Katalog

İKİ CUMHURİYET 30 EYLÜL 1979 2 eylülde çıkan «Ylne Kitap ve Kağri. Sorunu» başlıkh vazım oldukça genij yankı uyandırmış ulkede Bugunkü hükumetı tutan bır dostumdan addıgım mektupta şu •atırlar var •Hocam memleket dışında ulke sorunlanjla ılgılı herşeyı duyup ogrenıyorsunuz. Kıtap ve k&gıt konusundakı yazınız çok Jsabetlıvdı Bütun aydınların yureğıne su serptınız Ne çare k! her türlu akılsızhk bırblrini lzlemek*e devam ediyor Tanı seçime gırmek uzere oldugumuz şu sırada hukümet kitap kâgıtlanna zam yapmak tedbirsızhgını goster&t Obür olup bıtenler de hep b,una benzer tutarsızhklar » Sonra eklıvor Butun bunlara karşın ben oyutıu CHPve verecegim Çünkü öbürlerinın yentden isbaşına gelmesırun memlekete büvrjk bır felaket getırecegıne ınaruyorum Eskı tecrubeler bunu gosterdı« SıvasaJ partılerunızın çogu kez degş ken ve kaypak ıç pohtıkalarma oldum olası akıl erdıremem Ama öyle olavlar var ki, bunun part! ıçı veva dışı pohtıka$la degıl. dogrudan dogruya akıl ve mantıkl» tlgısı oluyor CHP o*eden ben kendısml avdınların ulkedekı uerıcı beyın takımının partıst olarak tanıtır Bunu açık açık soylemez ama, tutumu davranısı bu yondedır Saym Bulent EcevıKn p?ru genel başkanhgına seçılme=ınden ben de bu tuturıun yaru sıra gerçekten halkın, vanı gerek kırsal gerek endustrnel aianda uretıcı em°kçılenn partisi olmak çabasmdadır ve çalısmalanru bu nokta üzennde yogunlaşUrıp ülkevı tabandan başlayarak kalkındırcnak içm ugraşmaktadır Bu ugraş hera Turk halkının gerçek çıkan hem de CHP'nın başansı baLımından alkışlanacak olumlu bir ugrastır. Iyı anıa bır vonde bu olumlu çalışrpalara gınşmek öbur yönde aydınlan ıhnsl etmeyı gerektırmez Ornegın, tarun ürunlerı gelınnde çok genış vergi ba&ışıklığı koyan eskı DP duşun urunleri gellnndekı sınıru vergı bağışıklıgmı degıştırmedıg, snbı AP ıktıdarlan da bu konuya el surmedıler 1974 ve 1978'in CHP alnrlıkiı koalısyon Iktıdarlannda aa bu ba&ışıklık sınırlannı genışıetmek yolunda enerıık bır hareket gorulmedı ve sorunun . parlamentodan çıkanlamayacagı önceden bılınen vergl vasasjla çozume baglanması yoluna gidıldı Ovsa çok eakımış ve adaletsiz olan t>a4,ışıkhk maddesı tek başına ele aimsa,, JI parlamentodan çıkardı Şımdı kitap kâgıdının pahalılastınlması aydınlata vurulan ıkıncı bır yumruk oldu «Aydinlar çok azınlıkta oldugu ıçn seçmlerde oy bakımmdan onemlı bir ağır lıkları yok. gîbi eski DPnln paralellndB sakat oır duşunceye sapılıyorsa Çok buyu« yanügıya duşuluvor demektır DP ıktıdarım a\dınlar devırmıştır. Kaldı kı bu sorunu oy yönunden e!e almavıp ulkenın genel yararı ve gelecegı Haylar Pahalı ve Ayrıcalıklı Kâğıt Hıfzı Veldet VELİDEDEOGLU açısmdan ele ahnak gerekır Sozunu ettığim 2 evlul tarıhlı yazımda şovle deıristun « Dusun vaşamınn her aıanında ol dugu gibı egıtıın ve ogretıra aianında da nıtehkh kıtaplann hem ucuz.. hem de Çok ça yavınlanması bızun gıbi okuma tnerakı az olan bır Uusun gulışıp yetktnleşraesinde büyük oı em »aşır • Daha sonra şunu behrt tını Bu ortajnda yonı yazar yetıçcmıyecegı ıçm zaten çorak olan daşün ve yazın alanımız büsbutun çorsklaşacaktır Bunun olumsuz Ptkisı uenkı yılıarda daha çok ken d.nı gosterr Tıpkı dogada kurak geçen yıl lann agaç kutuklerınm kesıtındekı degırnı çızgılerın arahklannda nlce uzun yıllar sonra goru'dugu gıbl • hsngı ?art'.d°n o!ur*a olsun. bızl yöne'nn efendıler bu gerçeğı bilnezler mı? El bette bilırler Hele toplumsal ve kamusal konularda duyar ı olan CHP lılenn bunu herkesten once bılmelerı gerekir Şu halde okul kıtap'an dışırdakı kıtaplann kâfıdını pahalılaştırmak neye'' Belkı denecek ki k.tap Batj ülkelerindç de çok pahalı bır nesnedır Evet öyle Ama Ban toplumlarıoın bıreylerı yüzyıl la>dan ben kitap oVuraaga alısmıştır Oralarda kitaD tıpkı ekmek su gıbj zorunlu ge reksinım maddelen arasına gırmıştır BÎZdeyse bu aiışkanhif janj yem ba§lıyordu Bu gıdı^le onu da kurutacagız. Genel pa halılık v e geçım sıkmüsı doia>ısıyla kıtap ahmı zaten en son sırada gelır aıleienrruzde Şımdı o sırayı da korujamayacak Bu topluTiun daha vuzjıllarca karanlıkta kalması mı ıstenıyor? *** Sonra nlçin hep Batı topiunılannı urnek gösterneli? Sovyetler Bırlğınde ve soşvalıst ulkelerde k tap en ucuz nesneler arasındadır Batı Almanya da 30 mark olan b>r kıtap orada üç raarKtır 1917 de Çarl'k Rus yp^ı halkıyla bızım halkıınız arasında OKur yazarhk oranı bakıımndan pek fark yoktu Bugun Sovyetler Bırlıgı haİKİannın okur jdzerhk oranı Bat) Avrupanın birçok devletinden ustundur Bız ıse bu orant ajnı sııre içınde vanı altm 3 y.ldp. erkeklerde yuzde ellın.n kadırlarda vuzde yırmın.n üzer.ne çıkararaadık Ortalaması >uzde otuzbeş ed°r Ayıp degıl mı? Ataturk Turkıjesı» dıve ovundugumu^ ölkemızı 1 Ataturk ten sonra kı ronef'cı'enne' Başkalarr rkuryazarl'gı rüzde yüze yakîaştırdılar da biz nıçm bunu yapaiaajıp juzde o f uzbe,'e kal dJk' lapamacık, çunku yaptumadıiar Yaotınr.adı'ar çunk^ okur yazarhk, duşunmege aiişmanın ıa^ta gelen aracıdır Bu ıse top'um gerçek'er nı og*enme ve doîa'.ısıv'e ujanraa. bıhnçlenme dogrultusuna jrötüren en onetılı an»çtır Arap abecesmden Latm kokanlı Turk abece a ne geçan ve ulkeuın her yamnda kadın eıkek, genç yaşlı herkes ıçın okama vazma «rursları açan ataturk, az once SAzuru ettigım aracı halkın ehne vennsk istemış'ı Koy tnstıtulen u kapatıp okuma yazma, yem Turk toplumunu kurma coşKusunu boganiar ve HaUevlerinl kapatıp mıl yonlarca cıltlık 'cıtaplan yok ederek kent va kasabalardakı kultur tşırnaairu sonda renler ve sonra halka donup «Işte .ulkejı sen vonetıyorsun çunku yonetıcıfejj sen seç'yorsun dıyerek üç kâgıtçılık vapanlar>=a halkı. Ataturk un sundugu bu araçtan yoksun bımkmak ısteyenierdı Halkın eme^icl sömurerek kendj malvarlıklarını koruyup çoğaltmak içın uğraşanlar halkın uyanmaainı istemezler elbet . Ama çımdl darum degıjti Ataturk'ün partısı iktidardadır Zaten pahaü olan kâğıdm daha da pahahlastınlması bu iktidar dönemınde olmuştur. Akıl aimaz affedilmezblr gaflettir bu1 *** Bir nokta daha var Okul kitaplannm kâjıdına zam japümamı; bu çok grüze!. Ama gazete kağıdına da zam vapılmamıj bu niçln? Tanh yazın, sanat. ansıklopedi g;bi ekln (kültür) k'taplennın kagıdını pahablaştır ga?ete kâgıdına dokunma. Bu ayrı•Efendım. fizgurlukçu demckrasılerde basın dordüncu kuvvettır. onu korumak gerekır » Ben de aynı duşüncedeylm Ama basın düsünce özgurlügünu sağlamakla korunur. ucuz kâgıt ayncalığıyla degtl Ekonomık yaşamın neresınde ayncalık varsa orada suilstımal vardır oraua karaborsa v e somurj vard r Yavıne^ len kı'ap ba>"=b'lmek ıçın karaborsadan juksek fıyaf'a k^gt alıvor lar Kâğıt karabor=asj hangi kanallardan beslenıyor hıç araştırıldı mı? Okul kıtaplanna harcanan ucuz kâğıt mıktarı sıkı ve namuslu bır deneturdea geçıriüj'or mu? Devlet kâgıt konusunda ayncalık koymakla sankı karaborsacılıgı teşvnk eder duruma duşuyor Llketuzde basdan kıtapıar fçın harcanan kagit mıktanj'a gazeteler ıçın harcanan kagıt mıktarınm yJlık tutarlan hesaplanıp karsılastırılmıs mıdır" Buyuk gazeteıer bırer yaprak eksık cksa kagıt karaborsası yok o'ur ve kitap vayımcılan. resm, fıyatla kagıt bulurlar Ama bu ı§ reklâmda kazanc eksıklıg yuzunden gazete'<=nn çıkannı zedeler Her sıv=>sai ıktıdar ba s'nm dı1 ne do'anmaktan ve onun sütunlann n ıgnelı fıçısın? duşmekten çek n r Eg3r hakumet ornegın ı ırnıb nin uzerınde tırajı olan gazetelerden bırer yaprak e<sıltemivorse o zoman *ag't ayncal'gını ortadan kaldınp gazete ve kitep kâğıtlaniın aynı fıratla sat'lme'5inı saglamalıdi'•Efendim böyle vaoılırsa gazete flyatlan jjksehr ve halk zarar ffürur» Bugun p»k özendıgımız Batı demokrasılennde gaz" p^er bi'im paramızla, resmı kur uzennden 25 Ta takale kuru uzerinden 30 lıraya satılmaKtadır B zde kagıt ayrıcalıgı kaldınl rsa gazete f.\ atlan belkj 10 Uraya yuksei'r Varsm vukselsm Gelecek kuşaklann kıtapsızlık yuzunden ekın çoraklıgında kuruyup çüruraemesı için bugünku kuşaklarm b>r gazeteyı 10 lıraya satınalma ozvensınde bulunması dogal karşüanmahdır Ilen surdugum djşuncele belkı bızım pa^etenın ekonomık pohtıkasına da ters düşmektedır Ama benı yaklaşık 38 yıldan beri CumhJrıyet Gazetesine baglıyan etken, kendı maddı çıkanna dokunsa blla yazarlannın düşuncesını Atatürk'çü dogrultudan ve devrimci görtşten aynlmamak koçuluyla hoşgoru Ue karşılayıp sütunlarında bunlara yer vermesıdır Başka bır yazar da kâgıt konusundaki görüşlerimı «azetenin başka btr sütununda elestlrebillr Böyla bir eleştlrivı de uygar düzeyde kalması koşulu>la ben hoşgörarum Ustelık. aldandığım veya göremedıgım noktalar bulununsa Haklısm dostam demekten çekinmem Yeterkl eleştlrici içtenlikli olsun ve yazısmda çıkarcılık kokusu bulunmasuı. *** Bızde kışısel çıkarlar öyleslne kristalleşmiş kı çıkar zümrelennden birıne azıcık dokundunuz mu onun türlu yanlanndan hemen eleştın dahası tehdit oklan yagar sızs Kımse kurkünden kıl çektırmek tstemiyor Gerçi özgürlukcü demokrasi türlü göruş düşunüş ve ozellikle çıkarlan bağdaştıran bır denge sıstemıdir; bu nedenle de her zümrenln kendı çvkannı koruması dogaldır An?a bu arada b!r de kamunun yaraıı var onu kım savunacak? Ba^ka deyımle topluTisal dengeyı adaıetıı bıçmde ku<*rkası 11 Soytoda) Dilde Devrim ozakıstanda Komünıst Partlotnin en eski üvesl Satbay kızı Yeşıva ârgüte 1920'de glrmış. Şımdi sag mı blltr.iyorum? Ben kendısını 1966'da Alma Ata da gormüstüm Cekik gozleriyle gulümseyerek unutamıyacağm b r şey soyled K s Ataturk soray dılini yıktı, halk diline yol verdi.» Oysa Stalln dıide devrıme karşıdır ve 1950 de yayınlaran ıncefemes nde dılm b r ust yapı kururru olrradığmı söyllyerek Sovyetler Btriığlnde bu konuda süregelen tctışmalan noktalamıştır Stalın ozetle dıyor kı Dıl toplumda butun sınıfların urunudür. her sınıftan kışıler ıcın ortaktır1 hevt can cekıseT djzene, hem yu<selen duzene hlzmet eder somürü'enle somuren c'ak d'l kullamr Madem kı maklneî«r gibl dil de smtflar karşısınd'a vans'zdır \e hem kap'talıst hem sosyalıst duzende iletişım aracıdır, oyleyse dil devrımıne no gerek var7 TOrkiye'de dil devrimlne karsı cıkan tutucutor v» Osmanlıcaya sıkı • sıkıya yapışan bağnazlar dilde yenıleşmeyi savunanlara solcu hatta komünist gözüYİe bakarlar Oysa ülksmizdekı scgcı'ar bu konuda Stalin'le bir'eşıyorlar. B'zde dıl devrlmlnln ozü OsmonlıMftan cumhurtyef« ve Osmanlıcadan Turkceye geciştir, ümmetlıkten uluslaşmaya dopjşumun bir yanıdır Osmanlıda egemen sınıfın % egemen sınıfa hızmet eden oydınlarla sanatçıe ların kullandığı dılle halkın dılı bırbirlnoen uzaktı Bunun ne derrsek oldugunu anlaTak ıcın OsmaiMlısı b'lmek gerekcor Belkı yer'y'LZLnde bır başka imparatorlukta gorul^ieven bır oluşum bızlm tarıhımızde izlenmıştır Imoa'atorluğu rneydana getren halkiar kendl dıllenn konuşurlcrken (kuşkusuz Türk halkı da Jcendı dılini kullanıvordu) Osmanlıca de letın d !ı rutelığındeyd! ve egemeilığın aracıydı Dıl devnrmyle yıkılan işte budur. Sta^n dıyor kl « Puskın'in olumdndsn ben yuz yılı askın zaman gectı Bu zarnan süres'ince Rusya'do feodal «e kopıtalıst duzenler tasfıye edildiler, uçuicu bir duzen, sosyalıst duzen ortaya çıktı. ( ) OyM Rus dill brneğl e's alınırsi gorulur kı bu uzun raman suresınce bu d<! htç yemlenmedı ve orgusu yonundsn gunumuzun dılı Puskın in dılmden az farklıdır 1 Ülkemlzde boyle mıcır' AbGJhak Homit Yırmmcı Yüz/ılda ycşcmıst.r Btrv dan yarım vuzyıl once bıle halk Abduıhak Ham t'ı anlıyor muydu'' Şımdı arlayabılır rn? Dıl îop um urunüdür Top um doganır bır parcasıdır Insan doğa vasalarım sonrodan ke^federek bılimı yarattı teknığı golıştırdi bı' m ve tekn ğı kLıHcnorak doğayı değıst rrre/a yoneldl Yaln z doğayı m ° Top umun oeğ şını yasalomı da oörendıkten 8onro topluTt du zen m deglştırrneye kai'fan 'nsan degıl T I I ' C3Q'P" Z n devr mcılıâ'Pte bu anlayış /atar Tj'k dıî nın değ sımını (mortoloi') ve sozcuk'erın ışlev ve kullonış kurallarını (groTter) lyıce ortaya çıkfrdıkton sorra kokenlere ınmek halk kaynağıro «onelıo gCs alarok dH leştınp gelışt'rrrek, çağaaş bıl nç'e vu'otuiar Navır'a Ödül ... OKTAY AKBAL Evet Hayır BİLIM DÜN YASI Yapay Zekâ Bilimi Sibçrnetik ıbernetık ınsan mudaholesine en az gereksinme gos terecek bicımde kendı ken dıne ışleyen maklnalar, ve glderek, ınsan gibl duşunen. ho reket eden makınalar yapmo bffımıdır Catı katınızdakl su bldonuna su veren musıUğu bidon 00 lunca kapatan boşolmco acan samandıra kendl kendıne (otomatık) calışır Lokomotlfin kozanındakı buhar, ka2anın da yanıklık sınırını aşacok basın ca yaklaşınca fazla buharı ken di kendire dısarı aton «Watt re Büloîoru» ctomatlk bıcimde 15!er Buzdolabınızın ıçlndekl so âukluk oyarlı hır düzeyin altına düşunce elektriğl acan. üstüne Cikınca kessn arac kendl kendıne col'Şir Cep takvımi buyukljğundekı bır elektronık he sap mak nesı bır cok hesap Işlemıerını, ınsanın yapamayaca ğı bır hızlo vapar Buyuk mağa zalardarfl bılgısayarlar bütün alışverışlerı. stok ma| mtktannı. sıpanş edllecek mcllar? kftr ve zararları sanıyesı sanıyesıne kayda gecırır Uzay araclo rımn gonderdıklerı bılgllerl anında alıp degerlendlren. rakamlcr halınde gonderdıkleri resınlen fotoğraf halıne getıren, yapay uyduların gönderdık len butun bilgılerı kendi kendıne değerlendıren, Ay üzerinde calışan. uzayda gıden astronot lann kaip atışlannı, soiumalo rını, tansıyonlarını. kısaca sağ lık djrumlarını her an ızleyen araçlar otomat k makinalardır Uçaklarda pılotlorın butun ycp tıkiarını sanlyesı sanıyesıne kay da geclren ve böyiece kazalorda p iotun yantış hareketlerinm deftermi tutan «Kara Kutus öo kendı kendine ışleyen bır moki nedır «Su ar degıl zorTiandır akan ovuçianndan» dıye yozmış uzun yıllar once Yazarlar ışe şıırle başlor Pek azı şlırle bıtlrtr ne var kfl Sular gibl akıp gecer şiir yazma dırencı. ama şıır boğenısı, tutkusu bir yaşam boyu surer kımınde . Yaşar Nabj Nayır, Yedı Meşale adı verilen bir topluluğun ozanlarındandı Zaten Yedı Meşala'nın altısı ozan, bın oykucuydu Sabrı Esat, Ztya Osman, Cevdet Kudret. Vasfı Mahır Muammer Lutfı... Tek oykucu de Keran Huius' Sonuno dek ozanlığı Surduren bır Ziya Osman Saba oldu Ötekiler. yıllarm gecmesıyle şıır ,azmayı bırakiılar, orta\a koydukları uc beş guzel şiir guldestelerde kaldı Zaman akıp gectı 1928 de Yedı Meşole kurulmuştu. 1933 Varlık dergisı yayınianmaya başlondı Yaşar Nabı Nayır da yar m yüzyıldır once ozan, dona aonra oyun. roman öykü makale, deneme yozan yayıncı olarak kultur yaşamınpızm lcmde ta ortasında . tBır fılm seyredlyoruz umursamaoan Daha htzlı, hep daha h zh Kopacak bir yerlerde Ya tia elektrıkler kesı 1verecek Sonra. sonrcsı koranlık, l*nranlık » dıye bıtırmış bir yazısını . Yaşamın sonu çoğunlukla karanlıktır Ama kımı ınsanlarmkı bır aydınlıkla sanuclznır. Bu. kışının yaşam boyu tuttuğu yola. başardığı Işlere bağudır. Ellı vıl. ce^resine ışık sacan, toplumun uyanması. bılınctenmesl yolunda caba harcayan bi' kışl büyuk bır aydıntık yaratmıştır Hem kendı cevreslnde hem de icmde yaşaaığı toplum olcusunrte Genış kapsamlı bır aydınlık yaratabi len Insonların 'son' dedıklerı bir nokta da yoktur. Böylelermın etk sl orısı. kendl geclci yoşomlarından sonra da surer gıder Yaşar Nabi Nayır*ı «Varlık» dsrgısl ve yaymlanmn sahıbı yonetıcıs1 olarak tanır geniş okur yığını... Kırk yedı yıldır sureKlı çıkan bır yazın dergısiolr fVarlıkı... Bir kcc kuşağı yetışt rmış bes'emıştır yapraklarında... Scıt Fa'k ten O"tıan Kemal'den Mahmut Mokal'don daho nıoe urlu cdlardan oluşan onur veren bır lıste .. Bır lirol k cep k taplarıyle yurdun en uzak koşelerıne kadar klasık ve cağdoş yazının, költürun urünlerml yaymıştır M 'lı Eğftım Bakonlığının yayınlannin vanı sıra Varl k Yayniandır genış yıg'nloro seslenen onları etkıleyen .. But^n bunlor 'rek boşına yapT)iştır Nayır... Dorflısly'9 ve kıtapiarıyle hem yenl yenı değeriere tan nmak olanagı sağlorms hsm de yetısen kuşaktarın ekinsel yetişmesıncie etkır, k qostermıçtır Boyle bir öncünün bır kulr tu ve sanat "fedaısı nin değen bir kaç cümieyle. bırkac ovucıı sozle bel'rt'lemsz. K'Jtür Bakanl.ğı bu yıl ılk kez b r kultur öduîu verd. On da Yaşar Nohı Nc»ır alcı Bu odJİCn anlamı cok Haka değerhdır Yeni kuşaklar, bır kültur adomının D=vieire değerlendlrılmesl olaymdan yararlı şe/ler oğ'eneceklerdn Noyır'm ellı yıl surevle bır Bokonltk Vodar kulîur hızmetl yapmış olması ve bjnun Kulfur Bakan'ığınco anloşılıp değerfendınlmesf umut ve'ic b r bcşlangıctır Yaşar Nabl Nayır ozonlığı, yazarlığı. yayıncılıgının yanı sra Ataturk Devnmciîığınır1 de önde gelen bir savoşcısıdır Tüm vo&crr nı AtatOrk'un bu ulusa kazandırdı^ı uvgarlık d^gerlerınl savunmoya harcomıştır. Gencıi ğe vobaz1 gın ner türlusune karşı cıkmıştır Yosar Nabı ve kuşağı Atatürk d6nemın!n tnanclı gençleri oiara< 0 rtevnn oleşınl yaşamları boyunca korumayı başarmış ardır Nayır 'Varlık'taki tum yazılarıyle, kıtapicrıy a ygpi ğı yayınlarla Ataturk gencliglne yaraşan bır tutum ve davranışı surdürmuştur r B r vazıs nrla şoyle dıyor «Ataturk uze nde karar venrVen gene başko bır sorunun cevcbını O'aştırmalryız Ata[urk tan onra gelenler Onun cızdığı devlet rotasını başka yaniGra Kaydırmamıs ve onun devrımlerinı yok etmek c'n ei altından ca'ışmamış olsalardı bugun TO"kive nerete oturöu' Elinizl vicdonınıza koyup cevap verın A'oturk un bütun soylevterlnde acıkca !lân eaılmts o<rn ılkelpre saiık kalmış onun izınaen a\rılmarrış o saydık bugun halımız bu mu olurdu?» Yosor Nobı Navır'o 1979 yılı Kultur BaKaniığı ödö'unu vsrmek cok yennde b r karardır "Sular de<51 zomandır a<on ovuclorın'i?rlon 1 >/en o?an e>U yıl <V bır kjitur cnba^mın yenılnıemış erı olarak boyle bır odu'ü coktan hak etmıştı. S Vehbi BELGJL nuçmoyo *n»s^ • düzsoz» dendlğını ile ı vaşta ogrenmesıne benzetilebil r S'bernetik b Ig rlerl kendl kendtre şley'en mak ncla'in ya pımı ıcın canlı orgarların'n ışleyiş sır'cnnı kendılerıne model almışlardır Bu konuyu «Canlı Makınalarm Sırlanı adlı yazımızda dennıemesıne incaleniştlk (3 nıson 1977) Anı tazeleme* fcln bir Ikl örnek vera lim x Balık suda ertmış oksıjenl solungaclorı ile suzere< iefes Oıir Bunun sırrıııın denızal tılara uyguionmas:, bu sualtı gemllerlnin oksı|en bldonlan bulundurmaya gefek kalmodan aylaroa suoitında kalmaiarını sağlayacaktır Kurbcgo sadece kendine yararlı ve zararlı şeylerı gorür Bunun sırrının cozülmesı. rodanarın daha da gelıştirılmesını sağloyacaktır. Böyiece. radar. uzaktan gele nin duşman ucakları mı, buyük bır kuş surusu mu. büyük b'r bulut kümesı ml olduğanu da haber verebllecektır. Caniı orgen'ennln ışleylş sırlarını çozmeye çalışon gerc bılım dalına Fransızca «Bıonuqueî. hgılızcede «Bıonics Baypnıks» denmektedır «örgen Bı I m» adının takılmasını önerdı ğm b j bılınn baslıca araştır ma alcn arından blri de In sai zekâs'nm ışley ş tarzıdır Cjnku, sozienmızın başında da behrttığınız g,bı, Sıberre ! tığın son amacı yapay zekc ı makınator maydona getırmek tır Şurasını hemen bellrtelim k! Sıbernetık sadece Bıoiıçue'ten (örgen Bılımden) \^'arhnmaz Flzlk. Kımyo. Biyoloiı, Pslkolo jı, Psık yatn. Motemat k ha«6 Ekonomı. Toplumbüım g tiı pek cok b'lmlerden de yararlo nir, Bu yüzden Sibernetlğe «biiımler bılımı> de denmektedır Bu billme «vlrmıncl, yuzyılın fel sefesı» adı da verl'iiektedir OünkD S>bernetık, Felsefenln yonı! oradığı sorulann cözümü nö doğa bılımlerm n sonuçla nna dayanarak vermeya calışır Bu gun eılnı şakagına da vayıp gozlerını ufka dıkerek fel sefe s'St&mlerl kur*na dönem' gecTijştır Fızık otoraun sır iarını oftaya dokrrese Idı f'lo zoflar bu gun hala maddentn mahıyetmın ne oldugunu kısır bır dongu ıcmde tartışıp du racak'ardı Canh Modeller Davranışlar Y ne hemen belırtei m kl. Sıberretık. canlı organlarının • orgenierinln) neden yapıldı ğı, nasıl calıştığı İle ılgJenmez bıbenpfık canlının or ganlarından aldığı bilgılerı nasıl değerlend'rıp. nasıl b r dc/ranışta buiunduğu Ue (Igile nır Bu bakımdon, Sıbemetığe dılımızde «Davranış Bı!m» denmesını önerıyorum. Konuya acıklık kazandırmak İCin davramş orneklerı vere lım Bütün can'ılar, yaşamlarım surdu'mek ıcın, cevrelenyle sureklı bılgi alısverışi icmdedırler Canlı, bestn aramak, kend nı duşrranlarından koru mak. cıftlesmek. yavrulannı bu^utmek hastalıklardan korunmak. tehlıkelerden UZOK kalmak, kış uykusura yatmak, gocmek, yuva yapmak.. gıbı yaşam olayları ıcın hep uyanık haldsdır Canlı. bulundugu yer de besm kalmayınca, bulaca ğı yere glder Bu orada karşısı na auşman cıkarsa derhal sa vunmaya gecer Ateş böceğl cıftleşecek eş aramak ıçın ateslni yakar. söndârür Kedı doğurduğu yavrunun hemen gobeğmı keser. buyüduğunu gorunce emz rme^e son ve nr, hattâ yavrvısunu kovalar Odanın ÇOK ısındığını vücu dunuz haber verınce pencere yi aralar, soğuduğunu hıssedınce kapatırsınız. Yolda gıderken aıger ınsanlara, karşıdan karş ya geceKen arabalaro trof'k ıŞıKİarına gore ken d.nıze duzen venısınız.. De rızde ısen z dolga ruzgâr durumura göre dümen kıvınrsı^ız Işîe buljn bunlar gözlerlnfzte kuiaklarımzla cevredsn sıze gelen bılgılere gore gosterdığimz tepkıler «dovra Tş»lardır Oavranışlar>n eksıklıklennı duzeltmek ıcin her can iıda durum b Idırme (feedback) yetenegı de vardır Odayı se rınletmek ıcın pençereyı acmak. vücudunuzun sıze verdığı «Oda senın dayanabıleceğınden de sıcak oldu» bılgısine korşı bir davranıştır Ama pançere acı!dığı halde oda ge regınce serlnlemeTusse vucud «djrumu» hemen beyne b Idınr Bunun üzerlne beyınden yenl bır buyruk cıkar Pençereyl bıraz daha arala dıye Canlılordaki bu yetenekleri mokinalara uyguladığına zaman karşınıza Sibernetik llkelerıne çore calışan b r nnaklno çıkar İngillz mühendıs ve ps) kıyotrl uzmanı Grey VVal'er (doğ 19101 tarafmdon yapılan ve Latincede kaplumbağa anla mına gelen tTestudo» sozcüğü ıle odlandırılan koplumbağo bl CimlMdekı bır makme, karşısına cıkan engeilere carpmadan gıdeceğı yolu buluyor, ılerl gerı gldebıl yordu Amerikalı matematıkçı Ciaude Shannon (dog 19161 karışık dehlızlerden gecerek volunu bulan b r fare yapmıştı Ameriı<afıların «Cruısa M'sstfe» adlı fuzelerl dağlar tepelerle karşılaşınca yukselmek ovada alçalmak .. qıb manevralar'o hedefını bulup üzennde patlamaktGdır (8ak «Arayıcı Bomba» adiı ya zırnz, Cumh 29 51977) Sıbernetık s6zcuâü. bağroz katalı batıiı bılım adamlannca, esKi Yunancoda dömencı gemı yönetıcısı aniamına gelen «kybemetes» sözcüğünden alınmıştır Sozcüğü. geçen yuzyılın ortalarında Hk kez. Fronsız fız'kcl ve motematıkclsl Ampere kullarîmıştır Bfgın, zatıanının bütün b lîmlerını Icıne alan bilım sıraiamasında 83 numaraya Polıtlka"yı koymuştur Sonra bunu da «Bırlıkte ycşama bılımı» ve «vonetlm bilım» d'ye ikl alf kuTieye oyırmış ve bu ikincıslne «La Cybernetlque» adını koymusrur Ampöre her billmln karşısına o büırrın >/arannt anlo» tan dlzeler de kovmuştur Slbarne^ığın kersısına « . ve va tan^oşlaro barıstan yararlon*na olanağı sağlor» anlomma gelmak u/erp « et Eecuro clves ut BOM> fruontur» rl ?e«ı. n> ı/o?m stır Norbert VVıener Ifurrtu'iu bıdm'r' odını büvuk olosıl klo Anıp6reden nimış > e < kıtnbmo t'i bernetık vevo Hav1 nndo ve Makmer ? r>ıvonış ve lletışim» odmı vermiştlr. Osmanîıcayt yıkrrakta geekli eyleTi vürutü'm.iStur, Türk d ıinl gelistırmekle çereklı gorev yer "e getirı! T>ektedır Osmartlıcayı yıkıp Turkceyl canlondırmak hoikcı ık ITkesınin ge'eğldir Turkiya'de emekci hc < raBi* kgnuşuyorsc öyte konusuîacak. oyie yazılaccktır Ancak bu veterlı mıdır' Cagdaş bılıınlerSekı buRm flk'rlert Turk c cede rahatco anlatmak kavramları dıle get'rmek kccınılmaz bir iştir Demek kı dilde yenıleşmenin birincısl holka. ıkınclsi bılıme donuk ıkı vcnı var Bu ikl yaı bır amaçta kavuşur cunku cağdaş bilım de halka donuktur N« var kl nasıl her devrimde devrlmctler halkton uzak düşmerreye ve devrlmı sindlre sındlre yürütmeye özen gostenyorlarsa' dıiınızde devrm aynı kurallarla yurütülme'ıdır, ve yürütuiuyor •lUIUIIIIIIIIIIIIinilllllllllUIIIIIIIIIIİİIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIU i ÎARTSŞMAYA CAGRI 1 5 SAYIN ANTALYALILAR Ben Antalya Bcğımsız Senator Adayı ~ S | İ S S ABDULLAH AKIN, kendJlerınl halkın çıkarlarının koruyucu^u ve tems Icısl o arak gosterne^e calışan ve s zlerden Û, ste/en | = 1 S İ | H 5 S 5 BÜTÜN PARTİLERİN ADAYLARINI VEYA SÖZCÜLERİNİ sızierın onunde coğırıyorum Muhalefetteyken farklı hukumet olunca farkîı konuşon sizlere oy ıstemeye gelince duygularınızı ve ozlemlerınızı somurer 1 AÇIK TARTIŞMAYA 1 H E s H Bilimler Bilimi Sibernetik sozcüğü Sibernetik Işte bütun bu otomatık mak'nalara sıbernetık makinaior denmektedır Boylece «Otomas yon> denen teknoloıl dalı, Siber ret k denen bıîımın bır daiı olmaktadır Çunku bütun bu k^n dı kendıne calışcn, düşunen makınalar Sıbernetık bilımının Crunlerıdır Sıbernetık, Amerikalı bılgin NorDert VVıener (Vıner okunjr) taraf ından 1943 de kurulmuş bır bılımdır Yart 31 yıllık gec mışı olan bir bılımdır. Fakat, yukcrda tslemlerıni saydığımız makınalarm pek ccğu ornegın «VVatt regulatöru» vuzlerce yıi önce yapılmıstır Kendı kendine Işleyen bır cok makinalar Antık Coğda da Ortacagda da vardı Yanl ırsanlar Sıbernetık mo klnalcrı otedenben yapmıslor dif Ancak otomoük makınoioı vapmo ıslemlennl ounun kura1 larını bır bnlm cinde topıoma ı$ı 31 vti once oımuştur Bu t p kı Moiierem Kıbariık Budoia>ı ndckl Mosvo Jourdoin m 'O 1 İ = I İ 1 5 5 2 S S PARTİLERİN ADAY VE SÖZCÜLERİ, 1 SİZ ANTALYAULAR1N HUZU3UNDA 1 TARTIŞMAYA CESARETLERİ VARSA 5 VESAVUNDUKLARI GÖRUSLERİNE = GERÇEKTEN İNANIYORLA^SA BU ^ ÇAĞRIDAN KAÇAMAZLAR 1 Bü tarlısmaylo kımlerın ısçilertn kovlulerin ve emekç'lerin temsılci6i ve SOZCJSU oidugu kım erın ıler cı v» demokrot oldu£u s zıern cnunde ortava cıkacktır. >»yrıco Wr zamanljr boşkalannı bıadyumiara Çogıran ve onlarla S E s E 5 UOUR MUMCU 'ÇIKMAZ SOKAK,, (6. BASI) Bir döneme ı^ık tutucu anı ve belgeler Tekln Yayınevi Cağaloğlu İSTANBUL İ | = TARTIŞMA CESARETİ GÖSTEREN, DENİZ BAYKAL'I DA AYN! CESARETİ göatermes! aıleğıyle bu tartısmava ccn3i''vorufn 1 1 E = 3 E 5 5 ABDULLAH AKIN Antalya B?Cımstz Seîiaîör Adayı YER CUMHURIYET M6YDANI TARIH 2 EKJM 1979 SAtl SAAT 15C0 f Z 5 H E ^lIIIlIlIlflIIIIIIIIIİIIIIIIliIIllIlIIIIİEIIIIIlIIIIIIfTininUHUIIf llliUlllllîf (Cumrıur^et 73b"'