Katalog

0 N CUMHURİYET 29 EKÎM 1980 35 azeteden uzaklaşmam annemi çok üzmuştu Ileri surdugum saglık nedenının bır bahane oldugumı bıhyor, ışıme üönmem. ıçın ısrar edıyordu Senatoya gırmem cle belkı ortaklanmm gözünde hakkundakı dedıkodulann yersızhgını behrgmleştırmıştı. Bense onca yıl emek verdığım, saygınlığma katkıda bulunduğum Cumhunyet' ın özleıruni çekıyor gıbıydım. Dayanamadım 1964 yılıri'n hazıranmda gazeteye dondum tlkm, sonradan kıtap halmde bastırdıgım aaıılarınu yavımladrm Onlar bıünce normal gunluk yazılanma yenıden ba^ladım Bır yandan aa S,,.aatoya de\am edıyordum Yukarıda da degındığım gıbı parlamento çaîışmaJannı bır turlu ıçıme sındırememıştım Cevdet Sunay tarafındaıı seçılen bır sayın senatörun kürsüye ılk çıkışında, Çanka\a' clakı kargalann sayın Cumhurbaşkanını rahatsız ettığmı cıddı cıddı soyleyerek, Tarım. Bakanını bunlarla savasıma çagırması bır baska hukukçu sayın senatörun «herkes suç işler, içımızde suç ışlemeyen kımse yoktur» anlamma konuşmalar yapması. belkı bır kaç dakıka ınsanı guldururdu ama saatı (o zamankı paravla) hazıneye yuzbmlerce lıraya mal olan Parlamento çalışmalannın \enmhligı bakımından aslmda hepımızı denn denn düşundunnesı gerekırdı. | KORUTURK CUMHURBAŞKANI OLDUKTAN SONRA, IKİ YILLIK HUKUKUMÜZUN GEREĞİ, KENDİSÎNE BİR KUTLAMA ZİYARETİ YAPMAYI DUŞUNDUM AKKARA BÜROMUZ ARACILIĞI İLE GONDERDIĞİ YANIT ŞU °LDU: «GAZETECI S1FATIYL.\ MULAKAT İSTEMEMEK ŞARTIYLA ^ GELSINLER GORUŞELIM.» OYSA BEN HABER, ROPORTAJ GAZETECİLİĞİNİ ÇOKTAN BIRAKMIŞTIM. f G Olurşeydegil Nadir NADI'nin anıları ÎYt NÎYET HEYETLERİ! ürkun ajvh sonradan gelır derler, Kıbrıs sorunu B^rleşmış Mılletler Gpnel Kuruluna gelmeden önce hukümet dunjanın dort b r tarpîma <>ı nı>et heyetlen gondenp lehımıze bır hava yaratmak ıçın paçaları sıvadı Kaıtna hukumetı Ismet Inonu yonetıyordu. O sıraiar Başbakan Yardım. cılığı goreunı yuruten Doktor Kema] Sat r, benı makamına çagırarak he>etlerden bınnde yer almamı rıca eftı Nerevı ıstersem oraya gondenlecektım a'kadaşlaıla bırhkte ülk^den ülkeye do'a^arak K bns kon'ibiında hak lı'ısrım'zı ^avun^caktık Hukumet bo^lece Bırl"=rtus Mılletla' Gen^l Kurulunda oy toplayabıiecegımızı umuyordu T . Dognısu kı^ısel acıdan önen çekıcıvdî Ö7ellıkîe Gunej Amenka'yı gormek, tanımak ıstıvordum Kendı olanaklanmla boyle bır gezıye çıkmayı duşünemezdım Ne var kı ıyı nıyet heyetlennın başarılı sonuçlar eîde edebılecekiarıne hıc mı hıc mpnnvvordum Bu de' let kesesmden dınlendıncı belkı eglenceîı bır gezı olmaktan oteve bır sonuç veremezdı Yar?rım dokunsmavaca^ı gerekçesıyle Kemal Sa'ıra bem ba2!"lame'arını «öyledım, Once nazlanıvci'm s^rarak ıs'ar ettı Gıtme'ıvdım mut'pka >ara r h olurdum Olamaa yac a:ımı oır cok Kez ymelemem uzerme, bır az uzulerek, daha çok da şaşarak ısrardan vazgeçtı Bana iyı nıvet hevetlennden bmne katılmpm one.ısı Parlamentoda davjlmuştu Kabul etmedıgımı nedenlenyle bırl'kte tanıdık senatorlere an'attıgım zam'tı ıçlannden kımılenmn nasıl navıet etüKİennı hayretle gord'n Hele Diinın S^hı mı r^d mı ettmız° dı\ e asrzı bır kanş açık bana baktığını hâlâ anımsarım ve kafasmın ıçmden «enayı mı bu dıye geçırdıgını okur gıbı olurum. NADIR NADİ (SAĞ BAŞTA) CUMHURBAŞKANI FAHRİ KORUTURKLE BIR SOYLEŞI ANINDA.. ZAMAN VE PARA KAYBINA YOLAÇAN SİSTEM... | ki meclısli parlamenter sıstemm uluI sumuza bır yarar saglayamayacagını gün geçtıkçe daha >akmdan goruvordum Tarıhsel kokeru krallık repmıne dayanân bu sıstem zaten Ingıltere'de bıle devnru yaşamış, bır gun ortadan kalkmak uzere. sem bohk bır duzen nıtehgıne bürunmuştu. Kuramsal açıdan bız bu sıstemı daha genç elemanlardan kurulu Mıllet Meclısının çıkaracagı yasalar bır kez de >aşh başîı okumuş kışıler olduklan varsayılan adı ustünde sena'ârlerce ıncelensm duşüncesıyle kabul etmıştık Oysa uygulamada ıkj Meclısh sıstem boşu boşuna masraflara yol açmak, daha kötusü yasalann bır an önce çıkmasını gecıktarmek, ulusa vakıt yıtırmekten başka pek bor sonuç vernuyordu. Mılîet Meclısmde bir yasaya oy veren bir partı uyelennın senatodakı üyeleri o yasa ıçm ters yonde oy kullanmalan duşunulebılır mı? O halde ıkı meclıste de çogunlugu elınde tutan bır partı genç yaşlı, az okumuş. 2 meclisli sistem, gerçekte zaman ve para kaybına yolaçıyor çok okumuş aynmı gözetilmeksizın istediği ya sayı parlamentodan her zaman geçırebılecektır. Parlamento antmetığıne göre Senatoda durum farkh olsa bıle bu nıhayet zaman kaybından başka bir sonuca yol açamayacaktır. Hoş bıtıp tukenmez engellemeler, parlamenter kuraJlara, Anayasaya aykın turlu oyunlar sayesmde bızde hem ıkı Meclıslı sistem, hem de 'demokrasinin kendisî Haha doğrusu bıçımsel demokrası jıllardır yozlaşa yozlaşa ülke>ı ne haie getırdı, hep bırkkte gormekteyız. BOSA GİDEN CABALAR... ma katılmadığım heyetler, ben gitm®dığım ıçın kurulmayacak degıldı Kuruldular ve bol ödeneklerle dunyaniö 'dort bır yanına dağılarak bır ay sureyle Kıbn s konusunda kamuoyunu lehımıze kazanmaya çalıştılar Yanılmıyorsam, Kasım Gülek Güney Amenka'ja, Cıhat Baban Afnka'ya, Sadı Koças Yakm Doğu'ya gıdenler arasmday dılar Bırleşmış MıüeÜer Genel Kurulunda Kıbns sorunu elo alındıgı zaman 100 şu kadar devletten Turk tezıne oy veren dort beş tane ancak çıktı Oylardan bıtt de bızımkıydı Hıçbir yere ıyı nıyet heyetı gondermeseydık alacağımız oy sayısı herhalde daha az olmazdı. A 4 ezful rie Anvoz arası yakloşık 100 kliometre Zagros dağlarını aşıp Kuzıstan'ın kapısı Dezful a ulaştıgımızda sankı Gâvurdaglarını aşıp Çukurova'ya Inmışız gıbi bır duyguya kaptınyoruz kendımızi Ahvaz'a doğru Kuzıston duzluğunde hıç bıtmeyecekmış gıbı uzatıp gıden yolun ortasında Osmanıye yakınlarındakı Toprakkale'yı hatırlatırcasına. tarıhsel Sus kentının kalıntıları crasmda Sus kalesı yukselıyor. Sus kalıntılarında Iran topçu msvzılen Aynco cevresınde sık sık tank bırlıklerıne de raslanıyor Bır saatlık uzaklıkto, eskı Sümer ve Babıl topraklarındo da Irok topçusu ve tankları var Eskı görkemlı uygarlıklann beşığl olan bu topraklar bır sınır ıle bölünmüş, şımdl yıkıcı sılohların kustuğu ateş© beşıklık edıyorlar. Butün bu duşüncelerın arasından bir on sıyrılıp daha bır gun önce İran'ın resmı haber aıansı Pars'ın Tohran'dakı merkszınde okuduğumuz uluslararası haber tekellennin, Assocıated Press'm ve UPI'nın teleks kupürlerıni onımsıyoruz. Dezful Ahvaz yolunun Irak bırlıklerının denetımınde olduğunu, Kuzıstcn eyaletının merkezı Ahvaz'ın Irak elıne gectığını yazıyorlardı Oysa, ne strateıık Dezful Ahvaz yoluna, ns de Ahvaz'o tek bır Irak postatı değmem s bıle Buralarcia Irak'ın varlığını hıssettıren tek şey, oralıksız süren topcu ateşı ve Dezful ile Ahvaz'a zaman zaman çarpan r o ketler Abadan'dan on dakıkalık uzaklıkta olan Hurremşehıre (yenı adıyla Hunmşehır) gıderken ae aynı şeylerı duşunüyoruz Hürremşehır'de bulunmamız. sokaklarında dolaşmamız inanılır gıbı gelmıyor bıze Daha 24 saat önce dunyanın bütun bellı başlı radyoları Hurremsehır'ın Irak'ın elıne geçtığıni duyurmamış mıydı' r D Şattülarap'ın İran Yakası Cengiz ÇANDAR İranlılara göre, savaşın yıkıcı etkisini Irak daha çok hissedecek çlmde hangı aroclarla yapıyorlar?...» Benl Sadr'm kurmayları, Cumhurbaşkanınca da paylaşılan tahlıllenni aktanyorlar: «Orneğın, Sovyetler Bırlığı, bır yandan lrak'a sılah yardımmı surdurerek onun savaşı surdurebılmesını sağlıyor, bır yandan da Surıye ıle dostluk ve ışbırlığı anlaşması imzalayarak ve Lıbya . Surıye ıttıfakına bolgede Irak'ın alevhınde bır dıpıomatık hareketlılık sağlayaTak Irak'ı yalnızlığa ıtecek gellşmelenn onunü acıyor. Yaptıklan sılah yardımı lrak'a savaşı surdurebılecek gücu verıyor Ama savaşın surmesı, hem bızı. hem onları (Irak'ı) gücten düşurüyor. Aynca, söz konusu dıplomaıiK manevralar da oölgede meydana getırdığı kutuplaşma sayesmde savaşın surup gıtmesını olanaklı kılıyor. ABD'ye gel nce, bır yandan Suudl Arobıstan'a AVVACS ucaklan göndererek lrak'a dolay'ı bır destek sağlıyor, bır yandan aa Urdun'e savaş dışı kalması yolunda çıkışlarda bulunarak bıze kur yapıyor Gelecskte soz konusu olabıleceK bır Iran ABD yakınlaşmasının kap'sını aralıyor Bolgesel güçlenn, başta Iran ve Irak'ın, savaştan bıtkın duşmelerı bu bölgede oynayabıleceklerı sıyasal rolu gıderek kuculteceğı Içın superkuvvet.erın bu bolgedeki manevra alanlarını genışlet.yor. Savaşı uzatarak Iran tle Irak'ın kaynaklannı tüketerek zayıf düşurmek her ıkl süperkuvvetm de ış ne geiıyor Oysa, savaşın başında kesışen çıkarları İran'ın yenık düşmesıydl. Bu gerçekleşmeyınce polıtıkalarını her ıkı ülkeyı de zayıflatmak üzerıne kurdular.» raklarını terketmed'kçe ya da herhangl bır d plomatık gırışım her şeyden önce bunu guvence altına alamadıkca gorüşme masasına oıurmamakta kararlı, Muharebe meydanı olan Kuzistan bölgesm de askerı tablo ıse şoyle Ne Irak başlıca nedeflerını yanı Hunmşehır ve Abadan'ı tumüyle ele gecırmeyi gerçeKleştırebılıyor, ne de Iran, lr a k kuvvetlerıni kendı topraklarından cıkarabılecek gucu gosterıyor Böylece. savaş, Kuzıstan'da kılıtlenmış durumda Bu yüzden de, ne zaman ve nasıl bıteceğını kestırmek guçleşıyor. vaşın Iran'ın slyasal yaşamına getırebileceğl bozı sı/asal sonuçian şımdıden belırgın olarak görebılmek de mumkun Ozellıkle, şu sıralarda dondurulmuş bulunan ıktıdar mucadelesı açısından savaşın ne gıoı etkıler doğuraDılecegı, Iranlıların karartılmış evlerınde her gece tartıştığı konuların başında gelıyor Genellıkie üzennde bırleşılen yargı, savaştan Iran ın başarılı cıkması halmde Cumhurbaşkanı Benl Sadr'm da ıktıdar mucadeleslnde başarılı çıkacağı İCİNE KAPANIK BİR AMİRAL... umhurbaşkanmca seçılen senatörlerden Fahri Koruturk'le de Senatoda tanıçtım. Denız Kuvvetlen Komutanlığın» kadar yukselen sayın Amıral 27 Mayıs d*nemınde Moskova Büyükelçılıgıne atanmı», sanınm oranın sıyasal havasıyle bağdaşaro*dığı ıçm bır rahatsızhk geçırmışü Kendısıyle yaklaşık ıkı yıl kadar bır arada bulunduk. Senato toplantı salonunda yerlenmız yanyanaydı. Fahn Koruturk ıçıne kapalı bır adaıo. Kımseye yaknılık gösterdığını gormedım Herkeele arasma bır mesafe kor onun asılmasına ızan vermezdı Eşınm erkek kardeşı Bulent Cımcozla ahbaplıgımız vardı Laf lafı açar duşüncesıyle bır gun Cımcoi u tanıdıgımı söyledım. C Beni Sadr'm avantajları enı Sadr, Istemedığl ve beklemedıgi savaştan şımdılık kazançlı çıkmışa benzlyor Savaş, kendısını dastekleyebılecek, kendısıyle ısbırlığıne eğılımlı guçlere Iran polıtıkasına yenıden oğırlik kazandırdı Orneğın, Islom Cumhurıyet Partısı cevrelennden estırı'en ruzgarlarla polıtıkanın kıyısma fırlatılmış olan Musaddıkcı Ulusal Cephe'nm lıderl Dr Kerım Sencabı gene sahneye çıktı Kırmarşah eyaletınde (Kasrı Şınn ve Mehrarı g'bl şıddetlı çarpışmalarm surduğu noktalann yeraldığı bölge) Kürt aşiretlarmı Iran topraklarını savunmak amacıyla o seferber ettl Kerım Sencabl. Iran polltıka sahneslnde tekrar etkı kazanabılır ve temsıl ettığl aydın kıtlesın n gücünu Benı Sadr uğruna kullanabılır. Cumhurbaşkanı Ile aralanndakl görüş aynlıklarına rağmen, onu, ksndılerıne hayat hakkı sağlamak ıstemeyen Islam Cumhurıyet Partısı'nın ooderierıns tercıh eden Halk Mucahıtlerı de savcştan sonra DOlıtma sannesnc9 rr" r'm nı h ~sett r="hı'ecek cucler arasında Halk Mucahı'lsrı Kuz'stan'da en guclu sıyasal akım Hunınşeh r ve Abadan'dakı b rçok sıperde onların bulundugunu herren cnlayabılıyoruz Çönku bu ıki kentt« bırçoK sıper n üzennde Ayetu'lah Taleganı'nln ve Islam Devr mı'nın 1977'de SAVAK tarofından oldurulmus ideologlanndan Dr Ali Şerıatı'nın posterlerı var Nerede Taleganı ve $erıatl posterlerı va'sa orada onları bayrak ednen Halk Mucahıtlerın n mevzılenmış olduğu bellı oluyor Bütün bunıar, savaşın sona ermesınden sonra Iran da renklı bır sıyasal yasamm başlayacağının belırtılerı olarak değerlendınlıyor Sıyasal olaroK nalKı tatmın edscek bır sonuç, b r vardımcısmın bıze yaptığı tanımlamayla «Dünyada hem Cumhurbaşkanı. hem de aynı zamanda muhalefet lıderı olan tek klşhnln, yanı Benı Sadr'ın temsıl ettığı sıyasal cızgıyı güçlendırecek. İran'dakı ıkt.dar kana'lan arasında Benl Sadr'ın surukledığı akımın ağır bcsması, ıc polıtıkada ıstıkrar'ı dış polıtıkada canlı bır Iran yaratacak. Boyle bırşey gerçekleşır mı bılınmez. Ama en azından, Benı Sadr'm kurmaylarının tıfku böyle. B Evet, bilırim iyidirf dıye kesıp atu. Deniz Harp Okulunda ögretmenliği vardı Amiral Sezaı Orkunt'u oradan bılıyor zekasmı çok takdır ettığını her fırsatta yınelıyordu. Devlet hıyerarşısıne genellıkie protokol kurallarma tıüz bır dıkkatle bağlıydı. Herhangi bır konuda grup adına bır konuşma hazırlamamız gerektıgı zaman Cumhurbaşkarunca seçıldıgımız.ı anımsatarak otekı gruplar gıbı serbestçe konuşimayacagımızı söyler çok dıkkatlı davranmamız gereğını sık sık yinelerdı. Bu yüzden kısa zamanda bızden, özellıkle Cemal Madanogî'j'ndan koptu. Öteki tutucularla bırleşerek devnmcı grubu neredevse AP yanhsı bır nıtehge kavuşturdu. O sırada ben zaten Senatodan aynlmıştım. Propaganda savaşı PROTOKOL... PR0T0K0L... PROTOKOL... ahn Koruturk Cumhurbaşkanlığına seçıldıkten sonra, ıkı yılhk hukukumuz geregı kendısme bır kutlama zıyaretı yapmayı duşundum. Ankara buromuz eıracılıgı ıle gönderdıgı yanıt şu oldu Y ıldınm savaşını istedığl biclmde ve fstedıgı surede sonuclandıramayan Irak'ın pro paganda savaşında Iran'dan daha başarılı olduğunu belırtmek gereK Irakılıların kımı zaman gerçeğe aykırı ya da abartılmış bıçrmde verdıgı haberler, Irak kamuoyunun moralını yuksek tutmaya ycradığı gıbı Iran kamuoyunün dırencını sarsmayı ve tuketmeyı hedef alıyor Ancak, yıldırım savaşında gösterdıği zaaf gıbı Irak'ın sürdürdüğu propaganda sarjaşının da bir onemlı zaafı var Kuzıstan'ın hemen tüm kılıt nokta'arını ele geçırdığın! arada bır liân etmesıne karşılık sozunu ettığı tum kent ler ve mevzılerde savasın surüp gıtmesı, Irak kaynaklarının guvenılırlıgını gıderek orta dan kaldırıyor Üstelık savasan ık] ülkenın kamuoyunu da, dunya kamuoyunu da gercek olmayan şeylere bır sure ınandırabılsenız bıle, superkuvvetlerı ınandırmak çok zor Çağ~ daş teknoloıının en gelışmış aygıtlanylo sovaşın tüm seyrını izleyefcnlen süperler. ne olup bıttığının farkındalar. Irak'ın yıldınm savaşının sonuc vermedığlnl, İran'da reiımın oyakta kaldığını ve 1ran'ın kolay yenılır yutulur bir loKma olmadığı nı anladıktan sonra polıtıkalarını da değıştırdıler F lrak'a etkisi avaşın bıtış tarlhl ve bıçımı kestırılemese de, her ıki ulkenın IO durumuna ve geleceğıne etkısı şımdıden tartışılıyor. Iranlılar, savaş sonrasında Iran'ın lrak'a oran la daha dayanlıklı olacağına ınanıyorlar. Kendılenne, Iran eKonomisının perışan halde olduğunu, bu yargıya nasıl vardıklarını sorduğunuzda, iran ekonomısının aslında devrımcı ayaklanmcnın başladığı 1978 yılından berı, yaklaşık uç yıldır ışlernez durumda olaugunu, Iran ın lrak'a oranla savaştan daha dayanıklı cıkacağına ilışkın tahmmlerınln de buna dayandığını söylüyorlar. Iranlılara göre. Irak, yıllardır sakın sakın ekonomısım ınşa eden, refah düzeyını arttırmaya yönelmiş bır ulke ıken, bıraenbıre ekonomısı ağır darbe yemış, halkın doğal yaşamı sarsılmış bır ülke durumuna duşecek. Bu beklenmedlk gelışmenın de sıyasaı yansımaları olacak. Oysa, dtye ekllyorlar, ekonomısız yaşamak İran'ın son yıllarında halkın olağan yaşamı halıne geldi. Elbette ki, sonsuza dek boyle yaşanmaz ama belırll bır süre ıçın Iran halkı savaşın bu tur sonaçlannı, Irak halkından daha alışkın bır durumda karşılayacak. S Gazetecı sıfatıyle mulâkat istememek şarüyle gelsınler göruşehm. Oysa ben haber, röportaj gazetecıhgini çoktan btrakmıştım. Söyledığı saatt«n beş dakıka önce Çankaya konutunda hazırdım Tam vaktmde genç bır eırur subayı gelerek benı kabul salonuna doğru yonelttı Kondorda yurürken de protokol kurabnı bır bır ogrettı Sız ön salonda bekleyeceksımz Ben lçeri gırerken kapıyı aralık bırakacagım ve yüksek sesle ısmınızı anons edecegım." Sayın Cumhurbaşkanının «buyursunlar» komutunu duyacaksıruz O zaman yme ben kapıyı ardma kadar açacagun ve sız içen gıreceksinız, Bu protokol kıaralını bıraz yadırgadığum ve gulümseyerek dınledıgımı soylemehyım, O gune dek Celal Bayar, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay olmak uzere uç Cumhurbaşkanı tarafından kabul edılmış hıçbmnda bu ya da benzen bır protokolla karşılaşmamıştım. Emır subaylan zıyaretçıyi kapıdan alır dogruca başkanın yanına göturur, kapıyı vurarak iceri sokarlardı Yenı protokol knralına harfi har fîne uyarak başkanın huzuruna çıktım. Beni ayakta karşıladı O çalışma masasımn başına geçti, bana da karşısmda yer gösterdı Otur duk. Masanın ustunde karton kâğıda basümış bır yazı duruyordu Anayasanm Cumhurbaşkanı ile ılgılı and ıçme maddesıymış. Her sabah Calışmaya başlamadan önce o maddeyi mutlaka bır kez okurmuş Benım ya zılan da her gun izledığıni soyleyerek hatınmı aldı 15 dakıka süren hoş beşten sonra aya ğa kalkarak kabul törenırun» bıttagıni anlatmış oldu. Salon kapısına kadar anımsamıyorum. Öylece ayrüdık. uğurladı mı, simdi İran parçalanabilir mi? S Kuzistan'da kilitlenme Savaşı uzatma politikası S avaş başladığı gün, değışık amaçlaria da olsa, her ikısının de Irak'ın arKasında yer aldığına ınanılan ABD ve Sovyetler Blrlığı, İran'ın pes etmeyeceğı belll olduktan sonra belırgın bıcımde polıtıkalarında yenı düzenlemeler yaptılar Iranlı yetkılıler ıkj süperkuvvetın yenı ortak polıtıkasının «savaşı uzatmak» uzerınde bıcımlendığı inancındalor. B J konuda. Cumhurbaşkanı Benı Sadr'm sahipil ğıni ve başyazarlığını yaptığı «Inkılabî İslaml» (Islam Devrlmı) gazetesınin yönetıcıleriyle ko nuşuyoruz Bu kışıler, aynı zamanda Benl Sadr*ın kurmayları Pans'te gecen uzun sürgün yıllarında ona yoldaşlık etmış kışıler. Ge rek ABD'nın, gerek Sovyetler"ın savaşı uzata rak hem lran'ı hem Irak'ı tüketme ve zayıflatma politikası Izlemekte olduğunu söylüyorlar. «Nasıl''» dıye soruyoruz. «Her ikısi de ısrarla tarafsız kaldıklarını &cylı'vork3r Savaşı uzatmak gıbı bır nıvetlerl varsa, bunu ne b> I rak'ın kenol reilmml tehlikeye duşürmeden savaşı bıtırmek istediği, gırıştığı yoğun dıplomatık çabalardan, her türlü ateşkes önerislne duyarlı olmasından anlaşılıyor. Gerçekten de savaşın uzaması, hıc değılse kısa öönemde, her ıkı ulkenın Iç dengelerl goz önunde tutulursa İran'dan çok Irak üzennde etkıll olacağa benzıyor. Bu nedenle, Irak her ne kadar Huninşehır ve Abadan'ı ele gecırerek masaya güclü bir blcimde oturmak ıstıyorsa da, bu hedeflere ulaşcmasa bıle, savaşın şu andakl halıyıe sonuçlanmasma da fazla Itlrazı yok. Ne de olsa, Irak kuvvetlen Iran topraklan lcindeler. Azaml hedeflerıni gercekleştirememlş dahi olsa, Irak, kendı kamuoyuna savaşın lehıne sonuçlandığını Izah edebılir. ilk günlerde. her türlü dlplomatlk gjrlşlme kapalı olan Iran, savaş uzodıkoa diplomatlk gırişımlerın değerınl glderek kavramış ve buna yönelmiş vaziyette. Ancak, Irak askerler) top Iran'a etkisi | ron'ı lrak'a oranlo savaş sonrası daha dol/anıklı kılacak nedenler çeşltll. Bunıann en onemlılerınden binsi, İran harkının, önemli bır bolümunün, reıımm refah vaadetmeyen, cbır lokma, bır hırka» felsefeslyle Ideolojik bakımdan donanmış olması. Bir başka onemli neden Iran'ın saldırıya uğramış tmazlum ülke» durumunda bulunması. Bu, İo dayanışmayı arttırıcı bır Işleve sahıp. Buna karşılık, lraklılar ılende duşündüklerl zaman gereğıne pek )nanamayacakları bir savaşın yıkıcı sonuçlarını yaşayacaklar. Iranlıların savaş sonrasına ilışkln genel yaklaşımları bu biçimde. Bütün bunlar, doğrulanması gelecektekl gelişmelere bağlı ön kestırımler. Ancak, sa avaş çok uzarsa, ya da Iran'ın lehln» sayılamayacak bır bıçimde sonuclanırsa Iran parçalanabilir mı' Içerden parçalanması, savaş sürdükçe süren ulusal bırlık coşkunluğu nedenıyle pek olası gorünmüyor Dış güçierce parçaianması Ise paylaşma blçlmmde, yanl ABD ıle Sovyetler"ın an\arında anlaşmalarıyla gerçekleşebılır. Cumhurbaşkanlığı Bürosu'nda Iran dış polıtıkasını formüle edenler buna da pek ihtımal vefmıyorlar. ABD'nln bu amoçla Sovyetler'le anlaşmak Isteyeceğine inanmıyorlar. «Cunkü» dlyorlar, böyle bir anlaşma doğudan Afganlstan üzerinden Basra Körfezıne yaklasmış olan Sovyetlsr Bırlıği'nl kuzeyden de ABD'nın hayat alanı olan petrol bolgesıne yaklaştırmak demek ABD'nm bunda hıçbir çıkarı yok» Iran'ın parçaianması çok uzak bır olasılık olmakla bırltkte Islam dünyasının süper kuvvetlerın nüfuz alanları bicımınde daha da derlnlemesine parçaianması, iranlıların yad8imadığı bır gerçek. Bu bakımdan, savaşın, Şottularap'ın Ikl yokasının kardeşçe btraraya gelmesinl sağlıyacak bır sona erışmesi sadece Iran ve Irak Içın değıl bölgenın tüm ülkelerl ve halkları Içln de en hayırlısı olacak. 4BİTTİ YARIN: 12 MART