Katalog

18 ARALIK 1980 « DIŞ HABERLER o Cumhuriyet DÜNY^DÂ DUGÜN Ali SİRMEN Iste Hisarbank ın yıl sonu sürprizi Bir AET Haberi D süper hesahı Cebinizparadolsuıı süper gelir hesabı açünn v^upergefirhesabı ttim Hisaıtaıık subelerinde lŞIŞLERi Bakanı lller Türkmen NATO eont>ahor toplantısına katılmak üzere gitt ğl Bruksel'de ceşitll /etkililerle ve &u arado AET'nin önde geienierıyle gorüşmelerinj sürdürDyor. Sayin Türkmen'in bu görüşmelarde en cok karşıloştığı sorunun «Demokrasıye ne zomon döneceks;nız?» olduğunu tahmin elmek için bu görüşmeierln rıaDerıerınl yakır.dan ızlemek b !e gereksız. Avrupa kurumlcnnın, kuruluşlarının bu konuda ne denlı auyarlı oiduğunu blh meyen yoktur. Avrupa'nın Turkiye'aeki gelışmelere bckış ocısı do oldukca ılgınctir. Hemen heınen îüm Avrupa kuruluşiarındakl üyelerin cok büyük coğunluğu 12 eylul nareketlni kacınılmaz bir sonuc OICTOK görmüşlerciır 8u yuzdendir ki, 12 eyiuiun hemen ertesinde. Turk ye ye karşı, 1967 nisan dorbesınde, sonro Yunar.lEîan'c gosterllen tepkı gösteriimemişiır Bu davranışta. Orgenera! Evran'in 12 eylül konuşmasındo denrıokratik duzene dönülmes! konusundokı korarlılığı vurgulayon sözleri de büyuk ölcüde etken olmuştur. Ancak. sözü gecen kurjiuşiar. anlayışla korşıladıkları durumun acıklığa kovuşmasındon kıso Dır süre sonra da, beklentîler nı d:ie ge'ırmeye bcşlamışlordır: Demokraslye ne ianian doneceksıniz? Normal düzene gecişle ılgili bir takvım veretMlr misiniz? Sözü gecen tjeKienîüerm dile getirilmesınm Ankora' dc*i yönetıcıler üzennce o/umsuz bir tepkı yoptıgı soylenem9Z Cünkü onlar da, rıer acıklamalarında normoi düzene dönüş isteklerinl dile getırmekteditier Konunun üzer;nda tartısıiacak yönu n c kuşkusuz bu değıl. Cünku hemen 'ıemen h c kimse. gsc ! cı reiimin kalıcılığını 'Stemiyor Ancak. Türkıye'nın demokroslye dönüşü konusunun da. gerek ıcerde. gerek dışarda, bir cok cevrelerce. oidukco yüzeysel b;cımde ele anndığı görüimektedir Türklye'de demokrcBiye donuşten m.jraa ne<iir acabo? 12 eylül önceslnln Işley şıne iıderler kadrosunu deği$tirerek dönmek mi? Yoksa 1961 Anayasasm değıştırerek yurulmeye. hukuk devletı acısındon lartışma götürebılecek baıt ek yetkiler vererek parlamenter sısierri ya do parlamen ter sistemin bünyemize uygun oiduğu iıeri sürüien o r türevini yürürlüğe koyarak eski düzenl bazı d'Jzeltme lerle yürütmek mı? Eğer «demokrcsîye donuşten» amac bu ıse doğrusu büyük bir yanılgının icinds bulunuıuyor detıektır Klcsik parlamenter sistemierın ya da Başkaniık demokrasilerinin, yürürlükte olduğu ülkeierde 'doğailikia Latin Amerika'nın göstermelik Başkanlık dennokrasıierı gercek kategori icinde e!e alınamaz) yayınlanan top!unn billm kitaplorında, demokrasilenn anf;ai< beı r 1 eKor.omık = ve sosyai düzeydeki ül'<e!erde yüruyebileceğ! a;ıkça belirtilir. Bu konuda görüşlerini acık seçik ortoyo koymuş bulunan bılginlerden bir de ülkemizde pek yakmdan tanınan. Atatürk üzerinde de incelemeieri, yazıları bulunan Prof Maurice Duvergerdir Duverger'ye göre, örneğin Türkiye'nin lcmae buiunduğu ekonomik koşullarda yaşayan ülkeierde demokrosilerin (parlamenter s stemle) uzun süre yaşayobilmeleri ve yürürlükte göründukleri sure ıc'nde bîle gercek bır demokras! nıtelığinı îaşıyabümeterl oidukco güc natto olanaksızdır Her yıl 500.000 kişıye yenı 1 olanlorı acılması zo9 rurtluğuyla karşı karşıya olduğu halde bunu başaramayan. yıllık tüm dışsatımı aynı dönemdeki petroı gerekslnimini karşılayamayan, endustrislnln büyük bir bölumünu döndurmek icin dışalıma gereksinim duyduğu halde dişsatımı gercekleştiremeyen ekonomimizin neden olduğu cıkmaziar, yol actığı sosyal pat'amalar doğrusu ister parlamenter olsun. ister başkanlığa soyunsun. hic bir Batı turü demokros ye elve'işli ortom yara> tamamaktadir. Her on yılda bir kısır döngü gıbi icine düştugümüz. «restorasyon dönemier» de. işte ekonomimn bu yopısmdan kaynaklamyor. Duajm böyle olunca, demokrasiye dönüşü saptayan takvimlerin kesinlikle ekonomıde adım adım yeni bir düzene gecişle koşut olması da kaçınılmazloşıyor Kaidı ki, demokrasiye dönüş sözcüğü. doğrusu ba zı yanlşarı da icermektedir. Değerli yazar Refık Erduran gecenierde bir yaeısında bu konuva deö nmekte ve eskiye dönüş deği; gercekten demokrasıyı yaratış cabosının önalması gerektiğini lleri sürmekteydi pek haklı olarak. Olaylara bu acıdan bakılınca, sonırız altyapıdakl önemli bozuklukları giderecek cabalan unutup. salt politik adımları belirleyen takvimleri beklemek geüşmelere P9k yüzeysel ve kalıcı cözümler bırakmayacak yanlış bir acıdan yaklaşmak olacaktır. Cesaretle gerceğı görmemiz gerekir Bu ekonomik yapt demokrasiyl yoşatabilecek yaratıcılıkta, üreticilikte ve orgütsel nitelikte değildir Ve eğer bir ulusun yaşamında kıso sayılacak dönemier icinde sürekü restorasyon kısır döngüsünün lcine düşmeden. gercekten, özünee demokratik o!on politik bir yapıya kavuşmak istiyorsak. yapının temelinden işe başlamakta yarar vardır. Kuşkusuz sorunun bu yanı AET'yl değll. doğrudon doğruya Türk halkını Hgilendirmektedir. i İtalya'da geçen haziran'da düşen uçağa füze çarptığı belirlendi ROMA İtalya'nın Sicilya adosı acıklannda gecen haziran da özel İtalya Havayollarıno ait DC 9 tipi bir yolcu ucağının düşme ndeni belirlenmiştir. İtavia'nın Başkanı Davanzali dün yaptığı acıklamada, 81 yol cu ve mürettebatın öldügü kaza dan şirketin sorumlu olmadığını ve kaza yerlnden alınan par caların ABD'de incelenmesi so nucu ucağın bir füze veya baş ka bir gök cismine carpmış ola bileceğinin anlaşılmış olduğunu söylemiştir. Paris Radyosu, ucağın duştu ğü saatlerde Libya Hava Kuvvetlerine ait bir ucağın italyan hava sohasına girdiğini ve birkac dakika sonra do düştüğünü kaydetmıştir. İtalyan Havo Kuvnetlerinin. Libya ucağmı oramck üzere araştırma başlığını taşıyan bir füzeyi fıriattığı ve fü zenin rotasından cıkarak yolcu ucağına çarptığı varsayımı üzerinde durulmaktadır. HAVANAYA İNDİ HAVANA Kolombiya"mn başkenti Bogotadan havalandığı s:rada M19 geriilaları tarafından kaçırılan Boeing 727 u çağı Panama ve Meksika'ya uğ rak yaptıkîan sonra önceki geca Küba'nın başkenti Havanaya inmiş ve gerillalar son 56 yolcuyu serbsst bırakmışlardır. Thatcher hükümeti 1981 1982 bütçesinde kısıtlamaya gitti LONDRA Ingiltere'nin Mulafazakâr Thatcher hükümeti, 1981 1982 bütcesini düşuk tut mak ve yüzde 15.4'e yükselen enflasyon oranını düşürebilmek amacıyla Eğitim Bakanlığı bütcesinde 32.5 milyon dolarlık kısıtlamaya gitmiştir. Bütcede yapılacağı ocıklanan toplam 464 milyon dolarlık kısıntının bir bölumü olduğu acıklanan Eğitim Bakanlığı bütcesi kısıtlamasının, her sevlyedeki öğrenim kurumiarını etkileyeceği bildirilmiştlr. Nlsan ayında başlayacafc yeni mali yıl icinde eğitim harcamaları icm, 18.6 milyar dolar ayrıldığını açıklayan Eğitim Bakanı Mark Carlisle parlamen toda yaptığı konuşmado. «bugünkü koşullardo eğitim İcin ayırabileceğimiz paro budur ve bazı kısıtlamalara gitmemiz zorunlu hals gelmiştir.» demiştir. 1980 1981 döneminde 1713 milyar dolar olan ingiltere bütcesi 1981 1982 döneminde 168.5 milyar dolar olocok ve bütcenin en önemli payını 45.5 milyar dolarla Sosyal Güvenlik Bakanlığı alacaktır. (a.a.) (Grafika Maya: 818) 7070