Katalog

ON CUMHURİYET 10 AĞUSTOS 1980 Sermaye piyasası ne diyor ? ' V faız polıtıfcasının mall sıstecnın oracı kuruluşlorı olan bonkalarla bankerler orasında bır forklılaşmaya yol oçocağı söylene bılır mı; bu ne gıbı sorunlar yarcftabılır? TAYâMP • M I H I S o n °y |arda Iztenmekte olan Cumhuriyet sorunları yetkililerin değerlendirmelerine açıyor Katilanlar Halit SOYDAN (Yapı ve Kredi Bankası Gn. Md.) T A V A M P • Turkiye ekonomisi, son I A T M I M U . y , U a r < j a çoit ağ, r bir bunalınu yaşamakta ve bu bunalun da doğal olarak kalkınmayı engellemektedir. Bır yandan döviz yoklugu yüzünden, sanayiin yaşamsal önemdeki girdüerinin dısalımı mümkun olamazken, bir yandan da içteki para darlığı yüzünden önc« yatınmlar ve ardından da bunlara bağh olarak üretim duşmekte ve hatta durmaya yüz tutmaktadır. Ekonominin içinde bulunduğu bu durum, doğal olarak sanayi yatırımlannın temelini oluşturan kredılerin onemini bir kez daha ve artarak vurgulamaktadır. Aşılması gereken güncel engeUerin başında, tasarruflann çeşitli önlemlerle artınlması ve bu artan tasarruflann da yatınmlara kaydınlmalarıyla uretimin artınlması sorunu gelmektedir. Bu açıdan bakıldığmda, özellikle küçük tasarruflann toplanması ve yatırım CEVHER ÖZDEN : lış txr anlama var. O da şu; bızım ısmımız bankerdır. Bız odünc para vermeyız ve ödunç para almayız Bunu ayırmak lozım. Bankaların fonksiyonu başkadır; banka odünc para alır, ödunc para venr. Bızım bonkerlığımız borsada, menkul değerler borsasındo belırlı bır sıfatlar taşıyan kuruluşlar vardır Bu butunün ıcmde bır kuruluş bankerlerdır Yanı bız, gazetelerde gorduğümuz «ayda % 5 verırız. % 6 alırız» fılan gıbı ilân veren kuruluşlardan değılız. Evvela bu kuruluşlardan bı2ı ayırmak, arındırmak lâzım. Bankalarla da ayırmok lâzım. Blzım bonkakırla olan yakınlığımız nedır"> Bankalar b<r seke.yonlarını hısse senedıne, tahvıl alım • satımırta ayırabılırler Haddızotında bu bankaların yapabıleceğı bır ıştır ve bankaların daho fazla şubelerı olduğu ıçın bunu doha yaygm blr şekılde, bızden daha etkın bıcımde yapabılırler. Ama bankalar bu ışe yanaşmıyorlar. Yanaşmadıkları ıçın de bır boş saha yaratıldt. Şımdı bu ayrımı yaptıktan sonra, borsa bankerlerıne bugunku duzeyde vermış oldukları bu gelır nısbetınm nereden doğduğunu araştırmak lâzım Şımdı, pıyasada bu ışı gören birçok kuruluş var Bu kuruluşların, ben ve MENTAŞ, yanl Iki bonkerhk kuruluşunun dışındokHerin hepsı, kendı kurumlarına, kuruluşlarıno fınans kaynağı 6ağlamaktadırlar Bazı ceşıtlı uygulamaları vardır, mesela «yatırım fonu» ya da «doner tahvıl fonu» adı altında ceşıtlı uygulamaları vardır Bızım boyle bır uygulamamız yoktur Bız sadece tahvıl pıyasasında. etkınlığ nl kaybetmış olan hısse senedı pıyasasının yokolmaması icin bır aktıvıteyı saglryoruz Etkın bır rol oynamaya calışıyor ve bu etkın rolde sanoyıcıye bankalardan daha ucuz para kaynağı sağlamayı. tasarufcuya bankolardan daha yuksek gelir getırmeyı amaciıyoruz. bunu organıze edebılıyoruz. Bunu organıze ederken ne gıbı bır yöntem Izledığımize gelınce cok basıttır Bız, ıhrac edılen tahvıll dalma noksan fıyatına satın alıyoruz. Bu noksan aldığımız fıyata gore değerlendırmesınl yapıyoruz ve bellı bır hızmet pcyım da aldıktan sonra bakıyesıni tasarrufcuya yansıtryoruz. Tasorrufu atıl durumdan kurtarmak. uyutulan tasarrufcuyu uyandırmak, sanayıcıye daha ucuz kaynak sağlayabılmek içın bu ış son zamanlarda daho da fazla aktuel hale geldı Banka polıtıkası ıse farklıdır. SUNUŞ cılara aktanlması bakımından sermaye piyasasının önd e gelen kuruluşlan; bankalar ve bankerlerin önem ve etkinhklerine duyulan ilgi de kamuoyunda gıderek yoğunlaşmaktadır Gerek bankalar ve gerekse banker kuruluşlan. tasarrufçulann ellerinde biriken fonlan tasarrufçula r için kazançlı olacak biçimde ve ko şullarla toplamak ve bunları yatınmcılara aktarmak açısından birer «köprü* görevıni üstlenmiş bulunmaktadırlar. Kuşkusuz ve doğaldır ki. bu «koprü» görevi yürutülürken gözetilen temel ögelerden bırı, sözkonusu kunıluşlann da kâr etmeleridir. Kredilerin bu önemi ve sermaye piyasasında bankalarla bankerlerin işlev Mehmet GÜNÇALIKA (MEBAN Gn. Md.) sel etkinlikleri, 1 temmuzdan bu yana uygulanmakta olan ve mevduat ve kredi faiz oranlannın yükseltılme yönünde serbest bırakılmasına dayalı karardan sonra daha da güncelleşmektedir Bu gön cellik içinde bankalann mevduat toplama u bunlan krediye dönüştürmede: bankerlerinse tasanuflan krediye dönüştürmedeki uygulamalan karşılastıklan sorunlar. bu sorunlann tasarruf sahiplerine ya da sanayicilere yansıması gibi konulara duyulan ilgi de artmaktadjr «Söyleşi»mlzin temel amacı tasarruflann krediye dönüştüriılmesi sürecinde gerek bankalar ve bankerlerin karşılastıklan sorunlan. gerekse tasarruf sahipleriyle kredi kullananlann sorunlannı ve kamuoyunda sermaye piyasasına de£gin yaygın kanı ve kuşkulan hem guncellikleri, hem de geleceğe dönuk yaklasımlanyla inceleyip irdeleyebilmektır. A. Cevher ÖZDEN (Banker Kastelü A.Ş. Gn. Md.) Yöneten : Dinç TAYANÇ da. 1 temmuzdan sonra artan oranın karşılanomayacak bır yuk oluşturması nedenıyle sanaytcıyı zornması savı cok tutarlı gozukmemektedır. Bence sanayıcının fınansman ıhtıyacı üzerınde durulması gereken cok onemli bır konudur ve hukumet pazar ekonomisi model ıcınde burada bır hata yapmaktadır En pahalı kredı olmayon kredıdır. F A V A M P • S a v ı n ^ z d e n kamuoyunda blr l A Y A I M l ^ '. s o r u dolaşıyor, paramızı tahvıle yatırsak, ıstedığımız zaman cekabıl r mıyız, cektırırler mı şeklırde Ne dersınız? . Şımdl onun Icın sıze bir mlsol ve. r e y m Bılıyorsunuz bır hazlran oyı şandı Türkıye'de Bır kaosun en cıvcıvlı blr ayı yaşandı Bız mesela bundan evvel de bizım hakkımızda ceşıtlı dedıkodular vardı omo, buna rağmen gunde 50 60 bın lıralık tahvıl satıyorduk. Fakat ne zaman kı hazıran oyı geldı bu dedıkodular daha da yoğunlaştı ve bız bu yoğun safhada her gelen muşterının parasını «tık» ödedık. 1 5 mılyar lıra para odedık ama bızden tahvılinl oekenler pışman oldular Geldıler yenıden parayı getırıp tahvıl s a t n aldılar Şımdı yıne eskı günlere dondük mesela temmuz başında, 780 mllyon lıralık tahvıl sattık, bu cocuk oyuncağı değil. Ama. ağustosta zannedıyorum kl 2 mılyorı gececek Cünkü başlangıc oyle başladı Mesela bır cuma gunü 60 mılyonun Üzerlnde satış yaptık. Yanı bunlar realıte. bunlar gercek... Bir müessesede soğlomlık gerekır Satışların yanında 510 milyon da İade var Bunun olması lâzım Bir müessesenin kuvvetll olobılmesl İcin, güvenllir olabıhnesi icin, mutlaka almasım da vermeslnl de bıimesi gerekır. Aynı iştıyakla bilmesi gereklr... • Sayın Günçalıka, banker kuru• luşlarıyla llgıli olarok kamuoyunda tartışılan sorunlardan bırı de yatırım fonları Coğu kışı, yatırım fonlarının yasal dayanokları olmadığı ve hatta banker kuruluşunun ortadan cekılmesıyle tümüyle yıteceğı bır olgu durumunda kaldıklan yonlerınden kuşkuiu Bu konuda kı gorüşlerınız nelerdır? • As' 1 "'' 0 yotırım fonu uy . gulaması yakiaşiK 100 yıllık gecmışı olan bır yöntemdır Batı Avrupa'da ve ABD'de uzun yıllardır tatbık edılen rizıko azalt ma ve verım artırma yontemıdır Bu geleneksel bir finansal hızmettir. Turkiye maalesef bu acıdon cok gerıde kalmıştır. Bızım finansal sektorumuzde bırcok konuda olduğu gıbı, bu da cok gec gelışmıştır. Bizım uygulomalarımıza kadar hemen hemen hıc gorulmemıştiT. Yatınm fonu bundan ibarettır. Yalnız, tek blr kışının bize gelmesı yerıne, cok ufak kücük tasar ruf sahıplerı bıraraya gelerek. ancak daha buyük ve guclu tasarruf sahıplerının ulaşabılecekleri duzeyde dıversıfıkasyon ve verıml sağlama imkânına sahıp olabıldıkleri bır aractır. Bır de, banker kuruluşlan ortadan koyboluverırse yatırım fonları ne olur dedıydlnız. Şımdl yanıtlayayım: Yatırım fonunun teknik acıdan tarıfınde yarar vardır. Bunların kendılerıne mahsus portföylerı vardır. Yanl yatırım fonu ıçın tahsıl edılen paralar, rastgele kullanılamaz, muoyyen bır portföye tahsıs edılır. Bu portföy ışletllır. Bu bır gelışıguzel para toplama sıstemı değıldır. Gayet sıkı tedbırler altında kurulan ve yönetilen bır portfoydur ve portföy tasfıye edıldıkce, yatırım fonu küculur Yatırım fonu buyüdükçe de portföy buyur. Her zaman toplanan fonun karşısında, muayyen bır mıktar fonun türüne göre bulunur. Holdınglerle ılgılı sozlennız vardı, banker kuruluşlan açısından ya da herhangl bir kişi ocısından, orneğın sızın 10 bın liranız olsa siz gid'p tek bır şahıs şırketıne dıyelım ikı kışılık bır şahıs şırketıne mi yatınrsınız, yoksa arkasında iki ya da daha fazla cok büyük güclü bır holdıng olan muesseseye mı yatırmayı tercıh edersınız? Turkıye'de gereklı yasal duzenleme şu anda yok, bu durumda tek guvence gercekci guvence d maktadır O müessesenın arkasında kımler vardır, kurucuları kımlerdır... Sızın yanıtınızı bılmıyorufn ama ben, holdıngli bir banker kuruluşunu şımdılık tercıh ederdım. ^ a v ı n Soydan, 1 temmuz uygulamalarının Türk tasarruf sahıplerının önüne cıkarttığı bır dığer gelışme de «Mevduat sertıfıkası». «Sırdaş hesap» ya da «Isımsız hesap» gıbı adlarla anılagelen uygulamo. Bu. yasallığı ve güvenılırlığı açısından tartışmalara yolacıyor Bu konuyu nasıl değerlendmrsinız? Y u r d u â u n u z gıbı tartışma suruyor Henüz bır senteze varıldığmı söylemek icin erken Aslında yasal dayanağı 8/903 Sayı'lı Kararname'nın kendısı Bilındığı S'° daha önce ülkemızde mevduat bonosu adı altında benzet bir uygulama sürdürülmüştür. Fakat sürekli olmaian uygulamadan kalkmıştı. Şımdılerde mevduat sertifıkasının cıkarılması, korarnamede bankaların blr olanağı olorak tanımlanmıştır ve yascl dayanak do kararnamenin kendısı olmaktadır. Bunların Türk Ticaret Kanunu ve diğer bazı /asal duzenlemelerle ilışkısı acsından bazı tereddütier dıle getırılmlştir Bu tartışmanın sonuclandığım söyleyebılmek icin de vakit henuz erkendır. Bu HALİTSOYDAN: önce bankalarda dıkkatl ceken faız forklılığı, ondan sonra da sırasıyla ozel sektor tahvıllerında ve ondan sonra da devlet tahvıllerınde faiz orankırının bel rtendığınl ve uygulamaya geçıldığıni gormekteyız. Ben bankalar konusunda özetle şun!arı soylemek ıstlyorum: Faız aslında bankalar sıstemı ıtıbarıyle uygutomada en azından sısteme yeni ve büyuk oranda kaynaklar getırebılir kanısındo değılım Yanl, faız sısteml başlıbaşına, ya da faızın kendısının boşlıboşına sistemde büyuk değışıklıkler yaratabıleceğmt zannetmıyorum? Cunku faız n eskıden tasarrufla arasında, tasarruf oranıyla arasında bır organık bağın bulunduğu savı vardı Oysa şımdılerde gormekteyız kl faız oranının aeğışmesı ıle tasarruf mevduatı orasında cok yakın bır boğ bulunmaktadır Bununla ılgılı olarak dığer etkenler de dlkkoti cekmekted r Bunun başında da bence para mıktarı gelmektedır Para mıktan değışmıyorsa, marjınal tasarruf eğılımi değışmiyorsa. faiz oranını değıştırerek tasarruf mıktarı üzerınde farklılıklar yaratmak olanağı olduğunu düşünemiyorum O nedenle 1980 yılı ıcınde, yı| başından başlatılmış olan yeni ekonomık önlemler cercevesinde para arzı sınırlı gelışıyor ıken, mar|inal tasarruf eğılımının arttığını ıddıa etmek mümkün değil ıken. sadece faızln tasarruflarda büyük bır artış yaratabıleceğınl duşünem yorum'' Niteklm, blr aylık kısa bır dönemde gozlemlerımız doğrulanm ıştır. (SOLDAN) HALİT SOYDAN, DİNÇ TAYANÇ VE MEHMET GUNÇALIKA A. CEVHER ÖZDEN A. Cevher özden asorrufçu parasını bankodon c*kiyor, getiriyor bankerlik kurumuna yatırıp tahvil satın alıyor. Bankerlık kurumu da tasarrufçudan aldığı parayı goturup tahvıl ıhrac eden muesseseye verıyor. Tahvıl ıhraç eden fırma ne yapıyor parayı, ya borckırına dagıtıyor, ya ışçıye dagıtıyor Ama netıcede ne oluyor para, para pıyasada kolıyor. Yanı para gelıp de Isvıcre'ye, Amerıka'ya Antalya'ya gıtmiyor. Para yenmıyor, erımıyor . Kapıtal erımıyor, darphanede efendıme soyleyeyım, sıfıra ındırgenmıyor . Para gene pıyusadadır, mevduat ıclndedlr. Ama bankadan çıkarken şekil değiştıriyor. Vadelı mevduatsa ticari mevduata donuşuyor; X bankasındayken 8 10 bankaya birden yayılıyor. Yanı sistemln iclnde yer ve şekıl değiştlrıyor Bınaenaleyh, bankerler bankalara savaş açmış dıye bir şeyi kabul edemem ben... Mehmet Günçalıka tzjm mamullerimizin math/et v * sotış fıyatlannı ihtivo »tmektedlr faiz Yani asıl duzenleme, yapısal duzenlemedır. Sermaye piyasasının sorumlu şekilde teşvıki gerekmektedir Ve her ne kadar bız örgütlenmemış para pıyasasından memnun degılsek de, bunun bır gerçegl yansıttığını kabul etmemız gerekıyor. Sanıyorum ki, onumuzdeki aylor İçinde cok anormal degışmeler olmodığı takdırde, bu yeni faız uygulamasıyla birlıkte butun finansal pıyasamız, finansal sektorumuz bankerler, bankalar, orgütlenmemlş para piyasası daha sıhhatlı bir istıkamete gidecektır. Bu bır kumardır. Beikı tutar, belki tutmaz. Ama Turkıye'de de artık ölçulü hesaplar yapmanın zamanı coktan gectl. Belki de kumara zomnluyuz. Halit Soydan ankalarm kaynağı artık eskisl gıbi artmadığına gore, gelen muşteriye yeteri olcüde fınansman saglayamaması, pıyasayı gercekten olumsuz yönde etkılemektedır Bunu onlemek icin Dorduncu Beş Yıllık Plan'da oneri zaten yer almaktadır «Uretlme yonelık olmak kaydıyla, sanayıcıye veıilecek kredılerde kısa vadelı kredılerde, yani ışletme sermayesı gereksınimınj karşılayacak kredılerde munzam karşılık oranı tercıhli bır oran olarak kabul edılebılir 1 Bankaların sanayıcıye, sanayıcinın ışletme sermayesı gereksmiml karşılamak amacıyla vereceğı kredilerin kaynağını oluşturan mevduatın munzam karşılıgı % 35 değil, mutlaka bır tercıhli oranda saptanmalıdır. Ben sorunu şu anda «pohalı kaynak» sorunu oiarak değil, «Sanayıcinın işletme sermayesını karşılayamamak durumunda kalması gıbi» cok daha onemli bır sorun olarak görüyorum. T B B MEHMET GÜNÇALIKA: Blz bu piyasayı üo ana dllime ayınyoruz Bır bankacılık sıstemımiz var, bir sermaye pıyasamız vor, bır de bızm örgütlenmemış para piyasası dedığımlz . boşka tablrler de kultonılıyor bılıyorsunuz bır dılım vardır. Bankacılık düzenlmlz uzun blr muddet, enflasyon oranının cok altında verım sağlamak zorunda kalmıştır tasarruf sahiplerme. Bankacılık sıstemımiz, aynı zamanda sanayi kuruluşlarımızla kredi ilışkılert açısından, tamamen gerceklerle bağdaşmayan bır takım uygulamalara zortonmıştır. Sermaye piyasası ve örgütlenmemış para piyasası bır ölcüde bu gercek dünyoyo uymayan bır modelın yan etkenlen olarak ortaya cıkmışlardır. Sermaye pıyasosı zaten oldukca sınırlı bır pryasadır. Bız. Turkıye'de ıhrac edılen toplam tah vıl tutarını, satılan tahvıl tutarını eie alırsak bunun banka mevduat toplamının yuzde Vınin altında olduğunu rahatlıklo görebılınz. Nıtekım ihrac edılen tahvıllenn hepsı de bankerler tarafından satılmamaktadır. Onu da eklare etmemız gerekır. Türklye'de. enflosyonun yarottığı, sanayi kesımlnın ıhtıyaclarının yarattığı bır takım ıhtıyaclar, gayet tabıı olarak bankerlık piyasası, daha sonra da orgütlenmemış pora piyasası tarafından karşılanmaya boşlamıştır. Bu 1 temmjz uygulamalan, bır olcüde, bence daha gercekci bır dengenın sağ'anması icın tesıs edılmıştı Daha gercekci bır dengenın, kademell olsa bıle, yavas olsa bıle gettnlmesl icm tesıs edılmıştı, cünku para herhangl bır roal gıbıdır Siz, 10 lıralık bır malı 5 lıradan satmak mecburiyetinı getırdığınız zaman bır takım aracılar cıkacak, komısyoncular crkacak, sağlıksız bır takım uygulamalar cıkacak. ama netıcede o mal 10 hraya satılacaktır Ben bu acıdan, şımdl bır yorum yapmak ıcın cok erken olmasına karşın, bu 1 tsmmuz uygulamasını cesur bır karar olarak görmekteyım. Bıraz umıtIryım de... Saym özden, genelllkle Turkrye'de mevduat toplama acısından 34 büyük bankanın blr tür olıgopol oluşturduklorı söylenır. Son zamanlarda gorüluyor ki, Kastellı AŞ'nın yanı sıra bır MENTAŞ ve BIMTAŞ l!e sız de benzeri bır gelışme Icınde gibisinız. Bunu da bir olıgopolleşme olarak yorumlayabilır mlylz? ken de bütün yüku blr tek müessesenln üzerlnde yurütemıyorum. Muesseseyl yanı ışı organıza edebılmek ıcm va Türkıye sothına yayabılmek ıcın menkul değerlerm ne olduğunu anlatıp halkı bılınclendırmek icin ceşıtlı muesseler kuruyorum ve bunlar aracı'ığıyla halka vaygın bır hızmet verebılmeyi hedeflıyorum. Yoksa bir monopolleşme yok. Amacım, menkul değerler pıyasasının ne olduğunu haıko ızah etmeKtır. Bunu bankalara onerdım. Dedıır. kı, au hızmetı en .yı şekılde sız verebılırsınız. Ama hıc bır banka buna yanaşmıyor. Dıyorlar kı. bız tasarruf mevductı toplayalım lyı ama. bu pıyasa da lâzım bıze . Şımdı bir defa, Banker Kastellı zaten bugun mevcul pıyasanın % 80'ını elınde bulundurmakîadır Belkı bıraz yuksek konuştum ama % 70"'nın elınde olduğundan emınım. Çunku iade edılen tahvıllenn kımın tarafından ve ne kadar satıldığını gayet ryi bılıyorum. Bınaenaleyh. benım pıyasada monopol kurmak gıbl bır Iddıam yok. Cabomız, Türklye'dekı 50 mılyon kışının hıc yoksa 25 mılyonunun bu mevzuu oğrenmesıdır Gayem de budur, ıdealım de... Realıst konuşuyorum, sanma kı gazetecının karşısında konuşuyorum dıye... Ben bu pıyasayı kurdum, ben bu piyasayı yayacağım... Şımdı ızleyeceksınz, gelecek Bayram'dan sonra yepyenı bır sıstem gelıştırdım «Bag Bankerolık yapacağım... Canta bankerlığı yopıp Anadolu'nun en ucra koşesıne gıdeceğım. yayacağım.,. Ben troste her zaman karşıyım... T A V A M P • Saym Guncalıkla, banker kuIAYAIN*j» . ruluşlartnın da bazı holdınglerle doğrudan ılışkılerı olduğu bılınmektedır Bazı cevrelerdekı yaygın kanı, banker kuruluşlannın. bankalardan daha yuksek faız oranları sağlayabılmek ıcın, ellerinde bulundurdukları fonları, doğ rudan doğruya bağlı oldukları holdınglere kaydırdıkları ve bu holdınglerın yaptıkları spekulatıf yatırımlardan kavnoklanan bır gelırı yuksek faız ola rak dağıtob'ldıklerl kuşkusuna dayanmaktadır. Bu konudakı gorüşlerınız rtedır^ banker kuruluşunettığimızde. doğrudan doğruya tahvıl satışlarından ve bu satışlaro tavassutîan soz edıyoruz demektır. Maalesef, hıs se senedi pıyascsı son ikl senedır cok durgun Şımdılık ışierımızın % 9O'ı tahvıl piyasasına yone lıktır. Ben bır müessesenın tahvıl satışlarına aracılık yaptığım zaman, kuşkusuz ki satıg hasılatının tamamına el koymuyorum. Bu hasılatı. net otarak müessesey© aktarıyorum ve mueyyen. bır d a n SÖZ Bır komısyonu kendim İcin tutuyorum. Müesseseler de bu yuksek para malıyetı ortamında, sanırım kı artık spekulatıf kazanclar sağlayabılecek ışlemlere gırebılecek guc veya temayulde degıllerdır Ozeilıkle holdınglerden bahsettığımız zaman bunlar, buyuk sanayi kuruluşlan yoneten, buyuk çapta yatırım yapan grupıardır Nıtekım, tahvıl ihtıyaclarının da buyuk bır kısmı bu sanayi sektörüne yöneltılmektedır. Spekulatıf kazanc ımkânı Turkıye'de son zamanlarda oldukca azalmış durumdadır. Tahvıl fınansmanı, bu tur yatırımlar icin uygun değıldır " ^ c r y ı n Soydan, bu kez sıze u. 2 u n s a yıiacak bır soru yoneltmek istıyorum. Faız oranlannın serbest bırakılmasından sonra, sartayıcılerımız arasındakı yaygın goruşle, kredi faızlerının oranları % 50 hatta % 75 gıbı rakamlara ulaşmaktadır Sanayıcılenmız, bu oranların oncelıkle kuçuk ve orta olcekli ışletmelerı ve gıderek de bankası oımayan buyük sanayıcılerı etkısı altına alacağını; sonucta faız malıyetlerının de fıyatlara eklenmesıyle enflasyonıst eğılımlere yonelınecegını ılerl sürmekte, yanısıra ekonominin bankaya da banker kuruluşlarına sah p olan şırketlerın egemenlığıne gıreceğını savunmaktadırlar. Gene sanayıcılerımızın deyışlenyle. kredılerden büyuk olcüde yararlanacak olan banka sahıbı holdıngler, gıderek daha da inleşecekler, tekelleseceklerdır Bır bankacı olarak sız bu konuda neler duşunuyorsunuz' * • sınaa bır büyuk ısabet bulunduğunu, pazar ekonomisi koşullan cercevesinde kalarak vurgulamak ısterım. Eğer oynadığımız oyunun odı pazar ekonomısıyse, o takdırde enflasyon oranı ıle faız oranı arasında bır yapay, buyuk farklılığın bulunmasında ekonomı ıcın zarar olduğunu ınancındayım. Bu zararlı durum gıderılmıştır. Şöyle kı, yeni uygulamadan once bılındığı gıbi banka kredılermm faız oranları Merkez Bankası'nca tesbıt edılmekteydi Ondan da önce bır Banka Kredılerl Tanzım Komıtesi vardı. Yeni faızlerden önce, faız oranlan, net bankaya % 18 brüt muşterıye % 27.5 mertebeslnde bulunmaktaydı. Net % 18 bankaya faızın ıcınde ayrıca % 2 komısyon oranı bulunmaktoydı Net % 2 faız ve komısyon gelırinin, müstenyo % 27,5 oranında yansımasını oluşturan neden'er, faız ve komısyonta birlıkte ayrıca bır de Gıder Vergısi'nln Faız Farkı Fonu'na odenmesıydı. Müşterıys kısa vadell bır kredıyı, özendirılmiş bazı alanlar hanç % 27 5 mertebesınde yansıtması gerekırdl Bunu bır lahza, aynıylq kobul edelım. Tobil bunkır keo sin rakamlardır ve daha öncekl yasal düzenlemelerın ust sınırlarıdır Yüzde 100 duzeyınde bır enflasyon düşünün, bunun yanında % 27 5 oranında faızli bır kredi duşunün Bu daıma spekulatıf amaçla kredi talebıni yaratacaktır ve kredı alan kışı ya da kuruluş, % 27 5'le malettğı paroyı bır mala bağlayacak, bır yıl bekleyecek, yılın sonunda faız, komısyon ve Gıder Vergısı faız farkı fonunu odeyecek ve buradan neredeyse dort mıslıne yokın bır hasıla elde edeceğı ıcın (o malın satısından, yuzde 100 enflasyon olduğuna gore) bundan durduğu yerde para kazanıyordu. O nedenle de bankalara spefcu lasyon amacıyla kredı taleplerı cokca yonsımaktaydı Yeni uygulama ıle bu durum ortadan tcaldırılmoktadır ve sadece üretıme yonel k amaclarla kredı talebı bu yuksek malıyetten dolayı, artık bankalara gelmeyecektır. Çunku malıyet, % 50 dolaylarında oluşmaktadır Dolayısıyla o parayla, enflasyonun da bıraz olsun sımrlanmış ya da dızgınlenır gıbı olur goruntusunü eğer kabullenırsek, o takdırde spekulatıf talepler bankalara gelemeyeceğınden, pazar ekonomisi koşullarında ısabetli bır adım atılmış gıbı yorumlanabılır. Kaldı ki işın bence blr başka yonü de var Bankalar zaten, 1 temmuz bankacılığı öncesınde de pek parayı % 27 5 mertebesınde muşterıye satmamaktaydılar Bazı gelır getırıci operasyonlar aracılığıyla. muşterıye zaten daha çoğa mal oimaktaydı. Sanayıcılerımızın göruşlerlne gelınce; bu konuda kısacık bır gorunüşu dıle getırmek isterım. Dıyorlar kı ysnl duzenlemeîer, paranın malıyetıni yükseltecektır. Dolayısıyla ortada kücuk olcseklı sanayicıler ışletme sermayesı gereksınımlerını kar şılayamayarak zor duruma düşeceklerdır. Ben yakın zamana kadar, bankacıklık ışlevım yanında sanayicl sorumluluğu taşıyan bır kışıydım ve hatırlryorum kf, orta ya da büyuk, ya da kücük ölçekll sanayıci, üc ay once de dort ay önce de parayı banka kesimi dışında pek öyle ılen suruldüğö g>bi % 27 5 faızle bulamıyordu Soylemek istedığım şu. hangi sanoyıcıyl ele alırsak alalım, bır sanaycınin ımalat fınansmanı piyasadan karşılanmaktadır. Yanı hammaddesınl alırken, kendısıne hammaddesıni satan firmaya borc'anmaktadır Hangl sanayıcınin bılancosuna bakarsak bakalım, kısa vadeli borclar arasmda banka boreları ve coğu kez de oynı oranda eşhas boreları olarak tanımlanan pıyasa boreları ortaya cıkmaktadır. Bu borclanmanın karşılığında ayhk faiz uygulamcısı vardır Yıllarca once blle bu oran % 2'ydi y» son yıtda rahatlıkla % 3'e ulaşmıştı. Bu durum Ç f i V D A M • A s l m c l a yenl u T l / M 1 faiz uygulama TAYANÇ: değeıierm Türkiye'de yaygınlaşmamrç blr pıyosa otuşumı gözdnünde tutarak, bu plyosayı yayaınlastırmak amacmdayun. Bu omocı güdflr n