Katalog

ONİKİ CUMHURİYET 18 ARALIK 1979 Demokrasimizin ilk romantik lideri: MENDERES MENDERES, GİDEREK MUHALEFETİ YOK ETMEYE ULAŞAN, İKTİDARINI SAVUNMA DÜŞÜNCESİYLE, ÖZGÜRLÜKÇÜ DEMOKRASİ ARA SINDAKİ BÜYÜK ÇEÜSKİYİ GÖREMEDİ. Sadun TANJU «Ey Mentferes» Öğlum sertln yohına Vurbon oJsun!» dıye Dağırdı aaam ve kocaman kasap bıcağını yo un ortasına dız çokturduğu yedı yaşındakı cocuğjnım boynuna surmeğe davrandı Menderes «boğışla onu bana!» dıye son onda durdurabıldı adamı Kcrmakanşık duygular 1çınde/dı Sevoıs'nı ve baglılığını gösterebılrrek ıç.rt oğlunun kanını ckıtmağa kalkışan bu Tcrsus'u vatandaş, Islamıyetten de once. ibrohlm Peygamber çağmın adanmışlık duygusunu, 1960 yılının ocak cyında demokrat bır Başbakana sunjyordu. Başbakan. dehşet ve sevıncı bırarada yaşıyordu! Demek hâlâ vatandaşlar ona. öz çocuklarını kurbon edecek kadar ınanıyorlardı Tarsusıu Alı Bayatoglu'nun heyecanını yatıştırmak ıçın sırtırtı suazlodı. gönul alıcı bır kac söz söyledı ve ıç.nde îüm umutsuzlukları yıkayan bır su akar gıbi cldj Boyle fanatık olayıana etkılenır bır kışılığl vardı Menderes'ın. Bu olayı yaşadığı ocak ayının İlk haftası özerlnden 5 aya yakın bır sure gececek ve Menderes, mayıs sonunda bır sabah Eskışefiır Kutahya yolunda Hava Kuvvetlerıne aıt bir helıkopterıe Izlenerek Kütahya vaiılık makamında tevkıf edılecektır. Genç subaylara soyledığı ilk şey «tyl oldu, bitsln artık» sozlerıdır Bu sıyasal bır yıtdızın on beş yıl ıçınde doğuşu parlayışı va gokyüzunde koyıp yok oluşudur Menderes. sıyasal gokyüzümuzden kayalı nerdeyse yırmı yıl olacak Bır ozdeyısı vardı onui, thafızai beşer nısyan ıle maluldunı derdı. Yanı ınsanların çabuk unuttuğuna ınanırdı Işte. polıtık, ekonomık ve sosyal olayların baş dondurucu hızı ıçınde yaşanmış bır yırmi yıl. bızım demokratık hayatımızın 15 yılına hukmetmış bu «yıldız» polıtıkacıyı da unutturdu toplum belleğınde. Oysa. böylesına bır unutkanlık lyl değildır Hele Menderes'in kışılığını oluşturan olaylan ve etkılerı hatırlamamak, bılmemek, sıyasal tarıhın tşığını kullanmadan yola çıkmok anlamına gelır kl, sonu karanlıktır. Bir umut güneşinin doğuşu Menderes polıtıkaya Fethl beyln Serbest Fırkası ıle gırdi Yıl 1930 ıdi Fırkanın (partı) ömru oort oy surdu. Menderes de Aydın II Bcşkanı olarak, sıyasal başarının tadını alamadan tek portının sıllesl ile Çakırbeylı dekı 3 bın donum topragına döndü Serbest Fırkayı. Ataturk'ün 1930 ortalarında demokratık bır hayatı arayış deneyl olaraK yorumlayanlar vardır. Mıllî Kurtuluş Savaşı kadrosunun bır ic hesaplaşmosı olarak görenler vardır Önce büyük bır dünya savaşı, arkasından cetın bır kurtuluş savaşı vererek lyıce fakırleşmlş bir toplumun, devrımlerle geleneksel yaşamı değıstırılırken, aynı ölçüde başarılı oiamamış ekonomık polıtıkalarıa yoksulluktan kurtulamamasınırt yarattığı kitlesel hoşnutsuzlukları üste çıkarıp yönetımın gücunu ve otorıtesını artırma grtsıml olarak değerlendırenler vardır Özet şu kı. ilk polıtıka densrresınde Menderes kırıldı ve kıtlelerın harekete gecmesının yetmedığını, halkın buyük kısmıyla desteklenmedıkçe ayakta durulamıyacağmı oğrendi 1959 sonlarmda, on yıla yaklaşan IKtıdarının en bunalımlı anlarını, parlamentoda ve meydanlarda «artık çoğunlukta değilsln'ı dsdıkleri zaman yaşadı Hızla bırıken sıyasal va ekonomık başarısızlıklar muholefetın zehırlı diiiyle yuzune karfi Myılıp dokuldükçe, «ben yüzd» 52'\ım, y * rıdan fazlayım* dıye kendını savunuyor, açık başarısızlıklannı 1957 seçımlerının yorumu Ile örtmeğe çalışıyordu Bunun bir istotıstık oyunu olduğunu bılıycrdu 1950'de oyların yuzde 53 3'unü, 1954'de yuzde 56 6'sını alan Menderes, 1957'de bırdenbıre yuzde 47 4'e duşmüştu Bu yıldızının kayış eğrısıni gösterıyordu O ise, en büyuk hasmı İsmet Paşa"ya ve kendısıne verılmış oylarm toplamı uzermde yeni bır orantı kurarak yüzde ellinın üzerinde olma Iddıasını surdürmeğe calışıyordu Sinırlerı bozulduğu zaman halka koşuyor, her zaman karşısında buyük kalabalıkları buluyor ve Ankara'da kendısıne söylenenlerın gerceğı yansıtmadığı sonucuna varıyordu Menderes. objektıf değerlendırmelerden daıma kaçındı. olaylarda ve kıtlelerde kendı yorumunun belgelerınl, nedsnlerıni aradı. Kendısı Içın morşlar bestelenmesınden; «Menderes, Menderes, yüce Menderes, Demokrasimlzde tatlı bir nefes, Sana saygı dolu inan kl herkes, Menderes, Menderes, yüce Mendere*!» Tutkuları bol, düşüncesi ve eylemi bir sisteme bağlanmamış kurtarıcı Menderes bir yurt gezısinde Manlsa'da... dıye şarkılor söylenmesınden hoşlandı, «Umudumuz Menderes1» «Kurtancımız ser.sln!» cGeleceğlmizın mıman!», «Atatürk vatanı duşmandan, sen milletl yoksulluktan kurtardın!» dâvizlerım gordükçe, emeklerınin boşa gıtmedığıne ınandı, Daıma halkla kendısı arasına gırmek ısteyenlerden kuşkulandı, başarısızlığını soyleyenlere kınlendı, kendı kışılığınde kıtlelerın zulum gördüğunu, halkla kurtarıcısı arasına gızli açık duşmanlann gırmeğe çalıştığını düşündu Yassıada'da. kendısıne verılen uyku haplarını teker teker bırıktırıp hüküm gecesı tumünü bırden Içtığı zaman kuşku yok kl, halk düşmanlorının Sokrates gıbı ona zehır sunduklarına. bunu mertçe ıçıp hepsını tanh onunde utanç ıçınde bırakmaktan başka yol kalmadığına InanıyorduMenderes çocukluğundan berl bır şeylere sığınmak ıstemıştır, Kuçuk yaştan berı bır yalmziık duygusu onu ıçıne donuk bır yaşama ıtmlştır Kucük twr cocukken annesı ve babası veremden oldu Arkasından kız kardeşmı de kaybettı Zay f yapılı, ruh yapısı çok hassas bu gonp çocuk bır 8ure becerıklı bır Osmaniı kadını olan babaannenın kanatları altında korundu, ama O do ftlünce lyıce yetmz kaldı. Izmır'de Ittıhat ve Terakkı Idadısınca okuyup Kızılçullu'dakı Amenkan kcleııne geçt.ğ1 yıllar, ulkenın ıo ve dış kargaşa ıle a!t ust olduğu bır dönemdır Bırınçl dünya savaşının son yıllarında, umutsuzca çephelere göndenlen mekteplı cocukların arosında o do vardır Surıye Cephesne sevkl çıktığı halde. Adana yakınmda Pczantı da ateşler Içınde yatağa duşünce onu izrrv'e geri hızmete gönderırler. zaten blraz sonra da scvaş bıter Menderes yırmi yaşlarında var yoktur Deiıkanlılık cağı Cocukluk bıttl Bır baltaya sap olmak gerekir. Aydın'da bınleroe donüm toprak sahıpsız koimış, kâhyolar elınde zfyan olmuş onu beklıyor. Toprağa dönüşu Ile Serbest Fırkaya gırışl arasındaki onon Ikl yıl. Imparatorluğun dağılışı ve yenı bır devletın doğuşu yıllarıdır. Menderes bu sürede kendi kişıliğını sarıp sarmalamaktadır. Yaş otuza gelmiş dayanmıştır Beylık kazanılmış, köyluler üzerinde oıonte kurulmuş. bır aıleye sahıp clunmuştur Slyasal oluşumu oldukça uzaktan ve dikkatle izlerken, ekonomık örgütlenmenın ve gelişmenin yeterslzlığl gözunden kaomamaktadır Ik. tidar kavgası uğruna feda edılen akılcı. pratik, verımll yollar üzerıne düşünmekte şıkâyetlerl dınlemekte, çareler bulmaKtakı becerıksızlıkler, polıtikaya olon hevesını artırmaktadır Zaten Ssrbest Fırkaya gırışı de bundandır Dort ay gıbı kısa bır süre becerıklı bır Osmaniı kadını olan babaannemn gerçeklerle yuzyuze geldığınl daha açık seçık anlayacaktır Iktıaar. bır kurtuluş savaşı kadrosunun elınde olmasına rağmen kendını sağlam bır zemınde bulamamaktadır Güçlenm=sı ıçtn a 'ı başında yenı ınsanlara ıhtıyocı vardır 1929 30 durtyo bunalımı yenı devletın ekonomık ve sıyasal dış ılışkılenm lyıce etKilemektedır ve m llı polıt kaların yurutulmesınde yenı kodroıarın zekâsı ve becensı kullanılmazsa, buyuk bır bunclım yakındır Bu ve buna benzer nedenlerie Halk Partısl de «taze kon» ararken Aydın da Menderes ı Dulmus bu kez onu kendı orgutunun başına eeçırmıştır Bır yıl sonra, 1931 de yapılan seç mle Adnon bpy parla'nentoya gırer 32 yaşında gerıç bır odameır Ekoiom k bır yıleştırme donemne gırılmesı konusurda f kırlerı vardır Aydın da II Eaşkanı ıken Ataturkle yaptığı uzun bır goruşme sırasında yapıcı heyecanını \e re^esım onaya koymustur AtafU'k bu «kadro» dışından geien genç cdamla oylesıne ılqılenm ştır kı Mandees'ın ıçında yıldızının parlamcğa bayladığı sevı, cı uya r /ermıştır Tarım konularını onjn g bı bılen be'kı de yoktur On onıkı yıl ıçınde hayatta yapayaınız \e çck tecrubesız bır utangaç delıkanlıdan ınsan •dares nı ve o gjtlemevı en lyı başaracak ıddıada bır olgun adam aşamasına vardıgı Kanısındadır. A 'eden kalan genış toprakların bır kısmını onj ışlcvcn yoksul koylulere bırakıp, yasoı koşulları scglam ve verımlı yuksek üç bın donüm toprakla buyuk çıftçı bevlerı arasına karışan Menderes, toprak koylüvenm ıl'şkılerı konusundo bılgılere sahıptır Teknık tarım merkezlerı kurulsa bın tarım komb nası ıle ışe başlansa, kooperatıfler yoluyla emek ve gelır zıvanı onlense dıye hayaller kurmaktadır Zaten Inonü de ıktıdar adına 1230'ların ıkıncı yarısında «toprak ışlsyenın olnalıdır toproksız koylü olmaz bu düzen böyle gitmezs g bı slogcntarı sık sık soylemeğe başlayacaktır ama, Menderes bu arada bır sıyasaı kuraıı da öğrenecektır. «Doğrulan soylemek kolaydır, Iş yorlıçı düzeltmeğe gelince bln düşünüp bır soylemek'e hesap vardır! Menderes çocukluğundan beri bir şeylere siğınmak istedi. Bir yalnızhk duygusu onu, içine dönük bir yaşama îtti. Küçük bir cocukken annesi ve babası veremden ö!dü. Arkasından kız kardesini de kaybetti. Halk Partisi «taze kan» ararken Aydın'da Menderes'i buldu, cnu kendi örgütünün basına geçirdi. Biryı! sonra 1931'de yapıian seçimle 32 yasındaki Adnan Bey Parlamentoya girdi. !'k politika denemesinde Menderes kırıldı ve kitîelerin harekete geçmesinin yetmediğini, halkın büyük kısmıyla desteklenmedikçe ayakta durulamıyacağını oğrendi. ğınlarla bir lnsanlık dramına doğru yurOmekten koruyamadı Halkın yarıdan az, yarıdan çok, ama onemlı bır bolumunu arkasında sürukleyebılen bır l ''erın vatana ıhanet suclaması ıle ölume yuvarlanması. hem Menderes ın hem de bızım demokrasimizin ortok çelıskısıdır Bugun de cynı suc'amalarla bır bılınmeze doğru süruklenenler var Menderes halkm yarısı ora ınanrken. sankı ınonan kımse kalmamış gıbı telâş eden kendi grubuna bckar ve bu haks z korkLyu yaratıyor dıye îsmet Paşa'yo kın'eiırdı Cıdeek muhalefeti yok e'meye ulaşan ıktıdor'nı stıVLTfa dusuncesı ile, ozgürlukcü denckmsı yariısı olmak arasınddkı büyuk ce ıskn'i gc^rnedl Buqun re goren'arın pek bol olduğu soy!cne~ıez vo Me^c.er6s ın traıık sonu ınsana daho ta/'1 h ızun venr. Menderes ın yılc1 zının toprak re ormu kanunu tartışmaları sırac nda pcriaTağa başlaması ı'k büyuk çe'ıskı ıdı Toprak reformuna karşı çıktı Tasarıyı goruşen kon syonun raportorü ıdı ve toprakta mulkı <etı kjçulten ve çoğoltan bır sıstem© ınanmıyo'du Euvuk mLİkı,et, büyuk çiftlık ışletmeleri yanlısı ıdı Teknık olanakların arttırılması ve bu iş!etm3 ere sunulması ıle hem ver n artmış olacak hem koyluye Iş a'anlm yaratılacaktı Korr!syondci\i Emın Sczak gıbl, Cavft Oral gıbi buyuk toprak sahıperryle aynı duşüncelerı paylaşıvorru Gerçı topaK reformu adına yaptlan gırışım bastan aşcgı bır cel sk ler yumagı Idı ve tasarıyı toprak ağa'cr <• elınde şekıllendırmeğe kalkan ıktıdar. zaten ato ızmı yokuşa sürme nıyetını ortaya koymuş bulun^yordu Hem «bu kanunu çıkarmayanlar b zım part mızde kalamazlon dıye bağırılıyor, hem de Cavt t Oral Tarım Bakanlığma getır.lerek. ıdeolızmın son tüylerl de yolunuyordu Menaeres butun bu samımıyetslzlıkler içınde kızıp kopurmokte haklıydı ve savunmalan tutarlı/dı Onun çelışkısı. koylüyü toprok sahıbı değıl tar m ışçısı yapma dusuncesı Ile köylü tabanına da/alı ha'kçı bır hdorlığe sıvanması ıdı Başlangıçta bu celışkıyı saklamasını bıldı. Cünku koylu öyıes ne yoksuldu kı. mülk sahıbi olmayı değıl, iş sahıbı o'mayı özluyordu ve dünyanın hıç bır yerınde yoksul koyluler, ış'le mülk'un ılışkılerını b lemezlerdı Sessiz ve derinden.. Öiçüler osğısse olayların boyutlan değışse de bızım sıyasaı hayatımızda yontemler değışmez Koşeboşlarını tutmuş pek çok polıt kacının crduk erı gorunmez duvarlara çarpmoi'tansa beklemeK ve duvcrların arkasına sızmak yeğdır dıye duşunmuştür Menderes Zorluklarla korşıiasılınca lyıleştıncı her duşunçe söyienmekte, benımsenır gıbı davrarılmaktadır, degışnnı gerçekleştırrrek ıçınse re adam aarmakta ne yoia çıkılmak'adıı Dunya eko'omık bunaıımı yılıarı orkasından Ikıncı Dunya Savaşı gelm ş savasın dışınaa ka'abıimGk polıtıkaları ı's ekonomık ve sosyal rahatszlıklar bastırı mış. dertlenn Içe atıldıgı bo/le b r donemı Mende'cs pa'tı müfettışlıklerı ıle kom Eyon uvelıklerı ıle, etlıye sutljy» karışmayan bır tutumu benımseyerek, herkes'e lyı geçınmeye çaiısarak gecırmıştır Anılarında da soy er cKendımı hazırlamağa çalışıyordum» der Tecrube kazanmak ıster Olabıldıgı kadar fazla odam tanımok is'er Olayların tçınde olmak. tartıcmoları d nlemek kımse/e urkun'u vermeden sa1 g nn|< kazanmak ıster Koruncak, orselenmeden buyu/erek yarına ulasmak ıste' Kend nı b j yuk b r gnreve adonmış hıssetmektedır 1959 subatırda Londra da bır uca* kazcsına uğrayıp sağ salım memlekete donduğu zaman. aradan o kadar uzun y.Par ve yıprat cı yığınlc o'ay gectığı halde ılâhı bır ırade ıle korunaujiıia inanıyordu. Yeşılköy hava alanındo aSenı bize Allah bağışladı Menderes» dovızler /le karş lanması, duygululuğunu arttırıyordu f.'enderes bız m sıyasal tanh mızde ornegı pek bol olan rcma'tık ıdealıstlerden bırıdır Tutkuları bo' dusuncesı ve eylemi bır sısteme bcğianmamıs kurta'icı'ar aılesındendır. Yaşcma duzen vensk ısterken a<ıntıya kapılanlardandır İlk çelişkiler.. Kıtleleri topyekun bir lyileştlrme değlştırme eylemının ıçlne soknrıa düşuncesım gelıştırmeden, kalabalıkları kendı peşıne takma tutrusu. Menderes ı, farelı koyun kavalcısı gıbı. arkasında yı YARIN: Menderes ve Şiddet EKONOML. EKONOMİ... EKONOML; EKONOMİ... EKONOMİ... EK0N0Mİ.. EKONOMİ... EK0N0Mİ... EKONOMİ... İthâlatın "Liberasyonu,, yasa dışı çalışan kesime yeni olanaklar sağlıyor Füsun ÖZBÎLGEN ÜKÖMETİN ışbaşmo gelır gelmez a'maya başladığı ekonomık kararlar ekonomının yonetımınin ozel sektoro teslım edıldığı ızlenımını vermektedır Ekonomık kararları yon.endırecek en etkin noktalara özel sektörden get'rılen bürokratlar elıyle yonlerdınlen bu kararlar sonucu «kcp kaç kapıtalızTiunl tüm yozlukları ıle ışletecek mekaniznalar hızlandırılmoktadır. Alınan ekonomik kararlar Içinde en K bellrgin nltellk taşıyanı çeşltll mallann Ithalatının serbest bırokılmasıdır. Turkıye'nın dövız darboğazından kı^randığı br dönemde temel mallann ıthalatının serbest bırakılmosının anlamı bu mclların yasa dışı konallardan Ithal edılmesıne devletın izın vermesıdır. Ithalatı lıbere ettığinı soyı leyen bir Sanayi Bakanı bu karar ile her cesıt doviz karaborsası ve hılell yo'lara ızın verıldığlnl şöyle vurgulamaktadır: «Öyle ozel sektörter var ki bunlar b'zden daha 1yi doviz bulma Imkanlcrıno sahıptırler. Ihtıyaçları olan demın, saçı, sentetık elyafı alabılmek lcın aylarca bekllyor. Oysa doviz bulabıldığıne göre Ihti* yaçı bulunan malı Ithal edebılir» Bu sözler özel sektörün yasa dışı yollardan bulacağı dövızlere bin vermek olarak yorumlanabıllr. Aynı zamanda alınan karar Ile yasa dışı yollardan döviz piyasasını idare eden Tahtakale Merkez Bankası'nın işlemlerının artacağı da açıktır Cünkü gereksmimi duyulan demir, sac, elyaf gıbı maddelerın ıthalıne sadeçe devtet ve ıhtb/aç sahıplerı ıçın izln veren kararnameler yurürlükten kaldınlmasıyla her isteyen tıcari kuruluş bu maddelerin dış alımını yapabılscektır Bunun ıçın oe yasa dışı dövizler kullanılacaktır. Yasa dışı yollardan elde edılen pahalı döviz ile yurda girecek bu mallann ihtıyaç sahıplerıne satışı da karaborsa yoluyla olacaktır. Devlet polıtıkası olarak özel sektörün yasa dışı Ithalota itılmesı böylelıkle hem pahalılığın kaynağı olacak hem de kap kaççılığı özendırecektir Ithalatm özel sek. tore Tahtakale Borsası yoluyla devredılm. sinın devletın döviz gelırlen açısından oa olumsuz etkherı olacaktır. HÜKÜMETÇE ALINAN "SERBESTLEŞME,, KARARLARI FİYAT ARTIŞLARINI HIZLANDIRACAK Kenan MORTAN Y ENİ hükümetln kuruiuşu sonrasında başlatılan tum fıyatların setbest bırakılması operasyonunun süraüruleceğı cnlaşılmaktadır Bunun açık bır kanıtı yağ ve benzerı ürunlerın. va* pılan zamdan sonra bıle plyasaya çıkmamosıdır. Bu uzantıda yenı bır gırışım başlamış ve krıtık mallardo ithal yetkısı veren bır dızı kararnanıe ıptal edılmıştır Boylece bundan sonra kâğıt demır, sac, sentetık elyaf, PVC. koklaşab'lır kok ve yağda fıyat denetımı olasılığı tümuyla yıtırılmış olacaktır İTHALİ SERBEST BIRAKILAN GİRDÎLERDEKİ FİYAT ARTIŞLAR1 PEK ÇOK MALA YANSIYACAK. nıteledıği Petkım'ın ıthal yetkısının elınden alınmaBinın bır anlamda anlaşılır dayanakları vardır. Çünku şırket statusunde çalışan bu kuruluşun ıthalat yoluyla buyuK Jekel kârı sağladığı bılınmekted r. Ama yenı kararname bu «teke!»ı tasfıye ederken yenı tekeller yaratmaktadır. Fıyatlan serbest bırakma operasyonunun ikincı adımı mal tahııs şeKlınde yapılan degışıklıklerd r. Yapılan planiamalardan açıklamalardan anlaşıldığına gore, a^a hammaddelerda ve temel ürun lerde kamu kesımıne önceliK veren uygulamaya son verılecektır Boylece Turkıye de üretımın omur gasını yuklenmış duruTda olan kamu kesıminln uretımı tehlıkeye gırebılecekt r. Ocüncü oiarak İse yıyecsk mallarmı ureten şirketlerın durumu varcıır 250 gram margarmı yak. lasık 20 TL yapan zamma kaşın, şirketler elektrık kısıtlaması vb nsaenlerle uretımlerını artırmamsktaa r Bu ise şırke'iern oundemınde artı^ zam degıl ama daha da onemlısı fıyatların serbest b.raKilmosı ısteğmın bulundugıınun kanıtıdır Odalar Bırlığının 13 caliK tarıhınde açıklanan raporunda ucretlerın aondjrulmasmın yanısıra fıyat duzenleme ve desteklsme fonu kurulmasına ılışk a 1 kanun hukmunde '! kararnamenm ıp'alını ıstemesı, bu uzantıda çok anlaşılır hale gelmektedır. özel sektöre krıtık mallarda Ithalat olancğı veren kararncme son derece önemlıdır Çünkj adı ustjnde k't'k maı ar. dıgsr mallara yansıması o'anagı olan maliardır Kendını bellı bır oronda pıyasa koşul'arına uyarlayan yıyecek malı orı egn yupu 'a 700 kuruşo kadar yukse'dıkten sonra alıcı buımaynca 400 kuruşa kadar gerılemıştır, Istanbul Tıcaret Odasnın besm mad delen ındeksı ı'k kez yuzde 2 düşuş gostermış tır. O/sa soçın. demınn veya kağıtın fıyatınn gerıledığ) hıç görülmüş müdür?' Konuyu yorumlamadan önce kamu keslmlne Ithal yetkısı veren kararnamelenn nasıl çalıştınıdığına kısaca goz otalım 1970 yılından sonra, Türkıye'de yoğunloşan ekonomık bunalıriıa bırlıkte sıkıntısı gorulen hammadde ve mallarda ıthalat yetkısı peyderpey kamu kes mıne verılmeye başlGnmıştı Ozellıkle. son yılda konunun kapsamı daha da gems stılmış ve boylece devletın kıt dövız olanakları rasyonel şekılde kullanılmava çolışılmıştı Ustalık ıthalatı kamu kesımı yaptığı ıcın dağıtım olanakları devletın elınde kalmış, boylece geçıcı sıkıntılar büyük patlamalcro yol açmadan onlenebılmıştı. Bu uyguiama şimdl terkedılmiş ve Sonayl Bakanının deyışıyle «devlet tekelıne» son verılmıştır Ancak bu noktada aklo gelebılecek soru şudur Sıkıntısı gorülen bu maHar devletın dov.z butçesı ıçınde bellı bır program cerçevesınde getirılemeyecegıne gore, neyle ve hangı voldan. nereden gelecektır? Bu malları artık hıç bır şekılde vadelı olarak getırtme olanağı dmad ğmo gore yakın günlerde adı toıft ödeme»ye cıkmış olan mcrt mukabılı ıthalat yöntemine yeniden basvuruiması bskleneb lır Iş bununla kalmayacoktır. Ithalatı «lıberes edılen mallar kapsamında sadece hammaddede degıj yağ gübre gıbı hemen halkın sofrasına uloşan vıyecek maddelerı de bulunmaktadır Bu noktada ıthalatm devlet veya bır ozei kuruluş »arafından yapılması arasında onemlı fark ıtholatın Turkıye'dekı genel gereksınmeden kaynaklanmasıyla değıl ithalatı yapccak c~ lan şırketın steğıne göre yapılabılmesı olacaktır. Konunun bir de fıyat artışlanni llgilendlren halkası vardır, çunku «Ithaiatı lıbere ettım, pıyasayı bollaştıracağız» sozlennın bu bunalım ortamında hıç kuşkusuz bır bedelı vardır. Ithalatı ycpocak o'an bır şırket dünya flyatlarının artmış olduğunu beyan ederek 28 mart 1978 tarıhıı tebhğe dayanıp ma'ınc ıstedığı fıyotı verebıtecektır Yanı fıya'îar fıılen serbest bırakılacaktır. Yeni düzenlema !ç nde durumu anlaşılır olan tek kurul Petkım dır N teKim Turgut Özal'ın, istanbul Sanayi Odası Meclısınde cTeket» olarak