Katalog

10 ARAL1K 1980 Osman Gnzi'den lek sikke koldı İstanbul Arkeoloji Müzesinin İslami Nümizmatik bölümünde dünyada başka örneği olmayan eski paralar bulunuyor Ünlü "Beatle,,ın sonu John Lennon öldürüldü Evhıtn önünde öldürülen Lennon uzun bir suredir müzikle ilişkisini kesmlştl. 1960 Y1LLARININ ONLO İNGİLİZ POPMÜZİK TOPLULUĞU cBEATLES»İN KURUCULARINDAN OLAN LENNON UZUN BİR SUREDİR JAPON ASILU KARISI İLE N Y YORKTA YAŞIYORDU. EV tekun paraların en değerlılerı bır arada. Fotoğrafta(üstte) Osman Gazı'ye aıt gumuş sıkke görülüyor. AJtta (soldan sağa) Büvey'nı hükümdarı İzz el Devle Bahtıyar'a ait altm sıkke, Cengız Han'a aıt gümüş sikke ve solda Anadolu Selçuk İmparatoru Gıyas El Dın Keyhüsrev'e aıt 134 gr'lık altın sikke görülüyor. Mustafa EKMEKCİ Şeyh Menzil... arhan Erdem, kısa, ancak bana çok anlamh gelen güzel bir mektup gönderdi. Şöyle diyor: «Ist£inbul"da çalışmaya başladığım bu gunlerde, son üç yıla baktığımda sızi özlem ve teşekkurle anıyorum. Çelişkıli ve karamsar gunlerde gürultülü ve yanlızhk dolu koridorlardaki sohbetlerimiz, bana yeni ümit ve hız vermışti. Buraya geldiğınızde arayacağınız ümidi ile memnunum. Başarılar ve mutluluklar dilerim.» Yukanya aldığım bırkaç satır, 12 eylül öncesine götürdu bır an. Tarhan Erdem'le, Meclis kulislerinde adımlayışlanmızı, kulisin kalabalığından sıynlmak içın, kutüphanenin bır koşesini arayışımızı anımsadım. Guvenerek konuşması, eleştirıleri, sevindirirdı doğrusu. Düşuncelerinde, eleştirilerinde bir umutsuzluğu da okur, düşünduklenmi söylerdim yeri gelirse. Ama, çokluk onu dinlemeyi yeğlerdim. Başka bıri mi söyledi, yoksa ben mi buldum sözü bilmiyorum. SLk sık söylerim. Şöyle: Gazetecinin akılsızı haber aimaz, haber verir! diye. Meclis kulislerinde bakanlan, özellikle politikacılan yakalayan gazetecilerin bazılan, onlara öğutler verirlerdi: Çok yanlış yapıyorsunuz. Öyle yapmayın, ben olsam şöyle yapardım! filan diye.. Bazı gazetecileri, bakanlarla. politikacılarla böyle konuşur gorünce imrenir, sonra aynldıklannda gazetecıye sorardım: Ne diyor? Ne haber aldın? Haber almadım, konuştuk! Öyle uzun uzun konuşup verdikleri ögütleri yazsalar ya, yazmazlar. Körün değneğini belledigi gibi, yme bıldiklerini okurlar.. Sağcı bir yazar vardı. İrfan özaydınh'yı görünce önunü ılikler, iki adım geriye fırlar. Saygılanmı sunanm efendim! derdi. Olanağı yok, yanına yaklaşamazdı. Öyle, hazırolda dururdu. 12 eylül oldu. Özaydınh ile ilgili en agır yazıyı yazdı. Özaydınlı'ya telefon edip şöyle dedim: Üzülmeyin Paşam, sizi övseydi, asıl o zaman üzülmeliydiniz! Bır fıkra van Bektaşi babası Konya'ya gitmiş. Bakmış Mevlevıler donüyorlar. Sormuş: Niye dönüyorsunuz? Biz Allah der. döneriz.. Biz de Allah deriz ama, dönmeylz! demiş Bektaşi.. Ne anlatıyordum, nereye geldim.. Tarhan Erdem'in kısacık mektubu, nelen anımsattı?. Konuşurken, Tarhan Erdem saatine bakar, «kalkahm, Cumhurbaşkanlığı seçimi için turlar başlıyor» derdi. O söyleşinin bitmemesini isterdim. Bir başka gun buluşup, yine böyle konuşmak için sözleşirdik... Cumhurbaşkanı adayı Muhsin Batur'un bir turlü seçılemediğıni duşunür, bulamazdım nedenini. İçinde yaşadığımız gunlerde, birçok olayın perde arkasını öğrenmiş, çıkarmak kolay olmuyordu dogrusu.. Yeni öğrendim; oylamalann can alıcı anlanndan birinde, Adıyaman'dan Nakşibendi Şeyhi'ni getirtmiş AP'liler. Şeyh MenziUi. Şeyh Menzil'ın asıl adı Şeyh Mehmet Reşıt Erol. Şeyh, babası ama, babasınm yerıne o kalmış işte. Meclisin dinleyici locasına oturmuş Şeyh Menzil. Eh. MSP'liler, AP'liler içinde Nakşibendi Şeyhi'nin muritleri var, eksik de T | | | | | I DÜNYADA EŞİ BULUNMAYAN OSMAN GAZİ SİKKESİNE DEGER BİÇİLEMİYOR Yalçın PEKŞEN soptanıyor. Ancak Cengiz Hon ın 1200 yıllannda bastırttığı sıkke çok sılık ve tarihsizdlr. Bu yüzden 150 bin lira fıyat biçıliyor. Kolleksiyoncu da yasalara göre bu sıkkeyi yurt dışına çıkarma olanağı bulunmadığı için verilen fiyata razı oluyor. Uzman Teoman Canıkoğlu, bu değerin biçilmesinde müze olanaklarının da gözonünde tutulması gerektiğini bellrtiyor. YAZILI KAYNAK Nümizmatik uzmanı Teoman Caniklioğlu, paraların en önem li yazılı kaynaklar arasında bulunduğunu belirtiyor. İyl bir araştırmacının bir paradan o ülkemn ekonomik durumunu, slyasi durumunu. kaybolmuş kent lerin! (darp yerlerinden) ve hükümdar ailelerı hakkında bilgiler elde edebıleceğini söylüyor. «Beatles» Topluluğu pariafc günlerinde: Kraliçe'den nişon aldıkkın gün (Soldan üçüncü John Lennon) NEW YORK 1960 yıllarının ünlü Ingiliz PopMüzik Topluluğu «Beatles» ın kurucularından olan şarkıcı John Lennon, önceki gece New York'taki apartmanının önünde, henüz kimliğı açıklanmayan bir katil tarafından vurularak oldürülmüştür. Lennon'un eş4 ite blrtFkte bir kayıt stüdyosundan döndüklerlnde saldınya uğradıkları açıklanmıştır. New York polis yetkililerl, John Lennon'un öldürülmesının hemen ordından «Bir sokok serserislınin gozaltına alındığını belırtmışlerdır. Daha sonra yapılan bir açıklamada Ise John Lennon'un katil zanlısının Mark David Chapman, adlı 25 yaşında Havaii'll bir genç olduğu bildirilmlş kendisinln bir hafta önce New York'a geldiği ve surekli olarak bir plağını Lennon'a Imzalatmak Istedıği Lennon'un ise bunu reddetmiş olduğu belirtılmıştir. John Lennon'un saldınya uğradıktan sonra kaldırıldığı Roosevelt Hastanesinde kurtarılamayarak öklüğü açıklanmıştır. John Lennon'un vücudunda 7 kurşun yarası bulunduğu hastane yetkililerince açıklanmıştır. 40 yaşında ölen John Lennon vo Japon asıllı karısı Yoko Ono, uzun bir suredir New York'un Central Park yakınlarında bir apartmanda sessiz bir yoşam sürdürmekteydiler. John Lennon. uzun süredir ara verdiğl muzik çalışmalarına, son sıralarda yeniden başlamış ve öldürülmeden kıso bir süre önce yeni bir uzunçalar plağını plyasaya çıkartmıştı. • stanbul Arkeolop müzesinde I yer alan ıslam paralan ile il• gili bolüme «İslamî Nümlzmatlk Kablnesi» adı verıliyor. «Nüjnizmatik» sözcüğü cpara ile ilgili bilim dalı» anlamına geliyor. «Kabine» ıse «bölüm» anlamında kullanılıyor. İslamî Nümizmatik bölümünde ceşitll saraylardan toplanan, kolleksiyonculardan satın alınan, kazılar ve bağışlar sonucu elde edılen 500 binın üzerinde sikke (madenî para) bulunuyor. Nümizmatik uzmanlarına göre hepsı bırer «hazlne» değerınde olan bu paralar icınde oyleleri var ki. bunlara müzecilık dılinde cdeğer biçllemez» deniliyor. Bunların başında da Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Gazi'nin bastırdığı gümüş sıkke geliyor. MİLYONUN SÖZÜ OLMAZ Yaklaşık 1 santım çapında ve bır tarafı kopmuş olan sikke 45 gram ağırlığında. Gümüş olarak değeri bir kaç yüz, liraya zor ulaşıyor. Fakat müzenin tek nümizmatik uzmanı Teoman Caniklioğlu bu sikke'ye bir tür lü değer biçemiyor. cBir milyon lira eder mi?» şeklindeki açıklayıcı sorumu ise, «mllyonun sözü bile olmaz?» diye yanıtlıyor. Cünkü bu para Osman Gazi'nın bugıine kadar bulunabılmiş tek sıkkesidır. DİĞERLERİ Teoman Caniklioğlu Islam po ralan ile ilgili olarak ilgınç bıl gıler veriyor. Örneğin bu bılgilerden ıslamiyetin ilk yıllannda Sasani, Saba ve Hıniyer paralarının en geçerli paralar olduğunu ve bugunkü doların, mark ın, sterlin'in yerıni tuttuğunu öğreniyoruz. İlk islam tarzında kı para ıse 685705 yıllorı arasında (Hıcri takvıme göre 6568) Emevi haiifesi Abdülmelık tarafından bastırılmış bulunuyor. Sikkelerin altın, gümuş, bronz ve nikel gıbi maddelerden yapılmış. olmasına karşın değerleri madenlerıne göre ölçülmu yor. örneğin bölumün en kıymetli parası yukarda sözunü ettiğimiz Osman Gazi'nin gümüşten sıkkesı. Fakat o yıllarda sikke basımında en çok kul lanılan maddenin altın olması yüzünden, genellıke değerlı pa ralar altından yapılmış oluyor. Örneğin Anadolu Selçuk Hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev'ın Konya'da 1237 yılında (hic ri 635) bastırttığı 134 gramlık altın sıkke ve Buveyhı Hukumdarı izz El Devle Bahtıyar'ın 975 yılında (hıcrı 365) Medınede bastırttığı 18.35 gramlık altın sikkeler, ağırlıkları yüzünden değıl fakat çok az bulunur oldukları ıçın en değerli paralar arasında sayılıyorlar. PİYASA DEĞERİ Nümizmatik ılmı eskl paraların piyasa değerleri ile pek ilgılenmiyor. Bu yuzden müze uzmanının bu sikkelerin bugün kaç para edebıleceklerı konusunda fazla bır bilgısı yok. Bu durum kolleksiyoncuların elınde bulunan az bulunur paraların müze tarafından satın alın ması sırasında guçlükler ortaya çıkarıyor. Son zamanlarda yaşanan bır örnek Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın bir altın sıkkesının ortaya çıkışı ile ilgilidır. 150 BİN LİRAYA 13. yüzyılda yaşamış Moğol İmparatoru Cengız Han'ın bastırttığı bir altın sikke bir koılek siyoncu tarafından, satılmak üzere, İstanbul Arkeoloji muzesine getırılıyor. Yapılan ınceleme sonunda, bu paranın bır eşının Sovyet Rusya'dakı Ermıtaı Muzestnde bulunduğu ve dünyada ıkı tane oldukları ENTELLEKTÜEL MÜZİSYEN 9 Ekım 1940 yılında Ingıltere'nın Llverpool kentinde doğan Jonn Lennon, delıkanlılık yıllannda Paul Mc Cartney ve George Harrıson ısımll arkodaşları ile bır rnüzık topluluğu kurarak küçük klüplerde çalışmaya başlamış ancak grup. 1958 yılında ünlü «Beatles» adım alıncaya kadar varlığını duyuramamıştır. 1952 yılında Baterıst Rıngo Sıarr'ın da katılması ile grubun şansı açılmış ve 1964 yılına gelindiğınde «Beatles» üyelerl tüm dünyada «Süper y»ldızlar» olarak ün yapmışlardır. Grubun en «Entellektüel» ve yaratıcı uyesi olarak tanınan John Lennon, Paul Mc Cartney İle birlikte «Beatlesnn en unlü şarkılarım yazmış ve icrado daima birıncl sırada yer almıştır (ANKA) ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııınnııııınıınnıııınnıının 17 YILLIK UYGULAMA IŞIGINDA 7 ffcok sayıda sendlka hem Işl ç l hareketinl zayıflatmakta. * hem de Iş yerlerlnde çalışma barışını bozmaktadır. Türkiye'dekl sendika çokluğundan yakınanlar, batıdakl çok az sendika gerçeğini ağızları sulanırcasına anlatırken, nedense o noktaya nosıl gelindiğinl göz ardı etmek ister gibidirler. Batı ülkelerinin tümünde guc lu sendıkacılık, Işçinin bilinçli seçimi ile kendiliğinden oluşmuştur. Almanya dışındakl batı ülkelerinde ise. özünde siyasal farklılık olan işci konfederasyonu vardır. Bunların vorlığı, rekabeti ne güçsüz sendlkacılığın nedenidir, ne de iş barışını bozmaktadır. Sendika kur ma ve seçme özgürlüğü Türkiye'de ve sadece Türkiye'de çok büyük boyutlu bır sendika enfıasyonunu yaratmış özünde en çok işçiyi mağdur eden san sendikacılığı gelıştirmfştır. Ama sendika enflasyonu, san sendıkacılığın yaratıcılan işçiler ve sendikacılar mıdır? BCH&JEREn USfllERl Şükran KETENCİ Sendika enflasyonu Ue KİT'lerde Ise siyasal iktldan destekleyen ssndıka yönetıcilerl. içli dışiı ılışkıler içinde. hem Calışma Bakanlığı'ndan kolay ca yetki alabilmekte, h&m de örgütlenme, sözleşme aşamalarında kollanırlarken, karşı sendikanın örgütlenmesı engellenerek özel ve açık bir biçimde desteklenmektedirler. işçiyi mağdur eden sendikacılık gelişti rin hangl sendikayı Istediklerl kanlıktan yano olmuş, iş mahni belirlemek yasal duzen için kemeleri çoğunlukla uygulama de gercekleştirilememıştir. Bun yı benımsemışler, Yarçıtay da dan yasal düzenin sorumlula bır süre sonra, hıç değılse harı sorumlu tutulmamışlardır a kimlerın bu yönteme başvurma. göz göre göre sendika sec malarına olanak tanımıştır. Bu mo özgürlüğü elinden alınan kez de iktidar değişmiş, «duışçl. yapacak hiçbir şeyi kalma rum eaptamasıı yöntemi kaldıyıp çalışmama hakkını kulla rılmıştır. Aynı dönemde refenınca sorumlu olmuştur. randumun yasalaşması İçin haCalışma Bakanlığı yetkill sen 7irıanan yasa tasırısı da, başta dikayı belirleme görevi kendi işverenler ve yetki mücadelesisıne verildiği halde ve yasa hiç nı göze alomayan sendlkolar bir sınırlama getirmediği halde, elı ile büyütülmüş, uzlaşmacı «ben yetkili sendikayı üye fiş sendikaların baskısı sonucu releri Ife belirlerimı anlamındo fa kalkmıştır. bir saplantı içinde olmuş, yılKomuoyu önünde hep sendilarca çıkan olaylardan, haksızlıklardan hiçbir sorumluluk ka enflasyonundan yakınan Işverenler, hem referanduma. duymamıştır. Yargıtay bir ara İş mahkeme hem de durum saptamosına lerinin çözüm olarak buldukla şiddetle karşı çıkmışlar, 17 yılrı referandum yolunu da ka lık uygulamada ise sürekli sapatmış. kendisi de bir başka çö n sendikaların yaratıcısı, beszüm getirmemiştır. Derken Ba leyicisi olmuşlardır. hir Ersoy'un Calışma BakanlıBİR KEZ YETKİ ğı sırasında, sahtelik nedeni ile yetkili sendikanın belirleneALININCA memesi halinde. müfettişlerin işçinin Iradesine başvurmosı asa koyucunun, Calışma anlamında «durum saptaması» Bakanlığının, yargının 17 adı İle bilinen bir yöntem deyıllık uygulama boyunca nemiştir. Ancak Yargıtay 9. yetki sorununa çözüm getirHukuk Dairesi bu yönteme de memeleri. sahtsciliğe, sarı senkarşı çıkmıştır. Yargıtay Ba dikacılığa adeta prim vermelerl, Işverenlerin aynı doğrultuda doğrudan, ya da dolaylı katkıları, sahteciliğı. sarı sendikacılığı çok cazip kılmıştır. Cünkü sendikacılık sistemimizde yetkiyı olmak, işçinin Iradesi olsa da olmasa da, var olmakla nerede ıse eş anlomlıdır Yetkiyı alan sendika toplu sözleşmeyt yapacak, ışçıler bu sözleşmeden yararlanmok için ya o sendikaya üye olacak lar, ya da dayanışma aidatı ödeyeceklerdir. Bu da checkoff sistemi ile sendika aidatlorının, ışçinin parası henüz işveren kasasında ıken kesilerek sendikaya ödenmesi demektir. Üstelik uygulamada sadece işçı aidatları ils yetinmeyen, işçiyi satan, sendika ve sendikacılar hiç de az değildir. Bilinçli sendikal örgütlenmenın güç olduğu ış kollarında, küçük işletmelerde, örneğin inşaat iş kolunda, yeni işletmelerde, İşci Işe alınma sözleşmesi ile birlikte ya işe alınma koşulu olarak, ya da bilmsden sarı sendikaya kayıt ettirılmektedır İşçiyi satan sözleşmeden kazanç oranında, işveren sarı sendıkacıya bir pay vermektedir. TEK SENDİKA TEK KONFEDERASYON onuç olarak Türkiye'de Işçinin iradesl ile güçlü sendıkacılığo doğru gelışiml engelleyenler, sendika enflasyo nu karşısında çozum olarak yasa ile tsk sendika, tek konfederasyon önerisini getirmektedlrler. S MSP'lilerden Şeyhe baglı olanlar, koşuştular Şeyhe. Eteklerine sanldılar. MŞP sıralan kanştı bir an. Oğuzhan Asilturk. oy vermek istemeyen bir MŞP'li milletvekiliyle kavga etti. Ertesi gunü, gazeteler, .MSP'liler kavga etti!» diye yazdılar. Korkut Özal, bır ara dışan çıktı. O da oy vericilerden değil miydi? Partiden çıkanlacağını öğrenince salona döndü.. Şımdı belki zamanı değildir. İleride, beş ay süren Cumh'urbaşkanı seçimınin iç yüzunü araştıracak olanlar, ilginç şeylerle karşılaşacaklar sanıyorum.. ğil 1930 Geçenlerde Haseki Kadın Hastanesınde hastaların çok kötü bir durumda olduğunu yazmıştık. Bırkaç günden beri şehnmizde b j lunan Sıhhıye Musteşarı dün hastaneye gıtmış. bizzat kontrol yapmıştır. Blzim elde ettığımız maluma ta göre hastanede görülen ıntizamsızlıkların başlıcatarı şunlardır: 1 Labaratuar Işleri bir asistan ile bir hademenin elınde kalmıştır. Bü ELLI YIL ONCE SARI SENDİKAYI KİM BESLİYOR ır kez daha yetkl sorununa, isyerlerindeki direnişlerin nedenlerine bir göz ata lım... 196768'lerdeki ilk buyük işcı direnişlerl, demirdöküm, Gislavet'ten başlayın 12 Eylül öncesinin son Tekel direnışlerine kadar uzanın.. Tümünün öyktsü tek kalemden Cikmış gibidır: İşcl büyük çoğunluğu ile bir sendikoyı secmiştir. Ama ya yetki başka sendikava verilmlştir, ya da yet kili sendika belirlenefnenrlştir. Bazısında bununla da yetinilmemiş, işveren Işçinin sendika seçiminde öncülük yapan bir kısım Işçiyl Işten cıkarnısttr. İşçi fabrikada üretimi durdurarak, yani işınden tazminatsız olarak atılmayı göze alarak di renişe geçmış, sendika seçiminde ne kadar kararlı olduğunu ortaya koymuştur Ama yasal prosedür içinde, işçlnin seç tıği sendıkaya toplu sözleşme yapma yetkısi verilememiştir. İş çisi belirii bir fabrikada, işçile Cumhunyet B FENA İDARE EDİLEN BİR HASTANE tün bu hayatl Işler şefsiz yapılmaktadır. 2 Hastanenln kimyagerl ücretinl almak için an cak ayda bır kere hastaneye uğramaktadır. 3 Hasta koğuşlannda ve hatta yataklarda kediler dolaşmakta ve bunlar hastalık yaymaktadır. 4 Hastalara ve hasta bakıcılara nezaret eden herhangi bir şef yoktur. Bütün bu noktaları llan edip Hükümetın dikkatinı çekmek Istiyoruz. 1970 yılında TÜRKİŞ'e bağlı parlamenterlerin öncülğünde 1317 sayılı yasa oıkmış, ek sendıka, tek konfederasyon yolu denenmıştir. 1516 hazıran işçi patlamasına yoiaçan bu yasa, daha sonra ilgili hükümleri bakımından, Anayasa Moh kemesınce Anayasaya aykırı gö rülerek iptal edilmıstir. 1516 haziran hareketine TÜRKİŞ üyesi sendikaların isçıleri bile çok büyük bir çoğunlukla katılırlarken, yasoya karşı çıkış gerekçelerini aynı anlama gelen cümlelsrle açıklamışlardır: «Blzi satan, yönetimini denetleyemediğimiz sendikalara karşı elimizdeki tek silâh, başka sendikaya geçmek. İşveren, hükümetler sendika vönetHnlerinl satın alırlarsa, nosıl karşı çıkanz?» Sahteciliğe, sarı sendikacılığa prım vermeden, güçlü sendikacılığa ışçı bılıncı ile ulaşılmasını sağlama yerıne, yaso ile tek sendıka, tek konfederasyon, işçinin dsğil, işverenlerin, siyasal iktidarların desteği ile gelışmiş bazı sendikalara prim vermek olmayacak mıdır? Hele işçinin ssndıkayı denetleyemediği, sendika ağalığmın yerleşmiç olduğu bir örgütlenme modslinm varlığı bilinir, önlenemezken?... 5 MİLYON LİRALIK BORÇTEKLİFİ ANKARA 9 Belçikali mali bir grup Nafıa ışlerınde kullanılmak üzere 5 mil yon Türk liralık borç teklıf etmiştir. Hükümet bu teklife henüz bir çevap vermemıştir. Y YARIN: İŞYERİ, İŞKOLU TARTIŞMASI