Katalog

ANİC4RA NOTLARI MUSTAFA EKMEKCİ Kuyrukta... Adı odresı bends soklı okur, Is'anbui'don yazıyor. Mofnok Tutukevındekı uygulcmoıarı eleştıriyor. Şö/le dlyor boyan okur rrektubunda«Ben, Mamak Cezaevındekı bır sıycsı tutuklunın ablasıyım Devlet memumyum. KUÇJK bır çccuğum var. Onu eşıme bırakıp gece yolculuğu yapara* çcrşamba sabohı Istanbul'dan Mamak'a vard m Sabohın al'.sında ziyaretçller dış kapıda binkmeye boşlcdı Yuzlerce KIŞİ. Dış kopıda acflcrımız kaydeaıldi Önce sırcylo, sonra büyuk bir kanş.klıK'a ıcerı gırdık Uzerierım'z arana.kton sonra park gıbı bır yerde başı sonu belırsız bır kuvruğa kotıldık Burada öeklıyenler gruplar halınde olınıp parkın önündo tekrar sıroya gırerek gelen otobuslerle tutuklulorın bulunduğu yere tcşınıyoriar. Belli b'r duzen o'modığındon kuyruklar sık sık kansmakta. saatlerdır gürseş oltında dikılen zıyaretçıler sab'rsız'anmakta orcdo bulunon bırkac er ve onDaşı ise bekhyenlere cok kötü muamele yapmakta 5C 50 yaşındckı anababalar ıtılıp kakı'makta Guneşten bunalan'ar kuvjktakı yerimı kaybederım korkjsuyıa agaç gclgesıne bıie gırememekte. Otobuslerle g aıion yerde tekrar kuyruk yapılrr.akta. Tekrar itış p kak.şmalar. Kayıt ıçın ön sıralcra gelebıldığımde saat 16 3Q'du Zı/aretın sact 17'de kesıldığını oğrendım. Zaman daraidıkço dayanma gucumüz doha da azaldı. Tutukluîarla darocık. karanlı§a yakın loşl'jkta, stcak, tiovasız ve gurültülü blr kondordo, buraya acılan tel pencerelerden 35 daoka konjşmaya calışMıyor. Bu kondoru gormek. ıçerıyı anla'nava zaten \etıyor. Dışando çımlere bastırmamak ıçın tırpınan ve yerlordekı ızmarıt.srı buyuk bır telâşla toparlayan erier ve scbahın aitısındon scct 17 ya kadar kızgm guneşte oyakta ku/rukta beklı/on tutuk'Lnun hcnııle eşı, annelar, babclar Y'ne butun gec=yı volda gecmp Momok a ulaşon, soot 16 30 a kodar kuyrukta bekleyıp nufus kâğıdını getirmedıty ictn oraaa katakalon yoşl< bır ana. Trabzon dan Antalya'dan. yurdun her kosesınden geierı ve zıyaret saatı doidugu, goruşme kes.ldığı ıcın 23 dak kalık flörüşmeyı yapamadan gerı dönertler Bır dahcki görüşma gunu ss ce ecek ccrsomba Ankara do okuyan ve o gunku dayan Imaz ^oskıyı qoren bır akraocm şöy'e dedi Eğer günun bırınde böyle bır yera duşersem, cck'n benı k TSG arcnasn, zyaret etmc«ın' Butun buniarlo ne yopılmak Istenıyor? Uzaktokı onofcaoaıo'a göruşine oiasılığı olm'ycccği veya yoşlı hostcıara dcyanarnayacaMarı mı ınand.rılacak? Hayvanları bırakmayacağımız yerlere ınsanlorımız, ınsanhk dısı koşullorda hapsodılıyor. Onlar havosız, ışıksız, banyosuz. dayaklı vatS'ti yaşasınlar. Nasıi, dısardak'ler rahat rnıyız'? Onlardan bıze de hıçtîir şev d'jşmuyor mu' Halkın umudu. ınsansever, şaır, beyaz güvercınlı Eoşbokan burosı senın ulken mı? Butun tutuklu o.lelerı pek cok şeym b.l'ncmde Ama en ufak bır şıkayei yok Tom korKu, tutuklu/o bır zorar gelmesınden.. KOMŞUNUN TÜTÜNÜ Stcysxı Daskalov yetmiş yaşında Dugun. Bulganstanm tanuımış liuy kokenlı yazarlarmdan Bız de şıtndıye dek uç yapıtı yayımlandı Ro manın yanı sıra oyku de yazıyor Stoyan Daskalov •Dunyanm bütun kOyleri benımdır » Bulrarıstan da kooperatıfleşmeyı ve tutun tanmmı incelemeden önce Stoyan Daskolov la konuşmaıru 6f ut'emışlerdı. Orneğın «Defeırmen» romanında poLtık egemenhçjn otesmde ekonomık egemenlıfm de emekçılerin el.ne geçışiri' anlntır «Buyuk rnucadclc» romanında ise 9 eyîül 194i den sonra kcoperatıfleşme «urecı ıcınde verılen kavgayı bu kavgaya kaışı eskı vapın>n dırenışını ve çökuşunu, toprağın emek çılerm ehne geçışını anlatır. Bugun çok sayıda odul kazanan v e 50 > e yakın yapıtı buluna.ı Stoyan Daskalov Bulgaristan'da tutun konusuna ihskın b.r röportaj yapacağımı oşrenınce sevınıyor. Kurtuluştan önce koy ögretmenlı^tı yapan Daskalov o yıllardakı tutün sömurusünü şoyle anlattı bızlere«Ben topragı severim Ellerlm önce topraja degmış benım Hep bu yolda uğraş ver dım O nlann sorunlanna değmdlm ö|retmenlık ve yar zarhk dönem ir.de Kurtuluştan önce bizde tütün uretıcısı açtı, yoksuldu Yatacak tek goz odalan bıle yoktu Tuccarın elıne tutsak tı tutün uretıcılerı. Tüccar ıstedıgı degerle tutünu satın alırdı köylulerden Bulgaris tan da kokuşmuş düzen bey lorden. agalardan yanavd. Işte bundan otürü tutün üre tıcılen ezılıyorlar sömuru luyorlar ve hor görüyorlardı Göreceksınız, şımd' çok şey degıştı Köylu ve ıççı sınıfı gerçek ysıinı buldu Bul gprıstan tutun taınmında önemlı yol aldı Tar.m modern araçlarla >apılıyor. Kooperatıfieşmeyle bırlıkte köylunun yaşam duzeyi yukseldı Ürunu para ettı, somuruden kurtuldu > KIRCALI"YA DOĞRU Daskalov'un tütün ureticilenyle ılgıh sözlennı bır kez daha gozdan gecınyorum Sofya'dan Kırcalı'ya uzanırken Kar altında Sofya'yı gerıde bırokıyoruz. Kırcalı'dan once Fılıbeye gıdecegiz Yol arkadaşım şaır oykücü Şük ran Kurdakul'la onbeşgündur uzaktayız ulkemizden. Şoyle bır dolaruyoruz Fılibe çarşısmda. Sonra Haskov» ve oradan Kırcalı'ya gehyoruz. Kırcalı tutün yoresi Üstelık Turkîenn pn yoğun oldugu bölgelerc'rfn bırı Önce otelımlze yerleştık Sonra k°ntl dolafltık Türn topraklarma Doğu Rodop dağlarımn Ind'ğı Kırcalı yöresı Bulgar ortaçağ donemınin buhranlı dönemını tanıtlar bugün ıçinde Ustra, Perpırıkon, Monyak. Kriyus ve Patmos kale kalmtılan o buhranlı dönemın somut örneklpndır 1944 vılma degin Kırcah yoresımn halkı yoksulluğa \e somürüye tutsak edılmış. Ozelhkle tutun ürettcilennın uı*unü yıllardır yok pahasına dışa bağımh tüccarlarca satın alınmış Bulgar devnmcılen Hnsto Mıhaylov. Avram Sranayov Naço Ivanov, Georgıtsa Karastoyanov» ve Mara Petlakove Doğu Flodoplar dıye anılan bu yöreve surgün edılmışler. 1922 yıllannda telgraf posta memurlannm grevlerını tutun emekçilennın grev Hikmet ÇFTÎNKAYA TUTUP^UN MAKINAYLA ÇAPALANIŞU DlKİMDEN SONRA TU7UNLERU KORUNMASI Bulgarlar, Avrupa'nın birçok ü!kesinde, Amerika'ya. Avustralya'ya. Tunus, Ce zayir, Japonya'ya, Irak'a tütün ve sigara dışsetımı yapıyor. Komsü ülkenin bu dışsatımdan yılhk geüri 600 milyon Leva'yı bu luyor. Yazımın cok uzun ve dağmık oiuşunu ıçınae bulunduğum duruma bağışlayın Sık'yönet.m sıze de scz rakkı vermlyorso, ne yapalım, hlc olTiazsa benı anloyacok dost bırıyle dertleşmıs oJdum Sağo!un...> Mamak'takf uygulamaıora zaman zaman lAnkara Notlarr>nda değ'ndiğım oldu. Yetkılılerın anlaiıianıarla ılgllenme erını sağlomaktı omacırı Yıne cyle Dışarda yağ kuyruğu su kuyruğu. bu kuyrugu varken. bir bcska kuyruğun da bulundiiğunu vurgLİamak bu koz. Mamak'ta, adam öldurrruş façolarlo, yasak kıtaptan gdzaltına alınmış ya da tutuklanmış kışl bır arada bırakılmamalı dodım. Duyduğuma göre, bazı foşo eğılımlı gorevlıler, cınayet sanığı ulkuculeri, yokınıorıyla ozel olarak tia goruşlürüyorlarmış Yarın, oburgün bırl kaçar, ya da kacırılıreo klm verecek hesabmı oiayın? Gunümuz Sıkıyonetımlnın 12 Mart S'kıyonetımler ne benremedıĞını yazıp çızıyoruz Ama, 12 Mcrt'ları arctmıyacak uygulamaıar ıçınde faşo eğılımlıier \arsa, bunları oralaraan uzaklaştırmak, tutuklu'ara da yakmlarna da fnsanca uyguiamalar yapılmasını sağlamck. demokraslden yana tüm yetkılılerın baş gorev d,r. Geçenlerde sıkıyöne'ım mahkemelerınden bırınde 0,kücu scnık. cskerı yargıca dıklendı. Ne kdrar vereceksenız, verın bakalım1 dedl.. Bunun oniamı, <Ne korar verırsenız verın, vız gelır barra!> mı demekti' Sonık, bu gücu nerden alıyordu ccaba'' Hukümetl dü$urm8 cabaları ıcınde olan Suıeyman Bey'den Hacı Boçbuğ'dan mı? Kımler söylüyor sanıklora: Amon, birkac kişl doha öldurün Öldürün ki, hükümat düşsün. Hukümet duşunce sızlsre af cıkacak! Kendilerine böyle sözler söylendığını sanıkiar açıklıyor'or.. Hem, öldörecekler, hem ds suçu hükumetft yıkacaklor öyle mı' Manisa'do cldürülen eczacı Neşe Gulersoy cCumhurıyet» okuruydu. Gecen yıl, «Ankara Notlaruna gönderdığı bır mektubunda, Adana dolav'arında, koyünde baskiıar altında bunalan blr bayan ugretrrenln mektubuno decMnıyor, «Ben Manisa do bır eczacıyım amo o devrlmcl crkadoşıma yardımcı oıabıfınm, isterse, yanıma gelsm. Bırlıkte calışalıfflı dlyordu Neşe Gulersoy da ölGm kuyruğundaymış demek. Cumhurıyet in Manisa muhabırl arkadaşımız Murat Çorlu'nun bcbası Hüsnü Corlu do. faşoların kurşunlarıyla con verdı.. Klm bılır. daha klmlerı beklıyor ölüm'' Moniso'da MHP ll Başkanı öldurülmüşmüş. Onun cenazesınden dağ'lanlar. «Blr eczacıya bır eczacı» dıye, ocle, klnle Neşe Gü'ersoy'u, bır de eczanede bulunan blr Işçryi taramışlar Hacı Başbuğ, »Meclıste hükümet düşöreceğız'» dlye II Başkanının cenazeslne tek mılleNekıll yollamadt. MHP ll Başkönı dovödon mı dönmüştü' Klm, hongl dertslz öldürmuştü? Ama, ne olurso olsun, tüm olonMrdan Hocı Başbuöio, «Bona sağın cınoyet ışiedığınl söyletemezsmlz'» diyen Süleyman Bey sorumiuduriar, Onlorın yakaloıına rm zaman yopışılacak? Gulersoy'un mektubunu ararken, Ankara'dan bır bayan okurun ıkl dortluğü geçtı ellme. 15 temmuz 197S'de vazmif. Oörtlükler «öyle: tBlr avuç mutluluk Içln, / tonlarca gatn. 7 Cek cekebillrsen, / blr odım ote...» «Şeytanın ürufiu.. / Kln guzellıklere, / kin cabalaro. / kln baçarılaro.j Kırcali'de taban fiyat 3.80 teva, tavan fiyat 6 leva aynca kooperatif de prim veriyor ! 1 ! • ! İ ! • ÜRETİM MAKİNELEŞMİŞ DURUMDA. FİDE DİKÎMİ, CAPAJAMA, GÜBRELEME, HERSEY. KİMİ YÖRELERDE KIRIM MAKİNEYLE YAPILIYOR. ELLE KIRIM YAPILAN YÖRELER DE VAR. TÜTÜN TOPLAND1KTAN SONRA DİZME MAKİNESİYLE İPE DİZİLİYOR. • | «KIRIKn YA DA «SU ÇÜRÜĞLU OLDU j ĞUNDA KOOPERATİFLER BUNU 1S | KARTAYA AYIRMIYOR. AYR!CA BİR İ DEĞER ÖDÜYOR. KİMİ YILLAR YARIM İ LEVA, KİMİ YILLAR DAHA AZ BİR ÜC İ RET ÖDENİYOR KOOPERATİFLERCE. ; i len ızledı Tütün emekçılerinın somuruve karşı sürdurduklen grevler 1929 yılına degın uzandı. Dımıtır Dımov (Tutün Sarı Dunya) adh yapıtında Kırcalı yoresındekı somuruye karşı baş kaldıran tutün emekçılennı anlatır Tutunun yerh ışbırhkçılerce yabancı tutun tekellenne peşkeş çekıl mesı surecınde. gıderek uyanan ve tarladan fabnkaya degın örgütlenen emekçıterm mücadelesının en somut orneğı yasanmıştır bu yörede Şoyle bır dolastığınızda yıl 'ar oncesıne ınersınız Yaşlıların dılmde Işbırllkçl burjuvazının moral zayıfîıklanm, ahlâkı çökuşunu ışçı sınıfına karşı duyduklan kln ve tıunun ardında yatan korkuyu Dımıtir Dımov'un kaleminden degıl, o yıllan yaşayan insanlann gözlerlnde okursunuz SBİKOPOLE Bunlan duşune düşüne köylere uzanıyoruz Snkopole köyüne uğrayacağız önce. Yuzde 9O'ı Turk olan Srikopole köyTJne ikı araçla gıdıyoruz Ctadekı araçta Kırcali Beledıye Başkan Yardımcısı Türk Şukru lle Şukran Kurdakul var Onları gazetecı Necho Pavlov ile ıklncı araçtan bız izhyoruz. Snkopole köyunün Beledıye Başkanı Ah Veysalof 36 yaşında Hukuk 5grenlmı görmuş. Çoğuniugu Türk, 1500 kışının yaşadığı Snkopole köyünun geçım kaynagi tütuncülük, sonra da seracılık. Srikopole markez köy oldugundan 10 köyu kap sıyor Bu köylenn başlıcalan Zvezdelma, Jınzıfovo, Çkar lışte, Gıskovo ve Oreşnatsa. Ah Veysolof ve dığer yöQetıc;!erle soyleşıyoruz . •Koyunuze tutunden kaç leva gınyor yılda?» «Bu yıl 2 milyon 480 bın leva gırdı Devletın ongördugu ise 2 milyon 130 bın leva 350 bın leva fazla gırmiş oluyor.» «Tütün uretımı nasıl oluyor'» «Bızde tutun üretimi makıneleşmış durumda,» «Bu konuda bıraz bilgi ve9 rlr mısınız » «Örneğm flde dlküni, ç»palama ve gübreleme. Klmi bolgelerde kınm makinayla yapıhyor Şark tutünunün yetıştıgı bu yörede elle kınm da yapılıyor.» •Tütünün kurutulmam?» «Tütun toplandıktan sonra dızme makınalanyla ipe geçınhyor Bır ıkı saat gu neşte ka^^ktan sonra özel kurutma odalanna alınıyor Isıyla burada tutunler kuruyof • •Kaç el tütün alıyor sunuz"?» •Tkı el tütün alınz. Eğer tütunü sularsak uç el alabillnz.» •Balyalar kaç kılo?> «18 25 kilo arasında değiîıyor» «Tütunde taban fiyat var mı?» «Bu yörede Kırcali'de tütunde taban fiyat 3 80 leva En yuksek fiyat. yanı tavan fıyat tse 6 leva, Ancak. kooperatif prim veriyor Böylece bu deger 7 levaya kadar yükselebılir » Bulgaristan'da kınk. ya da su çürugune «Karagöbek» dıyorlar tütün emekçılen Kooperatıfler karagöbek çık tığında bunu ıskarteya ayırmıyorlar Aynca b r dcger ödu>orlar Bunun kaç leva olduğunu sorduğumuzda çeşitlı yanıtlar aldık Kımı yıllar yanm leva. kıırı >ıllar ise daha düşük bır ödenıe yapüıyor kooperatıflere. SOMJÇ Srikopole k6yunun 95C0 dekar ışlemr toprağı var. Bu nun 3500 dekanna tutün dıkllıyor Koyun ekıl r topraklan kanallarla sulanıyor Su'anmayan topraklarda dekar ba şına 150 200 kılo tutün alıruyor Eğer toprak sulanırsa bu sayı 300 kıloya ulaşıyor. Kırcah sanca^nda fu) 2800 Türk çocuğu egıtım ?öruvor Bu yörede 1 ogretiıene 12 öğrenci dusuyor. On hanehk bır köyde bıle kreş bulunuyor. Aynca beş kültur evınde 15 bın kı^ap bulunuyor. On köyde sınema sayısı 4 Köylerde 17 sağlık emekçısı var Bunun vanı sıra 8 doktor ıle 8 ebe ve hemşlre görev yapıyor. Çocuk ölümü İse hiç yok. All Veysolof konuşmasını sürdurüyor: «Blzım bölgenin gellşmeslnde en büyuk etken tütündur. Devlet tütüne değer vermış, uretıcıyı tütün dıkmesi ıçın desteklermştır. Böylece köyumüze bol para gırmıştir. Devlet şimdı üretıcılenn yararlanraası içın baraj yapıyor. Sulama kanallan daha yaygın olacak • Burada bir konuya değmmek isHycrum Bulganstan'da kooperatıfler üretıcı aılelers ıstedıkleri kadar toprak veriyor klralık. Kırcalı de tütününü toplayan üretici ıkıncı dikln yaDtıgı br ba^ka bölgeye. ör' Maliye Okulu Müdürlüğünden 1979 1980 öğretim yılındo Maliye Okullarının (An• ara, Izmır ve Istanbul) birlncı sınrflarına Ortookul cıkışiı parasız ve yatılıu k>ız ve erkeHk oğrencl alınacaktır. 31 12 1979 tanhlnde 17 yaşını bitırmemış olonların, ortaokulu do<5rudan veya tamamlama sınavlannda boşan gosteren oğrenciler Dağlı oldukları Oefterdarlıhlara. Ankaro ve Izmlr'de de Maliye Okulu Müdürluklerlne. 20 HAZİRAN 15 TEMMUZ 1979 tarıhlerı arasında başvurmaları duyurulur. neğin Haskova'ya gıdıp kıraladıgı topraklarda urunu dev şınyor. Bızim gözlemlerimız tütün ureucılennın Buigarı^tan'da hıç sorunlanmn k£lrnayışıdır Devîet tutuıe onem vermış, ureucıyı desteklemış. Bu arada sigara senayını gelıştırmış Sigara ihracatında dunyada ikıncı sırayı alraış. Bugün bız yılda 28 milyon kılo fılıtreli sigara üretebılıyoruz. Başta da belırttiğlnıiz gıbı Bulganstiin 7576 milyon kılo fılıtreli sigara üretıyor. Bu sayı gereksinme olduğunda 150200 mılyon kU loya ulaşabılıycr. Gülmece yazan Genco Uzu nof ıle söyleşır'ıen bıze Turk çe olarak, «yag var, şeker var, un var, ama helva nerede''» demıştı Dunyanın en iyi tütününü üreten bızlenz. Ama bunu dogru dürüst pazarlayaraayan, üretıcıye ahn terınin karşıhğını vermeyen, kapkaççı tüccara, yabancı tekellere tutsak eden yme bizJenz. 1979 Turkiyesi'nde tütün tarlasında doğan bebeler var. Yıne tutün tarlasında folıdol ılâcından zehirlenıp ölen bebeler var. 100 yıh aşkın sigara fabrikalannda üretım yapmaya çalışan bir ülkeyız. 10 mılyonluk komşumuz Bulgaristan'da tütün sorununun nasıl çözümlendiğmı dört günluk yazı dizımızde tüm aynntılanyla anlatmaya çalışük. Ulkemiz tütüncülüğünün aynı düzeye çıkanlması dile fBOStfl: 17047/5189)