Katalog

CUMHURÎYET 14 EYLÜL 1980 BE§ POUJİK4 VE ÖTES! Atatürk'ü MEHMED KEMAL TI BHWBI EKONOMİ/HCARET Cumhurtyet EKONOMİ SERVİSİ Anlamak Bazı eıyeseteileF vardır, bazı oloylonn IçlnHa ve ba? ıı önemlı kışılerm ygnındo bulunurlar. oigyian ag, yanlarında bulundukları adamın da na yaptığını. ne yapmak ıstsdıgım anlamazlor Tarıhımızde Hamıdıye Kahramanı dıye anılon Hauf Bey (Orbav) bunlordan bırıdır Mustofa Kemql Paşa. bır ulusaı kurtuluş savaşını başlatmış, emperyalızms karşı dovuşuyor sıyasal ıktıdan padışahtan almış, meclısm elıne verıyar, bızım Rouf Bey de bunlardan habersız .. Rauf Bey, 3aşbakondır Wustqfa Kemal Paşa, padışahlıkla halıfelıgı bırbırınden oyırmak ısvyor, Onu çağırıyor »Ne dersın Rouf?» «Aılem de. babam da, ben de padışahın lyılığinl gordük, ekmegını yedık. korşı gelemem » Bır dıplomatg da Rauf Bey şunları soylemeiaen eekınmemıştır «Padışahın iyılıklerınm anısı hölâ fcommda yaşıyor Benım odeyım halıfeya ve sultana bağlı kalmaktır. BunIgrsız Turkıye poker» O zaman Rauf Beye şunları sormak gerekırdı «Bre adam, na dıya Anadoiu harekeiıne katıldın' Na dıye emperyalızma karşı savaşanlarla bırlıkte oldun? Ns dıya u'usq| ırade dsmek olan meelısın Ankara'da top lanmasına nza gosterdın? Ne dıye bu meclısm verdığı Başbakanlık görevını kabul ettın''» Bunu. o gunlerde kımse sormuyor. Ama aklmdan gecırenler vardır Bunların başında da Mustafo Kemal Paşa galir Poşo, sultanlığı halıfelıkten oyıraeak ya, buna karar vermıştır ya, Rauf Beyf çağırır «Halıfs ile sultanlığı bırbırınden ayırıyoruz Meclıs'te bunu deslekleyen bır konuşma yapacaksın'» Aynı sozu sultan yanfısı elan Kazım Karabekır Paşaya da söyler. Kestırmes' budur Her ıkısı de, Msclıste kürsuye cıkarlar ve sultanlığın halıfelıkten ayrılmasını bemmssyen bırer konuşma yaporlor Rouf Bey. su/tgn|ığın halıfalıkten ayrılmasını destekleyen konuşmayı yapmakla da kalmaz bugüngn uluso) blr bgyram olarak hsr yıl kutlanmasını onenr Paşa. özel bır konuşmosında Sovyet dlplomatı Arolofa, «Boyle dgvranmalorına cok şaştım, bu odamlorda kışılık yok* der. Sultanlığın va halıfelıgin birbirmele» eyrılmosmdcm sonra bır konuşma yapan Mustafa Kemal Paşa mebuslara şunları soyler «Egemenlık ys ıktıdar akademık tartışmalarla fclmseye venlemez. Egemenlık vs ıktıdar ancak gucla ve hatta zorla qlınır» Ataturk'e, p zamanlar Gazl Mustafa Kemal Paşa den dıği Içın boyle yazıyorum Bızım devnmcılere bır cok yolu gostermıştır Gosterdığl yontemler arasında hepsl vardır Emperyalızme ve kapitalızmg sılâhla karşı çıkmak. yobancılann buyrugung glren ve kacan padışahı dehlemek. secım/erla meclts kurmok, Cumhurıyetı llân etmek .. Muhallf partılerı de ıstemıştır . Terakkıperver Fırka ıle Serbest Fırka bg amacla kurglmuştur... Ama yanında bulunanlar anlamışlar mıdır? Her başımız sıkıştığında Ataturk'e ve Atatürkcülüğe başvurmuşuzdur Peki Atatürk o günlerın her şeyden yoksun, kapılarına duşman dayanmış Ankpra'sında başı sıkıştığında neye başvurmuştur? Kendıne ve ulusuna guvenmıştır Ataturk'ürt llkelerl vardır Bu ılkeUrln her bırl birer eylem kılsvuzudur Bu |!keler her turlu gsllşmeye açık. her turlu gsrıeılığe vs garılemeye kapalıdır Hsr başı sıkıştığında Ataturk'e boş vuran, fakat guçlu Iken Atatürk ılkelerım yadsıyan siyasetçıler bızl bugunlere getırmıştır. Her zoman soylerım Bır daha soyliyeceğım Atatürk. bılınen teorılerden hiç bırmm yanında değıldı Ekonomfde. devtst kapıtalızmınden yana ozel sektorla bırlıkta ışla j\n yurutulmesfnı ısterdı Ama bu demek değıldı kl sosyalızme de duşmondı Her ıkı teorıyi da kendı yerlerıne kordu Atatürk'ten sonra gelenlerdır ki, ismet Paşa, Celal Bayar ve otekıler kendılerıne gore, kendılerı lcm bırar Ataturkçuluk gelıştırmeye calıştılor Bundan oturu de saf Ataturkçuluk yozlaştırıldı Ulkenır» geçırdığı bunalım ekonomlktır Borca dayanon ve ozel sektore oncelık tanıyan bır model yıllardır Izlenmıştır Kalkınamadığımızın Ataturkculukten uzaklaş tlğımızın bır sımgesı de bu degıl mıdır' Her yanı ıle yozlaşmış, ozunden ayrılmış bır sosvolo|ik ve ekonomık yapıyı Iskender ın kılıcı ıle Gordıyom duğumunu keser gıbı kesebılırsınız Amo ekonommm yapısı değışmedıkçe modelı acık secık ortaya konmadıkça, bunalımlar sılınmez Ekonomık bunalımlar bır koro tohtoya tebeşırle yazı/mış cızgıler değıldır Buna lımlar yaşamın ıcınden, yaşamın kendınden gelmektedır Sıyesetta Ataturkçuluk yapmak çogu kışlye zaman zeman kolay gelmıştır Ama ekonomıda Ataturkçuluk en zer olanıdır, coğu kışl goze aiamamıştır Bundan oturü sıyaset Ataturkculuğu kolay yapılapılmış, ekonomık Ataturkçuluk coğu kez yopılomamıştır Sanırım, Ataturkçulügun en tehlıkelı yonü burasıdır Siyssal Ataturkçuluk yaparak, ekonomık Ataturkculuğü ufiutmak. ya da gormszlıkten gelmek... Vanf bır donem başlıyer Bızım gıbı bır cok sıyasal olaylara tanıklık etmış yazorların bu donemı kendı koşullan ıcınde gozlemssı kuşkusuzdur Adı Ataturkçuluk olduğuna, Ataturk'un özuna donulecegıne gore, Atatürk donemını gormuş bır insan olarak gozlemımız soglam dayanaklaro dayanacaktır Her şeyden onca Ataturk'un kımlığıni, na yaptıgını na yopmak ıstedığmı. nelerın yapılmasını ısternedıgıni cok tyi tanımlayabılırız Tehlıkelı olan, Atatürk ve Ataturkçuluk adına yanlışlıklar yapmaktır Bundan, kendı lerıni çok güclu sananların da özenle cekınmesı gerekır' Tahvil ihracı sürekli artıyor, ancak satış aynı biçimde düşüyor Cumbariyet EkenomJ Servlsi SOB ha/taiarda, şırket tahvıllennm «ıhraemın» surekjj olarak arttıgj. ancak buna karşılık satışlannın da ajnı sureklılıkle durakladıgı gozlenmektedjr Sanayı kesımı, yıhn başından bu yana uygulanan sıkı para pobtıkasından buyuk zarar gormuş ve fınansman gereksmımlennı karşılayabılmek amacıyla olaganustu boyutlarda tahvıl ıhracına başlamıştır Nıtekım. 1976 yjlından toplam 1 mılyar S5a mıl yon soo bm lıra degerınde tahvıi ıhraç eden ozel sektor kuruluşlan ıkı yıllık kuçuk oynamalardan sonra <bu nalım yılı» olarak tanımladıkları 1979 yıhnda 3 mılyar 8fl2 mılyon 310 bm lıraya ulaş mışlardır 25 ocak önlemierinın akışı lçında ortaya çıkan para dar llgt surecinde, buna ek olarak transfer sıkintılannı da yaşayan ve ureUmıni düşu ren sanayı kesimı. gerekd taze parayı tahvıl ıhraçlarıyla sağlama yotunu seçmekte gecıkmemıştır Bunun sonucu olarak da yıhn ılk altı ayı sonundakı tahvıl ıhraçları 7 mılyar 793 mılyon llra gıbı yuksek bır rakama ulaşmışür CANLANMA DONEMt Tahvil ıhraçları. 1980 TürKıyesı'nde sermaye pıyaaasımn önce canianmasına, ardmdan da yaygınhk ve onennnın gıderek artmasına da vol açmıştır Bırbir) ardınca kurulan banker kuruluşlan tahvıl satışlarını yüruterek bı r yandan sanayı kunjluşlanna para kaîandırraaya. bir yandan da kendj etkinliklsrıru artırmaya başlamışlardır. Ancak, 1 temmuz bankacılıgının başlaması ve banka mevduatiarına yonelen tasar ruflardakı artış hıç olmazsa kısa donem ıçın tahvıl satışlarında hısse senetlerındekıne benzer bır duraklamaya yol açmaktadir Her ne kadar bankalar da bankerler de aralannda bır «yarışm» oldugunu reddetmekte>seler de, tasarruflann yonelışı bakımından ıster ıstemez bır yarışma ıçıne gırecek gıbı gorunınek,tedjrler Tahvıl satışlannda lugnn başladıgını belırten ser maye pıyasası çevrelerıyla ba zı sanayıcıler her ıkı tarafın da kaçınılmaz bazı sorun larla karşı karşıya kalabılecegıni belırtmektedirler. SANAYtCİNtN KAYGILARI Sanayıcıler açıaından karşılaşılacak sorunlann başında, bundan boyla yatırunlannı surdurup ııretımlennı artırmalannı saglayacak kay naklan nereden ve ne koşullarda saglayabıleceklen kaygısı gelmektedır Banka kredılenna uygulanan yuksek faızlenn yanısıra, «Özel koşullar da getınldlgını ılerı suren bazı sanayıcıler «bankası olmayan sanayıcıler kre dı alabılraek ıçın once «tevdı attan me\duata» gıbı bır uy gıtlamayı kabultenmek, ardından da yuzde 70 80 dolay lanna ulaşan kredı favlennı odemek yukunun altırıa gırmek durumundadırlar. Bu durumda, yatırımlann ve dolayısıyla da uretımın sürebılmesı ıçm davletın para basması gerek ve şarttır» demektedırler. Oysa, bu noktada ekonominın ıkılemı başlamakta tuketımı ve para arzını kısarak uretımı artırma savının an)amsulıgı belırgıaleşmektedır SERMAYE PÎYASASI NE OLUR? Igın ıkıncı yarundaysa, henuz tahvıl satışlannın kazançlı şekilde surdugunu savunai} bankerler ve dıger sermaye pıyasası kuruluşları bulunmaktadır Buyuk kentlerde tahvıl satışlannda bır tıkanıkhgm başgostermesmm ardmdaa, banker ku, ruluflan .Anadoiu'ya mmek ve koylunun elındekı atıl tasarrufları degerlendırmek» egıjımı içıne gırmışlerdır Bu ne dereceye kadftr gerçek leştınlebılerek ve başarı kazahılamazsa ne olacaktır? Sermaye pıyasastnın canlandıgı kadar buyuk bır hızla genleraesırun onu alınabılecek mıdır 9 Uzman ekonomıstler, gelınen noktanın uygulanan eko nomık polıtıkanuı yajılışjıgın dan kaynaklandıgını bır ke* daha vurgulamakta va şöyle demekteduler «Buguo tuketım tartışraasız bıçımde kısılmıştır. Ueret ve maaşlı kesımJerın eskı dur zevlennde tuketım yapabU* melen olanagı kalmamıştır. Tanm uretıcüennın bereketIj bır yıhn ardından kazaadıklan paralar ya ödenme» mekte ya da geç ve taksitla ödenerek enflasyonun torpüsune bırakılmaktadır Dıger bır deyışla «massedılmektadır » Üretım bır çok malda hızla genlemekte va DPT nın yenı kadrosu bıle bır üre tım seferberhgınden sözetmekten gerı kalamamaktadır Uretıme baglı olarak djşsatım da artmadığmdaa dovız gırdısı saglanamamakta ve buna baglı olarak da gereklı dışalımlan yapabılecek dövız bınkım! gerçejtlaşememektedır Kısır döngu burada kapanmaktadır. Ûretım olmayınca dışsatım yapılamamakta, dovlz kazanılamadıgından dışahma gıdılememekte ve hemen türauyIe dışa bagımlı bır sanayi yapısı jçuıde bu da uretımın anınlamaması noktasına dön mektedır..» UzmanJar, u?un sureden ben once kuçuk ve ardından da orta olçeklı sanayıcılerj etkıleyen ojgunun yUııı larına dogru buyük cıyı 4e etkısıne .mümkün» gorerek bakinakta va .tahvıüar sanayı keslmı ıçın son umuttur» göruşunu 6avunmaktadırlar. Oeterjan, sabun, et, yağ ve ekmek fiyatlarına yapılan zamlar İTO endekslerine yansıtılmıyor jan yanında «mekanik temiz leme tozu> dıye tanımlanan temızlık malzeHielenna de zam yapılmış, sabun fıyatı ıse 100 hradan 130 lıraya yuk seltılmıştjr Pınnç ısa agustosta fıyatı en fazla yukaeltılen temel gereksınun maddesı olmuş, 70 lıralık ortalama fıyatlar 100 lırayı aşmıştır Bugday destekleme fıToptancı ve perakendeci pi yatJarınm 10 lıra dolöylann' yasalarda yapılan araştırnsa da belirlanmesinden sonra lara gore agustos ayında de ekmek, un va makarna fıyat tenan fıyatlan yüzde 25 do lan da yüzda so oranında laylarmda artınlmıştır Deter yuksaltılmıştır Agustos ayınCumhuriyet EkoHeml Serviaj Deterjan, sabun, yag. ekmek, pırınç, makarna, un ve et gıbı temel gereksmım maddelennde ortalama yuzde 30 fıyat artışı olmasma karşm Istanbul Tıcaret Odası geçınme endeksınde *dgus tosta fıyat artış hızı yuzde I 05 e duştu» goruşune yer venlmıştır da lıkit bıtkisel yağ fjyatlan once 110 lıraya, daha sonra da lBfi 130 lıraya çıkarılm.ş, marganne de ayna oranda zam yapılmıştır Tıcaret Odası endeksınde «ev bakım harcamalan» bo lumunde yer alması gereken ydglı boya ve plastık badana fıyatlan da yuzde 50 oranın da artmimışur Kıra ve temızlıkçi gundelıklen de onemlı ölçude artış gostermıştır. Jlaç fıyatlan, doktor vlzıte ucretlen de enaz yuzde 30 arfjnlmasına karşılık zıyla» yukselan et fiyatianna da degınılmemıştjr 300 lıradan 500 lıraya dogru tırraanan et fıyatlan endeksi Artan kıtup fıyatlan, eg etkılememıstır Bilgısıne baslence ve kultur harcamalan vurdugumuz Istanbul Tıcada endekste yer almamışur ret Odası yetkılılen, endeksa Tum zamiara karşm Istanbui konu olan mal ve fıyatlan» Tıcaret Ûdası ucretlıler ge Istanbul Tıcaret Borsası'ndaçınme endeksı fazla bır degı ki tescıllarden ahndıgını bılşıklık gostermemış ve eonuç durojşlardır Bu fjyatlann top olarak da agustos ayj ıçm tancı pıyasadaki galışmelen «fıyat artış hızı gecen yıl yu? yansıttıgını belırten yetkılıde 10 7 ıken. bu yıl 1 05 e ge ler «perakandecı pıyassdan niemıştır» şekhnde bır de fıyat toplamak bızl yanılgıya gerlandırrne yapılmıştır goturur» bıçnnindo konusITO endeksınde «roket hı muşlardır. fıyat artışlan Istanbul Ticaret Od&sı endeksıne yansıtılmamıştır SBF VE BASIN YAYIN YUKSEK OKULUNDA BÜTÜNLEME SINAVLARI ERTELENDİ (Cıtmhuriyet Haber Merkezl) Sıyasol Bugller Fakultası ıla ona baglı Basın ve Yayın Yuksek Okulunda butunleme sınav larının ertelendıgı bıldırılmıştır SBF ve BYYOda sınavlann ne zaman yapılacagı yarın a çıklanacaknr HACETTEPE'DE DE ERTELENDİ # Hacetteps Ünıversıteeınde 12 eylul gunu sokaga cıkma yasağı nedenıyle yapılomıyan yabaneı a'ıl muaflyet eınovı 18 eylul gunune 1213 eylul gun lerınde yapılamıyan butunleme sınavları 1516 eylul gunlerms ertelenmıştır Hacettepe Ûnıversıtesınde 151617 eylul gunlerı yopılrrası öngorulen oğrencl programlarının 171819 eylul gunlerınde yapılacagı bıldırılmıştır • Ûrtaokul ve lıselsrde sınav, kayıtlar ve okglların acılış tarıhlerınde herhangı bır degışıklık olmadıgı bıldırılmıştır Ankara dakı ılkokullar yarın ogrenıma bqşlayacaklardır Orja derecelı okullarda butunlema, dışarıdan bıtırme va sorgmluluk sınavları 19 eylul cuma gunu akşamına kadar tamomlanmış olacqktır Orta derecelı okullar yenı ogretjm yılına 1 ekım carşamba gunu başlayacaklardır • Konya Selcuk Onıversıtesl Edebıyat Fakultesıyle Mıllı Egı tım Bakanlıgına baglı Konya Kız Sanat Yuksek Ogretmen Okulun da guz donemı sınavlannın 15 eylul pazartesı sabahı baslayacagı bıldırılmıştır Edabıyat Fakultesınde guz donemı sınavları 30 eylul Konya Kız Sanat Yuksek Ogretmen Okulunda da 26 eylule kadar devam edecektır Edebıyat Fakultesınde 1980 81 oğretım yııına 1 ekım salı gunu başlayacağı bıldırılmıştır • Anadoluhisar Gençlık vs Spor Akademısınde oğrencı on kayıtlarınp 15 eylul pazartesi gunu başlanacaktır 26 eylul cuma'gunune kadar surecek olan onkayıtlar, «ladelı Taarıhutlu mektupla» yaptlacak, ögrencılenn bızzat başvurulan ka bul edılmeyecektır Akademı Baekanı Prof Dr Celal Ercıkan. USS sınavında 350 toplam puan alan erkek ogrencılerın onkayıt yaptırabıleceklerını, bu ogrencılerın USS kımlık ve puan kortı, lıse dıplomosı nufus cuzdan suretı uc veslkalık resım 200 lıralık pcsto havalesı makbuzunu ladelı taahhutlu mektup ıle Akademıye gondermeleri gerektığını soylemıştır. Kadenne terkedılen çeşmelere Konya dan bir ornek Selçuklu donemınden kalma bu çeşme şımdı çocukların oyun alanı Su borusu bıle çekılmış olan çesmeden tabıatıyla su bıie akmamakta (Fotograf Feyyaz CANER) Bu çeşm e de Istanbul da Mahmutpaşa Camıı'nın bulunan ve halk arasmda Mahmutpaşa Çeşmesı olarak aaılan bu çeşmenın de suyu akmıyor (Fotograf. Erdogan KOSEOĞLül Türkiye'nin Halep Konsolosu Bozkurt, Ankara yakmlarmda geçirdiğı trafık TARİHİ ÇEŞMELER ONARIM BEKLİYOR Selçuklu donemınden bu yana çeşıtlı devırsel ve kulturel nıtelık f farkhhkları gos ererek suyundpn herkesın yararlanmasına olanak veren çeşmeler, son yıllarda lyıce kend] haUenne terkedılmış bulunmaktadır Yapildiklan donemienn ozelhklerını mıman ve guzel sanatlar açılanndan ıçeren çeşmelerın borulanmn büe çekıld'gı ve çevrelennın yıkıntı hahne getınldıgı gozlenmektedır Eskı Turk sanatında genel olarak mahalle ve oda çeşmelen bıçımınde a>nmlanan çesmelenn ılk ornekiennden bıruun Selçuklu dönemınde Sıvas't^ yapılan Gokmedrese olduğu ve üzerinde yaptıranm adı \e tarıhın yazıh bulundugu çeşmemn daha sonrakı çeşmeiere guzel bır başlangıç oluşturdugu be! rtılmektedır Sonrakı çeşmeier ara sında Selçuklu Saiııpata Camıı Çaşmesı (1253) Afyon Ça\ Medrese Çeşmesı (1278) ve Sıhvrıkapı Davutpaşa Çeşmesı (1485) degerlı nıteLklenjle sayılmaktadır Klasık dsvir çalışmalarınm Mımar Sman la bırlikte başladıgı ve gehştıgı bıldırılen çesmelenn bu danemdekı ornekiennden bazılannm ıse Topkapı Sarayı gınşındekı Sultan Ahmet ıçm yaptırılan çeşme ıle Patıh te Nevşehırlı Ibrahım Paşa tarafından yaptınlan çeşmj oldugru, aynea. G&. latada Bereketzgde çeşmesmın da ojmalanyia etkılı bır nıtelık taşıdıgı belırtılmektedır. Klasık uslubun yenni nsa'lardan )tıbaren Barok usluba terkettıgı ve sutunlarla suslenen bu çeşmelerm genejhkla Koska, Fatıh ve Kagıthanede yaptınldıgı kaydedılmektedır Tanha çesmelenn bazı feelll başlılarınm korunmalan, dığerlennın ıse kendı kaderlerıne terkadılmelennın, behrlı donemlerdeki tarıhsel ve mıman belgelerden bır bolümünün yokedılmesı sonucunu doguracagı ıfade edılmektedır. ÇIKTI «•OKTAY kazasında öldü Kıışları ANKARA, IOB) AnNaro Konya karqyolunda maydona gelen trafık kazasında, Turkıye'nın Surıya Holap Konsolosu Hqydar Işık Bozkurt oimuştur Kanva karayolunun 39 kılometresında meydana gelen kazada Turkıye nm Halep Konso losu Haydar Isık Bozkurt'un yö netımındekı 114/CD/049 Surıye plakalı otomobıl asın sürat nedenıyle devrılmıştır Kozoda Konsolos Havdar Işık Bozkurt, olay yerınde can vermıştır. • I D M M Akademısı geea oğretımı Makına Fakultesınoen 1978/1979 ogretım yı lında aldıgım kımhk kartımı yıtırdım Hukumsuzdür Temel TOPÇU Gastro goutte,. adlı ilacın uyuşturucu sayılmasına ilişkin karar uygulanmıyor ANKARA. (Cumhunyet Burosu) «Gasîro Goutteı adındaki rnıda ılacının morfınmanlar torafından kullanılmasım onlemek uzere uyuştgrucu madda kapsamına aiınması yolundak/ kararm bır suredır uygulamaya konulmadıgı öıldırılmeKtedır Ila cın uyuşturucu madde kapsa mına alınmosı ieln temmuz ayında Bakanlar Kurulu kararı alınmış ancak bu kararm lllerdeki saglık mudurlerı kanalıy!a eczanelere teblığ edılmesı yo luna gıdılmemıştır Su uygulamaya ılac sahıbl laboratuvann bazı etkın kışıferla bırlıkte bakanlık uzerınde yaptığı bas kı ve engellemslerın yuiaçiığı one surulmektedır. MorfınmanJarın, «Gostro Goutte» adlı damlayı ısıtıp buhar loştırarak dıbınde kalan afyo nu aidıkları va uyuşturucu olarak kullandıklan bıldırılmektedır Emnıyet Mudurlugu kayıtlarına gora uygşturucu almış krız gecırmekta olarak yakalanan pek cok klşının bu ılac ıie krıze gırdıklen saptanmaktadır. «Gcstro Goutte» admdakı İlacın uyuşturueu maada Wppsamında oldugu tum eczanalere teblığ edılırsa Ilac BOdece ozâl reçste ıla satılabılecek va dığer uyuşturucu maddelsfin satışında olduğu gıbı denetım altma alınmış olacaktır Boyla ca ılaea alışmış rnerfinmanların bu damlayı 1015 kutu bırden satın almaları onlanmış clacaktır.