Katalog

S E K IZ CUMHURIYT 31 EKÎM 198. 37 uşkulu «unlertn ardjndan 7«1 btr «nrat kapım açıhh. Ordudaki tasflye hareketinden tonra dizginlen ele geçıren yuksek komutanlar Nıhat Erim'in başkanlığında CAtaturkçu, devrlmci, güçlü ve inarulır) blr hokumet kurulabüecegi karanna vardılar Başbakanm bağımsız olması lste. nıyordu. O güne değın CHP'il olan Erim, Ismet Inönü'nun onayını alarak partısinden aynldı. Cumhurbafkanı Sunay da Erlm'i Başbakanlığa atadı 28 kışıden oluşan hukümet listesi 26 mart günlu gazetatorde açıklandı Bu hukumetln başlıca özellıgl 26 üyeden on durdunun, yanl yandan çoğunun, Turkıye Buyük Mıllet Mecllsl dıçından seçümiş olmasıydı. Partüı bakanlar (APden 5. CHP'den 3, GP'den 1) olmak üzere sadece 9 tanejdı Bakan lardan pek azını tanıyordum (Nıhat Lnm Sadı Koçaş M = <h met Özguneş, Fent Melen, Şınası Orel, Ihsan Topaloglu) Öburleri hakkında pek bır fikrim yoktu Sonradan 11 ler dı ye anacagımız grup içınde özellıkle Atılla Karao=manoğlu Osman Olcay Ozer Derb'l Turkan Akyol gıbı o gune d^gın polıtıkaya buîaşmamış, ilericl, guvenıhr kışıler olauMarı çok •oylenıyordu. K Olur şey degil Nadir NADI'nin anıları la Surm tfa utusal «gementi^e Varsı Içlenml? blr suc leytp geveliyorlar Onlann gozünde ulusal egemenlık halk çoğunluğunu bır ovuc çıkarcılar koalısyonu ellnde eKonomik ve sosyal yonden kıskıvrak bağlı gormektir Topraksız kovUnün toprağa kavuşmas nı Istemezler fakır uretıcının, küçuk esnafın tefecnerden kurtulup oh çekmesınl ıstemezler. Işcınln emeğı karşııığı hakettığl yaşan duzeyıni kazanmasını ıstemezler Ulusal gelır dağılımımn daha odaletlı ölçülere ulaştınlmasını, dış ve Iç somüruye son venlerek toplumsal kalkınmanın hızlandırılmasını Istemez'er Ulı,sal egemenllğın bütün bunlar demek olduğunu bılmezlıkten gelırler «Atatürk devrlmieri ulusol eaemenliğın sonucu degıl başlangıcıdır O yo!dan yürümek, devrmlere devrlm katarak halkımızı mutlu kılmok zorundayız» dedınız ml tepelerl atar Hele eğıtım blrıığı ve Köy Enst tulerl konularından söz etmeye gores P Z k T m l ı k doğılacak vatandas uyanacak kendl çıkarlarına yürü*tuklerı bozuk düzen son bulacak dıye öd'eri kopar K j r an Kursları hafız okulları yurdu blr baştan b l ' başa kaolamalı çocukiarımız çağdaş eğltimden yoksun kalmalı kl sandrksal demokrası hep onlar hesabına ışlesın ve sayı ustunlüğü hep onlann el nde kalsın Hayır bavlar hayır gönlünüzce yürutemeyecekslnlz bu bozuk em A'a'u'k ün kaDisını actığı ve sonradan s'zın zaman zamar Kapatır a bı o'duâunuz ulusal ea<"menl k çagı vurdumjz ufuklarını er nec rıu'laka a y i rltfacaktır H c kuşkunuz olmasın ERÎM'E BtR ŞANS TANMALIYDIK andıksal demokrasiden ağzımız çok yanm.ştı Nıçın yanm ştı? Çunku demokrası dedığımiz sı>asal sitem 1850 den bu yana kendı kurallann.a uygun bıçıırde lçletılmıyordu Bız bu sıstemı Çetın Altan ın deyımnl e sag partıler arasm&a bır sek sek yanşı halıne getırmış solu o} jn dışı bırakiııştık Reform hukumetı dıye ortaya çıkan Enm ekıbı acaba ılenye dönuk, hıç değılse ulkemızj normal riemokrasıve u'aştıracak bır ara rejım rutehgı ıle ış goremez mıydı° Sankı dun yurttaşlar tüm demokratık ozgurluklerd^n jararlanıyorlarmış da 12 Mart gelraış hepsım raf\ kaldırmış gıbı bır ha\a esıyordu ortada. S ÇOCUK YÜZLÜ GENC BAKAN... r*esı göa Nıhat Enm Ankaradan telefon ederek teşeKkurlennı ılettı Kendısme ağabeylik etmıştım Agab=vl çımı surduTnemı bekhyordu Çok yeteneklı arkadaslarla çalıştıgını kısa surede esash reformlara gınş'leceîniı so\Iedı Ankarava ge'd Şnmde onlan tanıyacaktım Sanırım b'r hafta sonra Başkente gıt^ım Başbakan Yardımcılığına alanan Atılla Karaosmapoglu Dunya Bankasmdakı görev ınden aynJmış Enm :n reform hukumetmde çalışmava başlajmştı Başbakan onunla mutlaka taruşmarru istiyordu. Çankayadakl konutta bır oğle yemeğınde buluştuk Sofrada Enm e^.ıyle birlıkte ben ve eşlm. Atılıa Karaosmanoğlu •• çocukluk arkadaşım eskı Bakanlardan Vefık Pınnçcıoğlu'dan başka kımse yoktu Altı kışi üçer üçer karşılıklı oturduk. Atilla Karaosmanoğlu'nu ilk kez göruyordum Çocui yüzlu, yaşından çok daha kuçük görünumlü bir gençti Lıse öğreacısıyım dese inanılırdı Unlü romancımız Yakup Kadrl lle akrabahk derecesını sordum. KaraosmanogTillannın yoksul kolundan geldıgını aralanndakl kan bagının da soyadına bakarak sanılacagı denli yakm olmadıgını söyledi Geveze bır adam ızlenımı vermıvordu Atılla Karaosmanoğlu Ya ben komışturmasıru beceremıyordum ya da o konuşmaktan oek'nıyordu. Görevınde ne'er yapmayı tasarhyordu'' Ulkemiz ekonomısmi duzluee çıkarma konusunda düşuncelen neydı? Soyledıklennden anladıçım kadarı\le vakit yıürmeksızın bır kemerlen sıkma pohtıkasına geçmehvdık Tukefcm ekonomısıne paydos demedıkçe kurtulma olanagımız joktu Üretimı arttırmanm sosval adaleti saglamanm ılk koşullanndan bın de toprak reformuydu Kasıl gerçekleştınlebıhrdı bu reform'' «Sovlersem bana komurust derler oldu Karaosmanoğlu nun yanıtı. Erim hükumetine bir şans tanımahvdık Topluma bır ne fes alma olanagı saglayabilırdi bu hukumet 12 Mart gırıçimı \e o gınşımden çok Atatürk devnmcılığırı savanmak uzere 31 Mart gunü Cumhuriyet te çu yazım Çıkti: 12 MART'IN BAKANUARINDAN, SOLDAN Dl KOCAŞ, BAŞBAKAN NIHAT ERİM'LE... SAĞA, FERİT MELEN, DOGAN KİTAPLI, ATILLA KARAOSMANOGLU V L bA BOŞUNA ÇABA D nisrf vcrmaz blr türlü ulusol egemenllk demeye Osmanltcaya daha yatkın buldukları içın eskıslnl ters yuz ederek mllll hckım yet ulkusunu savunur gorunürler Ne Imış bu mlîlı haklmlyet dedıklen"* Sayı üstunluğune, sondıksal demokrasiye dayanmalı ımış bzım ulusal egemenlığimlz Bu onlayışa göre 62 yıl once 31 Mart oyaklonmosını bostıran Hareket Ordusu padişahın klşıllğinde ulusun Iradeslna ındırilmlş blr yumruktur Hâlâ bugün ulu Hakan Abdülhamlt Hon dıye saltanat re|ırrme özlem ceker dururlar. Ataturk e acıkca pek dıl uzatamadıklorından Ulusal Kurtuluş Savaşını da mı!H hakimryete karşı Işlenmlş blr suç olarak nltelemek şlmdılık Işlerıne gelmez Hem «Mılll Hakimlyetı de/ımlnl llk kullanıp Türkıye Buvuk Mlllet Meclislnl Anadolu'nun göbeğlne toplayan o değll mıydi'' Aktllarınco bu kozu Işlerlne getdığl glbl oynayabıleceklerinl sonırlar Ulusal egemenllk kovromının anlom ve özünü e'lerlnln tersl Ite blr yano Iterler llla »oyı, Hk3 sartdık dlye teplnlr dururlar Onlann mantığına aöre Terakki Perver Ftrka R« Serbest Fırfca orka arkaya kapatılmasa kJI, blz 1926Torda 1930*lorda »andıksaı demokraslye kavuşmue otocaktık O zamon AtatOr* devrtmlerlnden hlçblrlne basvunjlamayacok, sandıktan cıkon ha(k temsllcllerl Atatürk'u da d«vrimler1 da slllp supuraeekler, yurdumuzu yenldan Ortoçagtn korantık rJndonmo yuvortomayı bofoıoOoktardL Erim 5 ağabeylik etmemi istiyordu... Çankaya'da Enm, eşlerimiz ve Karaosm anoğlu ile başbaşa yedığımız yemekte Başbakanı şaşılacak kadar mutlu ve iyımser gordum. 12 Mart muhtırasının emrettığı «Atatürkçü, devnmci, güçlu ve inanılır» bır hukumetın başında bulunduğundan sankı hiç kuşkusu yoktu... Onkıra aoraraona 27 Maya devrtiTri da ulusal egemantlk *kaaln* lodlrllml? blr darbadlr, •uçtur. Sormaya gerek yok ya, on yıl boyunca gltglde artan blr cOretla bunu hoykırıp durmadrkır mı? Atoturk ordusundon korkmasalardı, tüm llerld aydırv ton blr kaşık «oda boğmoya kolkışacaklardı. Zaten blr yandan boşiomıştardı da Şu bir tkl yıl içlnde az mı Ataturkçu aydının baçt yend! az mı ılorıcl gencın canına kıyıldı 7 Z7 Mayi8 hareketinl olduğu gibl ş mdi 12 Mart muhtırasım da hazmedemlyorlar Karın buruntusunu ondıran acayıp homurtular BAŞBAKAN MUTLU VE ÎYİMSERDÎ.. gunM yemekte Nıhat Erim 1 şaşılacak kadar mutlu ve İyımser jçordum 12 Mart muhtırasınm emrettığı • \tatıırkçü devnmd guçlu ve inarulır» bır hukumetm başında bulunduğundan sankı hıç kuşkusu yoktu. Muhtırada öngörulen (ne olduklan belırsız) reformlan başaracagına sonsuz bir guveni var gıbıydı Oysa o gunlerde kendı onayı almmadan orduda bır takım tasfiye heıreketlenne gırişilmış kımi yüksek rütbelı subaylar bır kalemdo emekllye aynlmışlardı Bunun lrdelenmeye değer blr anlamı olmalıydı. Enm kendlnl öyle umursamaz blr havaya kaptırmıştı kl gltm©k üzere kalktıgımız zaman eşıro dayanamadı «Nlhat Bey. önümuzde büvük guçîukler var Allah yardımcınız olsun!» demek gereglnl duydu. O Post: ABD seçimlerinin temel I| Washington seçimini «Başkaniık direklerinden biri: Para || kim kazanırsa kazansın, ABD 1976 yıllarında çıkarttığı yasalarla seçimlerde harcanabilecek paralara önemli kısıtlamalar getirdl. % 1972 seçimlerinde Richard Nbcon 61,4 milyon dolar, rakibi Demokrai George Mc Govern 30 milyon dolar harcadı. 1976 seçimlerinde Carter ile Gerald Ford 22'şer milyon dolar harcadı. 1860 seçimlerinde ise Abraham Lincoln 70 bin dolar harcamıştL. Dış Hoberter Servisl Annef'ka'da Başkonhk seçımlerının ıigınç bır yanı da, bu secımlerao horcanan parodır Amerıkan secımlennde uzun sjre, cPara, politıkanın ana suludur» deyımı geçerlı oımuştur ABD de televızyon va radyo reklamları, radyo konuşmaları ve gazete ılanları pahalı olduğundan adcylar ıcm molı olanak sorunu çok onemlıdır Bu gıderlerm yanısıra seva'iat gıderlsrl, broşur ya da prooaçanda İçın ozel dugmelenn yapılması gonulıu çalışanlann g derlerı g bı bır dızı mas r af vord ' Son zamanlara kadar adoylar secım kampanyası ıçin ıstedıklerı kadar paravı dılediKleri kaynaklordan sağlayabıhyorlardı Ancak 1971, 1974 ve 1976 yıllarında Kongra bu konuda sınırkımalar getıren yasalar çıkartmıst r Yenı duzenlemeye gore adaylann secım kompanyası sırasında gıderlerı deviet ya oa ozel fonlardan karş'lanmaktadır Yenı duzenlemsve gore kışııer sıyasal komltelerle odaylara yılda en faz'a 25 b n dolor verebılırler Slyasal part ler İse tek bir adaya seç m ba9ına 5 b n aolardan fazla veremezler Cumhuf'baskonı adaylarının kampanya Icm dsvlet fonundan yorcrlanmaları da kurailara bag kınmıştır Federal yardıma hak kazanabllmek İçın adayların 20 e/aiette kısısel katkılardan en oz 5 bln dolar topIa/abı'Tielerl zorunludur. GENEL SECİMLER Genel seçlmlerde İse CumhuriyetcJ va Demokrot adaylor deviet fonundan yararlanmok ıstlyorlarsa k sılerın yaptıklan özel katkılan kabul edemezler Öte yandan Baskan adaylan enflasyon oranına doyanarak saptanan genel bır harcamo tavanını aşamazlar Bu mıktar 1980 •eçlmlerl İçın 16 milyon dolar olarak saptanmıştjr. 1976 yılmda deviet fonu adcrylarla W büyu* portlnln gıderlerınin %44'ürü karşılamıştır. Olğec bir dayişle, deviet fonundan öfi seclmlor k * 23,5 milyon dolar Kurultaylar ıçln 3 5 mılyon dolar ve genel seçim içln de 43 6 milyon dolar alınmıştır CARTER VE FORD 1976 Başkaniık seçimlerinde Jimmy Car»er lle Gerald Ford yalnızoa deviet fonundan lanmış,ardır İk adaydan her b r ı d°vlet dan 22 milyon dolar alnrştır Oysa 1972 seç mlerlnde Richard Nıxon 614 milyon do'a' rakıbî Demokrot George Mo Govern ise 30 milyon dolar horcarmşlordır. 1860 seçimlerinde tee Abraham Llncoln"un harcadığı para 70 bın dolar dolayında Idl Öte yandan adaylann kendl kampanyalanna 50 bln dolardan fazla katkıda bulunmaları yasaklanmıstır Akrabalan lae odaylara bln dolardan fazla veremezler 1980 orseçlmlerlnde Cumhurlyetç! aday adayı John Connaly, ozel fonlardan Istedığl kodar para harcayabllmek Içln. deviet fonundan yarorkuunok l«t«m«dlfllnl oo*lomı»tu Erim lae, blzl karçılarkea oldu^u glbl u&urlarlcen da hep mutluydu. hep lylmaerdi. HÜKÜMETÎN StNtRLERt BOZULUYOR.. ma halk mutlu değilctt. Ertm'ln mutlulu&u da uzun sürmedl Anarşlk hareketler muhtıraya karşın dlnmemıştl Orta Doğu Teknlk Üniversltesı nde yuvalanan D«T Genç dediğımlz yasa dışı örgüt bir gun dört Amerlkalı çavuşu kaçınverdı Olay ülke çapmda bomba gıbi patladı. Arkasından îsraıl m îstanbul Başkonsolosu Elrom güpe gündjiz Taksım'de kentın en işlek yen olan Cumhunyet Caddesındeki apartmanından alınıp bır çuvala sokularak kaçırıldı. Bu ıkınd olay bırincısmi de bastırmış reform hukümetınin s rurienni bozmustu Anarşıstlenn ıstedıgı ödunleri vermek hukumetın saygmhğım teme'mden vıkacak bır davranış olurdu. Olacak şey degıldj bu Odun \enlmezse anarş'stler yabancı konsolosu öldurecekleıinı acık açık ilan edıyorlardL Başbakan Nıhat Enm Yardımcısı Sadı Koçaş ve Adalet Bakanı Ismaıl Arar basbaşa vererek anarşıstlen korkutma yöntemıjle Elrom u kurtarmavı denedıler SadJ Koça^ radyodan gırtlagını yırtarcasına bağırarak Elrom un serbest bırakılmasmı yoksa geçmışe don ık (Makable Şamıl) yasalar çıkarmak yontemme başvurulacağını, suçlulann asüacagını ılân etü ABD Kongresl 1971,1974 ve A | ekonomisi I kavbedecek» İ BAŞKAN CARTER SECIM KAMPANYASI S!RA LARI İLE EL SIKIŞIYOR. SINDA OTOMOBİÜNIN ÜZERINDE TARAFTAR BİR SECİM GE2İSİNDE HAYRANLARIN/N BİR KIZ TARAFİNDAN OKŞANIYOR HU CUMUNA UGRAYAN RONALD REAGAN GENC I P Dış Haberier Servısi ABD Cumurbaş<anhgı sscınlerını Car'er ın mı Re açan ın mı ka/anacagı yciındakı tan T nler yogur aşır*en VVash ngton Post Gazeıesı «Kım kazanırsa kazarsn. eko nomı kaybedecek» caş ık b r yazı yayın lamıştır Yazıda h a f t a c r d r polıt kacıla nn ve fmır odamlarının Baş<anıık secı mmde «Kılıt Sorun»u ekonomının o'uşturdugunu scyledık'erı Delırtılmektedır B J goruşs go'e AmeriKan seçmen nı sand.k bcsına g tt ğınde etkl eyecek o ıcn enf as/on ışs zlık ve yukselen fa z had e r o r VVasnıngton Post Gaze'es hıcb r Baskonın eKoromiK duruma 1981 de nat a 1982 de b r değ'ş klık get rmeyecegı gerçeg n n seçmenl^r n gozunden kactıg nı beıirtmekted r ABD nın ı n u ıkt sa'cılarından Paul Samuelson «Kanımca orumuzdekı yıllarda Amerıkahları bekleyen «ter kan ve gozyaşıdır» derrtıştır Son ıkı yıldır uretım enflasvon ve ışs zlık alanlannda lyıye doğru hıçbır ad m atılamaması önjmüzdeki IKI yılın ekonomık bıçımienışmn gostergesl otaroK kabul edılmektedır Carter !n da Reogan ın da en* as \ona karşı cıdd b r polıt kası bulunmayış na da d kkat ce< lnekted r Her ıkısınin de denk butce tarcftan gozukmekle br'ı^te bunu sagiayabılecek malı polıt kayı uvgulamayaı ve alınrrası gereken bazı e< onlemlere yanaşmadıkları öne sjrulrrekted r Unlj Massacrıuset's Inst.tu'e of Technology fM I T) iktisatç/larından Robert Solo^ sozu ed 'en «Bazı ek onlemlsr'in gelır vergısını tesv k edıcı yada cezaıandırıcı unsur olarak kullonrtıak suretı/ie gerçekleştınlebıleceğını soylem stır Prot Solovv ekonomıyt düzenleme< içın gel r verg S'nden yerıne göre teşvik edıcı yerne gore de cezalandırıcı unsur olarak cıddı biçımde yararlanılnadığı takdırde ulke ekonomısındekl bj/ume hıztnın azalması ve Işsıziık ora nının çoğalması eğılıminln uzun yıllar surebıleceğl end şesınl beiırtmıştlr Öte yandan Cksrter, ekonomık plânlamada yanılgıya düşülmemlş olduğunu iddla etmekte ve bütun ekonomlk kusurları OPEC'e yüklemeye devam etmektedır Gerçekleşece^l hıç de belll olmayan bir toparlonma vaad etmektedır ÖnemII blr hükümet komlsyonunda çahşan blr I D e m o k r a t Portıllye Carter yönetımlnln fazla başarılı olmadağından yokınıldığınİ d a sözü edllen kişl «pek de başarılı sa yılmazlar» yanıtını vermistlr Durum fazla umut verlc! degildlr Î B e y a z Saray'ın gerçekte tesl m almaya bok etmeyen ıkı adaydan b'ri seçılecek tlr. k ÎLK VE SON RASTLAYIŞ... | I " I I I • • I * | } | I • | I I | • I I I I I • I | • | I | I I • I I | . abalar bır ise varamadı Anarşıstler ya karariıvdılar, <.a da yakalandıklannda nasıl olsa asılacaklannı hesaphyorlardı Ne olduysa günahsız vabancı djplomata oldu. Nışantaşı nda bir apartman katında olü olarak bulundu. Ç Tuhaf rastlantı kaçınlmasmdan bır tki gün önce Elrom'u unlü ıs adamı Jak Kamhı nın evınde verdıei bır akşam yemeğınde tanımıştım Ilk ve son goruşüm de o oldu YARIN: CUMHURİYET YİNE KAPATILIYOR... Amerikalıların çoğunluğu Carter'in rehıneler konusundaki politikasını onaylamıyor NEW YORK Bır komuoyu naöız yoklamasının açıklanan sonuclarına gore, Amenkalılann çoğunluğu, Başkan Jımmy Carter'ın Amerıkalı rehıneler konusunda izlediğl polıtıkayı begenme mekte ve Iran ordusuna veri'ecek yedsk parçalar lle rehınelerın degış tokuş edılmesıne karşı çıkmaktadır. «Assoclated Press A|onsı ve NBC Telev.zyon Istasyonu tarafından geçen hafta gerçekleştinlen kamuoyu nabız yok laması hemen hemen ge çen llkbahardan bu yana Amerıkalılanr rehıneler konusunda tutumlarını de gıştırmedıkler'nı ortaya ei karmıştır Soru sorulan kışılerın yuzde 53 u Boş«an Carter ın politikasını onaylamadıklarını yuzde 36 sı onayladıklannı ve yuzde 11'i de, bu konuda fıkırlert olmadıgını belırtmışlerdır APNBC kamuoyu nabız yoklaması Amerıkaltların yüzde 51 ının Amerıkalı rehınelerın Iran ordusuna verılecek yedek parçalarlo değış tokuş edilmesıne karşı çıkar ğını ortaya koymuştur Yüz de 36 sı ise boyle blr d » ğış tokuştan yana oldugunu yuzde 3 de nerhan gı bır fıkırlennın bulunmadığn söyleml e '9rdlr. I