Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
D Ö R T CUMHURÎYET 22 MART 1979 POLİTİKA VE ÖTESİ MEHMED KEMAL , LIU. îtt APiNj MMSTAfA EK. ONÜ VÜZÜ5TM T U » H * M S g t c U K Alîah Rahmet Eylesin! Cok şukur, Iran ve Paklstan'dan sonra CENTO'dan Ciktığımızı yedl duvele llaıı edeblldik Hanl, «Onlar cıkarlarsa çıksınlar, biz tek başımıza anlasmayı surdurııruz » dlyenlerlmlz ds olabilirdi. Doha onco olmadı mı, Bağdat Paktını CENTO'ya kım cevırdı? Blllyorsunuz. bu CENTO'nun daha oncekl adı Bağdat Paktı Idl Tarlha karıştıgı Içın artık kucuk harflerle yazabilirlz Nurl Essolt'le Adnan Menderes, bu orgutu kurarlarken Ortadoğu'yu komunlzmden kurtarmoyı amaclamışlardı. Şlmdl ölen bu Iki kahramondan ikisı da cok yurtsever, cok antlkomunlsttller. Bu paktı kurarlarken inglliz Istihbarat servislerı, «Bolqede o kadar komunıst vok )) demlşlerdl de. bunlar lkl»ı bir ağızdan, «Sız bılmlyorsunuz. Rusya durmadan komuni'st ıhrac odıyor » yanıtrnı vermlslerdl Ortadoğu'u komunlstlerden kurtarmak lcln cok çofcaflı kurulmuş olan bu pakt, ne çare kı, kurucularından birlnl kadın kılığında kacarken llnc edılmekten, öteklnl de Ips gltmekten kurtcıramadı. CENTO, her şeyden once başta Amerlkaltlar ve İngllizler olmak uzere, Turkiye, iran, Pakistan ve dolaylı olarak İsrall'ın katıldığı bır ıstllıborat orgutu idl Kım kime neyı verlyor, kiın klmden neyl saklıyor, pek anlaşılamadı ama, yıüarca ıç ler gorundu Bu pakta cok değer verenler de oldu Anımsorstnız. 27 Movs q9re«l roriyorion konuüon llk ses NATO'ya ve CENTO'ya bağlılığını bildlrmişti Ulkede slycsal Iktldarı bır geccde devırebılıyorsun da, radyoda bu Ikl örgute bağlılığını blldlrlyorsun! Az şey ml? CENTO'ya bağlılığını blldiren o snln sahlblne sormalı n'aber? CENTO Istihbarat orgutu ya. Nurl Essalt Pasa'ya haber verlyorlar <1958'deh «Seni bir Ihtllalle devırecekler.» «Olıtıaz.» «Neden olmaz?» «Kerim'lm Bağdat komutanı oldıığu tftrece benl klmse devlromez.» Nurl Fssait'ın Kerlm'lm dprtlql AMutkennı Kisım. Turklye'ye hareket edeceğl sabahın geceslnde Kralı da Başbakanı da devlrıverıyor Olur boyle vakalar Torihln honu; datiııltKİeıınde kalmış bir •r>vlrntı vardır. Irak ihtllallndan hemen sonra Isroil Başbakanı Ben Gurıon, yanında Golda Meır oldugu holde bir goc» yarısı glzlice Turkiye'ye gellyor Yaboncı Konuklar Koşkunde bir toplantı yapılıyor. Amaç, Irak'lo yenl kurulan Abdulkerım Kasım Iktidarını devlrmektir. Belll kl, oklını v'tlm^mıs k'sılflr varmıs. ortpri oerc»klfl"'emlvor Ama askeılerlmlzın bir kısmına Irok'a doğru yurumesl komutu • "• £ H , Ol?iA OLAİAfC ÖNEMLi BıH^Y DAHÛ î, BEIKİ, OiAMAMBENİ DWAtOK S£v£R( PftHA Afc, DAHA f Iran : Cumhuriyetler Savaşı Kerıman ı ılk kez otelln lob bysınoe gordum Koltuklardan bırına oturınuş cantası kucağıncia birlnl beklıyordu Gı/ını şı kuşanışı hıcabı Islamı yo uygundu, başını saçının bır tek tell bıla gorunmeyocek şekıld» ortmuştu Ellerıııde sankı tak maymış da onu gızlemek ıstermışcesıne kaıa derl eldlvonler vardı Bırozdan Gert yanıma gelıp de «haydl gidiyoruz» dedlğ nde. Kerlman'a donup, ona da Almanca seslendi ve obur Almnn gazetecı arkariaş ile bırlıkte dordumuz araba yn bınıp Ahmedabod a dogru yola cıkiık Yoldo konuşurken oğrendl benım Turk ve roıııamo ya^arı oldıığumu (Ro|name yazarı gazetscı) Onu Alman Denıse bulmu? kadın sorunlarıyla ılgıll bır roportnı lcm konuşuyorlar Ben m Turk olduğumu oğrenlnce do Ben Türkt danlşlram, dedı Ve öylece başladık arada Turkı donışmayo ILGİNC BIR ÖRNEK: • KtRtMAN '»..S*»• Kerlman 28 yaşında, cok ro hat Almanca konuşuyor F Al manya da Munster'de fızyoterapı eOılımı gormuş Orado Turk arkadaşları da varmış Kım/a okuyan izmır II Sevim ı anımsıyor, ama soyadını cıkarcmı/or Kerıman'a soruyorum Sen Almanya'da da böyle ml, yanl başı ortulu mu gezerdln' Yoo gezmezdlm. iran'a gellnca ml 6rtunmeye zorlodılar? Yoo, klmse zorlamadı. Humeynl kadınların islam geleneklerine uygun glylnmesınl Isteyince ben de uydum. Kerlman demokrasl sozcuğu nu do sevmıyor Demokratlk parlamenter düzonlerin Batıya ozgu kurunılar olduğunu, Iran' a kendl benlığınden cıkon bır ctvumun uygun duşeceğıni soy luyor Üretım araclarının toplumun malı olması «komunıstlerın dusüncesl» olduğundan kabul etmlyor. Ama sosyal adaletten yana olduğunu da anlatıyor Ne vor kl kâr durtusu olmaz iso kışıofllunun yeterin re calışmayacağını llerl «uruyor. Kerlman'ın sıyah derl eldlvenlerı cok garıp, konuşurken ınsanın gozu Ister Istemez hep ellorıne daha doğrusu eldıvenlerıne takılıyor Hlc bir cıp lak el bu denlı dıkkatl cekmez. Eldıvenler gıysıye cekotle gezdıtjımlz 8icok havaya oylo ters duşuyor kı eller sankı vu cudun bir parcası deöllmış gıbl duruyorlor KERİMAN VE TEADUDÜ ZEVECAT (COK KARILILIK) Keriman, dıyorum, n« zomandır Tahran'dayım, cok oz mesclt (camı) gordum. Burada mesclt neden az? Yoo bızde cok masclt var. Az az. Bak bizlm Istanbul'da Iki bin mescit var. Hep Şah yaptı Komodı mılletl mescıt yapsın. Pekiyi Kerlman Iran islam Cumhurıyeti olunca, Şerlat'a gore kadınların ortunmecl zorunlu olacak. istemeyen da ortunecek Yok, ben Istedlm «rtundum. Zorlama yok. Ama erkekler dbrt avrat alacaklar. Yoo islam'da yok öyle bir şey Olmaz olur mu? Baksana Hz. Muhammed m kac eşl vardı Yoo yanlış yorum bu Hz. Muhammed ylrmlbeş yasındayken kırk yaşında bir kadınla evlendi. Damak kl, Resullulah evllllğo seks acısıııdan bakmıyordu. Sonraları da cok kadın aldıysa da, o zamanlor erkek azdı, bir kısmının kocaları ölmuştu, kadınlar ortada kalmasınlar, perlşan olmasınlar, kötu olmasınlar dlye aldı. Kenman İslam Cumhurlyetınden yana, ama teaddudu zevecat kabul etmlyor. Islamı flunün koşullarına gor« yorum Aü SİRMEN Iran'da Islâmcı akımın gücu buyük. Kum kentinde tek televizyon antenine rastlamıyorsanız eğer, bu. mollaların sözünün ne den li dinlendiğinin kanıtıdır. Iran'daki Islâmcı akımın akılcıları, kapitalizmin sosyalizm tarafından eleştirilen yönlerinin Islâm Cumhuriyetinde bulunamayaca ğını belirtmeye özen gösteriyorlar. Turklye'de Menderes re|lmınln bır askeri darbeyle devrlleceğlni ilk haber alan Iran Şohıdır. Yefilköy'den Isv'çre ye gıderken bmmkılere haber de verlyor Ne •""pri^rpi ne Bayor bcvlsfc.rşc«ı ummuyorlar bı1* Çunku onlorın da, Nurl Essalt'ln Kerlm'l glbl, Ruştu Erdolhun Paşalan ve Celâl Tevflk Karab adlı Istlhbarotçılar vardı Şah, Ycşılkoy'den geçerken kendinl karşılayan devlet sorumlusuna. <n r a'.'rri darbf oiacagn öğrendıgiml ekselanslarına lutfen blldirln » dlyor. «Nered'Ti oğrendlnı/?» cKaynağını sormayın, btı haber! iletin » Blrkac flüne varmıyor». askf rUdarba oluyor. CLfJIO bır ıstihbarat orguludur omâ blzlmkllerlrî pek işıne yaramadıgı anlaşılıyor Baskalarımn Islne ya*»rryor rrru? Son olaylarla gorduk kl, Iran Şahının da pek İşıne yaramadı Herhalde Humeym'nın halk kltlelerinın gucune davanatok bir devrım yapacağı Şah hazretlerıne blldirilmlştlr iran Şah'ı hlc olmazsa otekıler gıbı gurultuyo gltınemış, tatlı canını kurtarmıştır. Şımdıllk kurtarmıştır. Cunku bindigl ucağı personell ile blrlikte aitından kocırtan bir Şah'ın guvenliği ne kadar olur, tartısmalıdır Bizıın sucumuz bu NATO, CENTO gıbl orgutlerln başımızın bslâsı olduğunu erken soylemektlr. Çok eskldcn soyledlk, dlllmlzde tuy blttl. kotu kisl olduk. Şimdl sonuna degln bel bagladığımız CENTO yıkılıyor, yıkıldı. Baalılıklarını bıldlrenlpr ne sovlıyı>c«k!««r"> «Çok lyi oldu da yıkıldı . » mı dıyecekler? Turkıye uzerınde bızımkılerın akıllarının erdiğl, ermedlğl ne oyun aynanmıosa, iclmize CENTO ve NATO kılığında girmlş olanların tezgahladığı oyunlardır. Holkımızın çektiğl ıstırap da bu yuzdendlr. 1<! Marl kazıgı yanıış. oion Deınııel'l dınleyın«O donemde hukumet sokağa fidye olarak verlldl. Bu sokagın zaferidır » Hukumetlerln de zaferl vardır, sokakların da Sokak nedır? Sokak sade yurttaşın dolaştığı yerdlr. Sokoğm Istenı ve ozlemlerını bir hukumet dile getireblllrse, sokağı azdırmazsa işlerı yurutuyor demektlr. Sokağa aldırmıyacaksın, sokağı azdıracaksın, ondan tonro da hukumet olacaksın .. Bunun ikısı birarada yurumez Sokak fldye Ister. blrıleri de cıkar hukumeti sokogo fidye olarak verlr Demirol ne oluyor, sokak azdığı zaman sahlorı fldye olarak alıyor, hâlâ gormuyor musunuz? Demirel, şlmdl sokağa tldye olarak, Ecevlt'l vermek Istıyor. Secim yok, geclm yok, meydon meydan dolaşmaya cıkmasını nasıl yorumluyorsunuz? Demirel, boyle konularda yanıbaşında oturan llnan Sabrl Çağlayangll'e arado hır sormalıdır Cağlayangll de hem Amerlka İle ilglll, hem Iran ile llglll çok sır var. Bunu da «ukıstıgı bır aunde bir aazeteclye acıklomıstır «Ismoll Bey, Turkıye kendl tstlhbarot gücünü kuvvetlendırmek icln Israll Anıerıkon, Iran ıstıhbaratı İle daimı ve organık munasebetler ıcmdedır Bunlar her yıl toplanıp ıstihbarot olış venşl yaparlar Bakınız Ismaıl Bsy Amerıko şuna oldırmaz Bır memlekette demokratik Idaro olmuş şoven Iriare olmuş, faşıst Idare olmuş, ona hlc bakmaz » Allah rahmet eylesln CENTO böyle bir örguttü. Anayasa, . Şah ~ yönetiminin keyfiliğini denetleme dışı bırakıyordu lomak eğlllmlnde İSLAMIN GÜCÜ Kerlman ı dar görüşlu gerl kafalı olarak damgalamak cok kolay Olaya bu acıdan bakınca, Kerıman'ı blnlerce, mllyonlarca Kerımon'ları yo da Alfleri ve bugun iran'da en yaygın akım olan Islâmcı akımı anlamok olanaksızlaşır Oysa bugun Hırıstlyan alemlnln ell kolem tutanlorın coğu. neredeyse İslam bllglnl kesllecek kadar büyuk bir llglyle olgunun ustu ne eğllmek zorunluğunu duyu yorlar. Bunu yaparken de, kendl Avrupa merkezcl, Hırlstlyan değer yargılarındon harekst ©den duşuncelerlnl ve bakış acılarını bir turlü bırokamıyorlar İran'da Islâmcı akımın gucü büyük Kum kentinde bir tek televizyon antenine rastlamıyorsanız eğer, bu mollaların Rözunun ne denll dlnlendıglnın kanıtıdır. Tebrlzll bir dost Tebrlz'de halkın televlzyono fo7lo raâbet etmedıfllnl, ama Ayelullah Humeynı'nln. Slze televlzyonun harom olduğunu klm söyladl kl, deme81 uzerlne kent dukkanlarında bir tek televizyon kalmadiflinı bellrtıyor Islâmcı akım, yalnız kırsal keslmlerde ya da Kum glbı ken dlne dzgü yerlerde değll Tohran'ın gobeğinde blle yayılıyor Bu olguda şasılacak bir yon yok. Iran holkı yıllar yılı Şch ve ve onun turettlğı imtıyo/h sınıf ile yabancı egemenlerden ve petrol kumpany^larından cok cekmlş Onlarlo orasındo dalma oşılmaz duvarlar görmüş Şah'a emperyaMzme ve onm «lüzenıne karsı antltez Ise İslam olmuş. kulturü isıam'dnn etkılenen sınıf blllncl gelıgeck rlu/eye erlşmemlş kopalı bir toplumda, Islam'ın talan, somuru, iskenre. vo'suzluk, hırsızlık cınayet, kokuşmuşluk ve empervollzmın çetlrdlâı tum dogrudon ve yan etkiler karşısında halkın tek ellahı olmasındo vadırganacak bır yan vok. 3İNEMALAR KAPI DUVAR Turkcemızda ıkl deylm var. Para pul ve kapı duvor. Bunlor dan blrlnln kökenlni öbürunun Ise somut orneğlnl Iran/dg da rlcldlrlar, dlyerak Işl geclştlreblllr mlslnlz? NEYE, NEDEN ylm Turkıye Turkcesi İle Azerı KARŞIDIRLAR? Turkçesinln karışımından gellOlaylorm yalnızca dış görün yor Azerl Türkceslnde pul. pa tusune bakmak, onları gelişme ra anlomına kullanılıyor. Böyle lerden boşka olaylardan soyutllkla para pul yok derken bır lamok hep klşloğlunu şaşıranlamda ylneleme ve vurgulatır. İran'da halkın sınemolaro mo yapılıyor geca kulüplerlne gösterdığl tep Kapı duvar deylmlnl herkes klnln altında acaba gorcekte blllr Kapılar kapolıdır Vurduğu ne yotıyordu? nuzda duvar plbi sağırdırlar ıAk devrımın yarattığı Iran'ı cerde klmse oimadığından ses bilıyorum Bu Iron da sınemalar gelmez Ama son olaylardan gece kuluplerı kımlerın yaşasonra kapı duvarın benzetmemmın sımgesıydl Belkı halkın 8iz eomut orneOınl Tahran socoğunluğu kendlnı ezen somu kaklarındo goreblllyorsunuz ren. düzenin en Ince ayrıntılaKentln kuzeyınden blnblr camrına kadar bllinclne varamıyor bazlıkla oğır oğır Fırdevsi mey du. Ama ezllmişllğlnl sömuruldanına doğru ınıyoruz Sağ yo musluğunü duyuyordu. Etınde nımızda koskoca bir slnemo kemlğlnde duyuyordu. Üstellk rephesınde fılm aflşlerlnh kohoşnutsuzluğunu clıle getırenacağı adeta sınemaskop becek tek bllglsı. tek aracı dındı ton son darece buyuk bir pono var Blnanın glrış kapılcrı buBu koşullar altında hoşnutlunması gereken alt bölümu 'suzluğun dln yoluyla dlle gese koskoca bir tuğla duvar Itırılmesınde şasılacak bir yon ran'da kaldığım eurece gosteryoktu. Ylne aynı sekilde zadlğl sıcak llgly) ve yardımlarını man zaman saldırıların odak hıc bir zaman unutmoyacoğım. noktasının eskl yönetlmin, eoAhad Dustar dostumuza soruyo murunun yaşam blclmlnln »Imrum gesl halıne gelmış olan yerlere yönelmesl de şasırtıcı de Bunun girif knpıaı ntre0,1 de? PAZARIN ROtÜ Glrls kapısı yok artık, dtHlc kuskusuz, Islâmcı aktvor Bu •Inemonın yanı aynı mın yayılmasmda Pazarın da zamanda geca kulubü Idl. Olay rolü buyük Pazar doha once larda halk buraya saldırdı Sade bellrtlldlğl gıbl, Islâmcı akıhlbl korkudan kapıyo duvar örmın ekonomik desteğinl ve dadurdü. yanağını oluşturuyordu. Pehle Evet koskoca bir sınemo ve fin yüzünde gercekten bir ıka vller Ise, yerine emperyalizmln duzenlnl getırmek Isterken, espn duvar.t ki tarımsal yapı İle blrlikte PaŞlmdl şu kapı duvar 6inemazarın ekonomik gücunü do yıya bakıp da bir kez daha kıyor, aynı anda mollalaro kar Işte bunlar hep lleriye ve 91 da bir slndlrme ya da iklncl yeniya karfidırhır. Oüpeduz ge Humevnl'nln caflrıaına uyarak carşafa bürunen kadınlar, uygulamaya zorlama karışınca boşkaklırdıloT. görmek olanağını buluyorsunuz. Para pul yok derlz Bu de İ L A N GARP LİNYİTLERİ IŞLETMESt MÜESSESESİ MÜDURLÜĞUNDEN VARİLLEll IIUKUA AKU KAB1 VE BALAhT YABASI SATILACAKTIR Mües'esemız l u n ç b ü e k ve Seyıtomer Bölgelerındo nıevcut toplam 550 adet kapaksız gres varılı 6200 udet yag varılı 700 adet yag varıli (ezik) 120 adet Antffırız varıli 5it> kg hurda akü kabı 110 adot Balast yabası kapalı 7arf usulü sorbest tcklıf Bİınrnak suretıyle şartnnmosi hukumleri dahılınde &atılacnktır Kcipdlıimi"} teklıf /arflannın Im/alı şartname ılo bırlıkte en gcç 2 4 1079 pazaıtcsı gunu saat 15 00 a kTdar muessosemlz Merkezı Muhnbeıat Servisınde buluıifluıulmabi gorekir Po.tıda voya herhangi bir sebeple meydana ge len gecıkmcler dıkkato alınma/ BU 1ŞLU ILGILI ŞARTNAMELER Ankara da TKt Genel Md lüftü (Satınalma Da irosı Bnşkanlıgı) Istanbul da TKI Istanbul Satınalma Md luğunden (OdaKule Ij Morkezi K 3 • BeyoKİu/tstpnbul) I/m)'de GLt îrtıbat Burosu ijetlıgınden (1487 Sok Nn 17/3 Ansancak/IZMIR) Tavşanlı'da CLt Muessesesı Tıc Şub Mudurlugunden görulebllir Muossosemiz, Artırma Eksiltme ve îhale Kanununa tabı degildır. İmalatçıların Dikkatine Odamız üyelerlnden cPOMPA MAKİNA SANAYİ ve TİCARET Ltd. Ş> fırması Imâl etmekte oldugu (WKL ve ETA Tipl Santrlfül Pompalorı) lcln tak Imolatcı belgesi toleb etmektedır. Aynı mamulü Oretenler mevcut olduğu takdlrde boğlı bulundukları Oda kanalıyla en gec (10) gun Içlnde Odamızo murocaatlan rica olurtur. ANKARA 8ANAYİ ODA8I (Basıp. 12701) 245S plona Itme kampanyosı acıyorlardı Bu durumda Pazor da tum geleneksel gucler de mollaların Islâmcı akımına karşı blrleşiyorlardı Eskl geleneksel güclerln halk ile daha yakın ıllşkller lclnde olması. Şah yonetlmlnln yıkmaya calıştıgı bu düzenln yerine halkın yararına hicblr şey getırememesi; ustellk, yoksullarla alay edercesıne parlak bır yaşamı, kucuk bir ayrıcalıklı keslmin yoşaması cellşkllerln daha da acık s»kılde gun yuzune cıkma 8ina neden oluyordu Ekonomik nedenlerln, tuketlml kamcılama eğllımlerınl, bu eğllımlerln ger»ktırrlığl olanokları saölamayı başaramadan gellstlrmeai de, patlamoyı CQbuklaştırıcı, eskı düzenl ozletıcı etkenler arasında yer alıyordu 1906 ANAYASASI 1906 Anayasası, ıktıdarm eylemlerının dlne uygunluğunun denetlenmesl konueunda. dın adamlarına yetkı verıyordu Bu yetkl genel bır acıdan bakıldığında, Ingıltere'de daha 13 uncu yuzyılda merkezı ıktıdar ile feodoller arasındo Imzalanmıs bır Magna Carto'yı vo Osmanlı Imparotorluğu'nda Iklncı Mahmud ile Ayan arasında ımzalanmış bulunan Sened I ittıfak'ı andırıyordu. Ama yırmlncı yüzyıl başında böyle bir belqonın Imzalanması ılk bakışta bıraz gecıkmlş, hatto cağı gecmis bir gellsme şeklinde yorumlanablllrdi. Ne var kı, 1907 değışlkllâlyl» tamamlanmış olan 1906 Anayasasının aetlrdlğl bu hukumler kaldırıldıktan sonra, merkezı otorıtenln keyfı davranışlarını denetleyecek hlc bır onlem. hıc bir kurum getlrllmedl Bu acıdan bakılınca, 1906 Anayaeasının gecıkmış, cağın gerlsınde kolmış gıbı gorunen kurumu, kendlnden sonro geıenlerden daha demokratlk ıdi. ŞİILİK VE AYETULLAH'LARIN TUTUMU şılllğın İslam lclnde hep ezilmışten yana olduQu ılerı surulur ve burodan hareketle Şll hareketlnln ezene karşı başkaldırma nltellfll vurgulanır Bu goruşun koşulların değişmesi halınde da gecerllllğlnl koruyup koruyamoyacağını kestirıp so/lumek gercekten guc Yalnızco dögınnıekle yetınelım Ne var kı, Ayetutlah'lorın halk ı.e ıiışkılerlnln Saray va onun burokrasısnıden cok daha sağiom cok doha demokratlk bir tabano oturtulduğunu da behrtmek gorek Işte tum etkenler, Iran da ba«kıya, somuruye emperyallzm* ba'kaldıraniar arasında ıslâmcı akımın guçlenmesıne ve tum bu ügoioıe karşı benlığln Islâmcı alsimda aranması yolunda genii. bır eğılıme yol acnııs bulunuyor Islâmcı akımın gelışmesinı va gucunu saglayan etkenlerden bırı de başıu gelen A/etunah lann csn^klıg Ayetullah lorın en osnegı oiuugu soylenemeyecek oıaıı Humeynı blle son dereco dıkkatlı dovranıyor ve buyuk tepkı ere yol açacak kararlarındun ustaca donmeyl bosarıyor Hele Talabanî gıbı klşıler geçmışte Musaddık ın savasımında ona destek olmuş olmahırının semerelerlnl topluyorlar. Antiemperyalıst savaşımda Islam'ın her zaman yerl ve roıu oldugu göruşunu, llerl sure.blllyorlar *«<'s * • "4, . Şerıat Medart'nln «Markıs'ın Kltabı Sermayesln6«fl»"8«x «tmesl. orada belırtlldığl uzere, kapıtall3t sıstemlerde insanların 14 saat caltştırı|»p 6 saat ucretı almalaıına İslam Cumhurıyeti nde musaade edllmeceğlnl söylemesl boşuna değıl. Iran'dokl Islâmcı akımın akılcıları, kapitalizmin sosyallzm tarafından eleştırllen yönlerinin Islom Cumhurıyetı'nde bulunmoyacağını belirtmeye dzen gösteriyorlar. Ylne Islam'ın. sosyallzmln tum ekonomlk avanta|larmı bunyeslnde barındırdığını lleri surmek de cokca gorulen yöntemlerden Hotta Islam'ın sosyallzmln gör duğu gerceklerl daha önceden gordugünü üstu kapalı olarak llerl surenlere blle rastlanıyor Yaptığımız gorusmede, Ayetullah Şerlat Medorl «Rlcelya'da mukım Seyyıd Cemall Afaganl'nın Rusya'da olacakları 30 yıl önceden haber verdığlnl» bellrtlrken aynı görusten hareket edlyordu. BATININ TUTUMU Batı'nın olaylar karşısmda kl tutumu llglnc oldu. Bir bölum gazetecl ve yozar eskl yobazlık turkülerlnl ylneledller. Kohlre'de Rlyad'da gözlerine batmayan, canlarını sıkmqyan, okıllarına takılmayan her türlu davranış, Şah'tan sonra ken dlsıne karsı tutumunu de(5lştırmlş olcın Tahran'da maydana gelince onların «Insancıl ve uy gar» yanlarına dokunuyordu. Çarşaf edeblyatı hıc bır zaman Iran'daki yönetlmin değlşmesın den sonrokl kadar önem kazan madı Oysa carşof bu oloydan once de bir cok İslam Olkeslnde vardı. Daha akılcı ya da tltlz gorünen bır başko bölüm Batılı yazor Ise. bir türlu kapitallstiesme sureclne glremeyen Arap ve Ortndoğu ülkelerlnm bu durumlarını, salt Islam'a bağlarken, blrden blre, yıllor yılı osırı kücumsemenln tepklsl olan bir abartmayla eflllmeye başladılar konuyo Herkes lslam'da şlmdlye dek goremedlfll dlnamlzml aramaya onun Itlcl gücünü keşfatme ye calıstı. Hatta Sovyrt Imparatorluflunu Islomın yıkocağı yolunda llglnc görüsler da yer olmaya bosladı gozete va dargılerda Olayo Botı'nın her Ikl keslmlnln da yanlışlonno düsmemeye özen gösrererek bokmayo calışmakto ^arar var İran'do İslamcı okım göclü GucünO nesnei yapısından cok yukarıda sıralamoya ©alıştığımız nedenlerden aldığını sanıyoruz Sahnrde güclerln an höyOÖu qlbl qflrünüyor slmdlllk Islomcı okım Yolnır, bu akımın Sodace güclü yanlan olmadığını ve sahnede tek güc o larak bulunmodıflını mak gerek unutmo YARIN; ÖBÜR GÜCLER