Katalog

İKt PAfttS EsVMen bfr tevdlfllmzl yo do deflertt. unlü bır kıçı öldü mu. Azrail'e sövup sayofdık. «Bula bula onu mu buldun?ı dıyerek. AznjU'in aecme işıni doğru yapmadığını befcrten bu yonlış yergı. ünü sanı olmayan zavoilı otülerin ruhlorını sızlatırdı elbet Anlayomazdık nlee sıradan insan dururken. Azraıl'ın tanıdığımız btr kişiyı olıp göturmesınl. Buyuk blr haksızlık. m bıleyım. buyuk blr onlayışsızlık vordı bu yerglmızde oy«o Bızlm doğer ölçülerımiz doâaya vız oelir, doğa kendı bildığıni okur hep Başka turlü söylemek gerekırse. doğa ıçm tümumuzun değeri birdır. Kazalardo ölenler icin de boyle bir ayırıma kolkmamız, «eceln ne derlı yanl ş onJodığımızı göstermez mi? Büyük b.lgln Bay Curıe'nın beynln' cığneyen kamyon bunjn blr ftrneğıdir. Elbet o guzel. yaratıeı beyınle. bır kobo arac arasındaki bu saçma ilışkı duşundürucüdür, ama kozalor her zamon ocıklanamaz olarok kalacaklardır sanmm. Dıkkatsız'ık. dalgınhk gibı insana ılışkm nedenler yanmda doğanın btn türlu beklenmedik oyunu. bir maddenın (diyelım çelığın) gızıne voramadığımız cat tayışı gibı nedenter. bılımlenn ılerlemesl iie ortodan kalkacak, bır gun Insanlar kazasız bır toplumda yaşayabılecekler mı dersmız? Ölumleıin nedenlennı Azraıre boğlomamız, biztm bu konuda surüp gıden careslzlığimızin tonıtıdır Düşünün kı. bız, kendı Istemımızle. ken<fi oklımızla yorattığımız csovaş»! bıle ortadon katdıramıyoruz bir türlu Onu da mı Azraıl cıkOfdı ortoyo? Işte bu sorunun yanıtını aroştıron Freud. savaşın Insondaki öldürme içgudüsünün urünü olduğunu, demek ortadan kaldrnlomoyacoâını söylemişti. Ono göre. «nefreb ve tsevgıı gibı iki büyük lcgüdudür Insam yöneten: flzikteki ikı karşıt elektrik gucune benzer bunlar. Bâylece savaş. doâaya bağlanmıç olııyordu. Ozan dostum Nevzat Ostün'ün blr otomobil kazostnda canından oluşu, gene ozan dostum Behçet Necatigıl'ın bır hastalığa kurban gıdişl. ontan tanıyan, okuyan. seven herkest dermden üzdü. boylece coktandır unuttuöumuz Azroıl'ı anımsadık bırden Ama. dıkkat ettmızse. bu ölümler karşısmda Azrail'e sövup saymak oklımızdan geçmedi Caresızllğımızın sımgesi olan Azrall yenıden ortaya cıkmakla, sankı bize, Insanlığımızın hem en yuce hem en zavallı özelllğınl, yazgrya karşı olan başkaldırımızı ansıttı Birden eski günlenmıze döndük. öylesıne düzenll blr dunyada. öylosıne düzenll bir ülkede yaşıvorduk ki, yazgının aramızdan aldığı ıkı dost ıkı değerlı insan, Cahıt Sıtkı Torancı nın bır şıırınde soylodiğı gibı, tek mutsuzlujun «ecel» olduğu bir toplum yaşamı surdu CUMHURtYET 4 OCAK 1980 olaylar ve görüşler ÖLÜLERtMİZ Melih Cevdet ANDAY gümuz kuruntusunu uyandırıverdi lclmızde «Ku runtu» sözcuğünü kullanışım, tek mutsuzluğu tecel» olan bir toplumu bır türlu yaratamamış oimamızdandır. Hele gunümuzde heıe ülkemzde «ecel» öylesıne unutuldu kı. ecelı lle olenlere, bıze eskı gun'en ansıttıkları ıçın nerdeyse teşekkur edeceğız Nasıl da bunca yabanlaş mışız' Bır kazada yo da bır hastalıktan olen terln bugün bıze öğrettıklert korkunc oercek olumun ancak kıyımla olabilecegmn olaganiığı dır Yazık! Bıldığımız ölüm gozden duştu Ikı ozan, Behcet Nocatıgıl ıle Nevzat Üstun. belkı de bıze eskı olümlen ansıtmak ıcin öldule' Romantik btrer şıır yazdılar gıder ayak. Bütun ozanların olümu romantıktır Nevzat Ustun, gazetemfzde cıkan son yjzı dlzisının başlarında. ağzıni. mendılle kapamış birınln, ona «Sıra sona geldı» dedığını anlatıyordu. Bunun ne demeye geldığını herkes anlamıştır kuşkusuz Nevzat Ustun de yanıt olarak «Hoş geldi, safa geldı» dedığıni eklıyordu yaztsına Demek, nerden geldığı bılınmeyen bır kurşunla ölmegı göze almıştı. koşullar bunu gerektırtyordu, Nevzct da bundan korkmuyordu, hotta gurur duyuyordu Ona telefonedenın Azraıl olduğu soylenemez. cunku AzralT, oğzını mendılle kopama gereksemesıni duymaz. Dıyeceğlm kı, olumun kapıya dayandığını bılseydı, Nevzat Ustun kıyımo uğramayı, kazada ölmeğe yeğlerdı Bılmem, şunu söylesem aşırı mı olur Kryıma uğramayı, kıyıcılar denll sever duruma geldık sankı bir anlaşma oldu aramızda Artık eskı ölüm romantıktır. Azrail'ln karışmadığı ölumler öylesıne coğaldı. b!z! öyle blr ahşkanlığın icine soktu kı, olüm ancak öldürülme blcıminde olabılır dıye düşünüyoruz Eskiden gazetelerı actığımızda, bjgün kım olmluş diye oium haberlerıne, olüm duyurularına bakardık; bugun ıse tKım oldürulmuş?». hem de tkaç kışi?» dıye merak eder J otduk (Yavaş yavaş o merak da ortadan kalk'yor ya. o da başko) İnsan elıyle olume gıtmek Azrail'ln kredısını sıfıro indırdl O da arada bır, ışıni görmüyor değil (unutulmamak ıcinl, ama kendısiyle tnsaniarın bunca yarı$o gırmesınden şaşkın durumda Azraıl, ilk kez korkuncluğunu yıtırdı Prof. Tutengıl'ın o'durulmesı olayıno gelmek ıstıycun Tanırdım onu. gazetede sık sık karşılaşır, konuşurduk Bır Ikı kez de bırlıkte moyhaneye gıtmıştık Slmdl lcımde anlatılmaz bir acıyla onımsıyorum, bunlardan b.rınde, hafıfce cakırkeyif olan Tütengıl, kısık bir sesle cok guzel bır şarkı söylemıştı Bundan, butun arkadaşlar. cok hoşlanmıştık, az konuşan bırının şarkı soylemesı şaşırtıcı olmuştu bizım icın. Oysa ınsanlann konuşmağa başlamadan önce şarkı söyledıklerıne ilışkın bır varsayımdan söz edılir Şorkı, sozden daha anlamlıdır Prof. Tutengil'ln. elınde hep cantası lle dolcşması, yoinızco bir bilım, yazı adamı olduğunu göstermez, dunya ıle ılişklslni bununla kurduğu Iz'enlminl uyandırırdı O canta olmasa, Prof Tütengll. herkesın dışında, herkesı gören, ama klmsenın görmedığı bır insan nltelığıne bürünurdü sankı Kendınl dışto tutmak, onun doÇası mı, yoksa korunması mı Idı. anlamamışımdır Conku, sözgelışi, onunla kavga edılemezdl sanıyorum. belkl arkadaşlık da kurulamazdı Olayların üstünde, dışında kalmak ısteyen bır duşunur olmayı yeğlemış gıbıydı Hangı acıdan bakorsak bakalım, onun duşmanı olamazdı Nlçın gırdım bu ayrıntılara' Belkl anlatabıleceğım. Oettn Altan, Parıs'e geldi Hıfzı Topuz'un evlnde bır ckşam yerreğınde buluştuk Abıdın Dıno lle eşj de vardı Ben. Prof Tutengll'ln öldurulduğunu ışte o aksam oğrendim lclmızden bırı (kımdı?) cTutengıl'ın o'durülmesınin nedenlennı araştrrmağa aman kaikmoyalım» dedi. «cunku bızı şaşırtmak ısteyenlerm ekmeğıne yoğ "fcörmuş oiunn boylece » TBmumQ2 blrleştiV bu düşüncede Ama baktım, yanm saat sonro başlayıverdl o araştırma Doğadan gelme âlum kar şısındo bile antayışlı olmayı bır turlö başaramamış ln»an, Tütengil'in nlcin. neden ölduruldüğunO arastırmasın, bunun olanağı var mıdır? Geçende buraya gelen ressam Agop Arâd, Muhsln Ertuğrul'un bır hafta süren bır Inkıbazdan öldüğünü söylemıştı lclmden. «işte gone blr neden bulundu» demlştım Bu nedenı öğrenmekte, Azrail'ln ekmeğlne yoğ mı sOrmüş oluyorduk"> Doha acığı. Türkiye'dekı kıyım cetelen. Azrail'ln yennl ml almak ıstlyorlardı' Bızde «Madem öldüruldü. demek ölecektı» duşuncesımn yertesmesi. katıllere karşı gucsüz olduğumuz, onları doğo yerine koyduğumuz anlamına gelmez mıydı'' Doğasal ölüm karşısında bıle baş kaldıran insan, Prof. Tütengil'in öldürülmesı korşısında bir neden aromcğa kalkışmayacak mry dı*» Oenlyor kl. hlc akla gelrneyen klşllere kıyılmakla, toplumda. bir dıkta re|iml gereksemesl duvu'acak, gızüce hazırlanan böyle bır düzene b'r temel geliştlrılecektlr... Pekt ama. bu dü$uncs, Prof Tötengll'den önce öldürülecekler olduğu inanışım icermez ml'' Neden onu değil de bunu' Korkunc Nedeni kestinlen öldurme'erın hıc bır tepki uyandırmayacağı bır toplumda yaşadıgımızı olağan mı sayacağız? Işte, yazımo Azrail'le başlayışımm nedenıne geldik. Ülkemlzde öyle bır yenl Azraıl türedı kı, aydınlar bile onun nıcın, neden öldurduğünü duşünmekten ceklniyor gıbidirler Bıldığımız eskı Azraıl bunca rahat değıldl. Öldürülen genc bflim adamlanmız lcm, «O, lylyi, guzeli. doğruyii aradığı Icin öldürüldü» gıbl yorumlar da bende hep, gerceğe yaklaşamadığımız kamsını uyandırmıstır Dıyeceğım neden aramasak başka olur olmaz nedenferte kendımızı avutmcğa kalksak, başka turlü rahatsız edıyor benı Şaşıralım, düşuneltm, başkaldıraiım, hazırlandığını sezdığımiz buyrukçu duzen tasarımlarını seyretmekle yetınmeyelım istıyorum Bugün Turklye'de, ayncosız herkes öldurulme tehdıdı altmdadır Nedenslz öldurmelerın sonu gelmıyor. Ben, eskl Azrall lle yaşadığımız günlerın anıst tcinde. Behcet Necatıgll'ın Nevzat Ustun'ün ölümlerıne duyduğum üzüntuyü bellrtirken, yazgısına yenı Azrail'in el koyduğu Prof. Tütengll ıcin dlyeceğım kl. o ve onun gibi, ölum nedenlertni şlmdılık bılmedığımiz aydınlarımızın, ve blr kahvede, bır sokak ortasında kim vurduya giden nıce adsız yurttaşlanmızın. ılerde en yüce onıtlarla anılacakları umudunu besIryorum. Devleti Batıran Nedir? akkala borçlanmışsın, adam veresıyeyi kesmış. evde çoluk çocuk yakıruyor Adama başvuruyorsun ve eskı defterlerde bınknuş borçlan erteleyıp yemden veresıye satış yapmasını istlyorsun Bakkal soruyor. mcelıyor, anhyor ki ayda senın elıne geçen para 15 bın lıra, sen harcıyorsun 25 bın llra. Oyleyse ne yapmalı? Henf diyor ki: Bütçenı a>arla' Gehrmle gıdennı dengeye getır, ben de eskı borclanm erteleyıp takside bağlayayım, sana yenı baştan veresıye defteri açayım. Eve gelıp durumu anlatıyorsun. Kıyaraet kopuyor. Ne hanım yaptıracağı mantodan vazgeçebiliyor. ne kız alacağı çızmeden, ne de oğlan motosıkletlnden Oglanı ayağının altma alsan. kıza iki tokat patlatsan, hanımm kulağını çeksen. sen de akşamcıhktan vazgeçsen. olur mu' Hesap kıtap tutmuyor kı .. * Suleyman Bey Mornson Kumpanyasının muteahhltı ıdi Şımdı Başbakandır Çarpık kapıtalıst duzenın meşhur mımarlarından bınsıdır. 197Tnın sonunda Türkıye'yi 70 sente muhtaç durumda bırakıp gıtti 18 mılyar dolar (faı^lenyle bırlıkte) borç 4 milyar dolar dış . alım satım açıgı ve MC ortaklığın n ilk donemınde 3 yılda 7 mılyar dolar kısa surell borçla bır devlet ne olur^ Hele o devletm tüketımi uretımınden, gıder! gehrınden. dış . alımı dış satımından surekh bıçımde fazlaysa çıkış yolu nedır? Bır devlet bu durumda IMF'ye baş.vurur Adına kısaca 1MF dedıgımız Uluslararası t'ara Fonu. patronu Amenka olan bır bankadır 70 sente muhtaç Turkıye'mn hansci hukümeü IMF'ye başvursa, adamın so>';yecegı belhdır Tanm taban fıyatlannı memur maaşlannı. Işçi ucretlenni dondurursun. Banka kredılerml sınırlandınrsm. para basmayı durdurursun, yatınmlî^ n kısarsm. temel maddelere zam yaparsın. kalkınma hızını düşurursun. yani «Istıkrar programına girersin Ben de eskı borçlannı erteleyıp yeru bir deftere baglarım, sana yemden kredi sağlarun. Iyt güzel . Diyelım kl Ecevıt hükümetl IMF programını uygulamaya koyuldu. bu kez (Ülkeyı 70 sente muhtaç eden) Suleyman Bey bagırmaya başlar. devletın kendilen zamanında ne güzel yönetHdiğını. CHP'nin ışlen bozduğunu soyler. Halk bu sözlere kulak asar çünkü ışin ıçyuzunü bılemez. Ecevıt hükumeö duşer. yemden Demirel hükumetı kurulur. Ne değışır? IMF yıne o IMF Düzen ylne o duzen... Derken bır Uyan mektubu» • Tarihçiler, toplum bılimciler. ekonomi polıtikle ugraşanlar olaylardan yasalap çıkanrlar Diyelım Türkıye'mn yakın tarıhını incehyorsun. her IMF olayının ardır»lan Ordunun sıyasaya kanşmak rorunda kaldığını göruyorsun. bu yınelcmelerden çıkaracagın bır anlam olmalıdır. bır sonuç bulunmalıdır IMFnın kuralına uyup köylunün tanm taban fiyatını. ışçınm ucretım, memurun maaşını donduran hükümet, halkı karşısına alır Köyiu memurışçı, emekçı halktır Hem bu halkm gelınnı dondurur hem de temel maddelpre zan yaparsan kvyamet kopar Ancak koklu bır vergı reformuyla ekonomıyı dengeîeyebılırsın Ne var kı öylesıne bır reformu yapabılecek bukumet (sıvıl veya. asker) daha şimdiye dek çıkamadı. Peki ne yapmalı? j . , Yapılacak şeyler ello tutulur gibl ortadadır, ama o Işi yapacak güç henüz ortada yoktur. " ^ T » TOrkfye de kapitalızm yürumüyor. gıttıkçe çaiv pıklaşıVör. kokuşuyor. çurüyor. hangı payandayı vurursanız vurun bu ekonomık düzen ayakta kalamayacak Türkiye dış kapıtalızmın veresiye defterlerini yenılemekle kurtulamaz. gıttıkçe çukura batar Ştmdıye dek kaç kez denedık. dönup dolaşıp başladıgımız yere geldık. hem de daha beter bıçımde geldık Istersenlz yıne deneyehm donup dolaşıp aynı yere geleceğımıze kuşku yoktur Bu dovletı batıran. köku dışarda kapıtahzmdır. Ve bu gerçegi özumsomedıkçe kurtuluş yoluna gıremeyız. B Otuz Günlük Hükümetmiş! OKTAY AKBAL 1965'ten 1971'ln 12 Mort'ıno... Sonra 1975'ten 1977 «ecimicnne... Doha sonra 1977'den 1978'e... Suloyman Demırel ın iktıdar surelerıdir bunlar AP'< nln lıden olarak tam altı yıl, MC'nın başı olarafc da topluca üc yıl yönetmış ulkeyi Demırel... Bu 8üre «çınde yapılan yapılmayan her ışten sorumlu olan btr sıyasa odamı 1 ... Şlmdl kalkıyor, diyor kl «Bız otuz beş gönlük blr hükOmetiz > Sılahlı Kuvvet komutanlarının Cumhurbaşkanı'na 6undukları «mektupı klnre sssienlyor? Demırel cBano değıl» dryor «Ben otuz beş gönlük tnr Iktıdarım, ulkenin bu hale gelmeslnden nasıl sorumlu tutulurum?» Hanl insan ofkesınden catlar! Böylesl blr vurdumduy mazlık, boylesı bır kayıtsızlık az gorulmüştür. hatta hıc görülmemıştir Şoyle hesaplasok, 1965'ten bu yana gecen on beş yıl ıcınde AP ve Genel Boşkonı Demırel. tam dokuz yıl ıktıdarda kalmış CHP Genel Boşkonı Ecevıt ise 1974'te yedı sekiz ay 1977 secımlerınden sonra bır ay tumuyle dokuz ay... Bır de 1978 başından 1979'un son aylarma kadar... Ylrmi ay .. Ecevit'ın Boşbakan,olarok. ilkınde MSP lle. Iklncisinde on bir AP'II. Ikl CGP'li. bır DP'lı jje ortok olarak tüm ıktıdor süresi iki 1 bucukyıl Nerde Demırel'ın dokuz yılı. nerde Ecevit'ın ikı bucuk yılı!... Turkıye blr takım güclüklerin lclndeyse; bır takım güclüklenn ıcmdeyse; bır takım cıkmazlaro sapmtş durumdaysa, korkunc bataklara saplanmış da cıkamıyorsa. bunda bas sorumlunun Suleyman Demırel olduğu apacık bir gorcoktır. Demlrel'ı sureklı «başı olarck tutmakto ısrar eden AP de uloşılon bu acı sonucun sorumiusudur ama en buyuk sorurriu. hatta suclu Demırel'dır Bay Suleyman Demıre) 1971 yılının 12 Mort'ında da hukümet gemısıni karaya oturtmuştu. Becerıkll. kurnaz, «Dun dundur bugün başka bır gurtdur» dıyerek. yuklendıgı yumurta küfesını durmaksızın sırtından otabılecek yetenekte bır polıtıkacı da oıso. yıne de ulusun gozünden kaçmıyor olup bıtenıer... TV onunde «Bız otuz beş gunluk bir hukumetız. Sılahlı Kuvvetterın uyarısı blze yapılmış degıldır» gıbılerden sozler söyleyerek kımseyi aldatmak mumkün degıldır. Evet. bugün terör almış başını gitmişse; ekonorrık yaşam tam bır bunalımo duşmüşse; Türklye cözulmesl gunden güne zorlaşan sorunların ortasında cırpınır duruma girmişse. bundan sorumlu olanların en başında Bay Demırel gelmektedır Kamuoyu önünde turlü türlü sucıamaların altından bir turlu kolkamamış. Meclıslerdeki Soruşturma Kurulkjnnın bır türlü calışamoması i c n türr gücunü harcamaktan cekınmemış bu polıtıkacı, şımdı nosıl kalkar da «Ben otuz beş günlük bır hükumetin başıyımı diyerek sorumluluklartndan, bugunkü ve dünkü yanlış davramşlarmın hesabım vermekten kacmabıllr? Otuz beş günlük bir hükumet 1 ... Ama blr İki hatta lcmde yurdun dort blr yonını hallac pamuflu gıbi atmasmı bilen bır kadronun başıl.. «Bır gecsde tüm görevlileri değıştlreceğız hele bır iktıdara geletım» dlyen btr kodronun baş sorumlusu. baş yönetıcısi'.. Silahlı Kuvvetler adına Cumhurbaşkont'na sunulon «muhtıra»nın taşıdığı ağır suclamalardon kendınl nasıl sryırabitir, «ıyırmak gucünü bulabılır? Burta nasıl blr od koymak gerekır orasını sız düşünün' BeVlenivordu Butün bunlar bekieniyordu Bu gidlş, bu tutum. bu kofa enınde sonunda buraya getirlrdı sorumsuz pohtıkacılorı... «Bana sagcılar da cJnayet Işlıyor dedlrtemezsınlz» kafası bır yanda. «Sağcı şolcu her türlü şıddet eylerrclleriyle savaşım vermek kacnılmazdın diyen yurtseve' blr görüş başka bir yanda... Cumhurtyetl kuran, ulusu nıce bozgunlardan kurtaran. bugünümüzün ve yorınımızın güvencesl Sılohlı Kuvvetler en sonundo sesinı yükseltmışse. ağırlığını duyurmuşsa, bundan da sorumlu MC kafası MC tutumu değil mıdlr? ecen dönemde Mılli Eğıtım Bakonlığının çıkaraığı MEB adiı derg.de yer alan bır cevirisınde Meksıkalı yazar Octavıo Paz şoyle dıyordu. «Son yuzyıllarda tarıhın temsıl verdığı mekanın adı Lat,n Ama rlka, Asya. Afnka'dır» Gercekten de kapıtal.zmın seruveni buyuk Avrupa Metropollerj yanında o zamana dek bılınmeyen uzak uikeier ve onların halkları üzerınde de kendınl bellı edıyordu. Hammadde ve pazar ıcin mucadele tarıhlnın sahnesını bu ülkelcre kurup temsıl vermesıne yol acıyordu. Latln Amerıka da, Asya'da, Afrıka'da temsıl yıne dovam edıyor. Edıyor amo artık oy«ncular yavaş yavaş degışıyor. Bır zamanlar sıralarında sakin sakln oturup bu temsılleri Izleyen halklar, artık kendner) sahneye cıkmaya hazırianıyor Temsılın adı belkı ae bol gsden bolgeye degışıyor. Kımı yerde ulusol bağımsızlık, kımı yerde «bağlantısız b'r dış poiıtıka», kımı yerde «ucuncu dun ya dayonışması» ve kımı yerde de «Islam uyanışı» adını alıyor Ama tum temsıllerın ordında tek blr senaryo vor Bır benlik aroyışı, bır bağımsızlık tutkusu ve b'r zıncırlerı kınp, cağdaşlaşma ozlemi. 6 îran: Yözyıllık Oyun O O. DOGITDA TÜZ YILLîK OYUNLAR YİNE SAHNEYE KONUYOR. TÜRKİYE BU OYUNDA BATI'NIN «FİGÜRANI» OLMAMALL islam ülkelert ile llışkllonmizln gelıştinlmesı ıcin nesnel ko şullar oluşmuştur Ancak öznel koşulların tam anlamıyla oluştuğunu söylemek guctür Her yanı lle Batı'ya dönük olan aydımmızın bılgılenme kaynağı yl ne Batı'dır Son Iran olaylon ve bu konuda blze ulaşan bılgıler bunu acıkca ortaya koymaktadır Bıze gelen haberler ylne Batılı birkac büyuk haber a|ansından kaynaklanmakta, te levızyonda gorduğümüz fılmler olaylara hep bu ulkelerin gozunden bakmaktadır Ekım ayı lcinde Istanbul'da yapıian Islâm Ülkelen Haber Aıanslon topiantısına katılan Iren'm UUısol Haber Ajantı PARS'ın bir yetkilısl. toplantı,yS $otılat| tum temsilcılord^ri ] biraz da kendlierlni dınlemelerinl Istıyordu «Sız yine Batılı a|ans!arı kultanın. ama bizım haberlerımızl de hlc olmozsa bır okuyun» dıyordu bu temsilcl Aynı toplantıda Erltre Kurtuluş örgutü temsıldsl de Islâm ulkelerı Haber A|anslarm dan yeterince ilgl göremodlği ıcin, haberterini duyurmak Icin Ingilız REUTER Ajansı lle anlaşma yaptığını yana yakıla an latıyordu Toplantıda bu tur yo kınmalorı olon bır başka temsılcı de Kıbrıs Türk Federe Dev leti Haber A|an$ı TAK'ınkl idl. Ne yczık kl Türkıye'de de blr cok insan Iran'ı Batı'nın cızdiğl Humeynl resml ile özdeştlrmoktedır. Batı'nın komikleştirmek istedığı bu resmin altındakl halk ıstemıni ise klmse gormek ıstememektedir Zaten yeryuzündeki bu haber akış sıs teml ıcınde Batı'nın cıkorlarına ters duşmeğe başladığı andan Itibaren gercekleri görmek lylce gücleşmektedlr Batı'nın Asya. Afrıka, Latin Amerika'da sahneye koyduğu oyunların başan sı bır ölcüdo de bu tekn:k becerislne bağlı değil mı"» Varsm iran boşu boşuna Assoclated Press'ln Tahran'daki muhabırın den şıkâyet etmeğe devam etsin Oyun devam ediyor Gazetelerde, televızyonlarda Humeynı'nın yüzu her gecen gün bıraz daha korkuncıaşıp, bıraz daha komıkleşırken Carter'ın yuzü de insancıllaştırılmağa devam edecektır Ve bu yüzler ardında Iran ve Amerlkan halk lannın tipleri oluşturulmağa ca lışılacaktır Ama lietışim alanında, gellşmekte olan ülkelerln oluşturmağa calıştıklan ye ni evrensel duzen ve basmaka lıp yargılan bır gün mutlaka sılecek ve halkların gercek yüz lerinı ayna gibı ortaya cıkaracaktır. Octavto Paz yazteınm blr yerinde şöyle diyor: «Ucüncü Dün ya holklarının kazan kaldırması bir başkaldırı değlldir Boskaldırılar merkezdışıdır. kenarda olur. bir kac kışinln Işidtr. oysa. anılan devlnım Insanltflın en büyuk bölümünü ilgılendırmektedlr» Kıbrıs sorunu. ombargo ve onun izleyen dönemde Batı lle llışkllerımiz blze en azından Iran halkmı anlamaya calışmamızın zorunlu olduğunu öğretmell Yanıboşımızda oluşon ha reketl, Humeynl'nın blze blraz «yobaz» din adamını anımsatan reelmleri ya da ABD elcMiğlnl basan birkac öğrencı ıle özdeş leştırmemeliyiz Bu yönetlmin hataları olabılır Ama hiç blr hata bu ülkeyı yıilarca voksulluk ve ger1 kalmışiık kıskacı lcinde bırakan eski yöneticllertnki kadar büyük değildlr Ortodoğu'da yuzyıllık oyunlar ylne sahneye konuyor Türklye bu oyunda Batı'nın fıgüranı olmamolı Ö2KÖKHacettepe Oniversltesl Sosyal ve Idart Bıllmler Türk halkıno gosteımesl oldu Ucüncü Dunya lle llışkllerln arttınlması, ulusal kurtuluş ha reketlennın bır kısmının tanınması. Türk dış politıkasına yenı bır dınamızm getırırken, tıcarı alanda do ilk meyvalarını vermeğe başiamıştı Kopısı aralanon bır başka olan da Is lam dunyası ıdı Yenı hukumetın dış politıka sının nasıl yurüyecegı konusun da daha II K aydan bir değerlen dirme yapmak oldukca zor Ne var kı bazı ıpuclorı Insarun ak lına ıster ıstomez Batı ya yenıden koşulsuz bir dönüşu getl rıyor. Bu dönüşün İlk belirtlteri da ha hukümet programında orta ya cıktı Programda ulusal kur tuluş hareketleri ve Ucüncü Dunya ülkelert lle ilgill bır tek satır Dil« olsun bulunmayışı na sıl yorumlanabillrdl Bunu yalnızca zaman darlığına bağlamak her halde biraz abartma olacaktır islam ülkeleri ıle llişkıler konusu ıse bır tek cumle iie gecıştırılıyordu: «Müslüman ulkelerle başlattığımız münase betlerı karşılıklı menfaatlere uy gun olarak yürütmeye ve daha ıleri seviyeye ulaştırmaya karorlryızı Batı'ya koşulsuz ddnuşun so mut belırtılen ıse Iran olaylan ıle acıklık kazanmağa başladı. Türkıye. Dışişleri Bakanının ağ zından irandakı ABD E'cıliği iş galinl ilk kınayan ulkeler arasmda yer.alıyordu. Brüksel'dekl NATO toplontısınm hemen onceemde yapılan bu acıklama blr dıl sürcmesi mlydı' Bılıyoruz kl, dış ılışkller, dıl sorununun en duyarlı olduğu alonlardan bl rısidır «Kınamakla» «uzüntüyie karşılamak» deylşlen arasmda belkı günlük dılde üzerlnde dur mağa değer bır onlom degişıkliğı yoktur. ama uluslararası Ilışkılerde bu ıkı kavram arasm da büyuk değişiklıkler vardır. Türkıye dll olarak bu ikind yolu secseydi daha iyl olmaz mıy dı' Ancak daha sonro NATO top lantısmda alınan karar \« A8D" nln bir ombargo uygulaması halınde ülkemızln de bunu uygulayacağmı acıklaması. bu üslubun başka mesajlarla yüklü olduğunu gosterıyordu Türkıye 30 yıldan bert olduğu gıbi yine Batı'ya bır tsadakot» gos terisi yapıyordu. Yuzyılımız tarıhınir en büyuk sahnelerınden bırısı de Ortadoğu'da kuruldu Batı, son yuz yılda en gorkerniı temsıllennı burada sohneye koydu. en yetsneklı aktorlermı bu bolgeye gonderdı. Şımdı ıse böige ulke lerının sahneye kendılerının cık tna ıstemlenne tum gucuyle karşı koymayo calışıyor Komşumuz Iran'da gelisen olaylar gözlenmızi yıne Ortadoğu'ya cevırdı Zaten hep boyle oldu Gözierımızın bu bclgeye donmesı ıçın ya depo larımızda bır damla petrolun kalmamosı. ya da bu bolgede cok buyuk olayların gellşmesı gerektı. Tanzimatla bırlıkte Ba tıVa döndurduğumu7 vücudumuz Ise artık yıltarın verdığı hareketsızlıkle ıyıce hantallaşmış durumda. Bu yüzden yanıbaşımızda oynanan oyunları gorebılmemiz bıle zaman alıyor. İlk bakışta komşumuz Iran'da oluşan olaylar belkl de kim senin onaylamadığı bır elcılık ışgalı bicımınde yansıyor. Daha doğrusu yansıtılıyor. Kıml Ise bır adım daha ilen glderek Humeynı'ntn ıc sorunlarını atlatmak ıcin böyle bir gırışımde. bulunduğunu söyluyor. Oysa sorunun bu denlı baslt olmadığını herkes bıliyor. Batı'nın tışortler ve atış tahtaları uzerine cızdıği resımlerden başlayıp. kıtle ıletişım araclanmn her türunde gıderek komıklestırmeğe calıştığı bu sarıklı. sakallı cehrenın ardındakı kıtlesel devinimı nosıl gözardı ede bılırız Iran'ı anlamak her şeyden önce bu devınıml anlamak* lo boşlıyor. Iran'ı anlamak herkesten önce blzim ıcm onemlı. Cünkü ıstesek de ıstemesek do bu gelışmelerın tam ortasında yız Bır Islam ulkesi olarak bu nun ıcınaeyız. Bır komşu ülke otarak bunun ıcindeyiz ve bütun bunlonn dışındo gelışmek te olon bır ülke olarak bununla ilgılenmek zorundayız llgıle niyoruz da Ancak bu ılgllenme nın niteiıgl doğrusu dış polıtı kamızın yeni yönelışlerl konusunda cok kışıyı kaygıyo düşürüvor Ecevıt hükümetm'n belkl de en buyuk başarıs' Batı dışmdo blr dünyonın da varolduğunu SABAH DEVRESİ KURSURL .. inOiliıei llmartc»'Fnınsuct M5İI? EçlHmden tasdiUI tjjploı^ı H«r »mırta wyp *• projaksılyon cihazltn' rIHIm uvğultmal«o Donüşü Olmayan Yol Coğu gelışememenin sancılonnı ceken Islam ütkelerlne ba kışta artık bazı komplekslerlmi zi atmanın zamanı gelmıştır. Türkıye layık bir devlettır ve bu konuda «ruştünü» de kanıtlamıştır. Ancak devtet yönetlmindeki bu layıkllk. bize dının toplumumuz icindek) önemlı ye rinl de unutturmamalı 57 yıllık Cumhuriyetımız sonunda dın konusunda komplekssız btr ku şak yetıştirmıştlr Bu kusak. Is lam ülkelen ıle olan ılışkılertmızın gelıştirilmesı konusunda en büyük güvencemızdır. (Arobul 1671) 90 ILAN BASBAKANLIK ÇEVRE MÜSTEŞARUCl'NDAN Ankara lli"nde kurulması planlanan hava kalıtesi ölCüm sıstemı (monıtorıng) ıle ılgılı olarak SO2, HC, 03. CO ve Partıkul ölcer cihaztar ıle ceşıtlı metoorolo|lk olcü aletierl ve yedek porcalar satın alınacaktır. işin ıhale bedelı 26 000 000. TLdır. ihale Icin son teklıf verme günü 28 ocak 1980 saat 14 OO'dür ihale belges! ve Ihale ıle ılgıli olarak ıhtiyac duyulaeak ötek< bilgıler Başbakaniık Cevre Mustcşarlığından sağlanablllr ilgilllere duyurulur. Perde Aralığından 0P İKTtDAfUMN IIK AYIARINA KAOARKİ DONEMOCN ANILAH. CI7GHTR Oİ.AVUR Vf PORnmCR UtKEMtZIM «UCUNKU DURUMA NASH etlCIAINI G6ZLER ONUNE •SCRTN SU YAMT1 CUNIZOEN IATACAKSIMZ, Nadir Nadi (Basın 25762) 8i ACI KAYBIMIZ Ma'atva $ube Başkanı, Işcl sınıfının ylğlt evlodı, MEHMET YUMRUTEPE 261? 1979 gunö Malotyo'da faş'st celeler torafındon alCOkco katiedildi Uğraşı yoiumuza ışık tutacaktır. Anısını yoşotacoğız. DUYURU Bir Yayın Kooperatifi kuruluyor. Geniş bilgi yazar ve çevirmenîere postayla gönderiimiştir. PETROLfŞ SFNDİKA8I ANKAR* 8UBESİ VÖNETİM KURULU (Cumhunyet 78) Irtert I M hf* ACmrSI CAfiOAS V A T I N U M TURKOClCl CM> 19 41 CA&AIO61U ISIANMA