Katalog

O N t K Î CUMHURIYET 30 MAYIS 1579 wır l!e Israli orasında Imzdanan banş anlaşmasından sonra en çok tartışılan konulardan bırı Mısır olmadan Arap ülkelerının Israıl ı!e savaşıp savaşamayocaklarıdır Bu sorunun yanıtı Ortadoğu sorununa ıtışkın olasr gelışmeler acıstndan uluslararası polıtıka cevrelennı yakından ılgılendırmektedır. M Bu konuda bugune dek yaygın kanı, en bü* Vuk ve en güclü Arap ülkesı oıarak tanınan Mısır olmadan Araplann Israı! ıle ne savaşabıleceklerl ne de ba'isa ulaşcbıieceklen yolundoydı Mısır, Israıl ıle borış anlaşması ımzaladığına göre bundan böyle Arap ulkeierınm Israıl korşısında bır savaşı başlatamayacak ölcude gucsüzleştıklen ve böylece Ortodoğu'ya Fılıstın sorununun tasfıyesı pohasına da olsa artık banş' ortamının egemen olacağı goruşu çeşıtlı sıyosat çevrelerın umudu olarak belırmıştl. Ne var kl. Mısır Israıl yakınlaşmasınin urünlerınden bırı o'arak Irak ıle Sunye'rnn aralarındakı «kan davasıını sona erdırmelerı ve bırleşme sürecı ıçıne gırmelerı, bu gelışmeye koşut olarok Urdün ıle Fılıstın Kurtuluş örgötü'nun belırlı bır uzlaşma tutumunu bertımsemelerı israıl'ln kuzey. kuzeydoğu ve doğusundo fDoğu Cephesı» adlı yenı bır güc odagının oluşmasına olanak vermıstır israil'ın ve Sedat re|iminpn en değerfi desteklerınden bın oian iran'da Şahtı* reıımının yıkılmosı ve yerıne cFılıstın'ın ve Kudüs'ün kurtulması ic n Araplarla bırlıkte savaşacağını» acıklayan Devrımcı IslâTi Cumhunvetının kurulması da tDoğu Cephesunı güçlendıren blr etken olmuştur. MISIR'I YİTİREN ARAPLAR IRAK SURİYE BİRLİĞİ İLE İSRAİL'E KARŞI YENİ BİR (ilıinlh IŞGALI ALTINPAK/ TOPRAKLAR. CFPHF KURUYOR AURDUN Mısır'ın Israil'le savaş durumunu sona erdırmesıne rağmen, Irak, Suriye ve Urdun'ün arasuıda kurulacak bır esgüdüm Israıl'ı ciddı tehdıt altına sokacak. İran'm da İsrail'e karşı savaşa gırebıleceğının açıklanması ile «Arap Doğu Cephesi» olağanustu guç kazanıyor. şık 500 kılometre olan bır hatta vayılmak zorunda kalacaklardır • YuKarıdakı etkenle/ın yanısıra Israıl denetımındekı topraklar Irak ıle bırlıkte savaşacak Surıye ve Urdu^ karşısında Isra I ın askerı olancklarından tumuyle vprarlanabılmesı acısından olumsuz bır topoğrafık ozellık gostermektedır Israıl Doğu Cephesi nın ençebelı hattı nedenıyle üstun guctekı zırhlı bırl klerın hareketlı bır savaşa gereken olculerde sokmakta guçluk çekecektır. . ' < Denktaş : Goruşmelerın selameti, Rumların ekonomik ambarofosunun kalkmasnıa bağlıdır., fezet R»za YALIN ıresriş MıNe^B Geneı Se<;'etei Kurt VValdhe m ın i'atkısı/la 13 mayısta gercekleştırılen Denktas K:pr yanu zırvesınde varnan goruşb 'l'gı konusunoo ve ceş t!ı sorun ar uzerına Kıbrıs Tur* Fede'e Devletı Baskanı Rauf Denktaş. kend s y!e yaptığımız bır so^leşıde bıze bazı aydınlatıcı açıklamalarda bulunmuştur SORU K bns Rum Yonet mı lıder Spiros K pn/anu ıle vadıgınız 10 maadelık anlcşmanın 7 maddesınde yalnız «Kıbrıs Cumhunyetı nın as<erden arındınlmasıonın sozu ed'lmek'edır Bu «sılah'an arındrma» koşulunun lngılız usler m kapsamadıgı anlamına gelmeKtedr Toplum'ara'ası gorjşmelerde. t .aba yalnız Kıbrıs Cumhurıyetının mı asker ı n arındırılması efe alınacaktır' YANIT B zım tek fımız Kıb r s"ın askerden arınmasıvdı ve bu kapsam ıçıne Irıgıl.z uslerı de grmekteydi Askerden arınmış bır «Kıbrıs Cumhurlyetı'nın» sunı sınırları dışında egemen uslerın buiunması göruşu benımsenemez Bu konu ele a'ındığnda bu tezl savunacag m zı kayda gecırdık Kıbr s ne kısnen ne de b r bütun olarak NATO veya Va'sova POKÎI nın bır üssü otmamalı, askerı pak'lar cerceves nde herhangı bır statuye sahıp olnncmalıdır Kıbrıs, Turkıye ıle Yunanıstan ın garant sınde bağımsız ve bağlantısız bır ada olmalıdır Bu garantı şa'ttır Garantının gerektırdığı soyıda g j c bağıms'Zlığı korumak ıçm sarttır SORU Kıprıyanu ıle üsler konusunda reler gorjşj'nuştur'' Ve bu uslerın. Amerikan U 2 keşıf ucaklanyla ılgılı yonu ve Turkıye yle ılışkısı Ozer nde, Kıprıyanu yla vardığınız ı ke veya gslecsge doiuk duşünce hangı rcktadaiır'' YANIT Kıpn,anu yukarıda acıkladığım cerceve ıcırde konunun ele alınabılecegı corusume kat Idıgı ızlenımını bırakmıştır. Kesın bır şey soylememıştır SORU Si2in «ekonomık ambargo» olarak tanımlayıp onle'nler alınmas nı ıstedığınız Rum tutum ve davranışlarını Rum Yönetımı Başkarı «Kıbrıs hukumet nın egemenlık hakları ıle yurttcşlann cıkarlsnnm korun ması> bcımınde nıte sndırmıştır'' Buna katılır mısın.z'? Bu ekonornık ambargoyu relerın oluşturduğunu, başhk olarak ozetle belirteb lır m.sınız'' YANIT Kıpnyanu'nun bu değerlendlrmesıne katılmadığımızı kendısıne Waldheım'•n huzurunda acıkca soyledık Turk toplumuna uygulanan e^onoTik ambargo ve saldırı 1974 te baslamıs değ Id r, bu ambargo ve saldırı 1963 te baslamıştır ve hâ'â devam etmektedır ve Turk top umu bu ınsanlık dışı davranışın cnlaşmanın 6 maddesı cerçevesınde devamm önle/ıcı tedbirlnı almıştır Bu konuda cok uyanık davranmak ve 6 maddey rtarfıyen tatbık etmak zorundayız Gorusmelenn selâmetı buna bağlıdır Lman'arımız (h^va ve denız> K brıs'm gırış kapılandır Bunları «yasak» ılân edenler ve bu lımanlara uğ'ayanları tehdıt altında tutart lar dunya ıle tıcaretımızı onlemek ıcın tedb r duşünenler Turk toplumunun bu tQr davranış ara boyun eğrıeyeceğını ve görüşmelerın bu konulardo ve uluslararası sakhrılarda Runn'a'in alacak an tedbırlere ve tavıra bağlı oldugunu artık lyıce bılmektedırler. \ İRAK • BATI ŞERL4 DOĞU CEPHESt Bu durumda. Mısır"ın savaşcı Arap saflanndan ayrılması Ile «Batı Cephesı»ndekı sessızlığin yerinı Iran ve FKÖ tarafından desteklenen tDoğu Cephesı»yle doldurulabıleceğı ve Arap dünyasının İsrail'e karşı savaş başlatabllir durumda olduğu görüşü güç kazanmaktadır Nıteklm Israıl kaynakları da bu olguyu kabul etmektedırler Arap sıyasal goz emcıler «Doğu Cephesunın oluşmasının israıl üzerınde olustuturacağı tehditleri bırkac noktada toparlamaktadırlar • Doğu Cephesi'nln Isroıl sanayiinın ve nüfusunun yoğun olduğu kuzey bolgesıne yakınlığı ve Israıl'ın Batı Cephesi ve Güneydekı Sına ve Necef'ın aksıne Doğu ve Kuzeydoğuda slrateıık derınlıkten yoksun olması Surıye, Irak ve Urdün ordularına İsrail'e karşı üc başlı ve eşgüdumlü bır saldırı oıanağı soğlamoktad'r Boyle bır durumda, üc ordu Israıl'ın onemlı merkez'erını devletın merkez bolgesırden tecrıt edebılecek'erdır Dahası, nüfusun yoğun bulunduğu merkez1er, böyle bır savaşın i'k anında yoğun top oteş) oltında kalacaklardır • Doğu Cephesi İsrail'e karşı üc Olke orıdusunun tedrıcen ya da aynı zamanda gertış bır cepheden saldirıya gecmesl ıcın uygundur Boyle bir durumda, Isroıl kuvvetlerı uzunluğu yakla ,ISRÂİL k •ÇİCUDÜS c" \ B .> r .J SUUDİ ARABÎSTAN O^TADOGU, YENI GELIŞMELERE GEBE• Arap Doğu Cephesl'nl o'uşturan ulkeler orduıannı kendılerı ıçın elverışli topoğrafya sayesıntie bır savaş bolgesınden dıgerıne kolaylık'a ve oldukca cabuk o orak sevkedebılecek'er ve boylece tum savaş hattının çeşıtlı noktalarında Israıl uzennae buyuk b<r boskı kurabıleceklerdır. • Arap Doğu Cephesı'nın kanatlarının ortak savunulması 1967 ve 1973 Arap Isroil savaslarınaa ısraıl e buyuk ko'aylık sağlamış olan ve Surıye ıcın buyu< bır gedık oluşturan Guney Suriye'ye buyuk bir geri destek sağlayacaktır. ısraıl ın Surıye yı bo^guna uğratabılmesı buyuk ol cude Kuzey Urdun uzerınden Guney Surıye ye sarkmasına ya da Güney Lubnan uzerınden gelerek Sunye kuvvetlerını arkadan cevınmesıne bağlıdır Doğu Cephesı'nın Irak, Sunye ve Urdun arasında kurulması ve Guney Lubnan dakı Suriye bırlıklerının varlığı Israıl'ı bu olanaklardan yoksun bırakacaktır • Büyjk captakı Irak kuvvetlerının sürekli olarak Sunye de ya da Surıye ıle bırlıkte Urdün"^ de bulundurulması Isroıl ı ıhtıyatiarmı buyuk sayılcrla ve uzun bır sure ıçın seferber etmeye rrecbur eaecektır Boylece Araplar tek bır kurSun atmasa bıle Israıl ekonomısı surekli olarok olumsuz etkı'er altında kclmaya devam edecektır Yanı Mısır ıle ımzaladığı barış anlaşmasınaan sonra Israıl kendı ekonom k sorun'arının cozumune yoneiemeyecek savaş ekonomısınden barış ekonomısıne gecemeyecektır. ASKERİ GÜÇ DURUMU îsrail ve israil'e karşı oluşmasına çalışılan Doğu Cephesmdekı askerı guç durumu şu şekıldedır IRAK SÜRrYE ÜRDÜN ISRAIL Asker Sayısı 212.000 227.500 67.850 164 000 Yedekler 300 000 TankIar:1.700 2.300 500 3 000 Savaş Uçaklan: 339 392 76 543 Israil ile savaş durumunu sona erdıren Mısır'ın 1980'de ulaşacağı askerı güç: ASKER SAYISI : 342.000 TANKLAR : 2.000 SAVAŞ UÇAKLARI: 620 Israil'e karşı savaşacağını bıldiren İran'm devrim öncesı silahlı kuvvetlerr ASKER SAYISI : 342 000 TANKLAR : 1.870 SAVAŞ UÇAKLARI: 550 Tank kullanan israıllı kadm askerıer Bolgede yenı bır askerı denge oluşuyor. İRAN Ayrıca Batı Yakası'nda ve 1967 savaşı öncesındekı Israıl sınırarında yaşayan vs sayıları 15 mılyona yaklasan Fılıstınlılenn de 1973 savaşından bu yana gıderek artan silahlı ve mılıtan guc Oluşturduklarını bır olası Arap Isrcıl Savaşı ndo gozonünde tutmak gerekecektır Böyle bır savaşta Isroft kendi cephe genstnde de önemtt zorluklar ıle yı,zyuze bulunacaktır Ortadoğu'dakl Arap Israıl Hutuplaşmasına şubat devrımınden bu yana Iranda yeiı bır unsur olarak dah.l olmuştur Iranlı lider erden Ayetul ah Hathalı. bır sure once, IraT silahlı kuvvetlernın ve devrımcı mılıslerının Israıl e karşı savaşacaklarmı sovlemıştır Halhclı nın bu sozlennın gercekleşme şansı üzerınde kuşkutar betılebılırse de Ortadoğu dokı b.r çok sıyasal gelışmenın onceden ınanılmaz gorulduğu ve kestınle rredığı hatırda tutularak Haıholı nın sozlennın yabcna atılmaması ge r ektığı konusunda sıyasal gozlemcıler bırleşmektedırler Irak, SL,rıye, Urdün ve Fılıstın Kurtuluş örgütü'nun arasındakı s yasal sorunlar cozumlendığı olçude Ortadoğu nun Mısır Isrcıl barış anlaşmasmdcn sonra barıştan cok yenı bır savaşa daha yarcın olduğu goruşü vayg nlık kazanmaktadır. (DIŞ HABERLER SERVISİ) MARAŞ SORU Marcş'a ılişkın şöyle blr soru sormak ısterınn Maraş konusu da, «her toplum yonetımı altmda olaca< toprak sorunu» gıbı. «Dort llke Anlaşmasısnın ıkıncl maddesınde «ekonom k yaşanabıiırhk veya verımlılık ıle bırl kte» ongorulen «Toprak Mülkıystı» ışıgında mı goruşulecektır"7 YANIT Maraş (bızım tarifınl yaptığımız şekılde) kapalı bolgenın, güvenlığımızl rencıde etmeyen ve belrlenen bır kısmıdır. Toprak konusunjn bır parcasıdır Magosa kazasının tapuları elımıze gectıkten sonra Maraş ta bırcok Evkaf toprağtnın hıle ıle kıhseye, okullara. şahıslara devredıldığ nı görduk Evkafın bu haklannı koruyacak orlemlerı de alacqğız SORU Son bır soru sormok Isterlm: Sızce anlaşma metnıne, Turk ve Rum tarafının bugune dek savunduğu tezlerden, görüşlerden hangılen g rm ştır veya bu metınden hangılerı çıkarılnnıştır? Kıbns Cjmhupyetının devlet bütünluğünu, «ENOSIS» ıle «Bağımsız devlel ılânı»na karşı geçekten gj;ence altına alacak ilk adım atılmış Tid r' YANIT Gorusmelenn başlaması kararlaştınlmıştır Unjtturulmak ıstenılen Makarıos Denktaş ılkeıerı öncelıkle esas olarak ele almacaktır Brleşmış Mılletler kararları (rezervlerımız ıle bırhkte) ortadadır O halde ıkı taraf «bağımsız, bağlantısız, ıkl topluTilu, ıkı bolgelı federal bır Cumhuriyet» oluşturmaK kararlarını Waldheım'ın huzurunda yıne em ş'er ve bu ılkeiere can verm şlerdır Garantl kısmında b z Enosıs'e karşı garantılenn devam edecegını teyıd ettık: RUTI tarofı da bu kapsama '<tcks m»ı eklemek istedı Itıraz etmedık cCnku «taksımnı daıma «Enosıs»e karşı yeaâns altematıf olarak gören bır toolumuz Bağımsızlıktai sonra bu tsz gecerlıl gın kendıl ğındsn kaybetmiştl Rumlar 1963 te Enosıs'ı hortlatıp bıze saldırınca bız ortcya taks mı değıl coğrafî zemtne dayanan federas/onu attık ve Kıbrıs'ın bağımsızlığmdakı hakiarımızı ve ortaklık stafu'ruzu bugune değın koruduk $ımdl söz konusu olan ıkı bolgell federasyondur Cenevre Anlaşmosı ıle ıkı otonom ıdarenın warlığı kabul edıimıştır Sonradan Batılılann oyunu ıle Makarıos ada /o gönderılm ş ve gayrımeşru Rum yonpnmıne «Kıbrıs hukümetı» denmıştır fakat Türk tarafı bunu asla kabul etmemtşt r O halde şımdı federa! bır sısfemie blrleşecek olan ıkı otonom yonetım soz konusudur. İstanbuPda Ortadoğu'nun Batı karşısındaki yeni uyanışı tartışıldı Cengiz ÇANDAR peryalızmine karşı iran'da somutlanan îslâmcı uyanışm bolgenın gelecegına derınden etkıleyecegını one surdu Müanl Iranda başhca üç Islâmcı okul bulunduguna bunlann başhca temsılcılennın pan Islamcı goruşu savunan Ayetullah Humejnı Islam rönesansma ınanan Ayetullah Mutahen ve Pan Şıi goruşlen savunan Dr Ah Şenatı o'dugunu açıkladı Ulkemızde aydınlann Althusser. Garaudy gıbısınden Batılı kuramcıların en azmdan ısımlerınden ha berli olduklan duşunüiurse Iranlı profesörun sözunu ettıgı ısımlere ve konulara ıhşkm bılgısızhk tarıhael ve kulturel Voklerle baglı oldugumuz bolge uluslan ıle aramızda dıkılmış duvarlan göstermesı bakımından ılgınçtı Ortadoğu da niilyonlarca ınsan'n Batıh kuramcılardan degıl bızım ısımlennı yenı yenı duymaya başladığımız bölge düşünurlennden etkılenmelen ve onların duşüncelen yönünde harekete geçmelen olgusu karşısında Batı külturunun evrensel geçerlilıgı üzennde ülkemlz aydınlan arasında da oluşmaya başlajan kuşkular Prof. Mılanı'nın konuşmasıyla beslendı YENI SENTEZ CEREC1 ı Turkıye nın Ortadoğu polıtıkası ve bu pohtıkayı oluşturan etkenler üzennda konuşan Sıyasal Bılgıler Fakultesmden Dr Haluk Gerger, bugunku huiumetın Cumhunjet tarıhınde programında Türkıye'nın bır Balkan ve Ortadoğu ul^esı oldugunu belırten ılk hukümet oldugunu, ancak Ortadogu'da kurulan yenı sıyasal dengede Turkıye nın hem Batı ılışkılennı bugünku düzeyde tutmasmın, hem de Ortadoğu ulkelen ıle ıyı ıhşkıler kur maya çalışmasının bır ıkılem yarattıgına dıkVatı çekerek, Türkıye'nın yenı bır dış polıtıka sentezıne gereksındığını vurguladı. îranlı Mılanî'nln dışmda toplantıya konuk olarak katılan Fılıstın Kurtuluş Orgütü. delegelennden Abbas, 1973 Arap • Israıl savaşmdan sonra boîgeda güçler dengesmın Amenka ve Israıl aleyhıne degıştıgı ve Iran devrımı ıle bu yenı dengemn perçınlendıgı gorüşünü savundu. Mısır Israıl barış anlaş masmı bölgesel dengeyı Amenka lehıne düzeltme çabası olarak degerîendıren Abbas Iran devumı ve Mısır Israıl anlaşmasından sonra bölge pohtıkasının dışında kalma ya da dengecı bır orta yol polıtıkası izlemenın guçlugu üzerınde durdu. Sempozyumun «Ortadoğu'da Toplum Sağlığı Sorunu» başlığı altmda ve Prof Dr Coşkun Ozdemır yönetımmdekı oturumunda ıse Fıl.stm Kızılayı yönetıcılennden Dr Abdullah Abu Hassan ve Prof Dr Nusret Fışek konuştu. Dr Abu Hassan, savaş ve surgun koşullarında yaşayan bır halkın saglık hızmetlennın nasıl örgutlendığıni anlattı. Prof. Dr. Fışek ıse Türkıye de saglık elemanı eğıtımı ^ k k m d a bılgıler vererek saglık pohükasını eleştırdı. ILIŞKİLERI CANLANDIRMA GlRlŞIMl Prof. Dr. Nurl Karacan yonetımınde yapılan «Ortadoğu da Kültur Bırıkımı» konulu son o+urumda ise Fıhstınlı ressam Mıchel Neccar, Prof. Dr. Dogan Kuban ve Prof. Dr. Ilhan Başgöz konuştu Mıchel Neccar'ın FKO" nur sanat ve kultur pohtıkası ve Fılıstın sanatı üzenndekı açıklamalardan başka, Prof. Dr Kuban. Ortadoğu'da mımari ve şehırcıık konusunda Batı mımarısıne karşı Ortadoğu nun tanhsel ve kulturel mırasını koruvan bır munarl anlayışını savunan bır konuşma yaptı. «Ortadogu'da degışen topîum ve üalk edebıyaü» başlığı altında etkıleyıa bır bıldıri sunan Prof Dr Ilhan Başgöz ise Ortadogu'dakı büyük toplumsal degısmenm halk edebıyatını da degıştırdığını ve halk edebıyatında yenl bır toplumsal ve sıyasal protesto gelenegı yarattıgını belırtti. Sonuç olarak, L Uluslararası Ortadoğu Sorunlan Sempozyumu, Türkıye'nın ortak tanhsel ve kulturel baglara sahıp Ortadoğu uluslan ıle ılışkılennı canlandırması yolunda somut bır gınşım oldu Sempozyuma göstenlen ilgL bund*n boyle her yıl ve daha genış boyutlarda yapılması gereğıai ortaya koydu. TÜMOD (Tüm Oğretım Uyeleri Demeğı) Jlianbul Şubesı run Istanbui Tabıp Odası nın <! katılmasıyla duzenledıgı I Uluslararası Ortadoğu Sorunları Sempozyumu Istanbui' da Atatürk Kultur Merkezı nde >apıldı Iki gun suren Sempozyum kalabahk bır dınleyıcı topluluğu taraf.ndan ızlendı Sempozyum çalışmalan uç ana başlık altında toplanmıştı. Ortadoğu da Yenı Sıyasal Denge Ortadogu'da Toplum Saghgj Sorunu ve Ortadoğu1 da Kultür Bırıkımı. Kurultay telaşma düşmüş olan Başbakan ve bazj bakanîann ılgısınden ve desteğınden yoksun olarak toplantıyı düzenleyen TUMOD ve Tabıp Odası yonetıcılennın toplantının başarısız geçebıleceğı yolundakı kuş kulan, Sempozjuma göstenlen ügının genışLgı karşısında dagıldı. L Uluslararası Ortadoğu Sorunlan Sempozyumu. Iran devrimınden sonra Türk kamuoyunda bolge sorunlanna gıdeıek yoğunlaşan bır merakm varlıgını ortaya çıkaran bır deney oldu. Sempozyum Bırıncı Balkan Yazarlar Konferansı nın hemen ardından ve aynı salonda yapıldı Balkan Yazarlar Konferansı'nıı^ çok daha ıyı daha büyuk olanaklarla, düzenlenmesme karşın, Ortadoğu Sorunları Sempozyumu nun soz konusu Konferansa oranla beş altı mıslı fazla ızleyıci çekmesı. Türkıye run Balkan ulkesı olma özellığının mı yoksa Ortadoğu ulkesı olması özellıgmm mı daha çarpıcı olduğu yolunda ılgmç karşılaşmalara yol açtı. IRAN VE ISLAMIYET Irak. Suriye ve Lübnan'dan herhangl blr konuşmacınm yer almmasının bır eksıklık olarak hıssedıldıgl Sempozyumun Prof Bahn Savcı tarafından yonetilen iJk oturumunda Iranlı Prof Mılam Turkıye'de az kavranan bır konuda. Iran devnmının anatomısi ve Islâmı dokusu üzennde konuştu. Islamlyetın ortaya çıkısından bu yana bır devrtm le ıktıdara gelme='nji: ılk Vez Iran'r»a gerçekleştığıne dıkkatı çeken Prof. Mllani, Batı em IRAK, PETROL KONUSUNDA SANAYILEŞMIŞ ÜLKELERI SUÇLUYOR BAĞDAT (a a ) Irak Petrol Bakanı Tayeh Abdul Kerım, dun sanayıleşmış ulkelerırt petrol fıyatlan sorLnu konusundakı tartışmaları «OPECsınkınden başka bır noktaya kaydırma gınşımierımn petrol ıhraç eden ulkeler orgütüne üye devletlenn hükümranlığı ıcın bır zarar oluşturduğunu bıldırmıştır. Irak haber ajansı clNAsya bır açıklama yapan Irak Petrol Bakanı Tayeh Abdul Kerım, ayrıca. cSozde enenl sorunu»nu tartısmak icm petrol ıhrac eden ulkeler Ile sanayıleşmış ülke'er orasında bır «dıyalog» fıkrıni de reddetmıştır Irak Petrol Bokcnı dunyo ekonomık sistemınin daho adıl başka bır sıstem Ile değıştırılmedıği sürece bu sorunun kaynağının «Tıcarı, ekonomık ve sıyasa! olarak uluslarorosı işbırlığlnin duzenlenmesısnde bulunduğunu söylemış ve sorunun bır bolümünun tartışıîn asın n gerceğe uygun olmayacağını belirtmiştır.