Katalog

2 ) Cumhuriyet onotd Reogon'i buyöft coflunluk tonryor scnınm. ABD'nm secılmrç Başkanıdır. Slnema sonatını çok yakınaan Izleyenler !çın Holivut studyolarının m&mur ovuncusu, ıkıncı •ınıf fllmlerın zor hatırlanır kahramanıaır. 8ır de, 195C'iı yıüorın boşlarındc Senotör McCarty tcrafırdan estirı'en bağnaz scld'rı rüzgannın cjestekıeyıcısı Sınema Oyjncu'arı Derneğ nın 8cşkanı olduğu b ı i r . M. Frieaman ı da ortalama Turk oydmı bir yıldır iyı tanıyor. Nobel odulu sahıbı üniu b'r Ikî'satcı. Uiu parasal mekanızTiaian her &KOT\om\V bunolım Için gercek ve tek cozüm dlya «unmasından ve bu pol'tıka üzerınde ısrarındon doğmakta Işın ılgınc yanı, Frıedman reçetesltıın kesin tedaviyı sagladığı bugjne kadar konıî'anamadı Frledman sonraları kendi dene*toşıorı oıdugunu »eddetse bıie Brozilya. Ştl Tevfik CAVDAR ve Israil örnekl6rı gozler önLnde. En son hoslc Ingıltere ise liacın sert traşelerı» (çerslnda Cirpınıp duTnakta. «Kuşku Çagu bır başka ABD'II İKl'strtcinm, gStmeden «ebed! yeşam IVs!r1»nl bulanlor gfb! ie değınrnektödir: «Keynes'c*ftSrefîyeuygtm «I Kennetn Galbraıth ın dıi mıze oevrı'eı ıık yabu çareye sarılmaktadırlar. rak bır sKoncmınin desteklenışı genış çapta sipıîının adı. 1S7ö yılı doiayiarında yazılmış. Bulahlanma horcomaıarını da Içermeye başlamışIktlsatcı'ann blr başka Ikîlsatct grubımo en'türüyle her satırma ve her yargısına katılmatır. Bu tur harcama scğlam ve doğru bır yol salasyonun kayncğı konusunda ders vermesı gar.p eak b (e cıvıl cıvıl kıvrak bır zekönın, gercefc yılırken, sosyai refaha ve yoksul halka yoneltilolsa b İ9 olayın sadece para arzına llişkin nıcel bır oydına ozgü bügı birlkımln n, bunun da ötediğl takdlrde tehlıkell sayılmıştır.» (•). Kuşkusuz değışımlerle acıklanması da lce sındirllememeksınae hoşgorülü bır tartışmayı aroyan bır düböyle Wr refah, hayırlı bir refah olmamaktadır. tedır He e ekonomık yapılarının çok farklı nıteşun urünjnun karşısırcda bulundugumuzu hıslıklere sahıp bulunduğu gelışmekte olan ülkelersedlyoruz Işte yazımızın uç oaak noktası bunReagan'ın Ekonomık Programı de bu gıbı tek oraçlı polıtıkalar ınandırıcılıklarını lar Konumuz >ss Reagan ve onun akıl hocası daha da yıtırmektedır Öte yandan toplumsal F^eidman'Ti ekonomık polıtıkalarının, gene bır Sonınz Friedman dunyada hic blr Tann kuçıktı ıle paro mıktorının blrblrlerıyle hlç bir lllsbaşka vatarıdaşlannın gozler önüne açık bır oıluna koiay nasp olmoyacak fırsatg sahıp olkısl crtmadığı da soylenernez Ne vor kl, bu Cimde serdıği yoklaşımlarla irdelenmesi. muş, reçetesl ceşltll ulketsrde deneme olanağıIMşki karşılıklıdır, odeta bır etkltepkl oluşturan na kavuşmuştur. Her ne kadar bu ulkelerdekl olgular dızısı olarak görülmektedir. Yanl para Tek ve Gerçek Çözüm müdür? arzmda yaratılacak daralma toplam cıktıyı olumbaşansızlıklardan sonra kendl reçetesinden 6apma olduğunu ileri surerek bu denektaşlannt red> Friedman'ın savı şu Enflasyon lle toplumsuz yönde etkıleyecek, onu da kücultecektlr. Bu dedlp blr kryıya fırlatmışsa da, gene de bu desal çıktının artış oranı arasında açık bır ilışolumsuz etkı Ingıltere gıbl dış satım olanaklan nekler onun ürunîerl olduklannı Inkâr etmezler. kl vordır Şöyle kl, toplumda Işlem goren pora bj/uk olan ülkede bıle görüldüğüne göre dış saSon denek İnglltere'dir Ne yazıV ki o d a blr y ^ mıktormın artış oranı, toplumsal çıktının butım olaiaklan cok sınırlı olan ülkelerde daha Iık Inatcı blr uygulamadan sonra şımdllerde Frlyüme oranını aşorsa erflosyon denilen gene! keskın br blç'mds kendınl hissettırecektır. edmon cözümune korşı kusku'u bckmaya başlafıyat yukselışıyle karsılaşır Bu, ıktısadı olgumıştır. Serbest piyaso evretrlnln ooğdaş peygamlarm salt paranın penceresınaen görulmes dir. M. Frtedman pa'asal önlemlerln yamtura, berlnln onu da deneklıkten reddstmesl yakınEiflosycnu bu ılışkı'er uyannca tanımloyınca devlet n ekonomıye dolaylı, ya da dolaysız mudır. onunla savasım icin sunulacak orac da para dahalelerını (Turkıyedekı KlT'ler örneğl) (jratlrrM po'ltıkası olmaktadır. Bu, ellerıne kolaylıklo doğrudan katılmasım hlc Istemedifil glbl, konut. Inglltere deneylml ocılı bfr blclmde son kontroı edebıleceıderi bır aracı geclrdıklen sasağlık, eğıfım vb gıbı toplumsal harcamalarm bulmağa yuz tutarken, Fr'edman'ıo yenl labonısma sahıp olon ekonomı polıtıkacıların n da da osgarı düzeye ındırılmeslnl savunmaktadır. ratuarı öz ülkesl ABD olmaktadır Enflasyonui, Işme gelmektedır. Doha derm blr irdelemeye Gatbraı'h bu kcnudakı şaşırtıcı bir colışKlye şöyişslzllğln, kısacast ekonomlk durgunluğun sı 16 ARALIK 1980 R Reagan, M. Friedman ve «Kuşku Çağı» eok «oluflunu enseslnde duymağa başlayan ABD'nm de venı başkanı Reagan'ın okıl hcca sı Frıedman'dır Yenı Başkanın ekonomık proj ramı onun ılkelerl doğrultusunda oluşturulmiıctur. Bu ekonomık programın temel norctası sl iah'anma harcamalarının •rttrıması vanısıra eerbest piyasa auzenını tehdıt eden {sosyai harcamalar da danıl olmaK uzere) tüm engel lerın gıderılmesı dış yardım poiıtıkasının bıie Amenkanın guvenl gı ve duşurcelerının ıhracı doğrultusanda oljşturulması noktalarında yoğunlaşmar<tadır. 1924 Anayasasi.., S Gerçek «Kuşku Çağı» 1981'de! Şu gune kcdar Friedman'ın kuralları, bun kın u/gulayan ul^e haiklan dışında ço< km «evl ılgı endırmıyor, ya da sadece cydın gudusu Olcrak yuzeysel bır Ilgı yaratıvordu O/sa de nektaşı ABD olunca iş butunuy'e değişmıştır Reagan'ın ve temelde Fiedman'ın ik'ısadi reoetelerının uygulcnaığı onumuzdekı dört yıl ns getırecektT'' B lınen kuşkuiu bır fceKieyş donemının bcşladığ dır Ozelhkle kamj harcomaları kısılırken sılahlanma ve aynı parole'dekf dış yardımların arttırııması 1981 ve sonras nı, Galbraıth'ın vurguladığı tKuşku Cağonın en kuşkulu dönemı halıne sokocaktır. Acıktır kı hlc blr polıtıkacı Işslzlık ya da enflasyondan vana olamaz. Ama Galbralth'ın de altını çlzd ğı gıbl fiyat yuksellşlerını ancak ve ancaK /oğun bır işsizlık durdurcbılmek tedlr. M Frledman ve arkadaşlarmın adını acıkca söylemeseler bıle türetebıldıklerl tek şey budur. Bır de bunun yanısıra sılahlanma ve soğuk savaş Galbralth'in kıtabının en carpıcı bölümu türetılen bu ıkıiınin dünyaya neler ge tlreblleceğını sergıledığl son sayfalarıdır Reagan ve Frledman enınde sonunda Isslzlik, yoksuüuk ve savaşa doğru cılgmca blr tırtnanışı uretırken, tum bır ınsanlık onlcrı kuş kuyla Izleyecektir Ûstellk bu iz'eylcılerln bu yuk blr bölumunü yoksulluğun, Işsizllğln ne olduğunu lyl bılen, uzun soluklu D!r barışa d yamamıs uçüncu Dünya ülke'en oluşturacaktır H Galbraıth, J K Kuşku Caflı, A!tm Ktb. Istanbul. 1980 S 222 on gunierde tutucu gazeteler 1924 Anayasar sını gundeme geüren yazılar yayınlıyorlar Bu yolda dsmeçler ve^en eskı polıUkacılar aa var Ne dıyorlaı"? Eskı bır öykudur bu. 1961 Anayasası bır tepki urunüdür, dayorlar, 1924 Anayasası «kuvvetli îcra»5a dayanıyordu 1961 Anayasasıjla mıllet iradesı«ne ortaKİar koşulmuştuı~ Devlet ıç.nde devletçıkler yaratılmıştır, Anayasa Mahkemcsıyle D^Juştay başta olmak uzere bar ğımsız y?rgı kurumlan pariamentonun ve hukümetın elını koiunu bağlamışlardır 1924 Anavasasındakı llkelere donulmelı guçlu yurutıpeye da..anan Dir sıvasai rejım b»nıınsenrneh hukumetlere K vapma olanağı venlmelıdır. Bugunku bunalıma 27 Mö.yıS devnmının Anayasası neden olmuştur? 1924 Anayasasının niteügi netiir? Ataturk'ün tek partılı re'imının devlet düzenl bu temel yasada belirginleşmış, Kemahst ıdeoloıı bu yasaya yansmuştır. 1924 Anayasası, 1821'de Ankara da başhyan anayasal eylemln 1937'de son bıçırrum almasıyla noktalanan tarihsel surecın ürünüdur Nedlr bu tarihsel sureç? Ulusal Kurtuluş Savaşından sonra Cumhuriyet llan edılmlş, 1924"te Anayasa düzenlenmış. i ^ s t e îngılizlenn kışkırtmasıyla Şeyh Salt isyanı başîamış, 1928'de «Türkıye Devletinin dlnl îslâmdır» dıyen madde kaldınlmış, 1937 yılında 2'incl maddeye Kemaliznün temel ilkeleri konmuştur« Türklye Devleti, cumhuriyetçi, mllliyetçl, haUcçı. devletçi, lâık ve lnkılapçıdır» 1924 Anayasasının özü budur O zaman Turkiye tek partili blr cumhTirlyettir. Parünin ideoloilsl a"evletin ideolojlsldlr Her Iklsinın kaynagında Kemallznı bulunur. Mustafa Kemal Pasa, 1924'te kurulan «Terakkıperver Cumhurlyet Fırka«ı»m 1925"te kapatmıştır 1929'da dünyayı saran kapitalizmın bunalunında toplum zor koşullar altında bulunuyordu. Bu gerçegı değerlendirmek uzere yapılan «Serbest Cumhurlyet Fırkası» denemesı dört ay surebildl Bu denevler daha sonraki gebşmelenn yolunu avdmlatmıştır 1931de de\letın tek partisinin programına, 1937'de deUetm Anayasasına cumhunyetçilık. mılhyetçılık, halkçılık, devIatçılık laıklık, ınkılaDÇilık» ılkelermı yazdınrsen Ataturk kuşkusuz tanhsel bılıncının doruk noktası ndaydı Çunku Cumhurîyet Merkez Bankasının oluşturulmasmdan yabancı kumpanyalann mıllıleştanhTiesine, dünya kapıtahst bunalunırnn devletçılık yöntemlenyle aşıhnasından ulusal dıl ve tanh tezlenne değtn her şey 19301637 arasındakı kısacık doneme •ıkıştınlnııştır. Evet 1924 Anayasasında guçlu yurOtme ama, o dönemde Atatürk vardı, Ataturk'ün parüsi ülkede tektl, ve Anayasada devletın ideoîo]ik yapısını oluşturan Kemallzmın 6 oku vardı 1924 Anayasasını bu gerçeklerden soyuüayarak «kuvvetli lcra» ıstıyenler aceba ne duşünüyorlar? 1950 1060 arasında Turklye'de zaten 1924 Amr yasası geçerll degll mıydl? •Kuvvetli icnu öyleein« ffüçlüydü kl Cumhurbaşkanı Bayar üyesı oldugu partlnın markasını taçıyan bastonla dolaşıyordu, goru!en luzum uzenne yüksek memurîan oraya buraya sürmek, ya da tahkıkat komısyonlan oluşturarak yargı bagunsızlıgmı hıçe saymak bır yarar sağladı mı? Hayır. öyleyse tarihsel geroeıklerden kendlmlzl soytrtlazoadan sennVanlılıkla duşünmeye çalışmahyız. 27 Mayıs Anayasası yaşadığımız busalımın suçlusu olamaz, , Hesaplasma İstanbul'da MüzeEvler Burhan ARPAD Sanat ve fcültur miraslan temeh ustunde geiışmiş ü'kelerde Muze «Evlenn önemı büyuktur Şehrln kuçuk, ya da büjuJi olması, orada >aşayaa ınsanlarm sayıca kabank, ya da pek az olması degıl, orada dunyaya gelmış, olmuş, ya da bır sure yaşamış unlu sanat ve kultur ustalannm, bılım adamiannın tarıhe damgasmı vurmuş onder polıtıkacılann adı buvuk onem taşır ve oaurlandınr Ulkeyı dunya kültur alanında yucelten o adiar, muzeev'ler yoluyla nesılden nesle ulaştınhr. nesıller arası baglanU kusagı surdurulür Schıilerın dogdugu Marbach, Stuttgart yakınlannda kuçük bir şehırdır ama, Federal Almanyaya tulrayanlar o kuçuk şehn yuceltmış olan Schıller'ın evını gormeden edemezler. Salzburg, muzık festıvallenyle mılletlerarası une kavuşalı ancak bir altmıj yıl geçmıştır amma, Mozart'ın dogdugu şehır diye butun dunyada yazyıllardır bılmır. Dogdugu ev, pek az otebenyle auzenlenmış olmasma ragmen çok sayıda ve her rmlletten ınsan Salzbarg u gormege koşar. Mozarfın dogdugu Salzburg şehrını, ve evl gördum dıyebılmek ıçııu Thomas Mann'm unlu romanı Buddenbrook Aılesı'ni yazdıgı ev, gunumüzde bır bankadır amma, yapınm onyuzunuo görunur bır yerınde «Buddenbrook1lar evı> tabelası vardır Kuzey Almanyada ortaçağ karakterııu koruyabılmış Lubeck şehrme gıdenlenn geçeK amacı «Buddenbrook lar Evi»nl gormüş olmaJi, konu açıldıgmda «Ben o evi gordüm» dıyebılmektır Bonn'da Beethoven evı, Frankfurt ta Goetbe evı vardır Bır çeşıt açık hava kültur müzesı dıyebılecegımız Vıyananm hemen her semünde bır çok yapırun göze çarpan yennde bır levha vardır. O yapılar ılkbaharda ner yıl Vıyana Sanat Şenhklerı sırasında kuçük Avusturya bayraklanyla donatılarak daha aa çarpıa yapüır. «Mozart, Fıgaro'nun Dugunu operasını bu evde besteledı», «Franz Kafka, falan ve fılan yıllarda otelımızde kaldı» diye yuzlerce tabela Vıyana yapılannı susler. Avusturya nın kaplıca şehn Bad Ischl de Franz Lehar muzee^, Johann Strauss vıllası, Imperatorlann yazlık 6arayından daha çok ıigı toplar 1930'ların eşsiz tenoru Rıchard Tauber Mİlası şımdı el degıştırmıştır amma, Tauber'in kabartma bir profılı yapırun gıriş yerınde gülumser. Geçenlerde ölen fılm rejısörü Wılli Forst'un vıllasında karşıîaştıgım bır durumu hep hatırlarım. Forstıa ıkı saate yakın soyleşukten sonra aynlmış, dış kapıya dogru bahçeden yokuş aşagı yuruyordum Sag yanımda sık bır agaçlık vardı Koşarcasına hızh ayak seslen ve yaprak hışıltılan duyunca donüp baktım Wılli Forst kestırmeden bana yetışmışti. Gülumseyerek şunlan söyledl. •Vıyana ormanımn yamaçlan sayılan bu topraklan ve vıllayı satuı alau otuz yıla yaklaştı Bahçenın çıkış yenndekl şu eskı av koşkune pek dıkkat etmemıştım Bıtmenug senforu fumunı çe\ırdıkten epeyce sonra küçuk ve harapça yapı\ ı gözden geçınrken ustü yosun tutmuş bır mermer levhaaa. «Fanz Schubert bu evde Rosamund uverturunu besteledı» Yazısmı göronQ ce duny lar benım olmu^tu • Nesıller arasında koprü kurarak ınsanoglunu ölümsüzluğe ulaştıran muz«evler konusunda yuzlerce ornsk \enlebıhr Müze evler konusunda îkınci Dünya Savaşmdaa sonra daha başka uygulamalar goruldu Kazı ışkenoe kamplannın en korkunçîanndan Auschvn'z şıindı b J muzedır însan gorunumlu Nazı lerın canavarlıklan unutulmasın aıye Kuçuk kız Anne Frank ve aılesjun ıkı vıl saklandığı Amsterdam evı de şımdı bır muzea.r Bır gençhk merkezi olarak degerlendınnnıştır. Aaısterdam Pnnzsengracht sokağı 263 sayüı ev.n çatı katmda ıkı yıl gızlendikten sonra ışkence keanplannda can veren kuçuk kız> Anne Frank ın adı kotuIuUer ve canavarlıklar yınelenmesm diye, bır muzeev olarak dunyaya seslenmekıedir Muzeev'e'den söz ederken hep yabancı adlar öne surdum Zııa beşyuzyıh aşkın süredır bınlerce sanat bılım t e devlet adamının saşadıgı Turkije kültur başşehn Istanbul da sadece dort tanecık mâzeev var Şışhde Atatürk muze evi. Bebekta Aşiyân «Tevfik Fıkret» muze evı, Burgaz Adası'nda Saıt Faık Abasıyanık muze e\n Heybelı'de Hüseyin Rahmı Gurpınarın hemen bütân eseılennl yazdıgı köşkün son durumunu yakmdan bılemedlgim içln, kesln bır şey söyliyemıyecegım. Beşyuzyılda &adece ve sadece 34 müzeev. Yorum gerekır nu° Daha da acısı, îstanbul Cnlverslta6i Veznecıler ve Şehzadebaşı'na doğru gpnişlesln diye binlerce eski yapı yıktınlırken müzeev konusunda kımse tatlı canını sıkıntıya sokmadıl Lgunlerde yargı bağımsız ı yi ve yargıc guveocesı kav ramları yenıden güncellık kazandı Bır yandan başta Ana yasa Mahkemesı ve Danıştay o'mak Lzere bütün b.r yargı er kı polıtıkacı eskllerınln ve soru.nsuz yazarların saldınsına ugruyor, ote yandan da Dazı so ruşturrralar eîe alınarak belll yargıçların hırpalanmosı denenıyor llkın corpıcı başlık orla sunulan karar haberlerl, giderek fıkra köşelerıne sıcradı. Şunu soyleyelım ki, yargı kararlarının tartışma dışı kalmasını kımse savunamaz. Eibet, bu alan da eleştlrıye açık olacaktır Ve bu acıklık daha doğ ru sonuclara ulcşılmasını sağ layacaktır. Ama kac zamandır eleştırl adı altında surdurülen kampanya, Ince hesaplı bir kampanyadır. Güdulen omac bağımsız yargıyı yaralayıp onun klşılere sağladığı güvenceyı yıkmaktır B Siıısi Oyunları Bozmalıyız 0 «YARGI BAĞEVISIZLIĞI» YÜZYTLLAR DENEYİNDEN GEÇMİŞ BIR KURÜMDUR. DEVLETİN SARSINTISIZ YAŞAMASINI ANCAK BU KURUM SAĞLAR.^ Turgut KAZAN molan armutlarcton ryl oyırmalıyız Modem ki, demokrasl sag lam temeller uzenne otursun istryoruz, o haldo demokraslnin bağımsız yorgıdan ayrı duşunulemeyeceğlnl anlamolıyız Gercekten, KUNTER'ln de b» lirttiğl gıbl. fdemokratik re|im bu Ilkeyi (bağımsızlık) hem ka bul eden, hem de uyguloyan re |ımdır Çunkü. hakımlerın bağımsızlığı her türlü hak ve hür rlyetın temınotidır.» (N. KUNTER, Ceza Muhakemesı Huku ku. Istanbul, 978, sh. 248). Ancak yargı bağımsızlığı varsa demokrasl ayokları üzerınde durur Oze lıke. demokra6lyl koruma oıanaklarının gelışmedığı toplamlarda, yargı bağım8izlığı oyrı bır anlam taşır. Boyle yerlerde bağımsız yargı kışı guvenlığ) lle ozgürlüklerın tek koruyucu kalkanıdır Bu bakımdan, bazı sorunlanmız ve yaşadığımız zorluklar yargı bağımsızlıâından vazgecmeyl değıl. ona daha çok önem ver meyi gerekll kılar. Katul edelım ki. bağımsız mahkemolerde yargılanma hak kı temal bır hoktır. Niteklm, 1943 tarıhli flnsan Haklan Evrensel Bıldırıs» (Md. 10) ıle 1950 tarıhli «Roma Sozleşmesı» (Md 6) bu hakkı temel blr hak saymıştır. Türkıye de bu sözleş melerı imzaıamıştır Hemen hemen bütun onayasalar yargı bağımsıziıgına yer vermek gareğınl duymuslardır. Blzde ılk olarak 1876 Anayasasında cMah kemeler her türlü müdahelattan azadedir» (Md. 86) hükmunu görüyoruz. Ayrıca, 1924 Ano yasosının 8. maddesl fhokki kazanın» tmustokll mehakım» tarafından cıstımal olunacağınıı bolırtıyor. Sonra 1961 Anayasasına gelıyoruz Burada yorgı bağımsızlığı ve yargıc guven cesl eercektan sağlam llkelere bağlanmıştır. Yenı duzeniemeler yaparken, bu llkelerden yararianmak zorundayız. Hem de bağımsızlık ve guvence kavrom lannı losrlğlni hlc boşaltmadan koruyarak . Mahkemelerl tam bağımsız kılarak ve yargıclara guvence sağlayarak.. Bağımsızlık ve güvence kavramları bırblrinl tamamlar. (Ba kl KURU, Medeni Usul Hukuku. 1977, sh. 30) Bağımsızlık yargıcları yürutme ve yasamaya bağlı olmaktan çıkarır. Guvence ıse, kışısel butun endışelerden uzak Kalobıimeyı saglar. Yani, bağımsızlık nesnel koşullarda, guvence oznel ve kışısel koşullarda aranır. Yargıcın bağımsızlığı atama Işlemıyle birlıkte başlar. örneğln, eğer atamoyı yurütma organı yapıyorsa, yargıc «tercıhlerınl» kendlsı ı~.n kullananların tmutemed aoamı» olur. cHakimtenn yürutme organı tarafından tayınl onlorı yürutmenin delegelerl hallne getırlr. Bakanlığın aıonları kanun adamı olamaz. Yürutmenin tayin ettığı hakımıer, onun Ojrnanan Ojrun Dıkkat edılirse, belll korarlann bılımsel tartışması yapılmadığı gıbi, yargı organının Işleylşı ve yetkılerı üzerınde de hukuksal olarak durulmuyor. Yalnız, genel çızgısıyle yargıyı kuçük duşürecek bır yol ızleniyor. Yalan yanlış haberlerden kaynaklanılorak, hatta bazı yar gıcların adları sıralanarok belll yerlere varılmak Istenıyor. Kısa surede. ele alınan o yargıcı gorev dışı kılabllmeıın uzun surede de yargıyı yürutme ye bağlayabilmenin taşları doşenıyor Yani, ustumuzdekı koruyucu şemsıyeyı duşürmek ıcın, bır oyun oyanıyor. Koşullar ne kadar oğır olursa olsun, demokrasıye ınananlar bu oyunu bozmak ve yargı bağımsızlı ğını savunmak durumundadırlar. Bunuı yapmak, hem yargı erkıne oonuk saldırıları etkısız kılar, hem ae yenı Anayasa duzenlenırken dogru cızgıierde buluşulmasını bagıar Aksı hal de, toz duman bırfcırıne karışır, goz gozu gormez oiur Zaten, kl mi çevrelenn yaratmak ıstedlğı ortam budur scdece müşavırlerl anlamına gelır. Tayln eden emir de vertr. 6oyl^ olunca, artık ortaaa g^rcek hakım yok demektır Bu s mr'e bazı gorev sahtplerıntn mevcut olması ile hakımın ger cekten varolması aynı anlamda dsğtldlr.» (EREM, age, sh. 83) Demek kl, yargiçloriG llglll atama yetkısı yurütmeve bırakılamaz Boyle bır yontem yargı bağımsızlığının sonu olur. Ayrıca, yargıclara temır ve talımat» verllemeyeceğı gibı, «tavsıyelerdeı de buıunulamaz. Işte, yargı bağımsızlığı bu nes nel koşulların tamam olmasını gerektırır. Yoksa, anaya6alarda yargının bcgımsız olduğunu, etkılerden uzok bulunduğunu söyiemek yetmez Yargı bağımsızlığını olgunloştırab Imek ıcın, yargıclara bazı güvenceler de tanınır. Yani, görevlennı herhangi blr endişe/e kapılmadan yapabılmele rl sağlanır Çunkü. bu güvenceler olmazsa, bağımsızlığın da blr anlamı kalmaz. örneğln, yürutme organı yargıcı emekliye ayırabllıyorsa, yerlnı değıştlrebilıyorsa. ceza vereblliyorsa yargıc baskı altında tutulabıilyor demektlr Oysa, «baskı yapılması kadar, yapıla bılme3l Ihtımalı de haklmlerln bağımsızlığını zedeler» (KUNTER, age, sh 248) «Haklm gecım kaygusuyla hızmet görduğu ıcın. ondan kahramanlık beklemek haksızlık olur Bu yuzden, hckımlık mesleğlnl dü zenlerken kahramanlık gerektırmeyecek şekı'de onu kurallara bağlamalıdır» (öztekın TOSUN, Suc Muhakemesı Hukuku. 976. sh 327) Işte, bızım anayasamız bu konuda özgun kurallar koymuş tur. Yargıçların azlolunamayacağı, kendıleri Istemedlkce 65 yaştan önce emekllye ayrılamcı/acağı, denetımlerınin YHK' nca yap.lacağı, nzaları olmadan savcılık yahut bakanlık hızmetıne alınamayacağı yolun dakı hukümier bağımsızlığı pe kışt rmeye ya'ar Ancak bu ko şullar sağlcnmışsa. yargı bağımsızlığı tamam olur. BULMACA 8OLDAN ftAÖA t 1 Ûnlü hlr Çln <SQ«ttnüra. > E s a dllde gelecei G » a gOrterlsl. 3 Teral ıjnlr, ruhsal dıırum Tersl para !>lm gesi i Turlü koıderl oluiı, govdesl T S dall&rı oulunan bitki Terü jreryüzü katmanlarndan b.rlnın bılimdekj kısalnimıjı. 5 TerU Mü»lumaî> l»nn kutsal kltabı « Blr sajı Blr ijtn t»m hedeflne ıü^s taijSi Ozeriaj ku'lanıîan h's's devunl Bi' ün em T Kıularımaya imian veren tıaldei çı kar anJaoımda emlr KeTül kendlne anlamına kuUaıs^an Ba'i koienü deylm, &raç 8 Tersl yeıyuvarlagınn uydusu Ktojtiaj eleıticntlerden 9 Hastalıklar» karşı koruyuou oalem b;ç*niienııden Eâkl oılden Oîüntü, keder TUKIRIDIN AŞ4ĞIYA : 1 lür/u>e'nin tımjJs j9relerintîen 2 Büyuk v e süv lü çad r Cetıaas 3 Y ' n 1 böılımJ< 'ln<Jen 4 Ş'şelern lçnıaekını kuilanabıünek lçuı va rsjlsnılaa gereç.erden 5 Afal, manü): Ters blr eritek »dı « Bir ku? türt Mu«Utte blr nota 7 rjvur>«3 kıülanılan eşya, jnnajın üzennöe akütı ve dertalijı olan genl oyuk Dünyanın buvuk 123456789 Yafgı Erldnin Durumu Şımdl, polemıklenn getlrdıflt bir karabosanı yaşıyoruz. U»talıkla zlhınler buiandırıldı. Yorgıya yonel&n saldırılar blr cok kımseyl şaşırttı. yanılttı. Özellıkle bu saldırıiarın karşılıksız ka!mış olması, ınsanları bunolttı. Suclanan yargı organlan susmak zorundaydı'ar. Bu olağan susuş, bır sucluluk belırtısı sanıldı Ve gıderek. yargı erkl geçırdığımız sarsıntıların onemlı bır nedenı sayıimaya başladı Oysa, EREM ın de belırttığı uzere. demokrasilerde yargı bağımsızlığı olağanüstü bır onem taşır. t3ugünu yarına sarsıntısız gotüren tek kudret bağımsız cdalettır» (F. EREM, Csza Usul Hukuku, Ankara, 1978, sh 93) Yanı, yargı erkl yaşadığımız sarsıntıların kayna ğı değıidır Tom tersı, yargının bağ msız ışleyışı sorsmtıları yumuşatmışîır Bır gecede 67 ılın k| valısı değıştırılırken, kışta yametîe bınlerce memur sQrülürken, Danıştay'ın varlığı gergınlığı azaltmıştır. Yme Anayasa Mahkemesı'nm anayasoya ve hukuka aykırı yasaları Iptal yetkısıyie donatılması, doğmuş ve doğacak huzursuzluklan bıraz olsun dındırebılmeyl sağlamıştir Kısacası, yargı erkı cıkarlor arosı dengenm kuru labılmesınde ve toplum barışının gerçekleştırılmeslnde etkıll olmuştur, yardımcı olmuştur Zaten, Türkıye'mızı 12 Eylül'e getıren kargaşa anayasanm uygulanmasmdan değil, uygulanmamasından doğmuştur. Bunun sorumlusu da, yürutme organıyla yasama organıdır. Onun Içm, yargı erklnın durumunu tartışırken, el GUvence Bizimdir LUNAPARKV» Sadik SENT>!Lın ı . Oynoycmlar. iıfava göre dmimı ALİ SURURI EHAT ALİIMÇE GULISTAN OKAN MUZJKAL KOMEDtSİN! ILHAN DANER Süt^AR MERAL 2EREN MUJDAT GE2EN Ö2«un MLIIJI Esm ENG'M MUNIR OZKUL ekO' Tjrgut ATALAy NIHAL ARDA reograr. San SÖKMEN Kos Lm PE^ W J PERRAN KUTMAN v SUMER TILMAÇ ^ 18 Kışılık i» da bııer 9 M da ba5lar 22 e s u n p o i n m Cumaries Pazar maiıne 15 dc Her tenıte »aiıta temın edılm. 5 t Hafıal'k bıleUer tunapar* *« î k Smematı gifelerınde Te!25 4 3 3625 43 37 (Cumhuriyet: Hemen belırtelım kl, bağınv sızlık ve guvence yargıçiarı ay rıcalıklı kılmak anlamına geımez Butun bu koşullar o toplumda yaşayan ınsanların guvenlığı ıcındır, demokrasının QK samadan yuruyebılmesi ıcındır, sıyasal muhalefet cmdır, ozgurluklerı kullanabılmek lcındlr, yanı bızler ıcındır «Hakımlık temınatı, hakımlere tanınan bır tmtıyaz değ I, halk ıcın kabui edılmlş bır temınat olup hakım lerın gorevlerını tam bır guven V9 tarafsızlık içinde yapa bılmelerınl sağlayan bır muessesedlr. Burada sozkorusu olon, hak mın kışıse! menfaatl değıl kamu yararıdır» (Bakl Ku ru, age. sh 31) Özetleyecek olursak, yargı bağımsızlığı yuzyılicrın daneyınden gecmış bir kurumdur Devletın sarsıntısiz yaşamasını ancak bu kurum sağlar. Nıtekım, VVılson «devlet istlkrarını yargıcların bağımsızlıklann da cnların onur ve özgürlüklerının korunmasında» gorüyor. Foruk Erem de konunun 6nemını vurgularken Davit HUME' un şu sözlerlne yer veriyor î'Bütün pol tık slstemlmlz ve bunun her organı, kara, denız ve hava kuvvetlerı, çlft meclls, bütün bunlar blr tek ga yeye uîoşabl'mek lcln emin blr vasıtadan başka bır şey değıl dır Bu gcr/e, İngıltere'nln 12 bü/uk haklmînln muhafozasıd"» (EREM. age, sh 94) O halde. baği'nsız yarg"vı koruyalım. Onu yıkmaya dönOk olan sa1d'rılonn aîtındak sinsl oyunu bozalım. çollennden 8 Yumru Ter s. blr yemefc yapına yOntenıi. 9 Bo (ım, parça, blr yOcetlnan unsarlarmd&i! I>tVKt BITJLİCİNIN SOLD1V S\Ğ\: 1 N'zıanr S 3 Ata N T!» S sklF Raks 4 r ^ S Sr 5 'P AS 6 Tura Sa 7 dA lorT. 8 lreyiekeÇ. 9 Kaca Ka YfKARIDVS AŞAGITA : î Nasreaaın 2 Atfcı ^r 3 Zaıt E^ FasUVJ 5 An S.roia 6 N»r pareS 7 mlaS Tk 8 aHKraS E> 9 Kes KamçA Cözt>ıt Cumhuriyeî Sohfbl: Cumnuriyet Matbaccılık ve Gazefecn k T A. Ş adına N A D j R N A D , Genel Yayın Mudürü OKTAY KURTBÖKE Muesşese Müduru EMİNE USAKLIGİL Yozı İşlerl Müduru TURHAN ILGA2 Bosan ve Yayan Cumhur yet Matbaocıiık ve Gazerec.iık T A Ş , Cağaloğlu TurkocGğ Caa No ^ 3 4 1 , Posta Kutusu: 246 ISTANBUL Tel. : 20 97 03 B U RO LA R • • • • ANKARA: Konur Sokak 24 4 YENIŞEHfR Tel.: 17 58 25 17 58 66 18 33 35 İZMIR: Halıt Zıya Bulvan No 65 Ka: 3 T t l . : 25 47 09 13 12 30 ADANA: Atatürk Caddesı Turk Hava Kurumu fş Ham Kat: 2, No. 13 Tel. s 14 550 19 731 TAKVİM lm«* 6 33 Gune? 8 17 16 ARALIK 1980 Oğie iklndl Akşom 13 09 15 29 17^2 Yo!«ı *9 2O