınt bildırmış. «Buna gore oturun hesabını» yopın Ya işlnıze gelır vsya bu Iş olmaz, biz bu Işln Içlndon cıkomayız derslnlz. Pamuk eklmtnden ya vozgecerslniz, yohut da bu Iş çok kâıiıdır der, çok fazla ekersinız t demlştlr. Prof. özbek. tarımda verimın en üst duzeye cıkarılabılmesi lcın üstün caba harcanması gerektığınl soylerken, toprak refor mu konusunda şunları söylemıştlr: «Tarmıı geıiletee«k, tanmın «• memleketln sesyal yapısını bozacak hiçbir tesebbusun yanında oiamam, karşısındayım. öyl« blr hukumetimlz ve öyle blr Devlet Başkonımız var W. hlçblr yanlıs uygulom<ı olomoz. Bundan yona süphanlz olmasın. Biz, uretimi ve Ihracatı ortıımaya calışırken, orta ve buyuk işletmelertn parçalanmasına goz yumamayız Işletmel*rln kuçulmesi ekonomımızi kuçultur Bunun yanmda olmak mumkun değildir. Ancak, buyuk arazı sahlbi olmus ve fakat işletmesıne sahip çıkamamış ofanlan da tasvıp etmeylz. Biz, orta da karsıyız. Acıkçası, ekonomiy* kör getlrm»yen her uygulamaya karsıyız. Kuçuk işletmelerin verlmli olduğu »oylenemez Mesela, 50 donumluk bir araziye çiftçiyi mchkum etmek doğru değildır. «Al 50 donum, bu senin, burayı bekle> dıyemeyız. Çünkü 50 donumle geclnmek mümkün değildir» Bakan, cıftcl maiları sıgortosı İle llgitl yasanmda kısa sQreda cıkarılacağını bildlmnlştlr. Bu arada Zıraot Odası Kong resınde okunan foal yet rapo runda. vergı sıstem nden yakınılmış açık ve net bır şekılde anlaşılmadığı belırtılmış yenıden götüru vergı sıstemıne donulmesı ıstenmışt r Goodyear: Lastik satış g fiyatlarındaki g artışı kabul M ettirmek = zorlaşacaktır,, = 441 ÇAĞDAŞ yAYINLARI BAŞSAĞLIĞI Arkadaşımız Barbaros GENÇAK'm babası î. Kemalettin Gençak vefat etmiştir. Arkadaşıınızın ve GENÇAK ailesinin acısını paylaşır, başsağUğı dileriz. CUMHURtYET ÇAUŞANLARI CUMHURİYET EKONOMİ SERVİSİ 1980 yılında sanayi kesımınde önde gelen sorunun «tşletme Sermayesi Yeterslzlığl» olduğu yınelenmıştır. Goodyear Uastıklerl'nce yapılan bir araştırmamn sonuc bolumünde 1979 yılının lastık sanayıl açısından guçlüklerle dolu bır dongm olduğu belırtılerek şu göruşlere yer verilmlştlr: • 1980 yılının ancak son aylarına doğru bu gücluklerden bozılan azalmışsa da optimum aonuca erlşmek sozkonusu oiamamıştır. • 198O'de kuruluşumuzda karştlaşılan en önemll sorunların başında «Işletme Sermayesl Darlığı» yeraimaktadır. Dığerlerl sırasıyla, yerli hammadde yetersizlığl, ıhracatta teşvık yetersızliğ ve bürokrotlk engeller, ışletmeyl duşuk düzeyde üretlm yapmaya zorlamıştır. Llkidite dorlığı nedeniyle pazarlamo konusunda da klml sıkıntıların oluştuğu bellrtılen araştırmada, «İmol edllen lastlklerl satabilmek glttlkce guctestnlstlr» denılmlş, şöyle devam edllmiştir• Bu durum llerde daha büyük parasal problemler« yoloçacok ve dolayısryla lastlk satıs nyatlarmdokl artısın kobulü o oereced* zoriaşacaktff. Olleğimlz, «Iblrtlğlyle, d«vl«t • Isvtren • Işçl bütünlesm«slyle, sorunlann (ısteslnden gel«rek dumlu blr gelec*j|ln piânlormı ortaya koymaktır.» BU ANILARDA OKUDUKLARINI2A OYLE SA5ACAKSINIZ KI SIZ DE «OLUR SEY DEGİL' DEMEKTEN KENOINİZİ ALAMAYACAKSINIZ'.