Katalog

CUMHURİYET 2 MAYIS 1980 BEŞ TERÖRÜN İLK BÜYÜK FIRTINASI Sadun TANJU / Mayıs 1977 kitle kıyımının perde arkası hâlâ karanlıkta 1 Moyis 1977 «Mayfnm uzertnden uc ytl gectı O yılın 6 Haziranında yapılooak genel seçımlere beş hafta vordi. Ekonomlk ve sıyosal başan•alıklor, tşbaşındakı sağ koalıs yoftun oltındakl Iktıdar koltuğur»u lytce sarsıyordu Kıtlelertn, 1973 secimlennden beri yoni bır iktıdar arayı$ı lcınde olduklan bılınıyordu ve 1977 bahannda Türk solu cıktidara gelıyonjrr» havalarına gırmıştı. iktıdardaki 60ğ koalısyon ıse h/tee hırcmlaşmıştı. tHolk Parttstntn kanatları altına gızlenmiş olon komünızmın, devletı ete geçırmek üzere olduğuı kay gısını kıtlelere yaymak cabası teinde tdı. Bu yonde voğunlaştınlan propaganda. sosyal demokrot bır Iktıdoro hazırlonan Holk Paıtisfnl sınirlendirme amocmı guduyor; secıme yakloşıldıkc.a olaylardakı gerılım ürkürucü blr ölcude arttyordu 1 Mayıs kttle kıyımı boyle bır ortamdo patlak verdı Yanl. 1977 genel seclmlerl, IVtidardokl sağ koalısyonco, bır nsfım değıştınre operasyonu olarok değerlendlrlld! ve fher ns pahasına olursa olsun» savunmo tutumu fcine girıldi Secfmle iktidora gelmek üzere olduğuna kesınlıkle ınanan Halk Portısf, uc sol tepkılerı ve sabırsızlıklon bazan yumuşak bazan sert dovranışiarla düzen oltındo tutmağa calışarak, sağ propagandalonn kıtleler üzertndekı etkilerınl en düşuk dujreye indirme taktığını uyguluyordu Böylece ıktıdann «elektrlklendırme» patlama noktasına getırme cabalarını önleme goyretınde görünüyordu, seçım sonuclarından kuşkusu bulunmcyan bır soğukkanlılik icınde Idi GORKEMLİ BİR GÖSTERİ HAZIRLIĞI Sol'un en etkın guclerınden DİSK. Halk Partısıni desteklıyordu ve aynl güveni paylaşıyor du Keodl ıcındekl ve dışındakl uc sol gruplara karşı dısıplincl blr davranışı benimserrıştı. Olay cıkarılmasını Istemlyordu Sosyal demokrat bır ıktldann Işbaşına gelmesl bır oşamo Idi ve sosyalıst bır ıktıdara glden yolda sabırsız davranışların kıtlelerde kuşku ve tedirçınlık yoratacoöj, sağ'm do bundan yararlanacağı görüşü. DISK'ın o tarıhtekı yonetıcılerl tarofından kararlı bır bfçımde ortaya konuluyordu. Bu kararlılıkla 1 Mayıs 1977'de kutlanacak işçı bayromı ıcfn 20 bın kışılık blr koruyucu görevlıler ordusu eğıtlldl sağ propogandanın yaymak istedıği ürküntüye kanıt gosterılebıle cek ufak bır olayın bile cıkmaroası lcln bütün önlemlenn olınmasına cahşıldı ve seçime beş hafta kala sol'un ne kadar güclu ve disıplinlt olduğunu gosterme fırsatinın en etkın blcinrde kullanılmasındo Halk Partlsi, DISK ve dığer devnmcı kuruluşlar 1 Mayıs'ı gorkemli bır guc gosterısı kabul ettıklerinl acıkladılar Korku yaratma amacını güden bütün sağ propagandaları ezen, görkemli ve barışcı bir güc gösterlsi olacaktı 1 Mayıs! İktıdara yurüyen devrımcı kitlelerln umutları uzerlnde esecektf Sol'un korkulan değil. destek lenmesl benlmsenmesi gereken cağdaş bır dunya gorusu olduğu kitlelerin billncine ışlenecektı Halk Partısı ve devrımcı orgutler bu fırsatı kaçırmayacak lar; gosterlyl baltalamak ıstevaceklere en kucük bır şans blle tanımıyacaklardı 1 Mayıs 1977 gunu, bu Inanc ve güvenle, sabahın erken saatlennden Itıbaren renkli ve genc kalabalıklar Beşlktaş'ta topianmağa başladılar ve oğleden sonrakı saatlerde Taksım meydanına doğru hareket ettiler Olay çıkıncaya kadar, herşey, önceden düşünüldüğü ve duzeniendıği gibı gorkemlı ve etkıliydı. YARIM KALAN SEVİNÇ Kutlanan sankı Işcı bayramı değıl. beş hafta sonra demokratık yoldan iktldara geleceğıne ınanılan Turk solunun bayramı >dı Devrlmcı gücler. kentın bütün ana damarlarından, sokaklarından, meydanlarından sel gıbi akmışlar, şarkılarla rrtarşlorla Taksım'e doğru yürumüşler, en ufak blr taşkınlık göstermemlşler, yıkıcı değıl ya pıcı bır büyük güc olduklarını vurgulamak istemışlerdı. Ve başanlı da olmuşlardı. Olay cıkmasaydı. ortada tartışılacak hlc blr şey olmayacak tı. Bugün, öc yıl sonra, olayı kl« mln yarattığı hâlâ tartışılıyor. Olaya adaletln el koyması da tortışmalcra bıc acıklık getlrmedi. 1 Mayıs 1977 akşamüstü. saat 1930 sularında patlayıp yanm saat lcınde 34 canı alıveren 93 kışıyl yaralıyan ve kıtlelenn ruhunda o gorünmez ve hala kanayan yarayı acan teror fırtınasından bır ay sonra. 1 Hazıran 1977 gunu Istan bul Ikıncı Agır Ceza Mahkeme sınde açılan davaya 98 sanık bulundu Sanıklar. sılahla ateş etmek, toplantıda sılah taşımak, ruhsatsız sılâh bulundur mak. bıcak ve patlayıcı madde bulundurmak olumle bıten kav gaya katılmak, polıse korşı koy mak ve hakaret etmek suc ışlemeğe ozendırmek, toplu oiarak rahatsızlık vermek ve zarar vermek gıbi adi suçlarla aylar boyu yargılandılar Kanıt yetersızlığınden beşer onar ser best bırakıldılar Sonunda polıtıkacılarımızın son yıliarda benımsedıklerı bır halk deyımı ıle, 34 olunun kanı yerde kaldı Zaten kımse de sahıp cıkmadı. aramadı GÖRUNMEYEN ELLER... Sadece savcılar, olayı hafta larca Inceledıkten sonro, kamu adına adalete ınancı busbutun sakatlamamak ıçın. tolayın go runmeyen yanlarının da olduğunut ortak bır ınanc olarak ortaya koydular ve tson derece profesyonelce, ınce bır tertıple ışlenmış bır kıtle kırımı Ile karşı karşıya olduklarını» adalet adına açıklamayı bır gorev bıldıler 1 Mayıs 1977 de Istanbul'da Taksım meydanında ışlenen kıt le kırımı suçu, ertesı yıl Maraş ta, Sıvasta Malatya da Elazıg da da tekrarlandı. Bugun de kıtleye yonelık terorun şaşırtıcı, değışken uygulamaları ıle ıcıçe yaşıyoruz Savcıların ve adaletın sucu planla yan ve ışleten asıl kaynaga erışsmedıklerını goruyoruz 1 Mayıs 1977 olayı o tanhe kadar ceşıtlı oğrencı hareketlerının kışısel hedeflı teror uygulamalarından bambaşka, yenı bır stra te|i terorde yenı bır aşama idı Kıtle kıyımının ilk büyük olayı oldugu ıcın ocemılık donemı ya şanıyordu olayın uzerine büyuk bır coşku ile gıdıldı Kanıtlar ıncelendı, değerlendırıldı savcılor. kamu adına oyle yorumlar. oyle acıklamalar yap tılar kı, aradan üc yıl gectıkten sonra, bugun. terörün kaynağında kımlerın bulunduğu soru suna cevap arayanlar 1 Mayıs 1977 olayının dokümanını bıraz daha llgıyle gozden gecırmelıdlrler Savcılar, cfacloyı yaratan ve kararlılıkla uygulayan yurt ve Insanlık duşmanı suçlularedan soz edıyorlar Bu sucu işleyenlerın tarıh önunde şimdıden hukum glydığını ıddıanamelerinde ilerı süruyorlar Savcılara go re suclular, ergec adalet onünde gereken hesabı vereceklerdır Oysa odalet kavramı da, gelısen, ınsanların ve toplumların ozgur'uk ve uygarlık anlayış cızgısinı izleyen bır haklar ve duşunceler olgusudur tSaşmaz adalet» soyut bır kavramdır ve çağdaş toplumsal ozlem lerı de kapsamaktadır Şaşmaz adalet terorun fırtınalar estırdıgı, sosyal hayatın dalgalandıgı sıyosal ve ekonomık bunalımlcrın hcyatı ezdıği bır ortamda kışı ve toplumca benım senır bır kavram olmaktan cıkar Yaşanan başa gelen olaylarm bır kader olmadığı, belll neienlenn yarattığı sonuclar oldugu gızlenemez 1 Mayıs 1977 de neler oldu' Bugun sor uc yılın acılı ve cetın surecınden gectıkten sonra, olaya, bıraz daha anlayan goz lerle bakabılmelıyız DİRİLER VE ÖLULER Morg'da 34 olu yanyana sıralanmıştı Sekızı kadın, bıri cocuk, 25'l de genc ve orta yaşlardaki erkeklerdi Canlı gibl duruyorlardı. Yuzlerınde bır korku, bir ocı, bır caresızlık vardı. Kızlar gencecıkti On yedl Ile yirmı beş yaşlarındo var yok'tular Çocuk korkmuştu. Delikanlılar ve genc adamlar bu güzel bahor gününde, sonsuza dek buradan bir başka yore gıdemezlerdı Hepsının yaşamları, 1 Mayıs 1977 pazar gunu saat 19 30 ıle 20 00 arasında, günün kararmaya donduğü o hüzünlü zaman parçacığında, bırden patlayıveren bır kasırganın hortumu ıle gokyuzune çekılıvermıştı. Hava ne kadar güzeldl. Şımdi bu saatte evlerinde olmaları gerekirdl Sofralarda, odalarda, sevdlk lerıyle dostlarıyla bırllkte olmalıydılar. Morgda yanhzlıktan üşüyorlardı Gellp alsınlar dıye bekllyorlardı. Günler gectl. Bırin! almaya klmse gelmedi 35 yaşlarında gorunen, orta boyiu, esmer, genc bır odam dı Vucudunda yara bere Izi yoktu. Kurşun değmemiş, blr 1 MAYIS 1977'NİN KURBANLARI 1. RAMAZAN SARI. 11 yaşında llkokul öğrencâı Katabolıkta ezılerek ve kaburgaları kırılarak oldu 2 ALİ SIDAL 18 yaşında Işcı Ezılerek oldü 3 JALE YEŞILNIL 18 yaşında Lıse son sınıf öğrencısı Ez'lerek ve koburgaları kırılarak oldu 4. SIBEL ACIKALIN. 19 yaşında Beyoglu Hoca Ishak ılkokulunda oğretmen Boynu kırılarak ve ezılerek oldu 5 NAZAN UNALDI 19 yaşında Yabancı Dılier Yuksek Oku'unda ogrencı Ezılerek oldü 6 LEYLA ALTIPARMAK. 13 yaşında Ankara NumuHastanesınde h«mşıre Ezılerek öldu 7. NIYAZİ DARI 20 yaşında Eğıtım Enstıtusu öğrencısı 7 65 caplı ıki tabanca kurşunu ön tarafton kafatasırw ısabet ettı ve öldu 8 HATICE ALTUN. 21 yaşında Ev kadını Kaburgaları kırılarak o'du 9 HACER İPEK SAMAN 24 yaşında Eczacılık Fakultesı ogrencısı Ezılerek oldu 1a KADRIYE DUMAN 25 yaşında Haydarpaşa Göğus Cerrahısı Hastanesınde hemşıre. Kalabalıkta sıkışarak oldu 11 MAHMUT ATİLLA ÖZBELEN 26 yaşında Ankaro Ders Aletlerı Yapı Merkezınde ışcı Goğsu kalabalıkta ezılerek oldu 12 HUSEYIN KIRKIN. 26 yaşında Sıte öğrenci yurdjnda temızlık ışcısı Goğsu ezılerek oldu 13. NAZIM ARI 26 yaşında Toplum Pollsi Sol pazı ust dış kısmından gıren bır tabanca mermısi akcığer ve aortu delerek olumune sebep oldu. 14 ERCUMENT GURKUT 27 yaşında Öğrenci Göğsü ve kafatası sıkışarak oldu 15 KAHRAMAN ALSANCAK. 29 yaşında Uzel Traktör Fabrıkasında ışcı Kafatası ezilerek öldu 16 ZIYA BAKI 30 yaşında Uzel Traktor Fabrikosında Işci Kaburgaları kırılarak oldu 17. KENAN ÇITAK. 30 yaşında Kabataş Tıcaret Liseslnde oğretmen Kaburgaları kırılarak ve ezılerek oldu 18. OMER NARMAN. 31 yaşında Bokırköy Sultanmurat ilkokulunda oğretmen Kaburgaları kırılarok ve ezilerek öldu 19. HASAN YILDIRIM. 31 yaşında İşcl 7 65 capındo blr odet tobanca mermıs. sırtından gınp karacığer ve kalbını delerek ölume yol actı 20. MEHMET AÜ ELMAS 33 yaşında öğretmen. Kaburgaları kırıldı ve ezılerak o'du 21. AHMET GÖZUKARA. 34 yaşında Yeşllköy Tıcaret Lisesı matemotık öğretmenı Ezılerek öldu 22. DİRAN NEGİZ. 34 yaşında. Seyyar boyacı. Kaburgaları kırıldı ve ezılerek oldu 23. HAMDI TOKA. 35 yoşında. Seyyar satıcı. Göğ6Û kalabalıkta ezılerek oldu 24 BAYRAM CITAK. 37 yaşında Ankarada öğretmen Kaburgaları kırılarak ve ezılerek öldu 25. KADIR BALCI. 37 yaşında Bır mağazada tezgâhtar 7 65 caplı bir tabanca mermısi belınden gırıp kalbınl deldı ve olume yol actı 26. HİKMET ÖZKURKÇU. 39 yaşında öğretmen 9 millmetre caplı bir kurşun sol arka koltuk altından gınp dalak ve okcığerınl parcaladı ve olume yol actı 27. MÜRTEZİM ÖRTÜLU. 42 yaşında. Lokanta ışcısl. Kaburgaları kırılıp ezılerek oldu 28. MERAL CEBREN ÖZKUL. 42 ycşında Beyoğlu Slgorta Hastanesınde memur. Kaburgaları kırılarak ve ezilerek oldu 29. RASIM ELMAS. 45 yaşında Ar Fılm Studyosunda lşç{. Kaburga kemıkleri kırılarak ve ezılerek oldu 3a BAYRAM EYİ. 53 yaşında Metal Kapak Fabrıkasında Işci Goğsu ezilerek öfdü 31. GARABET AKYAN. 54 yaşında 'şçı Kafotası kırıldı, beyın kanaması sonucu öldu 32. ALEKSANDROS KONTEAS. 57 yaşında Müstahdem. Kaburgalorı kırılarak ve ezılerek oldu 33. MEHMET AÜ GENC 62 yaşında Taksım Beledlye Gazinosunda gece bekcisl. Göğsü kalabalıkta ezılerek oldü. 34. HÜVfYETİ SAPTANAMADI. 35 yaşlarında. NOT: Kurbanların 25'l panik sırasında Kazancı yofcusundan kacmak isterken bu bolgede canlarını kaybettller 1 MAYIS 1977: GÖRKEMLİ BİR KUTLAMA TÖRENİNDEN İLK GÖRÜNÜMLER... Olay çıkıncaya kadar, her şey önceden düşünüldüğü ve düzenlendiği gibi görkemli ve etkiliydi BÖYLE BAŞLAMIŞTL. yeri kırılmamıştır Adlı tabıp, solunum tıkanmasından oldugunü yazmıştı raporuna Bogulmustu Haftalar sonra bıle, tanıyanı bılenı, sahıp olanı cıkmadı Savcıların ıddıanamesıne adsız ve ölu bır davacı olarak gectı Kamu. onun haklannı koruya caktı Onun ve tüm ölenlerın . Bu llselı kızlar. gencecık Kadınlar, ılkokullu cocuk, işcı oğreno aelıkanlılar, oğretmenler. AMA BÖYLE BJTTt, gezgfncl satıcılar, memurlar, bu halktan blr kesit, bir demet, blr yumak, uc yıl sonra bugun demez mı kı bize tHonı haklarımızı koruyacaktınız bızım' Ama nasıl koruyabılırsınız9 En buyük haktır yaşamakl Bız artık yaşamryoruz kl Slz asıl şimdı yaşayanlar, kendl haklarınızı bıle koruyamadıgınızın farkında mısınız''» YARIN: PANIK KİMİN (ŞINE YARADI? ost selâmı bu. Osmanlı Bankası selâmı. Bundan sonra sizlere «Ortak» diyeceğız. «Merhaba Ortak» dıye sesleneceğiz. Osmanlı Bankasf. parasal sorunlarınızın çözümünde ortağınızdır. Guleryüzü, tecrübesi, güvencesiyle. Gerçek bir ortağa yaraşır hizmetleriyle... Yatırımlarınıza katktda bulunur. Tasarruflarınıza para kazandırır. Bir ortak gıbi davranır tüm işlemlerde. Osmanlr Bankası, Mevduattan kredıye. ithalâttan ihracata tum parasal sorunlarmıza ortaktır. Yok aslında birbirimizden farkımız. Ama biz, Osmanlı Bankası'yız,sorunlannıza ortağız. r OSMANLI BAN KASI "Sorunlanraza Ortak" (ARTAŞ 148)