Katalog

DÖRT CUMHURİYET 3 MART 1879 , POÜTİKA VE ÖTESİ MEHMED KEMAL ABDULCANUZ BOt'E, BENİM KARlVA So Lotarya Değil Dirim Savaşı Kendimi bildim bileli isbatına gelen ikttdarlann hep, «Parayı düşürmeyecegiz» dedıklerine tanık olmugumdur, ama para hep düşmüştür. Nedense, şu bizim para, sosyalist ülkelerde olduğu gibi bir türlu yerli yerinde duranvaz. Her gelen paraya bir parmak atar ve düfürür. Bundan olacak, bir dolar karaborsada 45 Üraya kadar çıhmıştır. Türk lirası da benzer oranda du$müstür. Bizim ülke Amerika'ya bağımh olduğu gibl. bizim para da son zamanlara degin dolara bağımlı idi. Nedense bizim sırUhalınlanmız dolan çok severler. Besbelli alışverisleri sade yurttaşlar gibl Turk lirası ile değildir de dolarladır. Geçende bir hitapta doların nereden geldtginı anlatan bir bölüm okuyordum. Diyordu ki: Romalılar döneminde baflıca geçerli gümüş sikkenin adı, «dcnaryüt'tü. Yunanlüar buna •zinarfu» demişler. Onlarınki gümüşmüş. Sonraları bu ad ülkelere. göre aağişmiş. Danaro, denaro, thaler, talaro, en sonunda da dollar olmuf. Dolar oluşu herhalde çok sonradır. Biliyorsunuz, Osmanlıların Istanbul'u aldıhlan tarih 1453'tür. Daha o yıllarda Amerika'nın adı bıle yoktu. Ancak 1492'dedir ki Amerika heşfedilecek. bu diyara gözu peh insanlar göç edecekler, kullandıkları para birimine de dolar diyeceklerdt. Işte onlar paralanna dolar dediler, bizim başınnza da 1945'den tonra n« geldiyse bu dolar yüzunden geldi. Sadecs dolar mı? Ameriha'ya giden başkanlarımızdan biri, Biz günün birinde küçük Amenka olacagız» diye kostaklandı büe. Bir türlü kuçüh Amcrika olamadık, ama paramızı bir zinclrte dolara bağlayıp iflahımız kesildi. Sanki başka paralar bayatmış da dolar tazeymiş gibi yöneticilcrimiz taze para aramaya çıktılar. Oyle aaklanmış ki dolar. turfanda bamya gibi bir türlu ortaya çıkmaz oldu. Oyle sanıyorum ki, yönetictlerimiz de taze dolar aramahtan vazgeçttler. $imdi kendi dolanmızı kcnditniz üretmenin yolunu, yordamını anyoruz, Ytni bütçe çıhtı, dideler rusent... Anlasıhyor ki kendi göbeğimizi kendimiz keseceğiz. Yabamn dolarına muhtaç olmadan bir feyler bulup buluşturacağız, bir şeylmr denhlestirmenin yollarını arayacağız. Maliye Balıanımız çoh •umur görmuş» bir kişidir. Oyle ya CHP'nin son iktldar yıllanm, DPnın parlak «konoıni politikasını, ondan nonrahi 27 Mayıs, AP, 12 Mart uygulamalannı. en son da fccevit iktıdannı bir maliyeci olarak görmüştür. Bu bütçeden çoh umutlu olduğu anlasıhyor. Ilele bir de kerameti var. •Halkımız her türlü fedelcârlıga razı» imiş, sırnhalınlanmız razı değümif. Hele bir de sırtıkalınlarunızı razı edebilse bütçe girdisiyle çıktıaıyla, açıgı ile kapalısı ile gül gibi yürürmüs. Eslıi bütçeler yapüırken Menderes'e de. Zorlu'ya da, Polatkan'a da, maliyeoiler böyle dememişler miydi? Ne oldu? Osmanhca fedek&rhh, bu butçe ile Ecevit'in de, Müezzinoğlu'nun da dilinde an Türkçe 'özveridir. Ozveri, yant hepimtz özümüzden blr seyler vereceğiz. Elinde, avucunda hiç bir $ey olmayan ne versin? Yıllarea vere vere bir $ey kalmadı. Ozverisinden bir feyler vereceh olanlar Müezzinoğlu'nun dediği aırtıhalınlanmızdır. Sınayacağız bahahm vere> £dfcîe*rwWîft> FabYika, onlarda, banlzalar onlarda. karaborsacüıh onlarda... Bakahm üzverilerinden bütçe hatırı için verecekler mi? Bu bütçe ile yeni bir politihamn olusturuldu gu da açıklanıyor. Bu da. herhalde IMP ve OECD'nin önerdikleri yeni yütde elliHk devalüasyonu kabul değildir. Ne demektir devaluasyon? Bir basit gerçeği anlata anlata dilimizde tuy bitti. Ama gene da anlatmaktan uaanmayacağız. Çünkü bütün dümonler bu devaluasyon, enflasyon gibi uygulamalann ardmda yatıyor. Bir daha bellrtelim devaluasyon yaban parasına göre ulusal yerli parayı dü$ürmektir. Enflasyon, ytrli parayı içeriye göre dütürmehtlr. Bundan kim zarar görür? Bundan her zaman Işçilcr. emekçiler, memurlar, dar geUrliler, köylüler zarar görmuflerdtr. Blr daha yapıhrsa gene onlar göreceklerdir. Olufturulan politika (yeni politilıa) devalüasyonu yapmaınalisa bu halka iyice anlatılmaltdır. Şöyle numarasız, hatır gönül tanımadan. kıvırmadan. pılhgışmz anlatümalıdır... Tıphı ön »eçimlerde ön svrayı almalt için nasu birbirlerinizi karalarken diller döliuyorsunuz, en küçük dedikodulan şişiriyorsunuz, birbirinizln gözünün yaşına bahmıyorsunuz, tıphı öyle anlatmalısınız. Var mısınız şöyle demeyo.«Arkadaşlar bu gavurlarm bize Önerdigl devaluasyon var ya, kanımızı hemen bitirir. Içimize yıllardır girmls blr daha çıkmıyor. Bu dış ekonomik örgütlere ba^ıtnlı olmamız demektir. Yani ekonomıde herseyl onlann buyrujfuna göre yapacağız. Blz bunu lstemiyoruz. Bunu tstemezken sizlero dayanıyoruz. Bundan önce yaban parasına göre ulusal Türk parası ne zaman düşürülmüşse memlekete bir yarar gelmemiştir. Bu yüzden hükümetler düşmüş, düşurülmüş, Başbakanlar. Maliye Bakanlan asılmıştır. Biz yaban parasına göre ulusal TUrk parasının düşürülmesine karsı çıkıyoruz. Karşıtlanmız da, Türk parasmın yaban parasına göre duşürülmesinl Istlyor. Iki şıktan blrlnl seçmek zorundasınız. Ya yaban parasına göre Türk parasının dü^ürülmcslnden yana olacaksmız. ya da duşürülmesini Istemeyen bizlerden yana olacaksınız. Her zaman bu gidfş usturanın agzı olmuştur. Ulke gene usturanın ağzındadır. Aslında ülke ilo birlikte usturanın agzında olan halktır. Çünkü I'ürk parasının yaban parasına göıa düşürülmesini isteyenler bizden. ışçinın. köylünün memurun. emekçilerin gelirlerinl kısmamızı ist.iyorlar. Bunu istorken beri yandan da bellt bir azınlıgm. fabrikacılann. sermayedlertn, holdlngçilertn gelirlerinl artınmamazı istiyorlar. Kasabın, bakkaha manavın. ayakkabıcmın, elbisecinin önunde bir şeyler alırken ezlliyorsunaz. Pahahlıktan yakınıyorsunuz. Ama pahalılıgı yaratan işto bu devaluasyon. enflasyon dedigltniz ışlemlerdlr. Gelin sırt sırta verelim. bu dertten kurtulalım. Bir kez kurtuluruz ama tüm kurtuluruz, Bundan öte.ii gene oyundur, gene aldatmacadır.» Onumüzde /5 gunluk parlamento tatili var. CHP'lı mebuslar yurda dağüsınlar. lıahvelerde, lokantalarda. toplanU yerlerinde. sendikalarda. lokallerde bunları açıh açık anlatsınlar. Bunu yapablllr mlsiniz? Bu artıh aadece Ectvit'i hursülere, ekranlara çıkarmayla olmaz. Mebuslara da. disli politikacılara da bunları anlatmah düşüyor. Para paritesi, para ayarlaması falan gibi gözboyacılıgı etıneyeceksiniz. flalkın anlayablleceği gibi sade, yahn, çıplak çeyrek yüzyıldır yattığımız ameliyat masasmın örtüsunü aralayarak. her teyi olduğu gibi söyleyeceksiniz. Bakın. görecekslniz neler olacaktır. Kimlertn korkudan dudakları uçuklayacak, kinıler kaçacak delik arayacnhtır. Lotarya değil bu, bir gerçeğin yıllar tonra anlatılmasıdır. B6yle y o panlar kurtuluyor, yapamayanlar sürünüyorlar. t) İC Paris îzlenimleri elin görün kl, Franso'ya llk ayak bastığım cünden bu yana, konuşmalarda olsun, TV haberlerinde olsun hep aynı konuyu duyuyoruni: Işslzllk ve işslzlik slgortası. Doğu Fran sa'nın sanayl bölgeslnde fabrikalar günbegün kaponıyor. şu kadar bln ıçslz, bu kadar bln iş si7 dlye sayılar sıralanıyor TV ekranlarında. Bakanlar telaş lclnde, 9urada şu fabrika kapanıyor, ama burado şu yeni Işyerl acılıp, şu kariar bın ışclye İş sağlanacak dıyo demecler, bildiriler gırla. Bakanların. sorumluların, Işveren ve sendıkaların acık oturum ları da görülecek, şaşılacak uy garlıkta. Blr yandan da sokoklarda «manlf» denllen gösterl yürüyuşlerı. Alışagelinmiş şeyler bunlar Fransa'da. En ufak bir telaş, blr catışma yok. İşler tıkırında glbl gellyor bana, ikide blrde «c'est \a crlteı dlye bunalım olduğu sözü olaflan tavırlarla oğızlardan dökülüyorsa da. Yazı: Azra ERHAT Desen: A. ARAD G I Fransa'ya ilk ayak bastığım günden bu yana, konuşmalarda olsun, TV haberlerinde olsun hep aynı konu; işsizlik ve işsizlik sigortası... .ı.l . İ...İ.'. I ya, koca Imparatorluflun kolmtıları var Büyük Brltanya odasında. Ama klmsenln umurunda değil, insanın nereden gellp nereye glttlğl. Herkes blr Ingllizcedır konusuyor, her türlü kılık kıyalet var. kış kıyamette beyaz pabuc. çıplak ayak, ya da lcl kürklu clzme. Afrlka. Amerlka, Asya modasını yaşoyanlar cok, ama herhangl bir 9üsü. blr bezeği Paris'te, yahut Brüksel'de olduğu glbl. kadının özenerek, bak bu Hongkong'ton gelmedlr. Iran'dan, Hlndistan'dan derceslne takındığı yok. Aklına nasıl esmlşse o gun glylnmek. öyle rahat, öyle gösterlsslz. Sokak Iste, sözü a tam anlamıyle. Irmaklarda cakıl glbl akan blr kalabalık. hrlstmas'a yakm haftalardı, sokoklar ışıktan toclorla. duvarlar dev boylu, üstü karlı Noel ağaclarıyle süslü. Mıllet koşuşuyor, üsüsüyor armağan almo yarısmda. Naylon torbalar. paketler, cantalar dop dolu doldurulup götürulüyor. O kocoman mağazalarda blr hay huy, gel gor kl, ne Itisme, ne kakısma. her köşede blr kasa, öde glt. İ3tedlğlnl al gly. prova et. koy cıkar, al ya da bırak, blr aldığını ertesl gün gorı getlr. uzun geldl, kısa geldl, beğenmedlm, unuttum ya da yltlrdlm, ne dersen de, hep blr güler yüzlü, yumuşak huylu Inson bulursun kadın ya da erkek senl kollayacak, yardımına koşacak, derdlne ya da esintine yanıt arayacak. Klmsenin slnlrlendlği. akslleçtlğl, terslik yaptığı görülmez. Ama şu hontmın cantası colınmış Ikl avoğının altından blr semslye saoı ile, olur olur, Inean sellerl akıyor Londra'nın büyük mağozalarında. Blz Türk kadınları oiış verlşe cok duskünüz. Londra'da on gun kalacağtmı blldlrdlğim doktorum, tN» yapacoksınız, «hopping ml?» diye sormuş tu. Onuruma yedlremedlm de muzelerl gezeceğlm dedlm. Oysa asıl zevki mağazaları gezmekten. alışverlş etmekten aldım. Neler de neler, hem de ne ucuz, yoksa yalancıktan mı ucuz, ama ne cıkar. Her gün her mağoza müşterlslne blr başko sürprlz hazırlomış glbldlr. Dün aldığını bugün bulamazsın, daha hoşıı, daha güzeII. daha yenlsl vardır, dayanamaz, onu da alırsın. Türk hanımlorı, tıpkı sizln gibi yaptım, olanoklarımın ustünde aldım, eş dost lcin, kendim lcln. her gördüğüm eşyanın karaısında onu beğenl İle glyebllecek bir dost yüzü canlandı. Yalnız dtğll. blr sürü dost görüntüsü Ile birlikte dolaştım, eğlendim Londra mağazalarında. güle oy naya. Londra'don cıkar cıkmaz da tam terslne, bir tutumluluk, bir plntllik cöktu Ostüme. Herşoy oteş palıosı. param yetmiyeoek dlye oylesine bir korkuya kapıldım kl, bir şev alamaz old'.ım o gün bugün. Hele Brüksel'de Noel'den blr hafta öncekl oumortesi günü, Porte Loulse'in ustü örtülü, luks mü lükı, paholı mı pahalı mağazolarında gezlp gezlp blr tek müsterl görmedim sontlerce. Oh olsun, dedlm, İngillzlerl Iktlsaden batmış sayıyor ya şlşkln ve zengın Belclkalılar, oh olsun, sizln mağazalarınız bomDo?, Londra'nın kücük insana göro mağazalan ise Inliyor kalabalıktan diye sevindimdl Ne vor kl, ötede blr kitapçı mağozasına gittlk. yüzbinlerce kitap < / e blnlerce möşterl. Ağzım açık kaldı. Arkodasım bana vıllardan beri düşledlğim tAkdenl/» adlı Ikl büyük clltll blr kitap aldı, vuzlnrce Belclko Frankı Sdedl Bu kitap Işinde blr baskolık var dedlm kendi kendlme. Londra'da Dlllon's. Paris'te FNAK kitap ve müzlk mo<Jaznlorındo genclik kalabalığmdan gecllmlyor. Cok düşündörücö. Daha Irdeleveceğlm bu konuyu. C ıanıdıklardan 25 30 yaşlo. rında blrkac geııç Işslzmiş. Ikl üç dlplomaları olduğu halde, hem de blrcok yıldan be ri. işyeri kapanıp da. istlhdamı yok olan blrkac yaşlı klşl de ta nıyorum. Herhangl blr işe alınma olasılıkları yoksa da. oşirı bir telaşa düçtükleri görülmüyor. Işsizllk sigortasından yarar lanıyorlar cünkü. işslzler bir yıl. Iki yıl tam sigorta ödeneğl alıyorlar, aldıkları para da bizim çalışan blr işcl ya da memurun alablleceğl maaş ya da ücretln nerdeyse on katı. Hos, bir Frankı on llra dlye sayorsanız elbet öyle olur. Ayrıca tam slgorta süreslnl uzatmak lcin de blr care düşünülmüş. «r«ryclaga» dedlklerl. Meslekte b*r adım daha lleri gidebllmek lcln. dnt'O yüksek blr Iş görm» düzeyıne erlşmek lcln, örneğin blr vabancı dll ö^renme. B'r Ikl y:! devlet bü olanağı da sağııyor Işslz kalmıç yurttaşına. En vetkm blr öğronlmln tüm gıdorler<nl kendi karşılayarcktcrs ne blleylm, bir sürü tazmlnat ria ödeyerekten. Eh, ondan sonrası Allah kerlm ya, bu yüzden olocak, klmse tüketlm toplumu nun yararlarından yoksun •tmiyor kendlnl. yemesl lcmesl yerlnde her sınıf Insanın. Büyük moğazalar her gün ve her saotte nasıl tıklım tıklımsa, her adım başında blr rastlanan. bizce korkunc pahalılıktakl lokantalar da boyuna dolup taşıyor. Kimsede blr eıkıntı görülmüyor. Hele Sabahottln Eyüboğlu'nun söz ettiğl faklr halk hic görülmüyor. Bana öyle gellr kl, bu kavrnm gellşmlş ülkelerden az gellşmlş ülkelere göcmüstur bu gün. Çunkü gelişmlşler toplumsal güvence düzenlerlnl lyl kötu kurmus bulunuyorlar. I Sabahattln Eyüboğlu'nun Kitap ve müzik mağazalar gençlik kalabalığmdan geçilmiyor dırımları blr türlu yapıtamayan yeraltt garajlarının yerlnl tutmakta, yayalara yürümek, gezmek hakkı vermek şöyle dur9un, evlnln e?iğlne gelmiş klşinln icerlye glrmetlnl blle önlemektedlr. Avrupa'nın büyük kentlerln* ayak bajıncö, blr ra hat nefM alırız bltler. Aman dünya varmış, sokak varmıs diye. Hele Londra iokAları ya yalar cennetl olarak kurulmuş. Troftk safldon va 6o «otdan oluyormus, kimln umurunda. her kaldırım bltlmlnde yerde ko ca oklarla cLook left» yo da «Look rlght» yazılı. sokak başında y»»ll. sarı, kırmızı ışıklar hızla blrblri ardına yanıp «önriüğü gibl. bir yeşll ya da kırmızı yaya Inigesl vürüyen kl$lye g«Clt verllip verllmediOlnl blldırir. Okuma yazması otmayan Insan blle şaşıramaz buralnrda. Buyük caddelerde, yoı ortasında korkuluklor vardır, yayalar fazlaco urun süren geclt sizltkten sinlrlendller ml, bir düğmeye basarlar. Otomobll st raları şıp dlye durur, cocuk orabaemı va da tekerlekll alı? verış contasmı Iten blr Kadm ellnde bayrok varmış gibl aheste aheste blr kaldırımdan öbür kaldırıma gecer. man n« rahat. ne Insanco kent bu londra! Blr kez, kış da olsa. uçakla Büyuk Brltanya adasına yöneldlğınlzde, mavl bir deniz nemlillğl yayılır ustönuze. topragın katihğı gevger, Insan esen doğa yelleri söz ettiğl faklr halk hiç görülmüyor. Çünkü gelişmiş ülkeler toplumsal güvence düzenlerini lyl kötü kurmuş bulunuyorlar A Otuz yıl lclnde cok su akmış köprünün altından. Çok şey de değlşmiş besbelll. Parl» eski pırıltılı Paris değil blr bakıma, o taşkın eğlence şehrl de hic değil artık. Montmartre, diyorlar. yalnız blrkac turlstln uğradığı sönük blr anı oluvermis, Monlparnasse dolaylonndakl sokaklar bomboş gece lerl, tolefonla zor belâ taksi bü lunuyor bir yerden blr yere gltmek lcın. elevlzyonun etkisl burada da duyuluyor elbet. ama bir başka canlılık var, blr başkalık kl, onu tek tük yazılarla Izleylp dlle getlrmeye dsfler. Sabahattln Eyüboğlu'nun Parls Mektuplarına öıenmeyecegim elbette. öyleslnl ne yasayablllr. ne de yansıtablllrm Benlm derdlm yurt ftzleml. Okurlarıma seslenlrsem, yankt dalgaları gellp süpürür ola kl üstümden atmayo uğraştığifn yabancılıflı. Gazetem de yayınIar9a, ne mııtlul karşısında sazlar qibl bükulmeye eğlllmll duyar kendınl. Sonki bir kaeırga esmlş, her clns, her renk, her ırktan Insanı atmı? yaprak mlsall bu adaya. Sonra da öylesıne kaynaşmışlar kl, hangisl nereden gelmlş, ayırmak mOmkünu yok. ikl kat otobüslerde yolculuk blr cümbuş, dersln kl Babll Kulesı ya da Nuh'un gemlsl. Bir blletci gellr, blnblr lâfla. carşaf uzunluflundo blr bllet keser Ariom Hlntll mi, Rodezyalı mı, oyle JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞINDAN Jandarmo Oenel Komutanlıflının Merkez ve Taşra Blrliklerlnd* munhoi bulunan Oenel Idar» Hizmetlerl Sınıfı kadrolarında Istıhdam edllmek uzere. daktilo blllr Ortaokul, L I M ve Lis* Dengl Meslek, Okulu mezunları orosında yoptlocok Devlet MemurluOu Musoboka Sınovında başarılt olanlar arasından yeterl kadar sivtl memur alınaeaktır. 28 mart 1979 pozartesl gOrtO saot 14.00'de. Ankaro'da Jandormo Subay Tatblkat ve Assuboy Okulları Komutanlığında yapılacak sınavo, 657 Sayılı Devlet Memurlan Kanununun 48'ncl maddeilnde yazılı şartlara holz isteklller katılabllecektir. o) Ortaokul rnezunlan arasında, Turkce Kompozısyon Matematlk Sosyal Bllgller b) LlM ve Llse Dengl Meslek Okulu mozunları ara•ında, Türkce Kompozlsyon Matematlk Sosyol Blloller Türk Devrlm Tarlhl derslerlnden yapılacak olan eınava glrmek Isteyenlerln; 1. 2. 3. 4. 5. Görev l»t*k dllekcesl Tahsil belg«»l onaylı suretl, Terhls belgeel onaylı suretl (erkekler lcln), Cumhuriyet Savcılığından lyl hal kâğıdı, ikl adet fotoğraf T SOKAKL&RDA DOLAŞIRKEN ile birlikte en gec 83 mart 1979 cuma gönO mesol bltlmlne kadar sınovın yopılacaflı Ankaro Jandarmo Subay Tatblkat ve Assubay Okulları Komutanlığına; ba$vuru Sırasındo mülakat ve daktilo Binavı yapılocaflından şah•en mOracaatları llan olunur. lr eehri tanımak sokaklcırında dolaşmakla başlar. Biz istanbullular sokakta artık dolaşamaz olduk, yaya kal B YARIN: Tannsal'm 11960) • 1916 Tırmanışı