Katalog

SEKÎZ CUMHURİYET 28 OCAK 1980 ite Seçme Smavma Hazırlık Programı am KLASİK KİMYA 23 REDOKS TEPKtMELERl VB DENKLEŞTİRÎLMES t YandaRî prafiğin kümesıni yazıruz. TANTMLAB tndirgenme fREDukslyon) ve yükseltgenme (OKSldasyon) olaylannın birlikte gorüidügıj tepfctmelere. REDOKS tepJomeleri denlr tndirgenme ı Bir elementin serbest yada bllesîk hallnde elektron alarak. aldıgı elektron sakadar değerliğ^nüı düşmesl olayKiır. Omekler • SabriKAYÂ • 1 değerlikll Ag, le alarak (O) değerlikli Ag'e indirgenir. B 8) O'le»O 1 değerlikli O, le vererek (O) değerlikît Oksijene yukseltgenir. 0 Ag,O biJeşiğindekl +1 degerlıkli Ag*u, fO) değerliklj Ag'e indirge>en H2O,'tekl 1 değerllkli oksi]en yada bunu taşıyan H:O, 'dir. D) Olay. blr değerlik değişmesiyle yürüdugünden Redoks tepkimesddir yada indirgen ve yükseltgen madde içerdiğinden tepkime blr redokstur. E) Ba seçenek yanlıştık, Nedeninı redok» tepMmelerinin denkleştirilmeslrü tsledikten son» ea Kendlntz bulacaksırux Redoks tepkfmeîefîntn denkleştirilmesl ı ban elemanjannı buJalınv Çöziirriî y o a r x r r şekJîndekj aun grafiği olduğundan r 9 j dir y o afxl)' (0. n noktasından geçtiği Için l oa(Ol) 1 rbnksiyo olmaîıdıt. ! :» a • j = s a a 1 bulunur. r o {fx. y) | y e. (Tl)« A JeR) kümesînin b&zt eîernanlannj bulaüm. {<L 2). (3. 0) Örnckt f : I 4. I I » R. f (*) = *» • S * 4 > tfrttr«Tma p5re f t ( 4 , 1 ] ) kumesı nedtr? Çöü ı 2) X.. x, e R ve X,*X, Ise x, + x,« d i t Bu fki özellikten fflt) fonksiyondur. \^7eR' oîur 1 YükMltgemne« Blr elementin serbest yada bUeşüc halinde elektron vererek. verdiğl elektron sayısı kadar degerliğinin artması olayıdu., oîn? öraekler ı 1 CEBtRSEL YÖNTEMLB •Madde koruntrmtn» esasına dayanan bu yön» tcmîe. çck baslt redoks ve dığer kimyasal tepkl» tne denkJemîerinin katsayılan aşağıdâkl sıra Lsle* cerek saptanır. r Tepkîmeye g^ren ve çtkan maddeîertn •embol re formuüeri doğru biçimde vazılır. 2" Maddelerin katsayılan (mol sayılanj a. b. c. d. e. f. ... gibl harîlerle gösterillr. 8* Rer element lçîr» bu katsayılarla denkiem» ter fcorularak madde balansı yapılıç. «" Hameıden blrtne çoğunlukla 1 nOmerft tfegerl verilip tüm denMemler çözülerek harfler bukınur. 5* Harnerin sayısal degerîert denklemdekJ yerîeıîne tasınarak tepkime katsayılan (mol sayıları) bulunur. !T Rırcsayıîar tresîrn tse Jtesîrden kyrtanîır. Ornefc t Etanın yakılmasıyla oltcşan teptomeaîn katsajıîan nedir? Çöıöm ı Vttkardaftl Binı fzîenerek çözülür. ömek Î f : R* ~» R , t<x) » x» nun turü nedir? fonksiyonuBlr redoks tepklmesinde: elektron aîarak d^ dü$en elemente yada bu element bUeşiğlne YÜKSELTOEN'MADDE, elektron vererek d > © ğerliğl artan elemeıite yada ba element bileşlğine INDIRGEN MADDE denlr. Onemll yükseltgen maddeîer O». H, 0» Ca,. KMnO.. K, Cr, O*. la ametaller önemll Indlrgen maddeîer: H,. H,S. HCOOH (Formlk asîtV ler ve çoğunlukla. metaller (Zn. Al. Ca. Na. Sn, gtbî) 8) o Ç R içîn î ' o a o ı t » fim. (4 m 0 !c!TÎ f f0> ss fA. 2 5 Fonksiyon örtendir Türö (1 l) nrten olur. Örnek : f R^R. f ( X ) o x' nun ters fonksıyonu nedır? Çözüra : td !) ftmksivonu vardır. örten fonksiyonuters 0 4 e 4 (0. 4) 0 içîn sr»+3x4 e» o r 9 4.d olduğundan îçîn k 4 l(4> • y = \/ x ömek t AgO • H.A » Ag + O, • R,O tepkimesı tçîn aşafıdakilerden hangisl yanlıştır? A) Ag, IndJrgenmlştlr B) O. yukseltgenmiştlr C) H.O, indügen maddedlr D) Olay bir redoks tepkirr.esîdîr E) Tepklme denkleminin fcatsavrtar» mn* gıyla 1. 2. X L. 2'diı. Ç3ıüro ı TepkUnede yer aran elementîeTİn tfegerfTkîeTl Osttertne yanlıp değerlik değiştlren elemeoüer arası btr çlzglyle blrJeştlrflerek jmka> tanımrar oygulasız. «4 O r 1 *. TandaJö (rraflgl veren fonkslyonun türü D»dlr? Ag. " «O• • H, • <X • Ag* • H. • 1 8* C fçm 2» •« B lçtB6a O A| Ag" • l**Ag* MODERN BİYOLOJİ BltkHer ce hayvanlarda dlpîald devrenlo kazanmasıru ve esas duruma geçmeslnl eşa^ıdakî olaylardan hangîsi sağlamıştarr A) Modlökasyon O Doğal seleksîyon E) Transrörmasyon Doğrıî yanıt (C) seçenegidît 5, AşagıdakHerden hanglslne aym zamanda emönyo denilmektedir? A) Tohum bitkisl B) Meyva C) ÇiçeX D) Yaprak E1 Polen Dogrn yanıt (A> seçene^tdît. 6. Genç bıtkilerde besin (nişasta) âepo eden hücrcîer a^ağıdaküerden hangisidir? A) Yumurtalık O Embriyo E^ Tohıım yar.ı* f " seçerıeğidîı. B» 1. Aşaeıdakılerden hangisi tormmtm tanımv dır' A) Embriyor.un ^ellşerek meydana getirdîgl yapuiîr B> Dolleruneden sonra tohum tasîagTnırj gelışerek mevdana getırdiklen yapıdır. Cı Yıımurtalığın gelışerek rrieydarıa getirdV ğı yapıdır E) Yaprağın geiuşerek meydana getırdiği ya» pıdır Doğru yarut CB) seçeneğidlr HAYVANLARDA ÜREME : •Eseylı ureme yapan pek çok rıayvarıda ^a* meîlerı veren bezlere eşey bezleri denir. Eşey bezler; ıkı çeşıttır Ovaryum (yumurt.ahk) ve testls. ler (er bezlen) dır. Hem yumurta, hem sperma meydana getıren canlüara erselik (hermafrodit) denır Orneğ:n Planarya, yer solucarüan, şeritler. hidra:ar gibı Erselik duruma yüksek hayvan gruplannda ve orr.urgalılarda raslanmaz. Fakat yiiîsek yapüı b'.tkjlenn büyuk çoğtınlugunda er» İ.vkve dışı* orjarüarayru bireyde bulunur,, Pollenme ikt çeşittir: 1 j Dış dölienmc : Ana babadar» hefhartgk ' bmnın vucudu dı§ında mejdana geien dollenrne^ B) Endosperm çekîrdeği D) Yaprak B) MTitasyon D) Adaptasyon ^ AnuşERTÜRK ÛJT an şetoide Oreyen canfıîarda yavru bakınu yoktur Alabalıklar. karbağalar gjbL 2) lç doneTrme ı Dtştrıîn vOcutfo fçîDÖB nrey» öana gelen döîlenmedlr SörOngenler. kuşlar. m»> melflet. blr çok kabukiular v« kedl balığîgîUerdeJa döllenmedlr. 6Qr0npenlerde; envrtyoımn geTlşmesîrtîn tarrgıcmda dört 6zel!eşmiş Ortu meydana gelîr 1 örtü; Vitellus kesesl: Yumvnta tran etrafım çevirir. Bu kese slndlrim borusonuo btr parçasıdır. II Ortu: ftmniyon ı Embtîyo etrafttKÎa getV çeTek amnlyon keseslnl oîuşturur Bu kese emböyoyu mekanlk tehlikelerden korur. III örtü: Allontovts ı Genç orgaTiîznHrmn srn» dlrlrn borasundan gelişerelc kes© hallnl abx Bu kese sindirim bornsundan ertık maddelerl toplar. IV 6rtö» Koriyon ı Dîger erttnerle çevrHnılî embrtyoyu sarar, Yumnıta icabuğunun altmda bulunur. Bütün memelDer yavrnJanrn doğtmrrîsrt 5V kat gagalı memeliler farkhdrr. Süt salgıîayan bezlere meme bezleri denir. Bu bezlere sahlp hay» vanlar da memeliler adun alır. Memeli olan kese» Ö sıçanîar ve kangurtdann harfclndeki diğer butun memelflerde Plasenta elen (eş veya son da denir) bulunur. Plasenta, yavnılann bakım) ve konurmasıru en iyl şekilde sağlayan yapıdır. Do ğum oluncaya kadar ana embriyoya oksljen ve besin maddesi verir. Embriyonun artık ürünlerlnl kendi böbrek ve akciğerleriyle atar. Erkek ürerae sistemi: Er bezlerînîn yanînna yapılan prostat bezidir. Prostat bezl spera» suyunu salgılayan kanallardır. Dişi üreme sLsteml: Her yumurta, yumurta» lıkta folikül adındaki hücresel kese lçlnde gellşlr. Yumurta olgunlaştıgı zaman foükül yumurtalık düzeyıne yakın bir yerde yırtılır. Yumurta dışan çıkar. Bu olay yumurta bırakırm fovulasyon) adını alır. Yumurta bırakımından sonra folikülün yapısı değişerek sarı renge dönerki bu haline sarı cisım (korpus luteum) denir. Yumurta, yumurta kanalından geçerken spermaya raslarsa döllenlr. 3C>öllenmiş yumurta, yurmrrta kanaimdan geçe» rek döl yatağına (uterus) gellr ve srebelik başlar ve menstruasyon geçlcl olarak kesilir. Döîlenmemiş yumurta ile birlikte döl yatagı dokusunun parçalanıp dı§an atümaaı olayına menstruasyon denir." MODERN KİMYA Çöıüra ı Yarntrard» ea yilksek enerji duz» vtndekJ elektroa sayttan. A»3 B^l C»ö D• B*l «n ytJteCfc enetjî dttzeytndek) elektron sayra de^1 gerlik elektron sayıs» oîduğtmdan yanıt (A) dır örnek ı EIBRtron düzeni is» 2s» 2p* 3s» 3p» 4s» öîan eîementln pejyoculc sisteındekl yerl neresidir? (ÜSS. 1974) A) 2. srra 2. sOtna B) 1 «rra 4 sütrm O 4, nra 2. etttnn D) & sna 4 «ütun > E3 S. tıra & sOtnn ı En yORsrtlı envrf) auzeyinin eaytsı sıra «ayıa» ve ba düreydekl elektron sa» ym suton (grtrp) sayra olduğundarj 4. sıra 2, sü> tun etementMIt. Ornek ı Atom OTrrnaraîan 4, 5, t l , 12, 13. r9 olan elementlerîn Mmyasal özelllklerindekl ben» eerlDtlere gOre, çifter halinde dogru gruplandınlcaış şekll eşağıdakilerden hangisidir? (Üss. 1975) A) II • lu, 4l2« 013 Bl H 12. 4 • 5. t3 19 O D) E3 5 «9. 11 • E > 413 2 4 5. II • t a 1213 4 l i . 12 • 13, 8 • 19 NevzatGÜNGÖR A) (EJ, < CEJ. < CEJ.< fEJ, B) ( E J . < (E.), < ( E J , < (E,). C) (E.), < (EJ, < (E.). < ( E J . D) ( E J . < ( E J . < (E.), < ( E J , E) £EJ, < ( E J . < ( E J . < ( E J , Çözüm ı Y nîn en yuksek enerjî duzeyinden blr elektron koparmak X den bir elektron koparmakdan daha düşük enerji ister. X den ikinci elektronu koparmak. Y den ikinci elektronu koparmakdan daha düşük enerji istec O halde yanıt (A) dır, ömek büyuktür? A) ls' C) ls 1 E) ls» : Iîangîsînîn 2. lyonîaşma enerjlsi en (ÜSS, 1978) 2s» B) ls' 2s' 2ps 2s» 2p» 3S« D) İ33 2s' 2p* 3s' 3p* 2s» 2p' 3s* Çözurn : En yGksek enerji dü?*ylertndekl eiektronlara bakacak olursak (E) yanıtında son enerji düzeyinde bir elektron var. Bu bir elektronu verdikten sonra soygaz elektron duzenıne ulaşıyor. Onun ıçin ikinci elektronu koparmak yüksek enerji istediğinden 2. iyonlaşma enerjisı en vüksektir örnck : Nötr atomun 3p orbıtalinde b;r elektronu olan X 'in X2O, bUeşiğinm mol agırhfı 102 gr dır. X'in nötron sayısı nedü"5 (ÜSS. 1978) A) 13 B) 14 C) 27 D 19 > E) 20 Çözüm : X 'in e'ektron dağılımt • ls ; 2s2 2p" 3s2 3p' toplam elektron sayısı 13 dur. Bu da nötr atomda proton sayısma eşittir. X:O, • 2X + 3 16 = 102 buradan X 'in atom agırlığı 27 olarak bulunur. Kütie No = p + n dan (n = Kutle No. p) n a 27 13 = 14 olarak bulunur. ömek > Peryodik sistemde 3. sıradakı 5. elementın elektron dağılımı hangisidir? A) İS3 2S1 2D3 2s! 2p° 3s5 3p' B) 2s' 2p5 3s! 3P3 C) J D) ls 2sJ 2P5 E) ls 1 2s' 2p5 Çözüm : 3, sırada bulunduğuna göre en yüksek enerji düzeyi 3. enerji düzeyıdır ve bu enerji düzeyinde 5 tane elektronu vardır. Buna göre elektron dağılırru ls' 2s' 2p" 3s2 3O3 dür. ÇSrüm ı Atom numarası verilen elementlerta eîeîrtron dağüımlanru yaaalıra 4 • is» 25» 6 • ÎS» 23» 2p* 11 • 1 * 2S» 2pC SS* 12 » ls* 2S* 2p* 3s* 13 • IS» 2S» 2p* 33* 3p* 1 19 » İS 2S» 2 j f 3S1 3p* 4s« En yuksek enerji duzeylnde ayni sayıda elektron bulunan elementlerîn kimyasal özelliklert birblrine benzer, buna göre 412, 513 ve 11 • 19 dogru graplandonlmıs şeküdjj ve yanıt (A) Ornefc ı ts 2s Y ® 0 2p 3a 3p 4a <2) O O O G > 0 I. ve 2. tyonlaşma enerjDerlnln sayısal öft» ğerieri büblrine göre nasıldır? (ÜSS. 1976)