Katalog

DOFvT CUMUURÎYET 8 MART 1973 POLİTİKA VE ÖTESİ .MEHMLO KLMAL AESÛLCAHBAZ İ NEOE 0 tuiME*. K£5KEK;Y5A ... Yolculuk Hüzünlüdür î | zerlerı ve yanları kalın camlcrlo ortulu garlon, termlI I nalleri ıstasyonları sever mısinız' Bon sevmem 1 » " t e r yo!a çıkoyım ister yoldon doneym, benlm burolarda içlme sureklı bir huzun coker Yuzumu eksıten, gozlerım! sulandıron buruk bir tadı vardır buraların Insanlar insanlar, taşıilor loşıtlar araclar araçlor Teloş ve hareketm yuzlerl ve govdeyı daloyan yelı durmaksızın eser Gozlerınde mullulugu ve yaşamın sevecenlıgını yansıtan yolcuya soruyorum «Nereye9» «Antolya'ya » Bu Adano olur, Ankara olur, Samsun olur, Van olur, Antolya olur. Noyi degıştınr? Bir ozlem gider, ardında dayanılmaz b!r ozlemı bıraktr. «Ya demek gıdıyorsun?» «Evet» «Kacta kolkar?» «Dokuz buçukta » «Kacta varır oraya?» «Dokuz bucukta, asağı yukarı > I «Demek on iki saat?» «Eh, oyle » Hatırımda ne kodar blldlğlm yolculuk şllrl varsa, rinclrlerinden boşalmışcosıno belleğimden kopup dılimln uouna doğru akıyor Dlzeler gozyaşlarına benzlyor, göz pınarlarındcn okacok yerde dudaklardan dokuluyor öyle sanıyorum ki, böyle anlarda şlir insanın başlıca t«r selllsidir «Şiir sever mlsın'» diye toruyorum. «Çok, hem de cok severdim.» «Şlmdı''» «Bıraz uzaklaşır gibi oldum Benl benden olıp glden bir yedi yılım var Gun oldu şllrl de unutturdu > Dalıyorum <Bır ben vordır bende benden Içerı» dıyor Koca Yu nus Herkesın ıcınde bir baskasına gostermek Istemedıgı b r ben mı yatar'' Ne bıleyım ben, yatar Kımseye gostermez, k mseye soylemez Doldığımın farkına varıyor: «Ne duşunuyorsun'» «Faruk Nafız i » «Ne demıs''» <Ben omrumu harcadım bu yollor tukenmedl» •Dogru soylemış » •Nozım Hıkırel demıs kl > •Ne damış kı?» Okuyorum dızelerıHey anom lıe/! Yolru yolunda gerek Bazı altın zda kuştu/j doşek Bazı ortunece* yorgan bulunmaz Bakıslarından pek tutmadıgmı anlıyorum Nazım'ı sevmemezlık edemıyecegıni bılıyorum do, bu dizeleri begenmemiş olabılir Ne de oisa ılk yazdıklorıdır VâNu ıle bırlıkte Ankara dan Boiu'ya gıderlerken yazmışlar »Bir oe Orhan Velı den okuyayım » D lyle dudaklarmı yalıyor, gozlerini kaldırıyor«Cku sen bıltrsın » <Ne vcr kı yo culukta Her sefer ağlatır benl Ben kı yaln z m bu dunycda B r saüah kızıllığındo yo \a CKa'im Uzunkopru den Yay ımın otları tıngır m n gır » Hicbır şey demıyor, guluyor. Belki de tıngır mıngır sozlerine takılıyor. «Bir de kendımden > «Ne zaman yazdın'» «Yırmı bes yıldan cok oluyor Uzun bir şlir» «Dinlemek isterınVı «Baş taraf ını okuyacağım » Yuzune da'a'ak agır agır okuyorum. B rok ben Ben yolumds g dey m Yolum aydınlık gen ş dumduz Ruzqâr dağıtırken saciarımt Yeşıl c menler ustunde Ferah adımlarla g dey rr bırak Susuyorum «Arkası yok mu'ı d'ye soruyor «Var, ama okumok ıstemtyorum > «Sen bılirsın » Yolculuk bir şeyîeri alıp bir yerlere doğru göturmektır, bılıyorum Ama gene de bıliyorum kı, bu koparıp goturduklerımızi bir başka yerde, bir başka şeylere de ulomcktır So'ya da Sobranya'nın önunde atlı kral heykellne bakan sarışın bir kız gormuştum Oyle dalmıştım kl kıza, Sofya yı heykeli Sabranya yı unutuvermıstım Senın ucaga bneıken alanda gomuştüm o kızı, sonra gene yıtırm c.ım B r şııre başlamıştım ucakta, kac yıl var yarım kalciı Senı bir gorup br yı'ırmek senı Senı b r gorup bir yıt rnek Bir gorup Bir yıtrrreye Benzsrr yo' hıç «Ne duşunuyorsun''» dlye sordu «lıc> dedım «Yolculukları duşunuyorum » < YOICU.UK» duraladı «Guzel b.r şey değıl yorucu » Kendınden o anda kurtulmck gibl bir davranısı vardı He.ecanlamıak ıstenıycr, çevresınde heyecanlandırıcı ne vorsa hepsınden kurtulmak ıstıyordu Gozlerini bnşKa yanlara cevırışı başka seylerle llgılenlşl bunocı'dı Sazmledım, ustune varmadım B r ses hopatlorcie durıradan boğtrıyor, gidecek yolcuları cagırıyordu Sese, sesın tonuna lyıce alışmıstık ki b.zım yolcunr, gldecegını haber verdi. Bılmezlendım. «Benım otobus kalkıyor » Çcr'as no ssrıldı eiını uzattı «Al ahaısmarladık » «GJe gulc > Yclru'uk bir yerden bir yere gitme d*ğildir sode, br •;;, r br yecen o!ıp Lsr yerlere de g"ıurmedır Neyım g o ,'c du bcr.n'* Humu kendl ic nde •cık't ağır bir vukîen mı \u u'jyordum yo da ustume agır bir yuk mu c ' c >~ı.' Adını koyancdım He haloe bir cdı vardı ama1 A:;A KA v ı3E~N i^ANAZ ı<: Kırmızı Mektuplar ^^wcw^flo^^^'^' * Şevket Süreyya AYDEMİR Dünyanın büyuk, kücük ötekl ulusları başka halklarla karışmak ve ortaklaşa bir kültur ve uygarlık hatto dsvlet kurmak oluşumalonnı oz ano vatonlam don cok uzok ve yaboncı lop raklorda yarattıiar Örnegm, kendı ırkımızın tarıhlni alaıım Bugun bir kanıya gore HUN lar (Çınhlere gore Hsıung Nu lar) Batı Cm de bulundukları toprakları bırokarak Orta Avrupaya Italya ya kcdar yayıtdıl^r Bir cralık Avrupa nın egemenı olacaklar g bı gorundj Ama sonra dağ Idıkları yerlerde e ı dıler Gokturk devleti guc'u noremınde Hazer kı/ılonno kadar yayıldı Ama ortalaTia ikl yuzyıl suren ve bir aralık uljsal bir bılınc aşamasına da erl Sen bir gelışmeden sonra dağılıp g ttı Avarlar Maca'lar, Pecen^k er KuTanlar. Hazar!cr ve H o ıa r.ce Turk kollaH. hep vataniorından ayrı clanlarda tol hlerıni denedılsr Tulunabilmek An a hepsı de kavımlerin, du'madan dalgalanan deryası ıctnde, uluslaşma sureclerınl darıı tamamlayomadOn erfdVler gıttıler B z Oğuz Turklerlne gelınce Bız kı t5 3 fcın yıl oncelerı yaşatığımız irtış (Guney S blrya) bolgesınde Çm lılerle komşuyduk Bız ki Gok. Turkler devletmı kuranlard'k. Çmlılerle smırdoştık Ama sonra bız de goc ve yayılış yollarına düştük Karahanlılar devletmı (Islamhğı ılk kabul eden Turk devletıdır) bir yana bıraksok bıle bız de talıhtmızı once Orta ve Guney Batı Asya ı"erınde aradık. Buyuk devletier kurduk Selcuklular ve Osmanhlar hep bu Oğuz boylarının cocuklarıydı Evet Lı YaU nun dedığı Asyanın en dınamik ırkı ıdık Ama tam yerleşlk olamadık Devletlerımızı yabancı topraklarda kurduk Orolarda güc u kurallara dayanan güclu saltanatlar da meydana getırdık Bir aralık 3 kıtada en değerll ülkelen de e'e g«çırdık. Ama oralarda yerleşıp tutunabıldıK m ı ' Cin'de ısçı sınıfının el emeği, köylünun el emeği kadar ucuzdu; yakın zamana dek 1000 işçi bir buldozer çalıstırmaktan ucuzdu .. Blnlerce yıld r dcgaya karşı savcsım verpi Insanıar., ÇIN'IN EN BUYUK BAŞARISI DOĞAYLA YAPTIĞI SAVAŞTI rış toprağı ekllır Kapıları dünyanın her yanına ocıktır Hatta Avrupa dünyanın merkezı sa/ılır Buna karşılık bız bu kadar genış ulkemızın ancak % 15 20 kadarından yararlanabılırız Bunun dışında kalan yer lerımız cöilerdır, dağlar, buzulkjrdır Ve «Dünyanın damı» denılen dunyaya yukarıdan bokan, kuşucmazkervan gecmez yaşam dışı Tıbet bozkırları, yaylalarıdır netımlerı ıle ahlâk ılkelerl dlyebıleceğımız yontemler yurur luktedır Orneğın Konfucyusculuk. yerleşık tartışma kabul etmez ahlak kurollarıylo, halkı rıevcut duzene baglor Bo,lece de. gelenekseı otarak yetınıcı, calışkan, dovasız ve ınonclı olan koylü mevcut duzene, şıkayetsız baş eğerdı Devrıme yoneİTezdı Tarıhımızde başka bır mektubumda bahsedeceğım yalnız bır onemlı ayaklanmanın yen vardır Ama ona da mistık bir hava egemendı Çunku Çın koylusunun ulkesi değıl doğduğu koyun cevrenı (ufku), onun yurdu demektı. Boyle olunco da. toplumsal o!cul'er, ya da bunun yerını, oncok bu dar cevren alırdı Fılozoflor ise ona, Konfuçyus'un ya oa oburlerinın dılıyte, daımı «Sen busun, sen bu çevrene bağlı kall» demişlerdır. Zaten bızım inanclor tarıhımızde, Tan rı'arın elçılerı olan Yolvackor ' Peygamberler) yoktur Bızde Pevgamberler fılozofiardır Tan rı adına değıl kendı adlarına konuşurlor Ibodetlerı de, duleşme alanları bakımından Iklye ayrılır. Kuzey ve Guney Ku zey Çın, ruzgarların çouerden taş dıgı kum ve tozların yarattıgı bazı ovaları kapsar. Bu ruzgâr esıntılerının yarattığı bu tabakolann kalınlığı kımı yerlerde 400 metreyı bulur Eğer sulanabılırse bu toproklar ÇOK verımlı olurlar Guney Çın ıso ırmoKİann suların aluvlyonlarından taşırdıklan mnlefden o'uşur Buraları dünyanın en verımlı alanlarıdır. En Kuzeyde Amur ırmoğı vardır Çin ı bırbırınden ayırır gıbı olan HangHo (Sarısu) ıle Guney Çin'de Yang Çe (Mavısu) gıbı ırmaklar ve ortada hesapsız goller oluşumu (MorfolO|i)yı renklondırır Her ikl Çin'de yer yer aaglar ve dağ dızileri, ovoları bırbırınden ayınr Kuzeyde ruz gârlar hele kış ruzgârları eflemöndır Guney Çin kışı bllmez Ama ırmaklar su'ar Çın ın en nozlı tannlarıdır Uc yılda bır ulkeyı kurakl k basar Irmaklar ıse cok yerde ınsan elıyle yukseltıien sed yataklarında akarlar Bu sedlerın catlayışı korkıırc sellere vol acar Çın da oaıı buğday cay pamuk ve eıı başta pırinc tarımın buyuk urjnleri, servetlerıdır Fakat ne var kı Ç,n de Çın ı oluşturan o <ok genış topraklarm ancak % 15 % 20 kadinnın ışle meve elver şlı olusu ve gerı> a ko'cilar n collsr daglar UCSJZ tjcjks'z Tıbet yay alaı, boz kricr buzu'Iar hal nde ka'ışı Ç n ın garlp bı alınayzıs dır Çın Turkıstanı ıse bır coküntu a anıdır Bu nedeiiu Çm n de\ r m oncesındekı 400 500 mil ycp njfasu qıbı bugünku 800 rr 'yon kadar ve 20 30 yıl son r^ nın 1 m ,ar nsanı hep b j a c a c k yerleşTis a'anında ya şomrjK ve başarobıIr* ğı kada' da o ek Irreyen yer'erı vermlı kılab'lmek mucodelesı ıle yo gurulacaktır Bu nedenle ve Lı Ya U P U I da mektjbundo yazGiğt gıbı dunynnın hicbır ye ' rde doğa ınsan el yle boyle "»ne degış'.rlmed ve duya ri'i hicbır verınde ırsanoğ ı. uc ğayla boyls b r savaş ıcınde kalmadı Lı Ya U demektedır kı Turkiye Zirai Donatım Kurumu tarafından nakliye yaptırılacaktır 1 4 979 t ıh nden b ı Mİ "=ure ıle Tekırdag L » rranından ıthal edılecek Kuaıpıumuza aıt sun ı gub ı e c nuhtflıf nah"llere nakleftırlecektır Şflı ı amesı lstnbul Boiee Mudjrlugunun I S T P kıniag Çorlu BaLaeskı Ça'alca Edırne Gelıboıu Ha\sa Hnrabolu Ipsala Keşan Kırklareli. Lule burgn/ Malkpra Sara» Sılnn Şarkov Uzunkopru \alo\a VIuraMı Lalapaşa Menc Vıze Pınarhusar Domı koj Pehlnankoy Enez Şuoe Mudurluklennden teiı n edıleb hr Kapalı tfklıfle13 MART 1979 Salı günü saat 14 00e Kadaı karako\ Rıhtım caddesı No ? adre s id^kı Tstanbul Bolge Mudjrtugune venlmış olacaktır Kurumumuz ıhalevı j a o p iapmajnajita veya ışı d ledıgıne vermekte serbesttır (Basın 12123) 2081 eden ve calışmak ıstemeyen bır bağlı bır toplumdu 0c kuşak ışc ye karşı, 10 hatta 100 ış ısbırarada yaşardı Aıle kolay teven hemen ışhk (atolye) kabolunmez parcalanmazdı Bu pı annı sarıyorlardı Kısacası, da ust tabakanın ve toprak oÇın de Tanrının yeryuzunde ğalannın ışıne ayrıca yoramak belırtısı topraktı Toplumsal hıtaydı Çunku toprakta calışayerarşı daha sonra gelirdı cak ınsan daıma var ve hazır Koylu topraga taptığı ıçın. hıye demektı Zaten Çın'dekı toprak rarşının ust tabakasında yer odarlığı da, oılenın parcalanlon ve topraga sahıp olana da masına olanak bırakmıyordu tapıyordu Hatto tüccar bıle dev Ouşunmelı ki, yuzyılın başında let duzenınde, toprak beylerınÇın de adam başına ancak 530 den degılde, sıraya gıremezdı m2, yanı yarım donum kodar B r ımparatorluk bildır sı şoyle yer düşuyordu Aynı yuzyılın d.yordu Bir fiske buğday için sonunda ıse, toprak yuzolc'Jmu artmamıştı ama nüfus coğalYuz mılyonlarca ınsanımız, mıştı Boyle olunca da adam "Tuccarlar, devlet 1 yuzlerce, bınlerce yıl, ancak bu başına yolnız 260 m2 toprak sınavlarıno gıremezler hazın toprak darlığı Icınde bu Cin sınırlarından kopunca duşmekteydı 19 yuzyıl sonaldı O toprak darhğı da, ya nunda bu alan 120 m2 ye ındı önce Orta Asycda Pars kulZaten bu kurollardır kl Çın kum fırtınalarının ya sellerın, turunun egemenllğl altına gırBu bır avuc toprağıysa ne bo toplumunu 4 000 yıldan fazla, taşkınların, ya do ortalama üç dık Sonra Araplar guneyden luşmek. ne artınmak olanağı aralarına başka sınıfların gırIron seddını yıkınca, bız bu ocı yılda b r saşnaz o un canlarını vardıl Nufus ıse, cığ gıbi gelımedığı ıkılı toplum duzenlnde calarak gelen kuroklığın ve ac şıyordu Hemen her yıl duyulan gedıkten güneye aktık Ama bıraktırdı Ko/luler ve soylular bu se'er de, Arap dın ve uy lığın uğursuzlukları içınde yalan, ama hele üc yılda bır mutbu ıkılı toplumun oğelerı idıier şandı Bugun bıle toprağımızla qarlığınin etkısı altmda kaldık laka ulkeyl saran aclıkların ve Ya da Efendıler ve Halkl Onun savaşımızda kazanabüdıgın z Aradoluyu aldık, Rumelıvı alonlarla bırlıkte yayılan hostaıcmdır ki bır bak mdan b'zım her karış yer fcın neredeyse bir d k Tab î Bızans da bıze n lıkların kurbanları artık 10 mıldevrımimızın karaktefinı kavrameydan savaşının cabasını v3 ce alanlarda orneğın mımarıyon v« 20 mılyon gıbı yımck kolcvdır Halkın Efendıleol nterını odemek zorundayı; de etKilerını asıladı Sonra da ğınlarla hesoplanıyordu Bu re karşı ayaklanması' Ve bu aÇunku kum taşla'i yarılacck, Avrupaya yayılmca Batı kültjr yıllarda avuc ıcı kadar toprada halkın sırtndon gecmen kayalar parcalonacaktır Sonra ve uygarlıgı bir gun geldı, bırağını, bir avuc pırinc karparazı» zumrelerın yok edılme bu cak'1 ve moloz yıgmları ıcmzım ozlemımız ve hayalımızın şılıgında toprak beylerıne bısı de Ç rlı bir avuc darı bir fıs rakıp yurtlarındon ayrılan ve anacı oldu Ama oz AlfabsTiz ke buğday ıc n hatta nes ııerce bıle olmadı Durmadan o'facıktıklorı goç yollarında da, yıNasıl oldu da, su toprak sasavaşacaktır Amo bız ışte bu be değıştırdık ne aclıktan o)en Çm koylulerıh plerı (kı Mandarenler, ordu cabayı duzenlerrek bu ajvoşı nın sayısı ayrıca artıyordu beylerı ve benzerlerı bu tabaka uzun yılıar surunmeden kazaYeni bir mektup Bu donemde topraktan az cok ya gırer) tie köylu ıkıl si, bu kanabılmek lcındır kl her ış g bı kopabılmış bir tuccar sınılıyla, Ben bu somnların gerçakleri car bınlerce \ıl surebıldı dıye bu toprak davamızı yanı krları ekmegını kentlerde canlanmayo r yo aa varsayımla ı ıcınds busorarsan bunun bır nedenı de ve koyu y ne on plana a'diK Bu başlavan sanayıının kapısında nal rken LI YaU nun bekîebu ojzenın kutsallaştınlması alandakı aşamaları ve sonucarayon ük işci s nıfıda gelışdıgım mektubu geldl Konu gedır larını aaha ılerıde ıstersen ozetmeye başlamıştı Bu değışme ne C n toprağı ve Cm Insarıylerım Ama şımdı öykumijzu bınıhayet 60 70 yılın olaylarındı Daha onceki mektubnn'la raz genlerden alarak temelde dandı Ama Işcı sınıfının eı e Başka tiir bir din bona dünyanın hem en geniş, devr aldığımız durumu ozetle meğı de köydekı Çın köylusuhem en tiar topraklarında dun belırteyım Çünkü b zde Din ve Tanrı nun emeğı kodar ucuzdu Duyarn en kalabalık ulusunun, onlayısı sızde ve Batıda olşunmeli ki yakın zamana deDevnm oncesinde C n'de nünosıl b r cı'a İc nde boğu?""uş duğu gıoı deg'ldır Bızde sız n ğın Çm de 1000 ışcl calıştırfusun % 80 ı toprakto cal şan olduquiu bıldıreceg nı /azm ş onlad g nız anlamda Tanr yo'< rnok, toprok kazılannüa, bır koyluydu % 20 sı de, cogu kert tı Ge'en mektup gercektan ıltjr d yeb I ' z Bızde dınsrl Buldozer calıst rmaktan doha lerde yaşayan büyuk toprak sag rct kategorıler ya Budızm'de olucuza gelıyordu hıplerı telecı ler bankacılar duğu g bı «odece kural ardır «Azızım Aydemır tarımsol urun pozarlayıcı'arı, nı Metofızığn yerında nef s deKaldi kı durumundan şıkavet Sana acıklayacogımı b Idırhayet Mandarenler, askerler ve dığım kımı konuları bu yazımoteki tuketıcl gruplor oluştuda ozetlemeye çaıişacağım ruyordu Kısacası 4050 yıl onB z kı dünyanın Urcllara ^o cesl Cın toplumu K ye bolunrisr Rus ovalarını da ıcıne alan muştu. Koyluler ve otekilerf Avrupa kıtasına eşıt bir toprok Koylu yolnız toplumsal bakımgen şlıgıne egemenız O Avrudan Çın ın aşağı ınsanı değılpa k kılometre karelık bir yuz dır Köylülerın ruh u da yok O'<~JI t' ıe kmar ınsayılırdı öldükleri zaman soysan barındırır Bız de . luların ruhu goklere yukselırFaku temız Genel Idore Hızmetlerl sınıfında acık bukıloTstre karelık yuzolcumüne ken köylulerln leş I toprağa luncn 6 derece kadrolu memurluğo Butce ve Tahakvaran ulkemızde bu gun 800 kanşır yok olurdu Hen bu kuk ışlermden anlayan tscrubelı eleman alınacaktır mılyon insan borındırırız Bu kanı bu djzen 4 5 bın yıldan isteklılerın kısa ozgecmışlerınl belırtır bır dılekce ıle ınsan potansıyelı bu yuzyılın ben boyle surnekteydi 16 mart 1979 tarlhi mesaı saatı sonuna kadar Fakulte sonunda 1 mıl/arlık bir insan Sekreterllğıne rruracaatları duyurulur İnsanın ucuzluğu der/ası halını alacaktır ATO ne va' k bırkac dağ dlBır de Çın toplumu b«!kl de zısı dışında Avrupanın her ka bjtun toplumlor lctnde, aıleye (Bosın 12237) 2077 Bu nedenl» eskı Çın köylüsü mercklı ve mutecessıs cegıldır Degışıklıklere karşı tarafsızd r A ae'k I olan atalardan ge'en r he kural onun ıcın de btr Tan rı buyruğudur Aıle de bunun ıcın kutsaldır Hatto bu aıle bağlılığı Taoızm de doho da kutsallaşır Dıyeb lırm kı eskı Çın de aıl« kavramı ve bağlııgı Tanrıdan da ustun gelır Cunkü es<ı Çınlı ışı ters gıder se Tanrıya kuser Hatta tapınak lorda onu horlar. ama aıle/e vf geleneğe bır türlu başkaldıromazdı » Dostun U YaU Doğayla savaş Li Ya U nun mektubu llglrctı Ve okurkjrım ıcm bu sayfalara aktardığımdan daha uzundu Ayrıntılıydı Rakam lar da genışlığıneydı Tahlilleri derıne ınlyordu Kısacası Lı'nın mektubunda da Çin in, Çın tari hının b r parcası d Ie gelıyordu O tarıh kı nıce ve nıce ozel lıklerıyle ancak Çin'e ozgudur. Ve bır daha anlaşılıyordu kı Çın'in toprak koylu ve koyluluk sorunlan temel etkenlerle Çın ulkesının coğrofyasına her ul keden daha cok sı<o sıkıya bağlıdır Buna ıkllm, sular ve hava koşullarını da ekleme< gerek Daha once de değındı ğımız gıbı Ç n yaşama ve yer İktisat Fakültesi Dekanlığından, «Bız yalnız vrr esmekle de VCt!n"Ti'iz f.ocovı do degı«* rr=k zcr JT v , z V e d o ğoyla savaşjn^ >cnsuza de 1 ğındir » YARIN Haraso»'un Mektubu