Katalog

ON CUMHURÎYET 29 NİSAN 1980 Beyaz Saraydaki tartışma: "İran'ı kim yitirdi 55 | İstifa eden Cyrus Vance'in Şahın terkedihnesi görüşüne karşı, Ulusal Güvenlik Danışmanı Zbigniev Brzezinski, Şahın desteklenmesi gerektiğini savunuyordu, Waşhington'daki yetkililere göre Başkan Carter bu iki kanat arasında kararlı bir tutum takınamadı üksek düzeydeki hükümet kararlarının nedenlerıne ışık tutmakla un yapmrş olan Amenkan dergısı «Washıngton Quarterly>nın son sayısında Başkon Caner'le danışmanları, Carter'ın temsılcılerıyle Şah arasındakı gorüşmeler vo CIA raporları ele alınarak ABD nırt «İran'ı kaybedışınde» rol oynavan etkenler uzerınde durul maktadır lıren sorunu şöyle özetliyon «1978 yılında Carter yonetımı ıcm ızlenmesı gereken ıkı yol vardı. Bunlardan bırı, Şah'ın ıktıdardan ayrılmasını cabuklaştırıp devnmı engelleyıci bır reformcu hukumetı işbaşına getırmek... Ikincı yol ıse «Demır Yumruğun» kullanılmasını desteklemektı Carter yonetımı ne o yolu ne bu yolu tuttu En lyı cözümün oluşmasını beklerken ortaya cıkan en kotüsü oldu > Amerikalıların daha önce başarısızlıkla sonuçlanan Kurtarma^ operasyonları ran'dakı Amerıkan rehınelen kurtarmak ıcın gtrışılen harekatın başarısızlıkla sonuclanması son yıl larda Amerikalıların gırıştıkle rı başarısız kurtarma operas yonu sayısını uce cıkarmıştır. 1970 yılında Hanoı'nın 40 km. dışındakı Son Tay kampında 100 Amerikan tutsağının 70 Vıetnamlının elınde bu lunduğu bıldırılmıştı Son Tay kampına benzeyen bır yerde aylarca suren hazırlıktardan sonra ındırme harekatı yapılmış, fakat kampın boş olduğu gorulmuştu. 1975 yılında da Kamboçya lıların elındeKi Mayaguez adasında tutsak bulunan 40 Amerıkalı kurtartlmaya calışıl mtş, 40 kışı kurtarılırken, 18 Amenkan denız pıyade en ol muş, helıkopter kazasında da 23 kışı hayatını kaybetmıstı Buna karşılık aynı donemde Israıllıler, Fılıstınll gerılla lacın elındekı 100 rehıneyı Entebbe Havaalanından 4 temmuz 1976 gunu başarıyla kurtarmışlardı 18 ekım 1977 tarıhınde de Federal Almanya nın komandoları Somalı'de Fılıstınlı gerıllaların elındekı 86 rehıneyı kurtarmışlardı (Dış Hoberter Servtef) Brzezinski Ue Vance Başkan Carter'ın başdanışma nı Zbıgnıevv Brzezınskı, ABD'nın Ortadoğu polıtıkası ıcın Şah'ın vazgecılmez bır unsur olduğunu kabul ederek onun sonuna dek desteklenmesım önerıyordu ABD'nın Tahran Buyükelçısl VVıllıam Sullıvan ıse Şah'ın des teklemenın yararsız olduğunu Washıngton'a bıldırmesıne karşın sozlerı dınlenemıyordu. ABD Dışışleri Bakanlığının Iran Masası Şefı Henry Precht, Dısışlerındekı ınsan haklan taraftarlarıyla bırlıkte Şah'ın teror reıımının desteklenmemesını önerıyorlardı Dışışleri Öakanı Vance da Precht gıbı duşunenler ve Şah reıımının desteklenmemesı gerektığı gorüşunu savunanlar arasındaydı 1978 Agustosunda CIA'nın gonderdığı raporda ıse Iran'da bır ıhflâl durumunun bulunmadığı, hattâ koşulların bır ıhtılâl onces| durumu bıle yansıtmadığı bıldırılıyordu Savunma Bakanlığı gızlı haberalma örgutu de Şah'ın onumuzdekı 10 yıl ıcm ıktıdardo kalabıleceğını haber verıyordu VVashıngton Ouarterly'dekl ıncelemenın sahıplerı Leeden ve Levvıs Başkan Carter'le «Adamlarunın Humeynı'yı kucumsedıklerını ve ılımlı devrımcılerın gucunu goz'ennde buyuttuklerını soylemektedırler. Yazıda, en büyuk hatayı Şah'ın ışleyerek Humeynı'nın Fransa'da sıyası karargah kurması ıcm Fransız hukumetıne onayını ver dığı belırtılmektedır Y VANCE: Şah terkedılsm.. CARTER: İki tutum arasında korarsız... BRZEZINSKİ: Şah desteklenmell «Washıngton Ouarterlyıdekl 38 sayfalık ıncelemede kabahatın buyuk bır bolumü Başkan Carterie yakın danışmanlarının omuzlarına yuklenmektedlr Georgetovvn Unıversıtesi profesor lerınden Mıchael Ledeen ile Wıllıam Lewıâ, 1978 yılından itı baren Carter'ın danışmanlan arasında Şah'ın devrılmesı ıle Şah'ın desteklenmesı gereğını one süren ıkı grubun belırdığıni, Carter'ın ıse bu ıkı grupton herhangl birlne eğillm gösterme dığını belırtmektedırler. Inceleme yazısında «Carter'den bır nebze olsun lıderce tutum gostermesı beklenırdı, fakat boyle bir şey görülmedı» denllmektedır. Inceleme yazısını aktaran Tıme dergısı, Başkan Carter'ın onünde 1978'den ıtıbaren be BENİSADR: "ABD İLE ANLAŞMAK OLANAKSIZ,, Dış Hoberler Servisi Constellatıon ucak gemısınm de Hınt Okyanusuna gelmesıyle. ABD'nın bolgedekı askerı gucü rekor duzeye erişırken. Iran Cumhurbaşkanı Abulhosan Benısadr. «Bırleşık Amerıka ıle anlaşmamız hemen hemen olanaksız hale geldı» demıştır. Iran Cumhurbaşkanı Abulhasan Benısadr. oncekı gun Fran sız Radyosu muhobırıyle bır gorüşrre yapmıştır AP ajansının haberıne gore, Benısadr görüşmede «Amerıkan hava baskınının gerçek amacının rehınelerı kurtarmak değıl. iran devrımını yıkmak olduğunu> belirtmiş ve lki ülke arosında bunalımın cözumlenmesının he men hemen olanaksız olduğu gorüşunu savunmuştur. tABD'nın Iran'ın ıcışlerıne karışmanrayı taahhut edeceği andan itıbaren bunalımı cozmenın kolaylaşacağını» one suren Benısadr. ABD'nın tkınci bır operasyona gırışeceğınl sanmadığını, boyle bır girışlmın yınelenrresı durumunda. bunun. rehınelerın kurtarılması icın değıl, reıımın devrılmesı ıcın yapılabıleceğını belırtmıştır l ABD'NİN DENİZ GUCÜ Bu arada ABD'nin Constellatlon ucak çemısl beraberınde 6 savaş gemısiyle Hınt Okyanusu'na gırmıştır ABD Savunma Bakanlığı tarafından yapıian aCiklamada, nukleer ucak gemısl Eısenhovver ıle 2 nukleer kruvazorun de bugün aynı bolgeye geleceğı bıldırılmıştır. Öte yandan. ABD'nın başarısız askeri harekatı sırasında ölen Amerıkalı askerlerın ladesl konusunda iran'lı yetkılıler arasında göruş ayrılıkları artmaktadır. Iran Cumhurbaşkanı AbulhaBon Beniaadr. cesetlerin koşulsuz olarak ABD'ye gerı verıleceğinl soylerken, Islam Cumhurıyeti Partısi lideri Ayetullah Muhammed Beheştl, cesetlerin gerl verılmesi konusunda Devrım Konseyi'nın karar vereceğinı belırtmıştır Partlnın yaym organı Cumhuri İslamı gazetesı de bu cesetlerin ABD icm büyük bır sıyasal değer taşıdığını yazmaktadır. Iran Devrım Mohkemelerl boş savcısı Ayetullah Sadık Halhall ıse öncekı gün gazetecılere. kurtarma operasyonuna katılan Arrerıkalılara aıt tamamen yanmış 9 ceset gostermış ve kaza yennde taşınamıyacak derecede parcalanmış 20 kadar daha Amerikan oskerınin cesedının bulunduğunu ılerı surmuştur Pentagon ıse ölenlerın sayısının 8 oldugu yolundakl gorüşunde ısrar etmıştlr Benısadr, bu arada harekât sırasında olen Amerıkalılann cesetlerının Uluslararası Kızılhac Vatıkan ve Isvıcre hukümetlerının aracılığıyla oilelerıne teslırr edıleceğını bıldırmıştır Bu arada, Amerıkalı dıplomatlardan bozılarının Teb rız'de daha önce kapatılmış olan Amerıkan Konsolosluğuna goturulduklerı bıldırılmıştır. Amerikalı diplomatlar rehin alındıktan sonra Carter nelere başvurdu? (Dış Haberler Servısı) ABD Başkanı Jırnmy Carter, Tahran'dakı ABD Buyukelcılığmın ışgal edılmesı ve Amerıkalı dıplomatların rehın alındıgı 4 kasım 1979'dan bu yana Iran'a karşı bırcok ceşıtlı onlemler almıştır Carter'ın aldıgı bır dızi onlemın kronoloıık sırası şoytedır: 7 kasım. Rehıneler sorununu cozmek ıcın, iranlı yetkılıler'e goruşmek uzere Ramsey Clark ve VVıllıam Mıller adındokı temsılcıler Tahran a gonderıldıler Ancak Imam Humevnı reıımi temsılcılerın gırışıne ızın vermedı. 10 kasım: Carter Adalet Bakanlığına emır vererek, vize ışlemlerını tamamlamamış İranlı ogrencılerın ABD' den sınırdışı edılrresını ıstedı 12 kasım: Gunde 700800 bın varıle varan Iran petrolunun dışalımını yasakladı 14* kasım : İran hukumetının ABD dekı servetını dondurulmasını emrettı 12 aralık • Ulkedekı 180 kadar iranlı dıplomatın sınırdışı edılmesını ıstedı 15 aralık : Lahey'dekı Uluslararası Adalet Dıvanına başvurdu ve Adalet Dıvanı da rehınelenn serbest bırakılmasını ıstedı 31 aralık: Carter, sorunu BM Guvenlık Konseyıne havale ettı Konsey. Iran'ın rehınelerı 7 ocağa dek serbest bırokmasını aksı takdırde yaptırımlara başvuracağını kararlaştırdı Ancak Sovyetler Bırlığı, 13 ocakta alınan kararı veto ettı 28 ocok: Dışışleri Bakanı Cyrus Vance'a, rehıneler sorununu coz^ıek ıcın Iran Cumhurbaşkanı Abulhasan Benısadr'la cahşması talımatını verdı 13 şubat: BM gozetımınde bır komısyon kurulmasını ve bu kom'syonun Iran, ABD ve devrık Şah arasındakı sorunu cozmesını uygun bulduğunu soyledı Uluslararası Komısyon 23 şubatto Tahran'a geldl 11 martta da rehınelerı gorerreden ülkeden ayrıldı Elcılığı ışgal altında, Amerıkalıları da rehın tutan Musluman öğrencıler Komısyon uyelerının rehıneleri gormelerıne ızın vermedıler 1820 mart: Iran konusundaki davanın yine Adalet Dıvanında ele alınmasını ıstedı 1 nisan: Kendısının baskıdan vazgectiğl takdirde. Bemsadr'ın, rehınelerı Devrım Konseyıne devredılebıleceğı yolundakı acıklamasından sonra. Iran'a karşı yaptırım uygulanmasını tlerı bır tarıhe erteledl 7 nisan: Imam Humeynı'nın, rehınelenn öğrencilerin gozetımınde olacağı yolundakı acıklamasından sonra, Ircn'la dıplomatık ılışkılerını kesti ve bır dızı ekonomik onlemler aldı. 17 nison: Dcha fazla ekonomık yaptırımlar uygulama kararı aldı ve gazetecıler dışındaki tum Amerıkalıların Iran'a gıtmemelerını ıstedı Bundan sonrakı aşamanın askerı eyleme başvurma olabıleceğını ıkaz ettı (Dış Haberler Servisi) General Huyser'in iyimserliği 1978 sonbaharında Carter'ın İran a gonderdıgı ozel temsılcı General Huyser Iran Generallerı ıle temaslar kurarak Şahpur Bahtıyar gıbı ılımlı sıyası lıderlerden bırının kuracagı hukume tın sılahlı kuvvetlerce desteklenmesını ıstemıştır General Robert Huyser'ın bu ışı basaramayacağı yolundakı General Alexander Haıg'ın düşuncelerı Beyaz Soray da ıltıfat gormemıştır ABD'nın bu karışık gırışımlert karşısında Şah'ın Carter Yonetımı'nın radıkal Islam güclerını Komunızm'e karşı kullanmak ıstedığı kanısına vararak ulkesınden ayrılmayı uygun bul duğu ıfade edılmektedır Inceleme yaz'sınd a belırtıldığine gore, Şah kenaısınden sonrak' sıyası donem ıcın ABD'nın bu denlı plansız olduğunu ancak İran'ı terkettıkten sonra anlamıştır VVashıngton Ouorterly'nin son sayısında yayınlanan bu yazıyı aktaran Tıme derg.sı «İran'ı kım kaybettı 9 » sorusunun yanıt larının henüz yenı verılmeye başlandığma ve bu konudakl «Soruşturma»nın süreceğıne dık katı cekmektedır. (Dış Habeıier Servtel) 6 Demokrat Parti'nin kuruluşu, gellşmes!, Iktıdara gelmesmden sonra adı üstunde en cok durulan kışılerınden bırl de Dr Mukerrem Sarol'dur Muhalefet yıllarında cebınden ıkı bucuk lırayı cıkararak halka, «Bundan başka param yok» dedığı, sonra da zengın olduğu soylenır Adnan Menderes'e yakınlığından oturu bütun şımşeklerı ustune cektığı bılınır Dr Sarol. uygar. efendl, sakln yapısına karşın durmoksızın CHP muhalefetının boy hedefı olmuştur Oysa kendısıni yakından tanıyanlar onun ne kadar ınsan bır kışılığe sahıp olduğunu bılırter. Dr Sarol'la karşılıklı, Kalender'dekl evinde konuşuyoruz Bır bahce ıcmde, ağaclar arasında kentın gürultü ve patırtısından uzok bır kır evı. Ona soruyorumtKonumuz 45 54 arası demokrasl hareketlerl d!r Ama buradan bugüne de uzanabılırız önce şunu sorayım Polıtıkaya neden ve nasıl gırdınız?» Masasının ustünde Bayar'ın, Menderes'ın cer çevelı resımlerı var Bır de paşa resmı var. herhalde babası olacak Resımlere bır göz atıyor, bır de bana bokıyor. Gülerek şunları soylüyor: tHayat raslantılarla doludur Polıtika hic oklımda yoktu Tıbbıyeyı bıtırdım docent olmak ıstıyordum Istanbul'a geldım Savaş yıllarında üç yılo yakın askerlık yapmıştım Ordunun durumunu bılıyordum Bır hastanede operatordum Muzaffer Paşa, sonra Meclıs'te beraber olduk bızı teftışe geld' Ac bakalım şu sandığı, dıyor, Içlnde ne var? Sağlık malzemesl. Sandığı acıyorlar. lcınden fenerler, lambalar, camlar cıkıyor Şu sandığı ac, lcinde var? Bılmıyoruz. Acıyorlar ameliyat aletlerl, küflenmiş, paslanmış, kullanplmaz olmuş Yani boyle bır perışanhk gıdıyor Memleket savaş icınde her şeyın darlığını cekıyor Geldım İstanbul'a smava gıreceğım. lyice de calışmışırr Paşa da (hekım paşa) bana soz verfnış Sem imtıhana alamıyacağım, dedi. Neden' CumhL'başkanı Ile Milll Eğıtim Bakanı'nın tavsıye ettığt Insanlar var, onlan alacağız. Ben calıştım, imtıhana gıreceğim. Gırersın arrja kazanamazsın. Dondum kaldım. Almanya'da uzun yıllar kalmış, ona dMl glbl Alrranca bılen bır Hadı Bey vardı, o da benım gıbı dırenmış. gırmış sınıfta kalmış. Butün bunlar, benl yönetime karşı durmaya zorluyor Kalktım.Aydın'a gıttım Orada gazetelerı Izlıyorum Buyuk bır muhalefet var. Hem.Halk Partısi icınde hem dışjnda » «Demokrat Parti'ye ne zaman gırdınız''» «Demokrat Partıye meylim var. Aydın'dan tanbul'a geldıkten sonra 1947'de partıye gırdım. nan Öner grubuyla mücadele etmek zorunda dık Onlar 12 Temmuz beyannamesıne muvazaa yorlardı, bılırstnız » !sKe kal dı haklarını versın, onların seçtıkleri Insanlar bu kıtlelerı yönetsın Cünkü o zamanlar sermaye bırıkmemış, sanayi kurulmamış, sınıflar mevcut değıldı Esnafı koyluden ayırarrazsınız, köyluyu ışcıden ayıramazsınız, zaten işcı dıye bır kımse yoktu. amele vardı Her şey devlet kapıtalızmının elındeydı Ozel teşebbus kurulmamıştır, bugun övle mı'» Raftaki Demokrası Mehmed KEMAL Bıraz durdu, düşündu Dr. Sarol, ondan sonra şunları soyledı. «Savaştan sonra Batı'nın kazandığı zafer Turkıye'dekı yonetıcılerın kafasına bırtakım yenı fıkırler koydu Eger tersl olmuş olsaydı, yanı Almanlar kazansaydı ne oıurdu? Bızdekı Mılli Şef olunceye, nefesı kesılıncıye kadar Mıllı Şef olarak kalırdı. Gelen ıster avukat, Ister koylü, ıster cıftci, Ister muhtar, ıster o koyde yaşamakta olan doktor, ister muhendıs ne dersenız deyın, yanı Anadolu'yu artık merkezın sectığı insanların emrı Işaretıyle değıl, bıraz de kütlenın guvenını kozanmıs, kutlenın umıdını ustunde toplamış, ınsanlardan parlamento kurulsun ve bu parlementonun getıreceğı hukumet bu dertlere devadır.» «Bır şey daha sorayım Şımdi bılıyorsunuz özguriukler ıkıye ayrılıyor Sıyasal ozgurluk, ekonomık ozgurlukler. Demokrat Partı ıktıdar oldu" meclıse geldinız ve bır hükümet kuruldu 1 Adnan Menderes hükümeti kuruldu ve ıse başlandı. Sız hem demokrasıyı kuracaksınız, hem demokratık reıımi kabul edeceksınız, hem de ekonomıyı demokratıkleştıreceksınız.» «Şırrdl ben Meclıse gfrdiğim zaman özgürlüklerin hıc bırısınde kısıntı yapılsın düşunmüyordurçı. Özgürlukler yetkınlığı ıle olacaktı O gunun koşulları ıcerısınde memlekette sınıflar teşekkul etmemıştı. Bır tarım sanayıı yoktu, gercek bır endustri kurulmamıştı, ben lyı hatırlıyorum. pohtıkadan uzakta olmama rağmen Zonguldak Havza 1 Fahnıyesı bu Ismet Paşa'nın tabırıdır. Randıman ışcılerın derunı ısyanından, deruni memnunıyetsızlığınden dolayı. asganye düşmuş, amele yevmıyesı 1 lıra verılmektedır. Bunların kollarına saat takılmış, her darbe saat işlemek suretıyle değerlendırsın dıye, havaya sallamışlar kazmayı, alıp vurmamışlar Yani devam eden re|im, devam eden Islem, devlet ve mıllet arasındakı ucurum bu hallere gelmıştır Benım o gun, bugünün koşulları ıcerısınde meydana gelen, Turkıye'nın meselelerıne aıt ekonomık bılgılen, o günün yönetıcılerınde ararrak hata olur Ama bır duşunce hakımdı. Halk cok ıstırap cekmıştır. Köylü ıle şehırlı arasında buyük farklar meydana gelmıştır. Koylü postacı ücretı öder, koylü yol vergısl oder, koylü doktor parası oder Köylü köyün ınşasını oder, köyde su yoktur Mektep yoktur, hıc bır sey yoktur. Sehırlı herşeye sahıptır, karneyı alır mektebı zorla yaptırırlar. En az bu farkı ortadan kaldırmak va onu da en az şehırlı kadar ınsanca bır yaşama sevıyesıne getırmek lâzımdır.ı «Yani demokrbtık mekanizmayı Işletelım» Sarol'a göre, DP işbaşına geldiğinde ozgurluk kısmayı aklının kenarından geçirmiyordu Sovyetler < Birliği'nde havyardan sonra şimdi de yer fıstığı yolsuzluğu ortaya çıktı Sovyetler Birliği'nde Balıkçılık Bakanlığı yetkılılerıyle bazı ıhracat kurumlorı memurlarının adının karıştığı bır havyar yolsuzluğundan Batı basınında soz edıldığı bır sırada Sovetskaya Rossıya adlı Sovyet gazeteslnde de bır «Yer fıstığı» yolsuzluğuno ılışkın bılgı verılmektedır. Batılı gazetelerde sozü edılen yolsuzluk, uzerınde «Rınga balığı» yazılı 35 kıloJuK konserve kutular icınde havyar ıhrac edılmesi /e devlet kasasına balık parası gırerken yol • suzluk sanıklarının Isvıcre'dekı hesaplarına havyar parasının yatırılmasma ılışkındır. Sıyah havyar yolsuzluğunun 1979 yılı şubat ayında Sovyet rrakamlarınca ortaya çıkarıldığı ve Balıkçılık Bakanı Aleksandr Işkov'a o tarıhte ışınden el cektınlmesınden bu yana soruşturmanın surduğü bıldırılmektedır «Işkov gorevınden alındıktan sonra, Bakon yardımdımcısı Vladmır Rıtov'la Bakanlık Müsteşarlanndan ıkısıne de ışten el gectırıjrrıştır. Ayrıca, sıyah havyarın üretıldığı Aze'rbaycan bolçesındekı üretlm yerınden başlomak üzero malın kutulara konduğu paketlendığı ve ıhrac edıldığı bolgelerdeki ceşıtlı memur kademelerınden 200 kışi de tutuklanmıştır Bakan iskov'un tutuklanmasıno Başfcakan Kosıgın'ın engel olduğu soylenmektedır Bırkac yı'dır süren ve devlet kasasına düsük balık parası. yolsuzluk sanığı kışılenn isvicre bankalarındakı hesaplarına ıse yuksek havyar parası sağloyan bu ış, bır rastlantı sonucu ortaya cıkmıştır Rastlantıya yol acan olay. uzerınde «Ringa balığı» kâğıdının yapıştırıldığı konserve kutusunun yanlışlıkla dahıli borsaya ıntıkal etmesl olmuştur lcınden tütun balığı yerıne havyar cıkrrası. yolsuzluğun saptanmasını sağlamıştır Havyorın Sovyetler Birliği'nde resml fıyatı kılosu 65 do Sıyah ha^yar yolsuzluğu 200 memurun tutuklanmasma yol açtı.» lardır. Avrupo pıyasalarındaki fiyatı ise bunun 10 katı, 650 dolardır. YPR FISTIĞI Ote yandan yer fıstığı yolsuzluğunu haber veren «Sovetskaya Rossıye» gazetesı ıse resmî kaynaklardan kılosu 2 dolardan fıstık alan bır şebekenın bu malı kılosu 7 dolordan sattığının saptandığını ve sayıları 15'ı bulan şebeke mensuplarının 15'er yıl hapıs cezasına Carptırıldığını bıldırmektedır Sovyet gazetesi Sovetskaya Rossıya, yolsuzluğun bırkac ay oncesınden daho eskıye dayanmadığını fakat bu arada 350 bın dolaro eşıt bır para kazanmış olduklarını belırtmektedır Mahkum olanların mal varlıklanna el konulmuştur Buyük para yolsuzluklarının soz konusu olduğu davalarda Sovyet yasalarına göre ekonomık suclara ıdam cezası da verılebılmektedır. Havyar yolsuzluğunun ne zaman mahkemeye ıntıkal edeceği konusunda şu anda her hangı bır bılgı sızrrami'stır Fakat bu yolsuzluk dava konusu olursa Sovyetler Birliği'nde ılk kez bır bakan yolsuzluktan oturü adalet önüne cıkmış olacaktır. (Dış Haberler Servisi) Mukerrem SAROL DP HAREKETİNE KATILAN LARIN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU ÜLKE YÖNETEVÜNDE HALKIN ETKİNLİĞİNİ ARTIRMAKTAN YANAYDILAR «Demokrasiden ne anlıyordunuz o zamanlar? Hem sosyoloıık, hem ekonomlk anlamda''» «Şeyle anlatayım Insan her şeyden once özgür bır varhktır. Düşüncelerinl, davranışlarını, hareketlerını hıc bır baskının altında kalmaksızın kendı kullanır Önce mıllete Inanacağız. onun sectıklennı kabul edeceğız. Ancak aydınlar böyle düşunmezler.> «Yanl halk özgür Iradesiyle birlnl seçecek, ülkeyı o yönetecek?» «Evet. cok partıli hayatı Istlyordurr» «Partılenn sınıfsal olması. sınıfsal tomele dayanması?» «Böyle bir ortam o gön mevcut değlldl» «Sızin kafanızda boyle bır ortam. boyle bir kavram var mıydı'?» tO günierde böyle bir düşüncem yoktu Bır kltle partısi olsun, sosyal adalete dayansın, bıreylere «Tabl demokratık mekanizmayı işleterek. Güdürrlü ozgürlüğe, ben münasıp gordum, sen şu sahada özgur olacaksın, ben münasıp görmedım bu saha sana yasaktır Bu ıdare konağına gırdıkten sonra bunun hıc bir odası kapalı kalmamalıdır. Hatta basın kanununda yer etmış olan sıkıntılarrn, polıs vazıfe selâhıyetı yasasının 18 maddesınden tutun da valılerın emri isaretı ıle gazete kapsanmasına kadar gıder Kısıntıların hıc bırısını hayalımızden gecırmıyorduk Ozgurluk Batılı anlamda, Batı ne dıyorsa bu müesseseler ıcm Demokrat Partı'de o anlamda, bunları yapmalıdır. Bu heyecan ve bu gorüş ıcmdeydım Efeonomıyı bırakıyorum bır kenara hatta arkadaşlar, basın ozgürluğunü o derece genış cızgıde tuttular kı, kalemler ıcab ederse yatak odalarına gırer. Hıc bır tereddut düşun memek lâzımdır, kalem sahıplerınm de en az bızler kadar vatanperver olduHarını bu kalemleri kotuye Kulanmalarını hayalden geçırmemek iâzım ge(dıği zannı oluyordu.» YARIN: Ispat hokkı olayt.