Katalog

ON CUMHURİYET 5 MAYIS 198C TİTO'DAN SONRA NE OLACAK ? T ito'nun olumü, butun dunyoyı yalnızca Ikıncı Dünya Savaşı ve sonrasının buyuk lıdenerınden sonuncusunun da olmuş olması yonuyle degıl, Tıto dan sonra Yugoslavya'nın konun unun ve bu yenı konumun dunyaya getırecekierının onemı bakımından da yakından ılgılendırmektedır. BIR TITO VARDI Hazırlayan: Dinç TAYANÇ Josıp B Tito'nun ölumü dunyanın yenıden bır Soğuk Savoş donemıne gırdığı ve hatta Sıcak Savastcn soz etmeye başladığı bır doneme raslamıştır Iranda Devrım'ın gercekleştırıltıesı ve Iran ABD ılışkıierının gergınleşmesı, Sovyetler Bırlıgı nın Afganıstan a fnlen oskerı mudahaleoe bulunması Çın H ndı'de Cın ı'e Vıetnam ve yandaşlan orasındakı gergınlıgm artarak surmesı, NATO nun Avrupa ya njk'eer fuzeler yerleştırrre kararı alması ve hepsıne ek olaraK ekonorrık bunalımın doruga tırmanmaKta oluşu bu kaygıiGrın haklıhgını kanıtlamaktadır Tıto'nun olumunden sonra Yugoslavya BaglantısızIığını koruyabılecek mıdır, yoksa, Sovyetler Bırlıgı yanlıları O nun o'umunden sonro ulkeyı Moskova'nın paralelıne cekmeye mı calısacaklardır, Sovyetler Bırlıgı hıc bır şekılde sozkonusu olmadıg'nı vurgulamasma karşın, Yugoslavyo ya da bır askerı mudahalede bulu nabıhr mı tom tersıne Yugoslavya'mn Batı ya kayması ne gıbı sonuclar doğurabılır Tıto nun olumuyle Baglantısızlar Hareketı de sona erecek mıdır'' Yukardakıler ve benzerı pek cok soru Tıto nun ölümunun dunya ıCın gercekten şanssız bır donerre rasladığını doğrulamaktadır. TİTO VE PARTİZANLARI. YUGOSLAVYA'YI ALMAN VE İTALYAN ÇİZMESİNDEN KURTARMAK İÇİN DÖRT YIL SÜREYLE SAVAŞMIŞLAR VE YUGOSLAVYA NÜFUSUNUN YÜZDE 11'İNİN YAŞAMLARI PAHASINA BAŞARMIŞLARDI osıp B Tıto, 7 mayıs 1892'de Slovenya Hırvatıstan sınırı yakınlarındakı Kumrovıc Koyu'nde dunyaya geldı Anası Sloven babasıysa Hırvattı ve aıle, her ıkı taraftan da son derece yoksuldu Ustelık Josıp gecındırmek zorunda oldukları cocukla*ının 15 'sıydı 19 Yuzyıl ın sonları ve 20 Yuzyıl'ın başları Yugoslavya'yı da kapsayan ve Balkanlar'dan Osmanlı Imparatorluğu na dek yayılan bolge ıcm en kanlı, kargaşa dolu ve geleceğı belırsız gunlerdı Nıtekım 1914 yılındo Avusturya Macarıstan Imparatorluğu velıahtı Fer" dınand bu ulkenın toprakları ıcınde kalan Saray • Bosna'da uğradığı bır suıkast sonunda yaşamını yıtırıyor ve bu olay, mılyonlarca ınsanın daha yasamlarını yıtıreceklerı Bırınci Dunya Savaşı'na yol acıyordu J Bağlantısızlar Hareketi'nin Kurucusu • TİTO, NASIR VE NEHRU ILE OLUŞTURDUĞU BAĞLANTISIZLAR HAREKETI'NE SONÜNA DEK BAĞU KALMIŞ VE HEM DOĞU HEM DE BATI BLOKLARFNDAN UZAK KALMAK GEREKTIĞINE INANMIŞTI... ÇAVUŞ TİTO Josıp Broz bu savaşa Avusturya . Macarıstan ordusunda cavuş olarak katıldı once yaralandı ve ardından da Ruslara tutsok düştu Yenıden ülkesıne donmesıyse ancak 1920 yılında gercekleşebılecektı Tıto, tutsaklıktan aslında 1917 yılında Çarlığın yıkılması uzerıne kurtulabılmış ve Büyuk Ekım Sosyalıst Devrımı'ne fnlen katılmıştı. kıncı Dunya Savcsının sona ermesınden 1948e dek gecen uc yıllık sure boyuncc Yugoslavyada yenı yenı oluşumları yaşadı Savaşa bır krallık olarak gıren ve savaştan «esıt tcplumlardan o'uşan Yugoslav federotıf topluluğu» olaroK cıkan bu ulkenın gelecegıne kım egemen olacaktı' Soruların ve bılınmezlerın yanıtı 1948 yılında gene Tıto tarafından verıldı Yugoslavya, Stalın yonetımındekı Sovyetler Bırlığı'rın «tek merkezl sosyalıst blok» polıtıkasını resmen kınıyor ve bununla da yetınmeyer&k, Batı nın buyuk devletlerıne de kata tutuyordu O gunlerde şoyle dıyordu Tıto «Dunyadakı türr buyuk ve kucuk devletler bırbırlerıyle eşıttır Her sosyalıst ulke kend yolunda gıtmekte ozgurdür» I STAIİN'LE ÇATIŞMA Tıto ıle Stalın'ın arası once soguyacak, sonra gıderek gergınleşecektı Bu soğukluk ve gergınlık, ancok Stalın'ın olumunden ve Sovyetler Bırlığı'nde yönetımın değışmesınden sonra. 1955 yılında Kremlın'ın o gunkü guclu adamı Nıkıta Kruşcev'ın Belgrat'a gelmesı ve «Tıto Doktrını» nı resmen tanımasıyla sona ermıştı Kruşcev, bununla da yetınmemış ve Stalın'ın uyguladığı Yugoslavya polıtıkasını da resmen kınamıştı Savaşın bıtımınde, ışı en zor olan devletlerden bıri de kuşkusuz kı Yugoslovya ydı Hırvatlar, Sırplar. Slovenier, Makedonyolılar Bosna Herseklıler Karadağlılar Arnavutlar Türkler... gıbı bır çok etnık topluluğu uzerınde barındıran Yugoslavya'da nasıl bır devlet oluşturulmalıydı kı bırliK ve butunluğu korunabılsın' 1953 yılında resmen Devlet Başkanı olan Tıto aynı yıl ıcınde kabul edılen Anayasada bu sorunun cozumunu şoyle getırıyordu «Yugoslavya Sosyalıst Federal Cumhurıyetl nde ıkl ana oge vardır Buradakı federal sozcuğu Yugoslavya'dakı turr etnık toplumların ortoklık ve eşıtlığını, Cumhurıyet ıse. egemen altı sosyalıst cumhunyetın ılışkılen teme! olmak koşuluyla. ıkı eşıt ve ıcsel bağlantılarına karşın karşılıklı bağımsız, toplumsal ve polıtık kurumlan belırlemektedır» BÜTÜNLEŞMİŞ VE ÇAĞDAŞ BÎR ÜLKE YARATTI Bacağının kesıldığı 20 ocak tarıhınden berı yaşam rrucadelesı veren Mareşai Jos'p Broz Tıto, yaklaşık 22 mıiyonluk nufusa sahıp bır toplumun lıderlığını yurutmekteydl Bır mozaık nıtelığl taşıyan Yugoslav toplumunu Mareşal Tıto butunleştırmış ve coğdaş bır duzeye ulaştırmaya çalışmıştır Gercekten Sırbından Hırvatına Makedonyalısından Boşnağına değın karmaşık bır yapıya sahıp Yugoslav toplumunda herhongı bır karışıklığa o'anak tanımamış, etkın bır bıcımde ve barış ıçınde bırarada yaşama ılkesını savunmuştur. Yugoslavya 6 Cumhurıyet'ten. 2 de ozerk bolgeden olusmaktadır Cumhurıyetler Sırbıstan, Hırvatıstan, Slovanya, Bosna Hersek, Makedonya ve Montenegrodur Ozerk bolgeler ıse Voyvodına ıle Kosova'dır Lıderlığını yaptığ, Yugoslav toplumunu cağdaş bır duzeye utaştırmak ıçın uzun yıllar uğraş veren Josıp Broz Tıto. kuşkusuz ulkesının sanayıının gelışmesınde buyuk bır rol oynamıştır Şayet Yugoslov celık sanayıı, orman urunlen sanayıı, kımya sanayıı. cımento sanayıı, tekstıl sanayıı ve turızm sanayıı ulke ekonomısınde buyuk bır yere sahıpse. bunun a\ tında Tıto'nun ımzası bulunmoktadır Mareşal Josıp Broz Tıto, ülkesının kulturel düzeyıni geliştırme cabalarını da uzun yıllar surdürmuş ve Yugoslav halkının yuzde 86'sını okur yazar duruma getırmıştır. MARKSİST TİTO 1920 yılında, üc yıl Çarlığın yerını alan Sovyetler Bırlığı'nde yaşadıktan sonra Yuçoslavya'ya bır Marksıst olarak dondu ve metaliurıı sanayıınde bır ma kınıst ola.ak calışmaya başiadı Josıp B Tıto'yu dünya polıtıka sahnesınde 6n plana cıkartacak ve onu dunyanın en buyuk lıderlerınden bın olmaya gotürecek olayların ılk halkası 1923 yılmda Yugoslav Komunıst Partısı'ne gırmesi oldu Bu gırışın hemen ardından tutuklandı Bu aynı zamanda onun yıllarca surecek tutuklanıp saltverılmeler zıncırının de ılk halkasıydı Nıtekım 1928 yılındaki tutuklanmasından sonra b«$ yıl hapse huküm gıydı 1934 yılında Yugoslavya Komünıst Partısı Polıtburo uyelığıne secıldı ve aynı yıl «tanınmamak» amacıyla tarıhe gece cegı adını aldı Tıto îsmet Paşa bir ara atoma merak sardı ve Köşk'te fizikkimya laboratuvarı kurdurup iki öğretmenden ders aldı 12 Raftaki Demokrasi Mehmed KEMAL H ıfzı Oğuz Bekata, «1943 secimlerlnden sonra oluşan Meclıs ın en g&nç mılletvekıll bend m Şuradan bılıyorum Başkanhk dıvanı oluşurken en yaşlı uye başkan, en genç uye de katıp olur Ben katıplık gorevını yuk lenmıştım» dı/or O donemde Ismet Paşa, mebusları kırkar kırkar koşke davet edıyor onlarla goruşuyor Usta bır polıtıkacı olduğundan kıtaptan meOusların adlarını soyadlarını ezberlıyor onlara adıyla hıtap edıyor Boyle bır cagrıda Bekata da bulunuyor Bunu kendısınden d rleyelım «Koşkun kapısından gırınce, buyuk mermer salonunda toplaniık Ismet Paşa gelıyor .. dedıler. Bır kımıidama oldu, tek sıra dızıldık Öyle sanıyorum basta Gunaltay vardı Ne oisa Den cıçeg' burnunda genç b,r mebusum ortalaraa bır yere gırdım Paşa Gunaltay la el sıkıştı Ondan sonrakıler egılıp egılıp Paşa nın elını opuyorlar Ben el opme yanlısı degıl m Kendı ıcımden oyle karar ve r mışım Acaba ne yapsam da elını opmesem' BOKtım, scl başımda Erpın Sazak var Ne olsa, yaşıı bır adam el opmez dıye duşundum Hemen caktırmadan kaydım, onun sag başına gectım Duşunduğume gore o el opmıyecektı benım de el opmemem dogal karşılanacaktı Paşa yaklaştı, geldı Emın Sazak el opmez m ı ' Sıra bana geldı Ben gozlerının ıcıne bakarak elını sıktım Eı opturmeye alışmış olan Pasa benım bu davranışımı yadırgadı Opulmek uzera uzanmıs olan el. sıkılınca ne de olsa bıraz havada kaıdı » «Bu davranışızın sıyasal yaşamınızda bır tepkısl olmadı mı'» r «Olmaz olur mu. oldu O zaman Ah Rana Ta han'ın basında buiunduğu bır «Mustakıl Grup» vardı Sozde parlamentoaa hukumetl bu grup Halk Partısı dışında denetlıyordu Bır gun Alı Rana Tarhan, bu el opme olayını anımsatarak, bana Bızı çok mahçup ettınız, dedi. Ne yaptım' Paşa'nın elını opmedınız. Nıye opeceğım elını' O da Ankara mebusu, ben de... Aramızda ne fark var' Bu sozüme cok şasırdı Yanı Paşa ıle kendıni eşıt mı goruyorsun' dıye sordu Evet Dondu kaldı» Hıfzı Oğuz Bekata, siyaset hayatının en totiı yıllarının 1943 • 46 yasama dönemı olduğunu soylüyor Meclıs o donemde daha cıddı, daha oturoklı kışılerden oluşuyormuş Calışmalar aa daha d'sıplınli ımış Tek parti dönemı de olsa bazı ciddl calışmalar yapılabılıyor halk yararına bazı kanunlor cıkarılabilıyormuş Toprak Mahsullen vergıslnın affı, okul yapımında kadın erkok köyfülerin birlık İNÖNÜ'NÜN ADAYI ALI FUAT CEBESOY'A KARŞI GENÇLERİN ADAYI SÜKRÜ SARAÇOĞLITNUN MECLİS BAŞKANLIĞI SEÇİMİNİ KAZANMASI, O DÖNEMİN, BUGÜN HÂLÂANIMSANAN SÜRPRİZLERİNDEN BİRİ OLDU. te çalısmasını onleme yasası gıbl . Ismet Paşa, Meclıs Başkanhgına Alı Fuat Cebesoy'u seçtırmek ıstıyor Genc mebuslann kulağına Paşa'nın buyruğu fısıldanıyor Bekata arkadaşı Sureyya Anamura dıyor kı «Neden Cebesoy u sececekmış z ' Secmıyelım » «Ne yapalım'» «Başka bır aday bulalım » «Kımi Saracoğlu'nu secelım » Hemen kulıs yapmaya Cebesoy'u seçtırmemek ıçın calışmaya başlıyor Gıdıp Saraçoğlu'na da. «Bızlm adayımızsınız» dıyor «Isrne» Paşa'nın bundan haberı var mı?» dlye soruyor Saracoğlu «Hayır» «Aman ben böyle bır şey! duymuş olmayım, slz de bana boyle bır şeyi soylemış olmayın'» «Seçılırsenız o'ur mjsunuz'» «Hele bır sız seçtirın, sonra duşünüruz.» Başlıyonar calışmaya «Ne oldu sonra'» «Oyle dınamık ve yoğun bır calışmava girıştK kı genclerın adayı Saraçogiu kazandı, Cebesoy seçımı yıtırdı » lı Fuat Cebesoy. bu secım yıtırmenın sucunu hep Ismet Poşa'ya yukluyor. Gezdığı. dolaştığı yerlerde, «Hem benı secıme soktu, herr de kazandırmadı» dıyormuş. Ismet Paşa, bır aro atoma merak sarmış. Çankaya Koşkunde bır fızık bır de klmya laboratuvarı kurdurmuş Zamanın tanınmış fızık oğretmenı Hayrı Dener oen fızık, Avnı Refık Bekman dan da kımya dersı alıyormuş Ismet Paşa nın boyle meraklan oldugu bılınır Bır zamanlar tanınmış bır kemancıdan keman derslerı aldıgı soylenırdl. Avnı Refık Bekman bır gun dıyor kı «Bekata, Meclıs'te uslu durrruyorsun .. Köşkte senden yakınmalar coğaldı Boyle gıdersen, bır daha senı mebus yapmayacaklar» Bekman da Ankara mılletvekıll, Bekota da... «Sen mebus olamazsın ama, ben olurum » Nıtekım 1946'da secım lıstelerı Çankaya'ya gıdınce, Paşa Bekata'yı sılmek ıstıyor. Yanında bulunanlar. «Olmaz » dıyorlar tBaksanıza en cok oy alanlar arasında .. Onu sılerselv secmene karşı durumumuz ne olur'» 1946 seçımlerınde Hıfzı Oğuz mebus oluyor. Avnı Refık Bekman olarrıyor. Hıfzı Oğuz Bekata'da ânı cok Bır tane 1950 secımlerınden anlatalım Ismet Paşa, ılk secım nutkunu Polatlı da soylıyecek Beyaz tren AnKara'dan yola dusuyor O donemın bır beyaz trenı vardır. d llere destondır Cumhurbaskanları bu trenle yolcuİJk ettıklerı ıçın muhalefet tarafından çok eleştırılmışlerdır Tr=nde aıderlerken Paşa'nın cevresınde partının ılerı gelenlerl vardır Hepsı de. Paşa ne soylese hemen onaylıyorlar Paşa dıyor kı «Polatlı da Anayasa'dan soz edeceğım » «Cok ısabetlı olur Paşam» «Dıyeceğım kı, bu Anayasa değıştırılmelıdır» «Qok guzel Posam > Susan konuşmayan Bekata'ya Paşa soruyor: «Sen ne dıycrsun Bekata'» «Vallahı Paşam Anayasa bır portının Meclıs'e ucte ıkı cogunlukia gırdıgınde yapacağı bır ıştır. Bakalım bu secımlerde bız Meclıs'e Anayasa'yı degıştırebılece< cogunluk'a gırebılecek rrıyız?» «Gırmıyecek mıyız'» «Ben kuşkuluyum » <Ne demek kuşkulu olmak' Ben parti müfettışlerınden aldığım raporlara gore bu secımlen kazanacagırnıza ınanıyorum » «Ben parti mufettışıyım Paşam, boyle bır rapor vermedım » Araya ko'kunc bır soğukluk gırıyor 1950 de secım gezılerıne beyaz trenle katılan Ismet Posa nın part sı secmı yıtırıyor. Meclıs'te ancak 65 sandalye kazanabılıyor Bır gun Cemıl Saıt Barlas gelıyor. «Bız Mıllı Sefı kaldırıyoruz» dıyor. «Nasıl kaldırıyorsun, yam Isrret Paşa partıden çekılıyor mu 9 » «Yok oyle değıl canım Mıllı Sef sozünü tüzukten cıkarıyoruz Ismet Paşa sadece Genel Başkan kalıyor » Secımlen yıtırılrmş Pasa Anadolu Kulübune gidemıyor Bır gün Karpıc te Pasa ıcın Dir yemek verıvcrlar Kımsenın ağzını bıcak acmıyor Bekata şoyle dıyor «Pasam sız bır pıyes nasıl sahneye konur bılıyor musunuz's «Ne demek o bılmıyorum » «Sahneye b r demoKrası pıyesi koydunuz, ne mıllet bıldı ne bız bıldık ne de sız bıldınlz » «Yavas yavaş oğreneceğız Bekata. yavaş yovaş oğreneceğız » CHP bu pıyesi oynamasını b!r türlü beceremedi Paşa dunyamızdan ayrılıp gıdene değın öğrendı m , oğrenemedı mi, bılmıyorum. A PARTİZAN TİTO O sıralarda 39 yaşında bulunan Tıto'nun başlatığı kurtuluş savaşı sonucunda, 1941 yazı bıtmeden, Yugoslavya'nın yarısı Almanlardan • temızlenmıştı Tıto ve Partızanlon, ülkenın kurtarılan bolgelerınde, gerek Sovyetler Bırlığı'nm gerekse dığer buyuk devletlerın karşı çıkmalarına rağmen yenl bır devrım vonetımı kurmaktan kaçınmadılar Ne var kı Almanlar, ardından da Italyanlar, 1941 kasım'ında Yugoslavya'da yenı bır saldırıya gectıler Ardarda gelen yedı buyuk Alman saldırısı, Partızanıara ağır kayıplor verdırdı Tıto, «Proleterya Tugaylan» olusturarak. savaşı dağlarda verılen bır gerılla savaşına donuştürdu. 1943 yılı sonlarında, italyanlar Yugoslavya'dan cekılırken, gerıde kalan herkesı ve herseyı yok etmeye gırıstıler Sonuc, 250 bın Partızan'ın yaşamını yıtırmesi oldu YUGOSLAVYA TARIHININ EN BUYUK ISMI JOSIP BROZ TITO ADINI DUNYA ÇAPINDA ILK KEZ IKINCI DUNYA SAVAŞINDA ANTI NAZl PARTIZANLARIN LlDERI OLARAK DUYURMUŞTU. Aslında ılk bakışta karmaşık olarak gorunen bu sozler, Yugoslovya'nın karmaşık etnık yapısını bugune dek bırlık ve butunluk ıcınde tutmayı başarmanın da sırrıydı Tıto ıcın BAĞLANTISIZLIĞIN BABASI Tıto, ıcsel sorunları cozdukten sonra Yugoslavya'nın dış polıtıkasını oluşturmaya gınstı Bu kcnudakı ılkesı «SSCB ve ABD'ye karşı kesın ve sarsılmaz bır baglantısızlık» sozlenyle ozetlenebılır Bağlantısızlık, Tıto nun polıtıkacı ve lıder olarak yaşamının sonuna dek sarsılmaz bır şekılde bağlılık gostereceğı bır kavram olmustu Nıtekırr 1955 yılındo toplanan Bandung Konferansında Tıto Cemai Abdul Nasır ve Javahorlal Nehrunun onderlık ettığı «Bağlantısızlar Hareketı»nın temellerı atılıyordu Bağlartısızlık Hareketı Tıto'nun gırışımlerı sonucunda 1961 yılında Belgrad'da yaptığı ılk doruk toplantısıyla resmen oluşuyordu Dünya Sosyalıst Blok ıle Batı orasındakı «soğuk savaşı» yaşarken Bağlantcsızlar ozellıkle Asya ve Afrıka'dakı somürgelerın bağımsızlı ve eçemenlıklerını kazanmaları ıcm cabo harcıyor ve başarıiar Kaza nıyordu Ustelık Bağlantısızlar Hareketı uluslararcsı plat formda ve ozellıkle Bırlesmış Mılletler'de onerr'ı bır etkınlık ve saygınlık da kazanmıştı Tıto. 1962 ıle 1980 yılıan arasında Asya Afrıka ve Latın Amerıka uikelerıne yaptıgı gezılerle bu hareketın gelışrresı ıcın onemlı katkılarda bulundu 1970 yılında kendısınden sonra Yugoslavya'nın uç kısıden oluşacak «Kollektıf Kurult tarafından yonetılmesını ongoren kararı da alan Tıto 87 yaşında yaşamdan ayrılırken dunya Ikıncı Dunya Savaşı ve sonrasının son buyuk iıderım de yıtırmış oımaktadır MAREŞAL TİTO Aynı yıl Tıto, Moskova'ya bıle danışmadan Partızan Parlamentosu'nu kurdu Parlamento, Yugoslav Ulusal Kurtuluş Komıtesi AntıFaşıst Konseyı nden oluşuyordu Ardından eşıt toplumlardan oluşan Yugoslav Federal Topluluğu oluşturuldu. Tıto. Konsey Başkanlığına ve «Yugoslavya Mareşallığı»ne ge tırıldı BÜYÜK TİTO Tahran Konferansı'nda Muttefıkler Partızanlan tanıyor ve onlara askeri ve ekonomık yardım guvencesı verıyordu. Ancak bu arada, Churchıll Ile Stalın arasında «5050 Anlaşması» yapıldı Buna göre. Yugoslavya'nın savaş sonrası konumunda egemenlığın ve toprağın yuzde 50'sı Partızanların. yüzde 50'sı de Krallığın olacaktı Tıto, polıtık alandakı buyüklüğunıî gostererek bu gırışımı onlemış ve Yugoslavya'yı parcalanmaktan kurtarmıştır 15 mayıs 1945'te son Almon bırlıkleri de cekildığınde Yugoslavya nüfusunun yüzde 111 ortık yaşamıyordu 1974 yılında «omür boyu Yugoslavya Devlet Başkanı» ilan edılen Josıp Broz Tıto'nun bundan sonrakl yaşamını Devtet Adamı Tıto başlığı altında ıncelemek gerekır. TİTO VE ÖZYÖNETİM T ıto'nun Yugoslavya'nın ekonorrık durumunu düzeltmek ve gelışmesını sağlamak ıçın yapmaya başladığı yenılıklerın en onemlısı. kuşkusuz kı, tartıştışmaları hâlâ suregelmekte olan «Özyonetım» sıstemıdır. Çok özet bır anlatımla Özyonetım, merkezıyetçılıkten ayrılmış üretım bırımlerıne dayalı bır sıstemdır Bu sıstem ıcınde tum uretım unıtelerının arracı, merkezı bır plana bağlı kalmaksızın ve bunun dışına çıkarak kendı başlarına kârlılıklarını sağlamaktır Bu kârdan ışçıler de paylannı almakta ve 1970'lerın başında kesınlıkle yürutulmeye başianan bu sıstemde kamu kooperatıflerı ulusal gelırın %80'ını sağlamaktadırlar Yugoslavya'da sanayi uretımı bugun 194O'lı yıllara oranla 10 kez artmıştır Ulkenın başlıca gelır kaynokları arasında kamu kooperatıflen elıyle sağlanan sanayi gelırlerı. turızrri ve yabancı ülkelerde calışan ışcılerden gelen dovızler sayılabılmektedır. Yarm: Firıızan TEKİL'in anılan