Katalog

ONİKt CUMHURÎYET 9 EKİM 1979 EKONOMİ... EKONOMI... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMU EKONOMİ... EKONOML; EKONOMİ... EKONOMU IMF Merkez Bankası üzerindeki denetimini sıkılaştırdı Uluç GÜRKAN KİM ayında, Merkez Bankası üzerindeki IMF denetıml sıkılaştırılmıştır. 14 ekımde, ara secımlerin yopılacak olmcsı nedenıyle, Merkez Bankası kaynaklarının zorlanmasını önlemek amacıyla, kamu kesımıne yonelık kredıler üzerınde haftalık lımıtler uygulanmaktadır. Ötekı aylarda ise, ayın son haftasındaki durum esas alınmaktaydı. Merkez Bankası'ntn 28 eylül günlü son haftalık durumuna ve «rezerv para» tablosutia flöre, IMF'nin limıtlerıne uyulmaktadır. Merkez Bankosı tarafmdan yaratılan parayı belirteyen «rezerv para» tablolarına gore 28 eylül'de 267,5 mılyar lıraya yükselen Merkez Bankası kamu kredileri. uç aylık cStand • By» uygulamasında 259,6 milyar llralık ortolama bır buyukluğe ulaşmıştır. Ekim ayı ıcınde, kamu kesımi kredılarınde en çok 9,5 mılyar lirolık bir artış yapılabılecektir. 28 eylülde 364 milyar lıra olan Merkez Bankası'nın net ıc varlıkları da, 356,3 milyar llralık ortalama bır değerı yonsıtmaktadır. Merkez Bankasmın net ic varlıklarında da. kamu kredılerinde olduğu gıbı, ekım ayı ıçınde en cok 10 milyar liralık bır artış yapılabılecektir. Merkez Bankası tarafındon hazırlanan «rezerv para» tablosu, katı IMF lımıtlerıne uyulduğunu ortaya koymaktadır. Ancak, İMF tarafmdan yayınlanan «İnternat.onal Fınancıal Statıstıcsîe, Malıye Bakanlığı tarafmdan gönderilen bılg ler, aksi bır duruma yansıtmaktadır. Maliye Bakanlığı'n'n, «international Fınancıal Statıstıcs»e gonderdıği bilgıler, Merkez Bankası'nın kamu kesımi kredılerini, «rezerv para» toblosundan 1520 milyar lira daha fazladır. Bu fazlalığın bir bölümü. tanım farklıklarındon doğmaktadır Bir bölümü !se, gercekte kamu kredisı nıteliğınde olan bozı hesapların, «rezerv para» tablosunda gösterılmemesinden doğmaktodır. Bu konuda, Maliye Bakanlığı tarafmdan İMF'e acık bilgi gönderıldığı dikkate alındığında, kasım ayında gerçekleşecek İMF deretıminde. lımıtlere uyulduğunun kabulünun yoğun baskılara kaynaklık edeceği görülecektir. Kışa girerken petrol fiyatları yeniden yükselmeğe başladı Füsun ÖZBİLGEN K E IS ayları yaklaştıkça dunya petrol pıyasalarında fıyat artışlarıntn hızlandığı ve son bır ay ıçınde ürun fiyatlarında önemlı artışlar olduğu gözlenmektedır. İtalya ve Rotterdam piya salarında bır ay ıçınde fueloıl fiyatları 140 dolar dan 155 dolara motorın fr/atları da 310 dolar dan 327 dolara yükselmiştır. özellıkle kış aylarında ısınmada kullanılan kalonfer yakıtlan fueloıl ıle motorın karışımından elde edılmektedir. Bu ürünlerın fıyatlarındaki hızlı yükselışler, Türk've'nın buyuk kentlerındekı jsınma probleminı de arttıracaktır. Gecen kışa girerken dunya pıyasalarında tonu 60 dolardan ışlem gören fueloıl, bu kışa girerken tonu 155 dolardan işlem görmeğe başlamıştır. Aynı şekilde gecen kışa girerken 125 dolar olan motorın fıyat lan bu kış 327 dolara çıkmıştrr. OPEC ZAMMI Petrol üreten ülkeler örgütü OPEC'in resm» ham petrol fıyatını 22 dolara yükseltmesınden sonra spot piyasasında varili 31 dolara kadar ge rıleyen ham petrol fiyatları da yeniden hızlı bir tırmamşın icıne girmiş ve şu anda var'll 37 dolara kadar yükselmiştır. Spot piyasasında fıyatların yükselmesıne, kışa girerken bazı zengın ülkelerın stok sürelerıni arttırmak rstemelerinın. ve şimdiye dek gereksinımlerınin tümünu Sovyetler Bırlığınden karşılayan Doğu Avrupa ulkelerinın yavaş yavaş dunya p»yasasına yönelmeğe başlamalarının yol açtığı blıdir'lmektedır. Doğu Avrupa ulkelerinın Sovyetler Bırlığınden yaptıkları ham petrol alımımn gereksmımlerini karşılayamaz duruma geimesi uzerme spot pıyasasma cıkmalarının OPEC ulkelerınin yeni bır zam üzerınde duşünmeğe başlamalarına yol açtığı bıldırılmektedır. TÜRKİYE'NİN DURUMU Yetkilıler Türkiye'nın 1978 yılı düzeymde ham petrol ve ürün dışalımı yapabılmesi ıçin 2,9 mil TÜRKİYE'NİN 1978 DÜZEYİNDE HAM PETROL VE ÜRÜN DIŞALIMI YAPABİLMESİ İÇİN 2.9 MİLYAR DOLARA GEREKSİNİMİ VAR.. AYLIK İHRACAT GEÜRLERİ İLE İSÇİ DÖVİZİ GELİRLERİNİN TÜMÜ PETROL ALIMLARINA HARCANIYOR.. IMF Limitleri ve Merkez Bankası (MilyarLira) 28 Eylül 1979 Temmuz Ağustos Hazlran 1978 199,53 158,91 302,46 328.13 201,28 46.42 18.86 20.47 1977 137.27 111.72 231.47 248,79 149,34 32.05 16.31 15,15 Rezerv para Net dış varlık'ar Net ıc varlık Merkez Bank. Kre. Kamu kesiml KİT'ler DYBHazino Bono. Tekel 263,09 174,08 364,00 402.06 267,50 80,60 19,35 26.87 253,00 24729 167.74 163.71 348.M 345.30 384.00 382,50 251,70 238.50 75.17 69,58 19,35 19,35 28.30 22,88 yar dolar gerekli olduğunu ve aylık Ihracat getlrlerı ıle ışc dovızı gelırlennın tumü ıle petrol alımlarına harcadığını belırtmektedırler. Eylul ayı ıçinde 230 mılyon dolarlık petrol dışalımı yapıldığı ve rofınerilerm hızla calışmakta olduğunu kaydeden yetkilıler. yapılan dışalımların önümuzdekı günlerde sıkıntıyı gıdereceğmi kaydetmışler'dir. Yabancı bankalardan olman 203 mılyon dolarlık ithalat kredısinın transferlerde kullanıldığı, bu kredının petrol dışalımında kullanılamadığı bıldirilmekte. ancak yabancı bankalann açtığı kredınin ilk yarısının işlemeğe başlamasının petrol dışalımına ayrılacak dövz gelırlerinı arttırdığı kaydedılmektedır. Öte yandan iran Ile ham petrol ve fueloli Icin yapılan anlaşmanın gıderek ışlerlık kazandığı ve önümuzdekı günlerde 240 bın ton ham petrol ile 50 bin ton fueloıl'ın Türkiye'ye gonder*lmek üzere tankerlere yüklendıği öğrenilmıştir. Yüklenen gemılenn ay sonunda rafınerılere boşalacoğı tahmın edrlmsktedır. İran ile 1980 yılı icinde yeni bır anlcşma yapılmak ıstenmekte ve bu yıl 500 bin ton ham petrol alımı içın yapılan anlaşmanın gelecek yıl daha da crttırılmasının beklendığı kaydedılmektedır. Sovyetler Birliğı ile yapılan anlaşma gereğfnce ham petrol altmının da devam ettığı ve Sovyetler Bırlıği'nin Irck'la olan bir alacak ılişkısi neden"»yle Turklye'ye sattığı ham petrolü Irak lskenderun boru Kattından Turkiye'ye pompalamakta olduğu bıldırılmektedır. Türkıye'nin transferler İçin gerekli kredryl sağlaması halınde dış gelırierınrn petrol alımlannda kullanıldığı ve boylelıkle gerekli ham petrol ve ürün ıthclatı icm daha fazla dövız ayrılabikHğı kaydedılmektedır. Ancak ATAŞ rafiner^sl sorununun halen çözümlenememiş olması ve TPAO yönetıminin kamu oyunca da bılinen tutumu ham petrol itholatına ödenecek dövızlerin daha fazia ürün ithalatına ayrılmasına neden olmakta ve bu durum da dövız sıkıntısı fçinde bulunan Turkiye'ye önemli zarar getirmektedir. Şirketlerin yedek akçelerini devlet iç istikraz tahvillerine yatırmasını öngören kararnamenin tartişması sürüyor Anonım ve Lımıted Şirketlerin. yüzde 5 orantndakı «yedek akcelerinı» ile yüzde 10 oranındaki «rkıncı ihtıyotlarını» yılda yüzde 5 faiz getıren «Devlet Ic İstikraz Tahvillerine» yatırılmasını öngören kararnamenm ekonomik ve huKuki durumuna ılışkm tartışrna surmektedır. Konuya ilışkın göruşlenn» acıklayan uzmanlar, kararnamenin gerıye dönuk bicimde uygulanamayacağını savunmuşlordır. Türk Ticaret Yasa sının 466. maddesıne dayanılarak cıkarılan kararnamenm, gecmış yıllardakl yedek akçeler ve ikınc> ihtıyatlar ıcin yaptırım getırdığını belırten uzmanlar şoyle konuşmuşlardır. « Aslında yasa yedek akçelerle Iklncl Ihtıyatların ayrılmasını zorunlu kılmaktadır. Ancak bunların tahvıle yatınlmasını ya da Juıllaıulmasının engellefımesını öngoren yaptırım yasada yer olmamoktadır. Bankatar ve sigorta şirketleri İçin İse yasada yoptırım ons&nm hOkömtor* yİr verılnTştır. Bu nedenle de gerek bankalar, gerekse sigorta şirketleri, yedek akcelerinı, ıkinci ihtıyatlarını devlet ıç istikraz tahvllenne yatıragelmişlerdir. Kararnamede, yedek akçelerin, ikınci ihtiyatların tahvıllere yatırılmaması durumunda, mev cut yönetım kurulu uyelerının. genel müdürlerin ve murakıpların 50 bın lıradan az olmamak koşuluyla cezalandırılmaları öngörülmüştür. Bu yaptırım hukuk acısından tartışılabilir. 10 yıl önce. 20 yıl önce bır bcşka yönetım kurulunca tahvtle yntırılması öngörülen ikincı ihtıyat koausunda mevcut yönetım kurulu uyelerının, genel müdur yada denetçılerın cezalandırılmaları hukuki acıdan mümkun değıldir. Kararname sadece bu yaptırımı nedeniyle uygulamada geçersizdlr.» Kararnameyi savunan Maliye Bakanlığı yetkılılerının (Şirketlerin scğlıklı b'r yapıya kavuşturulması» savında direndıklerını de anımsatan uzmanlar şunlan eklemişlerdır: 2530 vıllık bır şırketın mHyonlarca liralık yedek akçesıni, ıkıncı ıhtıyatını yılda sadece yüzae 5 faız getıren, başka hiçbir işlemde kullanılamayon alana yatırmaları şTketlere sağlıklı yapı kazandırmaz. Bu uygulama şirketleri fioansman acısından darboğaza iter. Yatırımların, uretımın gerıiemesıne yol cçor.» Uzmanlar ayrıca. anonım ve limüed şirketlerin vergılendırme acısından «en sağlıklı» kuruluşlar olduğunu savLnmuşlardır. Soz konusu şırketler olduğunu savunmuşlardır. Soz konusu şirketlerin Kurumlar Vergısi odedıklennı de anımsatan uzman'ar uygulamanın gerıye donul< bıcımde değil, ıçınde bulunduğumuz malı yıl ve daha sonraki yıl lar fcm geçerlı kılınmasını ıstemışlerdır. Uzmanlar bu konuda da şunlan soylemışlerdır: « Kammızca korarname aceleye getirilerek hazırlanmıstır Gerıye donuk uygulaması nedeniyle ıptal edılmesı olasılığı vardır. Bu durumda da karamameden beklenen yorar sağlanamayacaktır.» Ücret dondurma,, yeniden gündeme geliyor Kenan MORTAN AP Büyuk" Kongreslnln Işcl ücretlerlnln dondurulabıleceğı ve calışmo hayatının geıeceğı konusunda işcıışverendevlet uclüsunden oluşan bır konseyın kurulabileceğı yolunda gecmış aylarda almış olduğu karar, son seçımler oncesınde, AP eğılimlı olarak bılinen iş cevrelerıne yenıden hatırlatılmıştır. 14 ekım sonrası yürutme organındo btr boşluk oluşması halmde, ucret dandurmalarınm gündeme geieceul anloçılmoktadır. Ancak AP'nin sözkonusu kongre kararım son seçim bildırgesıne aimadığı ve konuyu her hangl bır bıcımde ışlemedığı, ve gızlı bır secm vaadı olarak kullandığı dıkkatl cekmektedlr. Adalet Partısl Buyük Kongresinde blrkaç ay önce alınan söz konusu karar, Turkıye'de yaklaşık 2,5 milyon calışan Insanın geleceğlni yakından ılgılendırmektedır. O günlerde polıt'k durumun son derece çalkantılı olması kararın yazılı basına yansımomasına yol acmışıtr. Eylül ayı lcinde AP'nin seçım kurmayları tarafmdan 14 ekim ara secımlerl lcln acıklanan secim bildirgeslnde de ekonomik konularda türlu, ceşltll vadlerde bulunulmuş. Ancak Kongre kararı olan tcalışmo hayatı Icin yeni bicim» tasarısı bu bildlrgede yer almamıştır. Kamuoyuna yansıtılmayan bu konunun bazı yetkill ve etklli iş cevrelerlne son günlerde yoğun bir bicimde yansıtıldığından söz edilmektedir. Karar kılit sektör Maden İş kolunda halen surdürülen toplu İş sözleşmelerlne de yansıyobllecektlr. Bu nedenle toplu iş sözleşmesı görüşmeslnde eylül ayı başında Işveren' kesiminden yapılan yoğun acıklamalar, son günlerde duraktamıştır. Bu durumda akla gelen ilk olasılık seCimler sonrasmda bir hükümet bunalımı oluşrna8i hallnde bu kozun devreye sokulacağıdır. Ocret dondurması ve genel olarak çalışma hayatının yeniden düzenlenmesi ocısından büyuk önem taşıyan Kongre kararının neden seçlm bildirgeslne yansıtılmadığı yolundakl soruya. AP çevrelert yanıt vermekten kacınmışlardır. Bazı yetkilıler İse secim gezisinde olduktarını bildirerek «bır maso başı konusu olan bu konuya ancak secim sonunda yanıt verebileceklerinl» belirtmişlerdir. Ancak AP programı ve parti kararlar hiyerarşisine göre. böyleslne karariar derneklerin «temennl kararlarını» andırmaktadır. Dlğer bır deyışle Buyuk Kongre calışrrcsı sırcsında blr komisyonun aldığı bu kararın secim bildirgesine alınıp almmamasında parti yoneticüerl özgur bırakılmışlardır. Sözkonusu karar bu halıyle blr karardan cok mesaj halınî almış ve bu mesal yerinl bulmuştur. Nltekim o günlerde bu kararı yorumlaYan blr Işveren sözcusü, «Karar fevkalade önemlıdır Bır anlamda İngıltere gıbl partilenn demokrasi içınde bile bir noktaya gelebileceğınin önemli b* kanıtıdır. Bu karar hiç kuskusuz kurullarımızdo ele alınacak ve değerlendırilecektir» demiştır. Adalet Partisı'nin secim sonrası kozu olan İş hayctının düzenlenmesi konusu bır başka yönüyle gecenlerde yeniden gündeme gelmıştir. 26 eylül 1979 günü yürüriük süresi tamcmlanan yetki yasası çerceves'nde cıkartılmaya calışılan KİT'lerde calışanların yönetıme katılmasını sağlayacak yasa gucündekı kararnamede önemli bır nokta bu konuya iüşkındi Sanayi Bokanı Orhan Alp'in itirazı nedeniyle yasalaşmayan söz konusu kararnamenm, 8. maddesinin 2 bendınin (c) şıkkında Yönetım Kurulu'nun yetkisi şöyle: «Teşekkül ve müesseselerln calışmalarını ve ma!l durumlarını gösteren rapor, mızan gıbi belge ve bilgıteri, yıl sonunda düzenienen calışma programlarını incelıyerek karara bağlamck» Kafarname bu bijımde yürürluğe girmiş oN savdı yurdumuzda ilk kez calışanların KİT'lerd© yıllık yatırım fınansman programını ve kâr • zarar durumlarını belırlemede söz sahıbı olmaları sağlanmış olacaktır. Ancak bu kararın yaygınlaşması koygısı ve işcılerin ilk kez bıcımsel bir temsılcilikten öte karar alıcı durumo gelmesl, bazı cevrelerdetepki uyandırmış ve kararnamenm çıkışı engeltenmlştir. Ocret dondurmasının alacağı seylr, seçım sonrasmda belli olacaktır. er secim önceslnln olışılmış blr propaganda yönleml vardır. iktidardakı partlnin hukumet olduğu süre içinde yaptıkları tek tek gözden geçirilir ve ehştirilir. Yerilir ya da övülur. Başka bir deyimle, Iktldarın «geçmişi» değprlendirilir. Bu, konunun blr yanıdır. Ortada «secim» olduğuna gore, bunun anlamı «yeni blr ddnemin» başlangıcı olmasıdır. Portılerin «eclmden sonra ne yapacaklan asıl üzerlnde durulması gerekendir. Ancak, onlann ne yapacaklan sadece söyledikleri sözlerde, duzenledikleri propagandalarda ortaya cıkmaz. Ağırlık, programları ve bunun da ötesinde acıklodıkları goruşlerl «hangi kadrolarla» gerçekleştirebilecekleri noktasında duğumlenir. İşte, adayların onemi buroda ortaya Cikmoktadır. 14 eklmde beş milletvekilliği Icin yapılocak ara secim parlamento hesaplanm günlerdir tartışmaların odak noktası kılmaktodır. Oysa, 14 ekim bir Senato yenileme seçimidir. Dolayısıyle, Cumhuriyet Senatosunun Işlevine ilişkin tartışmalar gözden kacmaktadır. Gözden kacan ikincl nokta da, adaylann niteliğinde, yani yenileşecek kadroların nlteliğinde düğumlenmektedir. 1961'den bu yana gerçekleşen uygulamalar Cumhuriyet Senatosunun kurulus amacına uygun olarak işlevlerini yerine getirmediğini göstermektedir. 195060 donemine tepki olarak kurulan Senato «rejimin geleceğinden endişe duyanlara karşı bir guvence» niteliğinde değerlendirılmişllr. Ancak, gecen sürede, Senato, Millet Mecllsinln aldığı kararları ve yasalan «onaylamak»ton lleri gitmemiştir. «Rejime guvence» olarak getirilen Senato, neredeyse tam bunun tersi yönünde ışlemiş, son onsekiz yıldo gündeme gelen yedi Anayasa değişlkliğl Senotodan diğer yasalarm göruşülmesi süresinden cok daha çabuk blr bicimde gecmlştlr. Bir yasa Senatodan ortalama ikl ayda geçerken, Anayasa değişiklikleri için onbeş gün yetmiştir Senctoya. Yasalarm ise, yüzde doksanı Millet Meclislnden geldiği gibi gecmiştlr. Devletl devlet yapan yasalarm bo şında gelen bütcede İse, Senatonun hic bir etkinliği görulmemiştir. Ondokuz hükümetln H sadece Iklsinde Boşbakan Cumhuriyet Sonatosundan gelmıştir. En genel anlamıyla yaşamada sürekli olarak Millet Meclisi etkinlığini sürdürmuştür. (Bu konuda daha cok bilgi için bck.nız, Cem Eroğul, Türk Anayasa Duzeninde Cumhuriyet Senatosunun Yer), SBF Yayını). Uyelerin nitellğinden, kadrolardan harsketle Cumhuriyet Senatosunun yapısına bokıldığında, daha cok oskersivil yonetic.lerin bulunduğu gorulmektedir. H«m Millet Meellsinde, hem de Senatoda uyelerin uçte blri hukukculardan oluşmaktadır. Ancak, var YORUM Senato ve adaylar YalcuıDOĞAN olan ekonom'k düzenin temsilcllerl, yan tfca ret, sanayi, tanm kesimlerinin temsilcllerl kendllerlni Millet Meclısinde gostermektedirler. Ve bu kesimden gelenler Millet Meclisinde uyelerin yarısını oluşturmaktadır. İşte, 14 ekim tam bu noktada ilginç bır dönuşumü vurgulamaktadır. 14 eklmin gözlerden kacan önemli niteliği kendinl bu noktada gostermektedir. Tüm partilenn aday listeleri incelendiğinde, artık Cumhuriyet Senatosundo da ekonomik düzenin temsilcilerlnin var olacağı açıkça ortaya cıkmaktadır. Meslek gruplarına değil, adaylarının uğraşla nna, fillen yaptıklan Işlere bakıldığında. hangi parti adaylarının klmlerin temsllciliğlnl yuklendiği açıkça belli olmaktad'r. 14 ekimden sonraki Senatoda yer alacak uyelerde, 1961'den bu yana ilk kez bu tur billurlaşan bir donuşum soz konusudur. AP'nin adayları ile MSP'nin adaylan arasında pek bir fark yoktur. Her iki partinin adayları da, geleneksel pazar öncesl ekonominin temsılcılerinden oluşmaktadır. Şeyhlık, a^ahlt, kapitalizm önceki üratim biclmlnln Eürrnesi Ile egemenliklerini surdürmeyi deneyenler adaylarını bu iki partide toplamıştır. Bunda AP'nin bir farkı vardır. O da, yerel burjuvazi AP'de uslenmiş gorünmektedir. Gorece olarak yerel guçlerıni surdurmek isteyenleri AP toplamıştır. Bu durumda MSP 1977 konumundan daha da geri adaylardan oluşmakta, aynı anlamda AP de önemli guçlerini CHP'ye koplırmış gorunmektedir. Asıl İlginç olan CHP'nin adaylarıdır. Aslında, aday lislelerine bakıldığında CHP'nin son iki yıllık iktidarında aldığı celişkili kararlarla adaylann nitellgi arasında bir boğlantının vartığı kuşku gotürmez. CHP'nin odaylan gelişen ticaret kesiminin, gelişen sanayi kesiminin adaylarıdır. Çünkü, son İkl yılda hem ticaret, hem de sanayi kesiminin gellşmesine en geniş katkı CHP'den gelmlştlr. «Demokratik sol» bir parti programından ticaret ve sanayi burjuvazisinin guçlenlş programı çıkmıştır. Bu programın uygulanışı Senato adaylarının niteliğinl doğrudan etkilemiştir. AP kucuk, yerel ticaret kesim'.nin Istemlerini dile getirmeye calışırken, oluşacak yeni kadrolan Ile CHP en geniş anlamıyla ticaret ve sanayinin çıkariannı temsil etmeye yeniden adaydır. MHP'nln adayları ise üzerinde düşünülmeye değer. MHP odaylarının tam yiızde ylr mibeşi emekli subaylardır. Senatonun 14 ekimden sonra oluşacok yeni yapısı boyle bir değerlendirmeden sonra, kesinlikle işcl sınrfının adaylanndan birkaçının Senatoda yer alması zorunluğunu daha cok vurgulamaktadır Ancak, sotun kendi lcindekl cözumsüzlüğü bu olastlığın cok güç gerçekleşebileceğini gostermektedir. • DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI'nın 19. kuruluş yıldönümü kutlandı. Gecen hafta Parıs'te OECD karşısında 4. Planı savunan DPT yetkılılerının bu hafta da Turkiye'ye gelen Dünya Bankası yetkılıleriyle soz konusu kuruluşun «Türkıye; Krızden Buyumeye» odlı raporunu tartışacakları öğrenıldı. • IMF yetkılıleri Türk lırasının dış değerınde meydana gelen capraz kur farklarının glderılmemış olmasını eleştirdıler. Türk yetkilıler ise bu ışiemin yapılması içın para piyasalarının istıkrara kavuşmasını beklediklerıni belirttıler. Ara seçımlerden önce yeni bır kur ayarlamasına gıdılmesi beklenmemektedir. • MALİYE BAKANt Zıya Müezzinoğlu İMF Dunya Bankası Genel Kurulu'nda bir konuşma yaparak petrol fıyatlarındaki artışların yükünü petrol üretmeyen gelışmekte olan ülkelerin cektiğını belirtmlş, IMF ve Dunya Bankası'nın bu gerçeğı gözönüne alarak yeni uygulamalora yönelmelerl gerektiğinl vurguladı. • ANONİM ve LİMİTED şirketlerin, birıkmış kanuni yedek akçelermın tamamını 18 ay icınde Devlet Ic İstikraz Tahvilı'ne yatırmalarını zorunlu kılon kanun gücündeki kararname özel sektorde yoğun tepkılere yol actı. Sektör sözcüleri toplamı 10 mılyara varacak olumsuz yönde etkıleyeceğını ilerı sürdüler. Kararnameyi savunan yetkilıler ise böyle blr uygulamanın anti enftasyonıst bır etki yapacağını belırttıler. • DIŞ KAYNAK gerekslniminin yılın llk sekiz aynda yalnı^ca 550 mılyon dolar olduğu acıklandı. 1977'nln eşdöneminde 2,5 milyar doları, 1978'in eşdöneminde İse 1 milyar doları gecen dış kaynak gereksınımının azalmcsında, bu yıl işcl dovizi ve turızm girdıleriyle dışsatımda gözlenen toplam 1 milyar dolarlık artışın etken olduğu anlasılıyor. • TÖTÜN'de 197980 dönemlnde 315 bın tonluk bır stokla gınldığı, bunun dışsatım bağlantısı bulunmayan 296 bin tonunun Türkıye'nin dışsatım kapasıtesinin 3,5 katı olduğu ve eko dan beri ilk kez 1,8 milyar dolar düzeylne Indlği acıklandı. • ABD Senatosu 198 milyon dolar ekonomik yardımı da iceren 450 mılyon dolarlık Turk'ye'ye yardım poketıni onayladı. • PARA ARZI'ndaki artış ağustos ayının ikincl yarısmda da sürdü ve 1977'un ilk sekız ayında % 28 3 artış gösteren para arzı 371.2 milyar liraya yükseldı. Net kredi hacminin de ağustos ayı sonunda 344 milyarı rekora erişılebileceğl llerl sürüldü. Bu arada Irak'a 400 bin ton, Iran'a da şimdılık 50 bin ton buğday satılacağı acıklandı. • PETROL'ce 1980 gereksınımınin % 60* ının Irak, İran ve SSCB ıle yapılan bağlantılarla, % 17'sinın yerlı üretimle soğlanacağt, geri kalan bolüm ıcmse Lıbya'ya umut bağlcndığı belırtıldi. • UNIDO (BM S nai Kalkınma Örgütü) He Sanayi Bakanlığınco ortoklaşa düzenlenen «Gelışmekte Olan Ülkeler Sanayı Bakanları Toplantısı» Istanbul'da yapıldı. Toplantt sonunda bir bildıriyle acıklanan ve UNIDO'nun önümüzdeki yılbaşındo yapılacak 3. Genel Konferansı'na sunulması beklenen önerılerde, gelışmekte olan ülkelerin aralarındakl işbirliğın' geüştirmelerı, birbirlerlnden kaynaklanan mal ve hızmetlere ayrıcalık tanımaları, UNlDO'nun sözkonusu ülkelerle ilglll bir envonter yaparak bunu üyelerine acması. gelişmekte olan ülkeler arosındo bilim ve teknoloil Işbirlığinin geliştirilmesi ve kücuk sanayiın önemle ele almması Istendi. • ARNAVUTLUK Ile 1980 yılı karşılıkiı ticaret protokolu imzolanaı. Romanya vo Malta Ile de ticaretin geliştirilmesine yönelik temaslar yapıldı. • TÜRKİYE • FİNLANDİYA Karma Ekonomik Komısyonu toplantısına katılmak CıZB' re Turkiye"ye gelen Fin heyetlyle borc erteleme ve yeni Işbirliği konulan ele alınacak. EKONOMİ VE TtCARETTE GEÇEN HAFTA noml Icin tehlikell bir yük haline gelebıteceği belirtıldi Türkıye 197879 dışsatım döneminde 40 bın tonu anlaşmasız ülkelere olmak üzere 108 bın ton tütün dışsatımı gerçekleştirmıştı. • ULUSLARARASI BANKALAR'la yapılan anlaşma gereğl sağlanan 407 milyon dolarlık kredının yansı Merkez Bankası'na gelınce dışalım akredıtıflerinin kabulüne başlandı. Merkez Bankası'nda bekleyen transferlerin iki yılbanka kredileri, 2*3 mllyarı Merkez Bankası doğrudan kredileri olmak üzere 567 milyar lirayo erıştiği saptandı. • ALTIN fıyatiarı dunya fiyatlarına koşut olarak önemli değışımler gösterdl. Çarşambo günü 5 bin lıradan işlem gören Cumhuriyet altını hafto sonunda 4 bın 500 liraya Vadar duşerken 24 ayar külce altının da 620 liradan işlem gördüğü bellrlendl. • BUĞDAY dışsatımında bu yıl yeni blr