Katalog

ONİKÎ 27 KASDI ISTS EKONOML. EKONOMI... EKONOMİ... EKONOML. EKONOMİ... EKONOML EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... 1972 ve 1978 ARASI DEĞİŞİM Yurtlçl gallr 1979 flyatlon Avusturya Beldka (a) Danlmorka Fınlandiya Fransa F. Almanya (0) Irlanda italya Hollanda (a) Norvec isveç Isviçre (a) Ingiitere Yunanıstan Ispanya Turktye (a) 21 (%) BMm âeöert Ithalat İhraeat 115 124 130 141 115 131 118 146 140 116 130 133 100 115 145 180 110 İÎ2 116 140 107 122 105 98 129 127 119 147 103 93 81 91 İthalat 41 38 26 2 41 31 52 17 26 32 23 20 26 34 16 8 Haclm Ihrocot 47 29 25 22 43 37 63 SZ 31 44 27 39 45 64 88 26 15 26 (b) 19 18 31 10 13 28 24 41 14 14 22 19 fb) Demirel, borçlanarak ülke yönetmeye Pragmatizm,, diyor Füsun ÖZBİLGEN Başbokan Süleyman Demlrel'in hükümet progmmı görüşülürken Millet Meclisi w Cumhurfyet Senatosunda gecenin ilerlemiş saatlerinde verdiğı tekonomi aersleri» aynı zamanda önürr.üzdeki dönemde ekonomik konuforda hükumetin ne gibi yaklaşımlor içinde olacağını ortaya koymuştur. Demlrel, Türkiye'nin sanayileşme politikasının ve ener|l poiitikasının carpık ve d'şa bağımlı olduğunu kabul etmediğlni söylemiş, şimdıye kadar ne yaptı İse doğru yaptığını savunarak uygulanan sıstemin kapitalist sistem değil pragmatlk duşunceden kaynaklanan bir model olduğunu öne sürmüştür. YANLfŞ HESAPLAR Demirel, enerjl politlkası İle figllj olarak öteden cen' Iş cevrelerlnln savunduğu tezlerf benimsemiş, bu arada görüşlerin! Inandırıcı kılmak fcln yanlış hesaplar ycpmış ve rokamlar vermiştir. cElektrik yokluğundan daha pahalı bir şey yoktur. Bunun lcin hangl kaynaktan bulunurso bulunsun elektrik üretilmelidir» diye konuşan Demirel fuel • oll santralfannı savunmuştur. Demirefin sözlerlne göre 5 llra harcanarak elde edilen 1 kilovatsoat elektrik lle ekonomiye 100 liralık değer katılmaktadır. Demirel blr kilovatsaat elektrik enerjislnln bir kişiye Iş bulma anlamına ^eldiğinl de söylemlştir. Daha sonra Türkiye'nin 1979 yılında 25 milyar ktlavatsaat elektrik enerjisi urettiğini söyleyen Demirel Ikl rakcm arasındak! tutarsızlığı dikkatlerden kacırabümlştlr. KORKUSUZ BORCLANMA Başbokan Süleyman Demirel, bu yonlls heBAŞBAKANIN HÜKUMET PROGRAMINl SAVUNURKEN SÖYLEDİKLERİ GEÇMfŞ UYGULAMALARINI YINELEMEKTE DİRENECEGİN) GOSTERİYOR: «SANAYİLEŞME ÇARPIKMIŞ, 01ŞA BAĞIMLI İMİŞ. BUNLAR DOĞRU DEĞİL. NESI BAĞLI DIŞA? FABRIKADA DIŞARIYA YAPTIRILIYORMUŞ, MECBURSUNUZ. HAMMADDE DIŞARDAN ALINIYORMUŞ HERKES ALIYOR. TÜRKİYE'NİN DÜYUNU UMUMİYE VE KAPITÜLASYONLAR KOR KUSUNDAN KURTULMASI LAZIMDIR.t «Törklye'nln Duyunu Umumlye ve kapltulasyonlar korkusundan kurtulması lazımdır» aıyen Demirel, Türkiye'nin borcfanmadan kaiicınamayacağını iddia etmektedir. BORC AMA NASIL Ekonomtnin aldığı ile sattığını dengeieyene kador dışardan kaynak almaya mecuur olduğunu ıleri süren Başbakan şöyle devam etmekteaır: «Borclanmama demek Karakaya Bara|ını yapmamak demektir. Borcu bulunca almak lozımdır. Bu borcla yatınm malı alın dışardan ve yatınm malı aimaktan kurtulun dıyorum. Yapacağımız iş budur beyler Türkiye'yi ekonomik bokımdan güclendirmektir» Başbokon. olınan borcların nasıl ödeneceğlne hıc değinmemekte, sorulduğu zaman şöyle konuşmaktadır: «Borcu (tu kaka) hale getırdinlz. 18 milyar dolar borc almışız. Ne yapmışız 18 milyor dolar borcla. Devletın ödenmemiş bir kuruş borcu yoktur. Ticarî muameleler ayrıdır. Böylece Demirel, 1977 sonunda nükumetten ayrılırken, Irak'a taktığı 300 milyon dolar, Libya'ya taktığı 40 milyon dolar borcu. uzun operasyonlar sonucu ertelenen DCM borclorını ve Merkez Bankasını itibarsız hale getıren, vadesl geld.ği halde ödenmemiş dövız borclarını unutîurduğunu zannetmekte ve bunlorı «tıcarl muameleler ayrı» sözlert ile gecîştirmektedir. Aiınan borcların kısa vadel yuKsek vaıziı oimcsının sonuclarını ve yatınm malzemesi almak yerine cok kısa vodeli alanlarda özelllkle de özel sektorün tüketım malzemeleri üretimi icin kullondığını da belirtmemektedır. TÜKETİM EKONOMİS) Demirel'in blr başka ekonomik anloyışı is« tüketım ekonomısi ile ilgilıd.r. Başbakan bütce konuşmalarında dünyada hıcbır uikenin tDketim malı üretmekten vazgecmeyeceğıni öne sürerek «Önce tüketım sonra yatınm sanayıi» gorüşünü sovunmaktadır. Ekonomik modelm adını kapitalist sistem değil pragmatik değerlendırmeleraen doğmuş bır model olarak nitelemektedir. Bu konuda şu örnekîeri vermektedir. «Bir ülkede yotırım malı üretlmine ağırlık verirseniz o ü'.ko Romanya olur, patatssi tane ile alırlar sonra. Kalkınmg modeli uierinde tereddütlere son verelim. Kapitalist model filan sözlerj boştur. $ J kadar kaynağın var. bu kaynakları şöyle kuianacaksın. Bu progmatizmdir. ileri memleketler böyle yaparak kalkındı.» DIŞA BAĞIMLI VE pARPIK DEĞİL Domirel'e göre Turk ekonomlsi, sanayisl ve enerji üretimi ne carpık ns de dışa boğımlıdır «Kim bunı^ iddia ediyorsa gelsin tartışalım. Şimdiye kadar ne yaptıysak doğru yaptık» şekllndo konuşon Başbakon'ın sanayüeşme ve dışa bcğımlılık konusunda açıklamaları da şöyledır: •Sanayileşme carpıkmış, dışa bağımlı ımiş. Bunlar doğru değil. Nesi bağlı dışa? Fabrıkalar dışarıya yaptırılıyormuş. Mecbursunuz. Hammodde dışardan aUmyormuş. Herkes alıyor. Japonya, Arjantin'de koskoca dağ alaı demir cıkarıyor. İtalya'nın demiri de yok kömüru de ama demir celik sanayii kurdu. Bu bir hesap meselesidir.» Kaynoklar: İMF. Intornational Rnancial Statistics. ekim 1879, OECD Monthîy Ekonomio ndfcators. eylü| 1979(a): Toplam ulusaı gelir. fb): Kısmen tahmlni. Uluç GÜRKAN Ktsa adı OECD olan Ekonomlk Işbirüğl v» Kalkmma Örgütü üyesl ulkelerfn 19721978 yıllorını kopsayan bir dönem Içindeki ekonomlk geliş melerinl konu olan blr araştırma. Türkiye'nln kci kınma cabalarındakl hatalı politikalarını ocıkca ortaya koymuştur. Sonuclcn illşikleki tablcdo 6zetienen aroştırma. Incelenen yedl yıllık dönemde Türkfye'nln OECD ülkeleri arasında en hızlı yurt ici gellr ortışını sağloyobildiğin' göstermiştir. Buna karşın, gerek ithalatı, gerekse Ihracatt. mlktcr olorok ofrJukço vovoş bir tepmoda artan Turkiye, fiyot değişmelenndekl büyük dengesizlik sonucu. giderek daha büyük tutarda dtş ticaret acığı veren ulkeler kervanjoa katılmışlır. Dış tlcoret ocıklarındokl ortışın, yurticl gelirdekl artıştan cok daha fozla olması, da ticaret açıklorının yiTtiçl gelirdekl payının büyümesine yol oçmıştj/. 19721978 yılları arasında Turfclye. Ihracatım ,miktor ve değer olarak diğer OECD ülkelerine göre cok daha ağır bir tempoda crtırırken, kısıt lı Ithalatına herkesden daha yüksek fiyat vermek zorundo kalmıştır. Buna karşm, sanayileşmış OECD ulkelerinin kendi Ihrocct flyctîarını petroi fiyatlarındaki yükselme nedeniyle uğradıkları kay bı yeterince telafi eden oranîardo coğalttıkları eözienmektedir. Türkiye'ye benzer gelişmişlik dü zeyindeki Yunanistan. ispanya glbi OECD ülkelerinin ise. ithclot ve ihrccat fiyatlanndak/ artış dengeslzliğinl Türkiye'nin boyutlarına vardırmadıkları bu arada ihracatlarını Türkiye'den ucdört kot daha fazia ortırabildikleri scptanmışttr. Araştırmanın crtaya koyduğu bu sonuclar. Jcinde bulunulon kapltal/st dünya sîstem/nin Tür kiye*yf yararmt Olrhayan bir uı'etlm yapısını sör dürmeye zorlodığını ortaya koymakto, sanayile» m)9 Batıh öllrelertn Snderlık ert»§l bu sistemefefct uluslararcsı Işbölümü eğilimlerı ile Türkiye'nin kalkınma cabalan arasında derin celişkiler bulun duğunu göstermektedir. DIŞ EKONOMİK İÜŞKİLER Araştırma, 1972 . 1978 yıllan arasında Türklye itholatmın hocim olarak yüzde 8. ihrocatının •İse yüzde 20 olarak arttığını göstermektedir. Hacim olarak ithalottaki artış Turkiye'yl bu konudakl sıralamada sondan iklnoi sıraya yerleştirmektedir. İthalatı hacim olarak en az artan ülke yüzde 2 ile Finlandiya en fazla artan ulkeler İse yuzde 52 Be İnanda, yüzde 41 ile A\usturya ve Fransa. yüzde 38 ife Belcika ve yüzde 34 ile Yunonistandır. Dönem fcerfsinde dlğer ülkelerln haclm olorok ithalaiları şu oranlarda artış göstermiştir: Nor vec yüzde 32. Federal Almanya yüzde 31. Danlmarka. Hollanda ve Ingiitere yuzde 26, Isvec yüzde 23, İsvicre yuzde 20, italya yüzde 17 ve Isponya yüzde 16. Ithalat dönem lcerisinde en az artan Iklnci ö! fce durumundaki Türkiye. hcclm olarak İhraeat ar tışı sıralamasmda yüzde 20 ile sonuncudur. Hocim olarak ihraeat artışı stralamosmın poş/nda yer alan ülke ise yüzde 88 ile Ispanya'dır. Görulduğü gibl, dönem icerisinae Ispanya'nın Ihrocatta sağladıgı ortış. Türkiye'nin sağladığı artışın hemen 4.5 katına ulaşmaktadır. Bu konuda Irlanda, hacim olarak ihracatında sağladığı yüzde 68'lik artış ile ikinci sırayı. Yunanistan ise yüzde 64 ile ucüncü sırayı almışlardır. 16 OECD ülkesinl dönem icerisinde gösterdiği ihraeat artışının ortalaması olındığında Türkiye'nin durumu biraz daha ocıklık kazanmaktadır Yapılan hesaplamada, hocim olorak ihraeat ortalama artış yüzde 42,5 olarak bulunmuştur. Türkiye yüzde 20 ile ortalamanın yarısına bile ulaşamamış bulunmaktadır. İMF ve OECD'nin yayınlanndan derlenerek hazırlanan bilgiler. ihraeat v e ithalatın hacim olarak gelieıminde Türktye'nin gösterdiği başarısızftğın, Ithal ve ihrac fiyatları sıralamasında da aynı şekiide sürdüğünü ortaya koymaktadır. 19721978 döneminde Türkiye'nin birlm Ihraç fryatı yüzde 95 oranında artarken. birim Ithai fiyatı yüzde 180 oranında yükselmiştir. Birim ihrac flyatı artışı sıralamasında Turkiye. İspanya ve Yurdnistan'dan sonra ücüncü sırada yer alırken, birim ithal flyatı artışında birinci sıradadır. Birim Ithal fiyatları artışında Türkiye'ye en yakın ulkeler yüzde 146 ile İtalya ve yüzde 145 ile İsponyo'dır. 19721978 döneml arasında söz konusu 16 Ölkenin yurticl gelirieri yüzde artışında Türkiye yüzde 41 l l e en baştadır. Türkiye'yi yüzde 31 lie Norvec yuzde 28 ile Yunanistan. yüzde 26 ile irtanda, yüzde 24 ile Ispanyo izlemektedir. En az yurticl gelir artışı sağlayan ulkeler İse yüzde 10 He İsvec. yuzde 13 ile Ingiitere yüzde 14 ile Danimarka ve Finlandiyo. yüzde 15 ile Botı Almanya, yüzde 19 ile Belcika ve yüzde 22 ile Fransa'dır. Dönem lcerisinde Türkiye'nin 15 OECD ülkeslne Söre gösterdiği yurtici ve yurtdışı ekonomik pertormans genel olarak değerlendirüdiğinde, Türkiye'de 1972 1978 yılları orasındo ice dönök ekonoml politikaların uygulandığı buna karşın ihracatın durağan kaldığmı göstermektedir. Bu da son yıllarda, Türkiye'nin kalkınma hızını sıfıro yoklaştıran dövlz darboğazmın ortaya cıkmasmda en belfrieylci etken durumundadır. Diğer ulkeler artan Ithal flyatlan karştsmdo ihracotlarını hızlo ortırorak. Ithalatlarını finanse etmeye calışırken. Türklye'nln hem bfrim ithaiat fiyatları artmış hem de bu artışı finanse edecek İhraeat artışında en so»uncu olmuştur. Türkiye, OECD ülkeleri arasında yurtici geliri en hızlı, ihracatı ise en yavaş artan ülke sklden her Iktldann nabzına göre serbet «eren bir Bukalemun vardı: Bürok•asl. Türklye'de politlzosyon yoğunlaştıkca, kodrolar bukalemun olmaktan «azgectller. Demokrasilerde nerdeyse tyeni btr güç» Clarak ortaya çıkmaya baştadılar. Bu dgu siyasal Iktldariann «kendl kadrolarını» da beraberinde getirmelerine haklılık kazandırdı. Ancak, bu haklılık eskl Iktldoriar ödrwmlnde Işbaşına getlrllen kadrolann «kendl Istekleriyle» görevlerinden uzaklaşmalanna haktılık kazandırmıyor. Kuşkusuz blr Insan bir Iktldora karşı dablllr. Ama bunun gereğl görevl boşında kalıp karşı olduğu Iktldaro karşı cıkmok ve direnmektir. Görevinde kalıp Inanmadığı kararlann olınmosını engellemektir, Yokso, bırakıp kacmok değil. Konunun blr yooı budur. Yanl, CHP bunoRruSıiıfn ounınıtf. Blr ooşnO yom oo, ounö* müzde yenl hükümetln oluşturmayo boşlodığı bürokrasidir. Onun nitelikleıidir. Bu hükümet Odalar Birlîğl hükümeti'dir. Oluşturmaya başladığı bürokrosi de, elbet bu sınrfrn hlzmetlnde bulunacak bürokrasi olacaktır. Odalar Blrtiği hükümeti'nln gereğl, açıktır kl, erker» seclmdir. Ancok, seçim zamanı ne olursa olsun, AP önümüzdekl llk seçimlerde sağ oylan kendisinde toplamak amacındadır. Sağ oylann AP dışındo toplandığı en büyük yer İse, MSP'dir. O halde, öyle bir polltlko izlenmelldlr kl, MSP'yl derinden vursun 1373'ten 1977 seçimlerine, nasıl yarı yarrya erlttiyse, çlmdi önümüzdekl secimlere dek, yenlden yarı yarıya eritsln. Demirel'ln Izleyeceğ! lc polltlkanm kesln çlzglis ve can alıcı noktası budur. MSP'yl eritmek. Genel seçimde, blr Se »apian fuelott santrallannın vararını göstermek lcln yapmaktadır. Bir yandan bunlurı söylerken blr yandan 194 milyon dolarlık peiroı faturasmın önünde durduğunu bildirmekte petroi lcin yakın yıllarda 4 milyar liralık ödeme yapılması gerekeeeğini söylemektedir Daha sonra şöyle devam etmektedlrr «Petroi harlc Türk ekonomlsine her yıl 5 milyar dolarlık Khalot basmak lozımdır. Yoksa kacak TlR'lor catır catır gellr fabrikalann önüne. Munih borsası da Işler Tahtakale plyasası da» Bu petrolün, bu kadar ithalatın döviz karşılıflını nasıl bulacağı konusunda da tek kaynak oöstermektedir: Korkusuzca borclanma... C nato seçlmine göre, oylann sağda doha cok dağılablleceğini hesaplayan Demirel. bu dağınıklığı önlemenin yolunu MSP'yl eritmekle görmektedir. Onun lcln de, Izleyeceğl politlkayı eksiksiz yerine getirecek kadrcrfar oluşturmok gereğinl duymaktadır. Yenl bürokrasiye MSP'nin cökertllmeslnl sağlayacak Işlevler verllecektir. Yenl bürokrasi bu yetenektekl kişllerden oluşturulmaktadır. Elbet, bunda YORUM MSP'yi bürokrasiyle çökertmek Yalçm DOĞANsadece cyetenek* geceril değHcflr. önemll görevlerl üstlenen bürokratlor kendl klşisel bağlantıları ile bu görevl yerine getirebJlecek Hiçkiler Içlnde olanlordır. Hem içerde, hem de dışarda. Hem ic ekonomlk llişkilerde, hem de dış ekonomik illşkllerde. Bürokraslde ekonominln beynl Işlevinl göreo ve bu işlevj yürijtmekle yükümKi bulunon variere getlrllecek klşller özelllkle MSP'nin İçerde ve dışarda dayandığı ekonomik tabanı cökertmekle görevli kişilerden seçilmektedir. MSP yurt içinde ekonomik olarak Anadolu bur|uvaztsine dayanmaktadır. Anadolu'daki yerlı burluvazl, âzellikle de sanayl burjuvozlsi MSP eliyle gelişmiştlr. Demek ki, öyle bürokratlor seçilmelidir kl, MSP'nin Anadolu bur|uvazisiyle Hişkislnl koporsın, o sanayl burjuvazislnl AP'ye tronsfer etsin, olınacok karaf ve uyguloma bu transferleri gercekleştirecek yönde olsun. Bur(uvazlnin yerfi kesimiyfe «lyl llişkilerı fçinde bulunanlar yetktll kılınsın ve MSP'yl içerde bu yoldan çok »rtsln. Aynı montık dış ekonomlk llişkllerde de geçerlidir. MSP dışarda islam dünyosıno doyanmaktadır. Bir yandan petrot, blr yandan dövlz kaynofclan fle MSP'nîn dayandığı Arap ulkelerl, OPEC ve dlğer bllinen merkezlere şlmdl O«Mo» BMIğt. hökamMl göz dikmi* duniMdo» dır. MSP'nin dış ekonomik lllşkilerinl cok lyl bllen, hotta halta blr koluyla Aromco'yo dek uzanan nişkller oğı İçinde yer alan kişiler s!mdl Demirel'ln yanında yer almaya boşlamışlar<fır. MSP'nin dış desteklerlnl ortaöan kaldıraeak, bunu ekonomik llişkller içinde gercekîestlrecek kişiler şu anda Demirelin «baş taço ettlğl bürokrotlordır. Böylelikle Demirel blr taşia IM kuş vurmuş olmanın hesabı Içindedir. Odolar Blrliği hükürmti yenl ohrşturduğu bürokratlarfa osfında sodece MSP'yi rökertmekle kalmayacaktır. Aynı zamanda, biraz petroi biraz dövlz bularak Odalor Blrliğ) Hukümeti'ne belli blr puan toplalacak, ülkede kıso dönemli «ferahlık» yoratacak sonuclar da bağlanmış olacaktır. Hesap budur. Yıhn 10 ayhk döneminde, 2,7 milyar lira tutarında tahvil çıkartıldı ANKARA (ANKA) 1979 yılmın ocak ayında ekim ayı sonuna dek geçen 10 ayhk süre içinde, özel sektör tarafından piyasaya 2,7 milyar lira tutarında tahvil çıkartıldığı belirtilmiştir. Bu durumun ise tahvil piyasasında bir «patlama» olarak nitelendirilnıektedir. «Genborsa» yetkiîilerinden edinilen bilgilere göre, yılıa on ayhk döneminde çıkanlan tahvülerde, geçen yılm eş dönemine göre yuzde 100'e yaklaşan bir artış vardır. Öte yandan. 130 eylul tarihleri arasında özel sektörun tahvil çıkanmı en üst duzeyde gerçekleşmiştir. Adı geçen bir ayhk süre için de, 1978 yılı toplam tahvil ihraeımn yüzde 53'ü tutarında, 1.31 milyar liralık tahvil sunumunda bulunuimuştur. Genborsa yetküileri, tahvil piyasasında önceki yülara göre Çok yoğun olan hareketliliğin, son derece durgun olan hisse senedi piyasasmda, yeni fiyat gerilemelerine neden olacağında birleşmektedirler, bu konuda, «birikim sahiplerinin hisse senetierinin varlığını adeta unutmuş gözüktükleri» belirtiimelîtedir . Hisse senedi piyasasında, kasım ayının son haftasına girerken T. İş Bankası hisse senetleri 10 bin 500 lira dolayında bir değer kaybı ile 22 bin liradan işlezn görmeye başlamtştır. Geçtiğimiz ay T. İş Bankasfnın sermaye artırımına gideceği yolundaki ilanlardan kaynaklanarak Iş Bankası hisse senetlerlnde büyük bir artış görülmüştür. Böylece, 2325 bin lira arasında değişen hisse senetierinin fiyatı, kısa bir sıire içinde önce 30 bin liraya, daha sonra ise 50 bin liraya dek yüJfselmis. ancak, sermaye artırımınm gerçekleştirüememesi nedeniyle, fiyatlar aynı hızla gerileyerek en sonunda 22 bin liraya inmiştir. Öte yandan, Mentaş'dan edinilen bilgilere göre, Kartonsan ve Üniroyai hisse senetlerinde de 800 Urahk değer kaybı olmuştur. Böyfece Kartonsan hisse senetleri 2.200 iiradan. Üniroyal hiss e senetieri de 1 800 liradan işlem görmeye başlamıştır. Bunlar yanısıra. Bagfaş 100 Ura, Çukurova Elektrik 150 lira, Ege Biracılık 300 lira, Fursan 100 lira, Mensucat Santral 300 lira değer kaybetmiş. Koç Holding hısselerinde 50 lıraİLk. Sarkuysan'da 150 liralık, T. Demir Dökumde 450 liralık va Yapı Kredi hisse senetlerinde de 500 liralıif artış meydana gelraişur. ASGARİ ÜCRET DÜZENLEMESİNDE ENDEKS YÖNTEMİ KAÇINILMAZ ZORUNLUK OLDU Kenan MORTAN Asgart ucretlerin günün koşullarına göre yeniden düzenlenmesi gerekirken, asgari ücret yönetmeliğinin de değiştirilerek ucretlerin fiyat artışlanna göre endekslenmesini getirecek bir sisteme gecilmesi kacınılmaz bir zorunluk olmuştur. Son duruma göre, öc cocuklu blr ailenin gecinebümesi için gunde 671 lira har cama yapması gerektiği hesaplanmıştır. Üstelik bu harcama miktarı hesaplanırken, yasa nın getirdiği tanımdan uzak, ancak zorunlu ge reksinimler gözönüne almmıştır. «Asgari ücret» başlıklı calışmasmda ko nuyu teon'k ve pratik boyutları Içinde efe alan Prof. Metin Kutal, osgari ücret tanımını şöy le yapmaktadır: «Asgari ücret, bir yandan Işçiye sosyat bakımdan uygun asgori bir yaşam seviyesl sağlamaya elverişli olan, öte yandan da işverenleri daha düşük ücret ödemekten men eden mecburi karaktere sahip bir ücrettir.» Nitekim, asgari ücret yönetmeliği de bu doğrultuda bir tanım getirmekte ve «Zorunlu ihtiyaçları günü fiyatları üzerinden asgari duzeyde karşılamaya yetecek ücrettir.» demektedirO halde, asgari Ocretin vergl dışı bırakı! masının hükümet programına alınması nedeni fle güncellik kazanan bu olguya nasıl yaklaşı! malıdır? Yasa, belirleme lcin üst sınır olarak Ikl yılı getirmiş, ancak alt sınır olarak bir zaman süresi göstermerniştir. Ancak gün gelmış uc ret tesbitl üc yılı bulmuştur. 1971 yılında ocıklonması gereken asgari ücretin bir yıl gecikmell olarak, 1972 yılında beliriendiğl anım sanacaktır. Üstelık, tesbit süresinde oluşagelen bir dizi bürokratik engei, calışmaları ağır (aştırmakta, üste'ik calışmaiarda nesnel kıstos lar olmadığından işveren temsilcilerl her görüşmeda kıstaslara karşı cıkmaktadırlar. SON VERÎLERE GÖRE; ÜÇ ÇOCUKLU BÎR AİLENtN GEÇİNEBİLMESÎ İÇİN GÜNDE 671 LİRA HARCAMA YAPMASI GEREKTİĞİ HESAPLANDI. Bütün bunlan ortadan kaldırocak yöntem, endeksleme olacaktır. Endeksleme ile calışan iarın ücreti fiyatların artış oranına göre otomatik olarak düzenlenebilecektir. Böylesi bir dü zenleme ile asgari ücret adından söz edilebile cek ve anlamlı hale gelebilecektir. Teknik ola rak uygulanması son derece kolay olon endeksleme sisteml, ucretlerin saptanmasında yepyeni bir döneml ve anlayışı getlreceğinden, birçok cevrenin tepkisinl cekmesl doğoldır. Yoksa, yönetmelikte bir değîşim yapılması cö züme yetmekte, herhangl bir yasal değişiklik gerekmemektedir. Endeksleme sorunun birinci yönüdür. Çün kü, asgari ücretin endekslenmesi belli bir süre yi alabüecektir Oysa sorunun bir de acil yönü, bugünkü düzeyi vardır. 1978 blr oçağında 60 liradan 110 liraya cıkorılan asgari ücretler, 1979 yılında bu ke2 180 llro olmuştur. Komisyon enflosyon süreclnın dehşeti karşısında tarihin de ilk kez daha önce top'anmoyı ve ücretleri bir yıl içinde ikinci kez beiirlemeyi uygun gör müştür. Ancak. bu bile o denll geridir ki TÜSIAD, dunya iş çevreleri için İngilizce olarok hazıriadığı Türkiye Ekonom.sı 1979 caltş • masında csgari ucretlerden söz ederken. fiyat artışlarına göre hesaplanmış, (daflate edilmiş) gercek (reel) ucretlerin 1961 yılındaki seviye slnden gerl olduâunu bellrtmektedir. Gercekten dyledir de... Asgari ucret tes blt komisyonunda İşveren temsilcisi ucretlerin miktcr olarak, ekonomi üzerindeki tesiri dikka te oiındığtnda, asgari ucretlerin yüksek tutuidu ğunu... Belirtedursun, asgan ücretin tesbitl sırasında gözönüne alınan bu miktarlardon giderek üç cocuklu bir ailenin harcaması olorak günde 671 liralık bir gereksinim ortaya cıkmıştır. Ancak eklenmesl gerekli bir kaç nokto doha vardır. Asgari ücret uyulmosı zorunlu bir ücret olmasına karşılık. cezaların ilkelliği yüzünden eoğu kez uygulamadan kalmıştır. Cünkü 931 sayılı yasanın 99'ncu maddesine göre, buna uymayanlar hakkında ödenecek ceza 250 liradır. Bunun dışındaki oir başka • ^rjn, aile biriminin tesbitinden kaynaklanmak • tadır. Yosanın, aile biriml konusunda açıklık getirmemiş olmasına bakılorak, geneilikle oile iki cocuğu lle birlikte hesaplanmaya alınmak tadır. Oysa son nüfus sayımından aile orta lamosı 5,4 olarak bulunmuştur. (5 kişilik aile) Asgari ücret vergi dışı kalması kadar, iki yılda bir saptonan ölmenin bedell olmaktan Cikarıp, yaşamanm bedell hafine getlrmek, canlı bir gundem konusudur. Bunun için yapılacak olanlar ise, otomatik olarak işleyen endeksleme yöntemidir. Cünkü sorun. yaşam dan Indirim demek olan çağ dışı ucretlerin vergl dışı bırakılmasındon cok, haysiyetli bir ücret düzeylnin. üstelik kimsenin Iradesine bağlr kaimadan nesnel olarak belirlenmesidir. Yaşanan kücuk bir örnek uygulamamıza ışık • .moktadır. Demir Çelik iş kolunda, bir fabrikanın imzaladığı toplu sözleşmede, endeks leme yer almış ve işcüerın demirin her resmi fiyat artışında ona göre ucretlerin de ayar lonması kabul ediîmiştir. Bu kücük örneği Türkiye'nin gemş alanında yaygınlaştırmak ve asgari ücreti en az ücret haline getirmek bu gündemin sarunudur. Bunun dışındoki her üc ınsanın kendl kendını tüketmesl demek olan otofaji'den başka hicbir işe yaramıyo