Katalog

ONİKÎ CUMHURİYET 23 EKEVI 1979 EKONOMI... EKONOMI... EKONOML. FKONOMI... EKONOML. EKONOML. EKONOMI... EKONOMI... EKONOMİ... CHP ağırlıklı hukumet ıktıdardc ıkl yılırı tamamloyamadan ıstıfa ettı Hukümetın ıkı yıla yak Soşan çalışmalorının dış e"onomık nışkıler açısm dan ıncelenmesı yapılan tum çcbalara, IMF ı!e ıtnzaianan Nıyet Mektuplarına karşın hukumet n ömrünun dış kred lerın açılmasını beklemekle gec tığını ortaya koymuşîur Gsreklı dovız q"lırlenn n scğlanamamosı ıse hukumetı ıc ekcnomık ılışkılerde önemlı kıskaclcra sokmuş, ozellıkle akaryakıt ıcn cekılen sıkıntı seçımle'de CPP'nın uğradığı hezımette cıddı bır etken olmuştur KREDİ BEKLENİYORDU CHP cğ'rlıkh hükümet n ılk kurulduğu sıralarrfa henrı hukumet uyelen hem ış cevre'en IMF ı e kısa surede anlaşmaya varılacağ nı ve c s kredılerın kısa bır sure sonra açı'accğını umuyorlardı Gerçı Turkıye «70 cente muhtac» bıçımınae devra'ınm.ştı. Amo dış borc'ann ertelenmesı ve IMF IÎ3 anlaşma sağlandıktan sonra d ş f nans kuruluşlarının kcsalcrını açmaları doğal bır gelışnne sa yıfıyordu . DEVALÜASYON Hükümet IMF nm kosu1 arını b lıyordu Bu koşullar daha yeni hukümete söy enmsden yerıne ge tirı'dı 1 mart günü yuzde 32.5 orcnnda yaoılan devaluasycn kararındon scira Malıye Bckanı Zıya Müezzınoğlu bır basın toplan' sı duzeiledî «ekonomık önlemlerımız Türkıye've dış kredl ocıîmasını sağlayccak» dedı. O gunlerde !MF mn Istedıtfl dığer kararlcr da alındı ve'gı ıade oran'arı düsürüldü, sadece akaryakıt ürunlerının fl yatlarına zam yapılmadı. Devaluasycn karcrından sonrc hemen IMF lle göruşmeler basladı ve kısa surede sonuçlcndırılarak Nıyet Mektubu hazırlandı 2 yo Müezzınoğlu Washıngton'da Nıyet Mektubunu ımzalarken vaotığı ccıklamada cbu onlaşma soyesınde banka ve ycbancı ülkeler kredı mus'uklarını cçacaklar» bıçiminde beyanat venyordu.. VAATLER VE GERCEKLER Ancak kredı beklentılerı soylendıği gıbi gercekleşmedı. Türkıye'ye cok vaatte buluruldu arao vaatler yerıne getırılmedı veya yeterlı olcüde getırılmedı.. O gunlerde TOrMye'ye gelen Dünyc Bankası Başkanı McNamara ekonomımızın clddı sıkıntılar ıcınde bulunduğunu bıldıklennı ve elden qelen yardımı ycpacaklarını soyluyor 650 mılycn dolarlık pro|9 kredısl vaad ed.yordu. 15 nısan 1978'de yapılan acıklamcda 6 büyük bonkanın borçlarımızı ertelemeyl kabul ettığı ve 500 mılyon dolar da kredı vereceğl ılke olarak bu konularda anlaşmaya vcrıldığı belırtılmıştı. IMF işe Türkıye'de 450 mılyon dolarlık kredi ocaccğını resmen acıklamış ve kredının i!k dılimıni Türkıye'ye göndermıştL NİYET MEKTUBU Ancak IMF ıle ımzalanan nîyet mektubunun tüm koşulları yerıne getırılemedı Orneğın vergı yasaları meclısten çıkarılamadı Bu nedenle acık fınansman hızlandı, enflasyon onlenemedı IMF yeni bır devalüasyon ıçın ısrar etmeğe başladı IMF lle ikıncı dılım kredı ıcın yapılan goruşmeler zorluklo sonuclandı ve ikıncı dılım kredıden sonra ucüncü dılım kredı kesınlıkle gelmedı IMF yenı bır devalüasyon yapılmadan kredı vermeyeceğını açık Ca bıldırmış. Başbakan Bulent Ecevıt ıse Washıngton'da bulunan Zıya Müezzınoğlu aracılığı İİ6 IMF ve ABD çevrelerıne şu yanıtı ıletmıştı: Israr edersenız Batı ıle olan tüm bağları koparırız. S1KINTIU AYLAR işier öu oşomoyo vardıktan sonra İMF lle fmzalanan birıncl nıyet msktubu gecersizleşti Bankalarla sürdurülen borçların ertelenmesıne ılışkın görüşmeler uzadıkça uzadı Ağustos ayında ıvlalıye Bakanı «ekım ayında dovız darboğazını aşmıs olocağız» derken ekım ve kasım ayiarı büstsütün sıkıntılı gectı. Bu arada kaçınılmaz duruma gelen ckaryakıt zammı gerçekleştırıldı Ancak zamlar b r sonuç sağlamıyor ekonoml gıderek kotuleşıyordu EKONOMİYİ GÜCLENDİRME 1979 yılı başlannda ekonomıyı güclendirme prog ramı adı altında cıddi ekonomık tedb'rler aranma 3 K3 gec.ldi. Ilk başlarda butce acığını gıderme v ekonomiye yenı kaynaklar sağlama amccıyla hazırlanan bu program uzun muzakereler ve çalış maîardan sonra IMF ısteklerı doğrultusunda bır n.teLğe kavuşturuldu. Uzun tartışmalardan sonra pcrça parca kamuoyuna açıklanan programın getırdığı onlemler bır dolu zam oldu Ecevıt 11 mart günu «Newsweek> dergısıne verdığı asmeçte «Batıdan yeterlı destek gormemem z hayal kmcıdır» tiıyordu Ekonomıyı guclendrme progrcmı ile ılgıll olarak da Başbakan «Yapılan son zamlar ve alınocak dığer onlemler ekonomıyı ayoğa koldıracaktır» şeklınae konuşmaktaydı. TÜRKİYE'YE YARDIM Dövız darboğazının Türkıye'yl cenderesine aldığı bu gunlerde Guadalupe Zır\esınde alınan karar gereğ nce Türkıye ye yardım sağlanması ıcın Ma'ı,e Bakanı Zıya Müezzınoğlu ıle IMF Başkanı Lcos ee 11 n san gunü uzun bır görüşme yapficr Bu görüşde «Turkıye ıle İMF arasındakı asl.da kalmış sorunların çozumlendığı» cjyuruldu. Daha sonra Türk ve IMF he/etleri arasındakı göruşıreler başladı. 11 hazıran gjnü de 1 dolar karşısında Türk lırası 47 50 lıraya kadar düşürülerek Currhunyet tarıhının 5 bü/ük devaluasyonu gercek'eştırıldı. IMF ıle ikıncı nıyet mektubu Imzaiandı DİĞER İLİŞKİLER Ecevıt hukumet nm ikı yıllık iktıdar dönemınde AET ıle ıl'Şkıler de donduruldu ve olumlu blr borc ödeme kolaylığı olarak öatılı ülkelenn ycpmadığı ölcüde yardımda bulundular Türkıye ye .. Irak, Lıbya gıbı ü'kelerle petrol kolayiığı bır sonuca ulostırılamadı Ancak Sovyetler Bırlığı ile •yapılan anlaşmalar, Dogu Avrupa ülkelerı ıle Ikı!i ekonomık ılışkıler acısından atılan adımlar, Orta Ooğu ülkelerı ıle sürdürulen dıvaloglar, başorılı sonuçlar verecek duze/e gstırıldı Bu, ılışkılen daha da gehştırmeğe ıse hukümetın ömru yetmedı. CHP AGIRLIKLI HUKÜMETIN İKTIDAR GÜNLERI DIŞ KREDILERİ BEKLEMEKLE GEÇTİ Füsun ÖZBİLGEN CHP ÎKTÎDARI tTHALAT TIKANIKLÎĞINI AŞTI AMA FİYAT ARTIŞLARINI ÖNLEYEMEDİ Uluç GURKAN ÛRKİYE de kapıtolıst yopı.arı koruyarak ekonomıK sorın.aro cozüm bulunamayocağı bır kez aara kan tıanmıştır bır Saşka kcnıtlanan aa sanayım gehsımj aoğrultusL.ndc: toplum hızıa kentleşırken Kentlılerın so'unlcrmo cozurr bulunmaksızın kt dor olunamayacagdr Bj yargılar yalnızca 21 ay ık CHP agi'liıOı hukurret dene^mne dayal' deg Idır Bır ay'.k bır kesıntı/le i> rbr nı ızls/en MC ortaklıkları do oynı yargılcn dcgrmar nıtehktedır Kapıic' sl ekonomının cozun'emelerınae pata sal gostergelere bu/UK onem verılmektedır Fa rasc gen şıemenın trenlenmesı başta fıva» artış lan olmaJ. uzere Kopıtalıst ekonorr mn bır d zı r>os tGİığıno care sa. Imaktaa r CHP agırlıkl, Ecevıt r>ukı,met' kısa adı IMF olan Uluslararası Para Fonu'nui cStand b/» du zenlemelerımn etkıs nce, parasal gostergelerdekı Î PARASAL GOSTEFîGELER KAPITALIZ MIN SORUNLARINıN KAPITALIST YON TEMLERLE COZ'JLEMEDIGINI ORTA YA KOYMAKTADiR SEÇ.M1 ERIN O LUMSUZ SONUCLARI CHP ACIS1N DAN MALI POL!T!\ALARI UYCULAYANLARA DEGIL, EJ POUTIKALARI SECENLERE YUKLENMELIDtR gens!eme,ı dıkkat ceKicı olculerde fren.e/ebı'm'ş tır Orneğ n, Mü O'taKi klar doneT rde 21 a/ iç.r\ae ,uzde 143 oranında ^enış eren em syon hccmı CHP ağırlık ı hüküms* donem nGe yuzde 97 orc nında ger s'emıstır Pcra arzındaA' cogaımc ıse MC 1^a^esınc^s vuzde 137 ye u'aş.rken, CHP ncne Sırde yuzde 76 duze/ ne gen'em ştır MC ortakiıkları net kredı hacmmi yuzde 139 oranında genlşıetm.ştır Bu oran CHP ağırlıkiı hukjmet dönemınde yüzde 58'e kacfar daraltılmıştır. Bu aroda, ekonomının carkıarını kamu kesımı lehme dondürmek'e suclanan CHP, Merkez Bankası kaynaKiarınjan KTITU kesımıne ccııan kredıleri yalnızca yüzde 75 oran.nda artırırken, kamu kes.mı kredıleri, MC ortak! klannca vuzde 465 büyutulnıustü . Ekonom k gelışmeler sclt parasal gostergelere bakılarak degerlend'rıld ğınde. CHP ağırlıklı hdkümet lehıne gozıenen DT b^ska ge'ışrtıe ıse, bankalardak mevduatın yapısıyla ılgı'ıd r. Oransai olarcK toplom rrevduattakı artış ChP n n 21 a ın da MC ortaklıklannm Z1 ayına gore ycvaşıamış sorunmesıne karşm vadeiı mevauat3 doğrj hfzfı bır yoneimo gercekıeşmıştır MC ornKl klan vcdelı tasarruf meva 'atında yuzde 56'lıV b r cogaİTiay1 la «•eîınmek zounda kalırken, bu oran CUP ağırlıklı hül^ÜTe' c~re" ba$ında/ken \uzde 102ye ulaşmıctır. Parosa! gostergeierdekı gen şlememn yovaşlatılması. kapıtaıızmın ekonomı kurallon çercevesınds «kotuye g dışın djrdurulmas * ya da «yınntının onarılması» bıcımınde değerlend rılebılır Ben zer değerleid rmelere c s ekoncm'k ılıskı er alanındo do somu! temeller bulunab lır MC ortaklıklannca, karşılık dovız bedellerl ödenmeksızın gerceklestır'len ancok 1977 yıhnın D'ionnda tıkansn tha'at CHP cg'r'ıkh hukumetce acİTiıştır Ik'ncı MC ortakli'jının scn üc ayında 1 mılyar dolara yukseıtı'eb Inr şVr Ithalat transferlerınde me/dana gelen bu ar' şn onemll bır bölümu pe'role yapılan odemeter tarafından yürütulü'ken, şubat 1977'den bu yana bekleyen transferlerın öncelıklc cerceveslnde karşı/annaya başladığı da ınkâr edılmez Parasal göstergelerdekl genışlemen>n yavaşlatılması ve ithalat tıkanıklıklarının açılmasına kar şın, fıyatlardakı yjkselme kontrcl altına alınamamış ve mal darlıkion önlenemem.şt r Oysa. kapıtalıst ıktısatcılar tarafından fıyat artışlarının gerelc cesı olarak, parasal gen sıeTie >e ithalat tıkanık . lıkları dışında h'c blr neden göstenln^emekted>r MC dânemınde toptcn esya fıyatlarının 21 ay da yüzde 67'ye varan fıyat artışlan. Ecevit hukumetı'n!n 21 ay nda yüzde 122'ye tırmanTiiştır Ankara gecinme endeksındekı ortış vuzde 80'aen yuzde 122 ye Istanbul gecınnıe enieksı'ndekı artış Ise yuzde 89'dan yuzde 127' >P C kmıstır Parasal gosterge'er ı'hc'at «r nte'ierı ve • • yat artışıarına ilışkın rokarrsjl bu'gular lızmln sorunlarınm kap tn'."5* ^n^em'fi» lenmedığını ac kca ortaya ko/mt <'odır Bu ne'ensuz» sonucları, malı p^iı* kalon j gj'nyanlara ^eğıl, bu polıtıkcları ^eceniers yuklenmei d r Bu polıtıkalar secıl'rken <ap 'alızm n arz ve talep ae^gesml üre'ınriı artrarck değıl. Ic tüketlmı kısorak sağiama^a ca/ısmak yan Igıs na da djşulmuştür Aynca CHPnn 1973 secım bıljırge&nn özLne uygun dTduncu planın ra(o kaıaınlıp s',asa mekanızmasına dayanılmcsı. bjşarısızlıklan p°3inlemıştir. Bunun kg'a etln! porcr^l gsn.şlemcde ve özellık'e kamu fnarsrran 1 B tuketım yuk^eklığında aramam^lıdır Fıyat artış srında MC dönemınde sana/ıın payının yüzdo 58 duzeyırae ıker\ Ecevıt hukümetl sırasında yüzde 66'ya yjkselmesı enflasyonun kaynağı konusunda ıig nç b r ıpucu oımaktadır. Sanayıde ana uretıcı f'rmo ar .thala'tan pazarlama/a kadar uzanan bır hct'o örgjt'enırle'ken, uyguladıkları yjksek ^âr o'onları/la enflasyonu gıaereK artan bır bıc mde k^ruklemsktedırler Bu olgu değıştıri'medıkce, pa'cscl buyÜK uklerde deneîım soğlamo cabc ar yia erflasyonjn on'enrres ne olanak bulunmamakicdır. le, 14 ekım ara seçııyı'fkr mn CHr cçıstnöon SC'L'T» osyal demokrasmın Turkiye'dekı ilk d«n«yı «hezimetsle scnuclcndı. aDemokratık Sol» b,r programla ıktıdara 3e er.ler kısa sürede saga kaymaya bap;adılar Bu sağa kaymada do uç temel hato yoptılor Kıtlelerı unuttulcr. Anarşınm ustesınden gelemedıler Ekonomık sorjnlara çozum bulamadılar Anarşiye ilışkın «onlemlerın» boşarısızlığı bu yazının konusu değıldır Ancak kıtlelerı unutmanın üzerlnde durulması gereklr. Ozellıkle da secım sonucları acısından bunun üzerinde durmak gerekır. Iktıdan sırasında CHP demokratfk kitle ku. ruluşlonna ve sendıkalara öylesine sırt cevırmiştır kl, Sayıştoy Denetçilerl Oerneği bils kapatılmıştır. Kitle kuruluşlan ve sendıkaıardan uzaklaşmak bir yana, onların kendl tabanlan uzerındeki etkınlıklerinl yitlrmelerı günümuzde asıl tehlıkeyi oluşturmaktadır. Kimi demokratık kuruluş ve sendıkalar befırli partilerin desteklenmesmi istemişler, ancak desteklenmesl istenen partınin aldıâı oy sayısı destekleme koran aian kuruluşun uye sayısının altında kalmıştır. Bu, bır yandan yönetımle taban arasındakı celışkıyi göstermektedır. Uzun donemd« be'kr sağlıklı da olobilır. Ne var kl, kısa dönemde herhangi bir «eylem ve guç birliği» durumunda, bu yıpranmışlıktan CHP'nin kendısı de zararlı çıkacaktır Kıllelerl unutmck, hatta onlara ters düsmek temel sorunlardandır. Ama üç seçım boyunca kıtlelere bir şey göturmemek temelın de temel) bır sorundur 1975, 1977 ve 1979 seçimleri «Yahya Demirel maceralannı» cnlatmakla gecmiştir. Ûç seçlm «Yahya Oem<rel>i kullananlar, iki yıllık iktıdar süresınde de <enkau sözcugünu dıllerınd«n duşurmemışlerdır. Aslında surckli «enkaz» edebiyatma sarılmak, ekonomideki basarısızlıkla eşanlamlıdır. Surekli «enkaz» edebiyatı yapmak, ekonomideki başarısızlığın «tescllldir » Ekonomıde Ikı yıl ıclnde fiyatlar üc kat crtmıştır. Yüzde 25 oranındakı fıyat artışlcrı şimdi yuzde 80ın ustundedir. Bır buçuk yılda yüzde yuzelliye ulaşan devalüasyon yapılmıştır. 1978 başında 19 lira 25 kuruş olan Turk Llrasının dolar karşılığı bugun 47 lıra 10 kuruş tur. Buyüme hızı yuzde 6'lardan yüzde 3 un altına duşmuştür. Ve bu üç temel ekonomlk S gâstergenin sonucunda tüm haşmetiyle Tahtokois gund«me gelmıştir Tahtokale, dovız koraborsasnın yopıldığı Istanbui'dakı bır serr.tın adıdır. Tahtakaie CHP Cönemınde dovız karaborsasının kurumiaştıgı yer.n adıdır. Dış tıcaret, dövız, para ve teşvık polıtıkalarının olmadığı bır siyasal ıktldar dö nemınde, Tahtakaie hem Merkez Bankası, hem ds Devlet Planlama Teşkilatı'nın islevlerinı yüktenmıştır. Sanayınin tum glrdısi Tahtakale'den gecmiştir. Devletin varolan sısteml çalıştırılamcmıştır. Yapılan cmüdahaieler» slsteme Jşlerlık kazandırmamış, sıstem de bu kez kendi mantığını Tahtakalede yaratmıştır. Zaman zaman Tahtokale iktidar olmuştur. Ekonomık 1YORUM Tahtakale den Brüksel Cuntasına Yalçm DOĞAN Iktidarın Ankara'ya kayma eğılımlerl goruldügunde. Tahtakaie altın tuccarları, ara malı ıthalatçılorı yo!uyla darbe gırışlmlerınde blle bulunmuştur. iktidarın etkınliğinın silinmesi anlamında bir darbe!.. Ankaro coğunlukia Tahtakale'den yönstfllr olmuştur. Ankara laman zaman Tahtakaie ıle uzlaşmış, zaman zamcn celışmıştır Şımdı bunlar gerlde kalmıştır Şimdl Tahtakaie de gerı kalabıleccktır. Tahtakaie'nın ekonomlk etkınüği şlrndı siyasal anlamda bir nıtelik aeğişlmıne uğramıştır. Bu siyasal degışımın sımgesı «Bruksel Cuntasudır Bruksel Cuntası öyle askeri, ya da ordu 9 nun şu ya üa bu kescnınden ge'en bfr «Cuntaı değıldır Daha cok uluslararası çapta poll tikoc.'crın ve dıplomatlann olus'urduğu blr guçtur Sayıları onuonbeşl bulan d'pıomatlar, fktlsatcılar. malryecıler oğretitn uyelenn den oluşan «Cunta» zaman zaman Bruksel' de bir araya geldiğı ıçın, adına «Bruksel Cun tasıı denilmıştir Cuntanm ıki özellığı varllki, üyelerl Türkiyede önemlı su baslarını tutmuşlardır. Onemll gorevieri Cstl(>nmiş4erdlr. Ve her donemde oniardan biri ya da blrkacı başlannda bekçılık ycpmayı «ıhrrab etmemiştir İklncisı ve osıl önemlısı, Cankaya üzerlnde etkili olmalartdır. Bır başbakanm arondığı bır donemde Cankaya uzerindekl et ktnlikleri tahmlnlerin de otesındedir Başbakanm klmliğınden tutun da, kurulacak hukümetın bıçimi üzerıne her turlü duşunce cBruksel Cuntasıı tarcfından üretilmektedlr. Ve de Cankaya'ya sunulmokladır, en geçerll formul olarak . 1980 sadece Cumhurbaşkanlığı değil, G« nelkurmay Başkanlığtnın da seclm yılıdır. Ka mu kesimlnde yaklasik bırbucuk mılyon Isçinln toplu sözleşme yılıdır. Amenkcn uslerine iliskin kararların yenıden gozden geçırileceğı yıldır Döviz sorununun yıne gundemdekı yerlnl koruyacağı bır yıldır. GeJeceK birkoç yılın ekonomik ve sıyasal ge'lşmeıerınl etkilemeye aday bir yıldır. Onun ıcmdlr kı, kurulacak yeni hukümetın, Işbaşına gelecek yeni Başbakanm önemı her zamankınden daha cok artmaktadır. Onun icındır kl, Bruksel Cun tası'nın Cankaya uzerindekı etkınlığıni artırma cabalan her zamankınden daha cok yoğunlasmaktodır. Boyle blr görunumde Tahtakaie mn ekonomik etkinliğl Brjksel Cuntası'nın slyasol *art4ı He •ürdüfüımftk ıstenmektedır. Tahtakale icerde, Bruksel Cuntası dışarda etk!n olacaktır. Tahtakaie eKonomıde, Bruksel Cun tası poiitlkada etkın olacaktır Kimsenln <talıp olmadrç}ik ık'tdara Bruksel Cuntası lle Tob takale «talip» olmuştur. Ve işe ıki buyuk partı acısından bcvldiğında, Bruksel Cuntası'nın gölgeslnde Demirel Ecevit'in, Ecevıt Demirel'ln umududur... 29 üdeki ekonomik yapıve CHPyenilgisine yansıması Kenan MORTAN S EÇİM sonuclan lle secım yapılan ıllerde uyguıanan el'onomık polıtıka arasında yapılan bır genel degerlendlrme ortaya ılgınç sonuc!ar cıkarmaktadır Turkıye'nın gelışmlşlığı 100 puan olarak alındığında seçım yapılan ıllerde bu gelışmışhğe ulcşan b r tek ılın Istanbul olmosı yapısal oeğışımler getırmeden yapılan düzenlemeıerın (toban fıyatı, nayvancılık deste< olımı, asgarı ücrstler) etkısız kaldığını ortaya cıkarmoktadır Kıyaslamanın yapılabılmesı ıcın seçım yapılan ıllerın ıktsadl faalıyetlerının bır genel dökumu yapılmıştır Buna gore, 21 ilın tarım, 19 ılın hayvancılık, 9 ılın sanayı, 5 ılın madencılık, 3 ılın ormancılıkla uğraştığı saptanmıştır. An^ak, bır cok ılde bu faalıyetler karma olarak yapıldığından ikıncı bır tasnıf daha yapılmıştır Dort taalıyet kolunun yanyana bulunduğu Ikı H (Amasya KCtahya) bulunmuştur Mıllı gel'rın bır cok koldan oluştuğu, bır başka deyışıe ıktısadl polıtıkanın aletierının cok yonlu uygulanabıleceğı bu ıkl ılde CHP'nin normal olarak lıerleme göstermesl gerekırken AP yüzde 5161. CHP ıse yuzde 1933 arası oy almıştır Bu ıkı ılde. AP genel oy yüzdesının de üstüne çıkmıştır. üç faalıyet kolunun yanyana geldıği 4 llds. (Artvın Balıkesır, Isporta, Konya) AP yüzde 48 72, CHP ıse yüzde 1240 arası oy almıştır. CHP bu ıllerden Artvin aışmda genel oy oranımn aitına düşmüştür Bu ıllerde uygulanan başlıca ekonomık polıtıka, taban fıyatları orman ürün payları madencılıkte ıse yeraltındo çalışanların emeklılığe gecış suresını kısaltan uygulamalar olmuştur Ikı faalıyet kolundan ıbaret 12 II bulunmaktadır. (Bıtlıs, Burdur, Canakkale, Erzurum, Hatay, Kars. Manısa, Mardın. Rıze, Sansun. Yozgat ve Muğlo) Bunlardan 6'sı tarım ve hayvancılık, 4'ü tarım ve sanayı 1'ı modencılık ve tarım, bın de ormancılık ve tarımla ugraşmaktaaır Bu ıllerde AP yüzae 2559 arasında ov sağlarken, CHP yuzde 1941 arasında kalmıştır 7 ılde AP genel oy yuzdesının gerısıne duşerken, CHP 8 lıde yüzde 29 oy oranının altına duşmüştur. Ikt.sadı faalıyetın tek koldan oluştuğu II soyısı 11 olarak bulunmuştur. (Ağrı. Antalya, Erzıncan, Hakkarı Istanbul, Muş, Sıırt. Tokat, Van, Ed rne, Aydın) Bu grupta AP'nın oy vüzdesl yuzde 2552 olmus, CHP oyu ıse yuzde 1542 aras.nda değışm.ştır Bu ıller grubunda AP 7 ılde CHP 6 ılde genel oy oranının altına duşmüştur. Seçımlerih yapıldığı ıllerın büyük bır coğunluğu TürKiye nın en gerl kalmış ılleridır. Secımı geri kaîmış yörelerde uyguianan polıtıkalar ıcın bır referandum scymak mümkündür. Bu acıdan CHP ıçın sonucun kotu olduğu gorulmektedır. Tarımsal ürünlerde pıyasaya acılmanın sımrlı olmosı nedenıyle tek gelır kaynağırıın hav vancılık olduğu bu bolgelerde, CHP, cephe hukükumetının Kaıdırdığı canlı hayvan destekleme fıyatlcrını yenıden uyguiomaya sokmuştur (27 37 TL) Ancak bu fıyatm cok yetersız olması bır yana, yem fıyatlarının /ukselmış olması desteklemeyı anlamsız kılmıştır Doğu ıcın özetle şu denebılır Toprakta müJk.yet ılışkılenmn gıderek bozulduğu bir yapıda yuzde 60 fıyat crtısı ekıenınce yapısal düzenleme olmadan destekleme alım ve fıyatlarının ancak buyük topr?k sohıplenne yaradığını gostermektedır A/nı durumu sutte gözlemek mumktndor Kars ta ureulen peyn"q Istanbul'da yüzde 100 'arkla satııması, pazar'ama kcnallarında değışm getırmeaen ver len fiyatlar aracılara yaramıştır En ger boıge gruounda 9786 TL (le ıklncl sırada olan Akdenrz'de, 4 ılde CHP yüzde 12 41, AP yüzde 3872 oy almıştır. AP kalesı savılan ıller grubu dışınaa örneğın Antalya'da plyasada vavgın o'orak pazarlanan tarım ürunlerının (turuncgıller. pırinc turfanda sebze) bulunduöu bölgede oy oronı sadece yüzde 23'de kalmıştır Karodenız gıbl üret'cl gelırl 13231 TL. o'an blr ılae CHF" yiızoe 2140 orasında oy almıştır. AP ıse yuzde 55 e kadar vukselmıştır Kücük üretıcılığın yaygm olması redenıyle taban fiyatlan etkılı olabılecekken, çayda 1977 ye gore 2 TL artış tötünd9 ılk yıl 68, ıkınci yıl 13 TL'lık sınıriı artışlar, oy dağılımını etkiiemıştır. İC Anadolu. ge'ir dağ 'ımırda yuzde 18 ıio • DUNYA BANKASI DPT görüşmeleri so nucunda, Türkıye'nın son yırmı yıldakl kalkın ma çabalarında plânlamamn oneml/ rolü uzerınde duruldu. Banka uzmanlarınca hazırlanan raporun kımı bolumlerının yenıden yaziıması korarlaştırıldı • OPIC (ABD Denizaşırı Özel Yatırımlar Kurumu) tarafından duzenlenen bır program çer çevesmde Turkıye de özel kesım temsılcılerı ve bakanlık yetkıl lerıyle temaslar yapan Amorıkalı Işadamları, Türkıye de yatırım yapmalarını gücleştıren başlıca etkenın bürokratık enge! ler olduğunu belırterek ozellıkle madencılık alanında yüksek teknoloıı iceren yatırımlar yapmaya nıyetlı oiduklarını acıkladılar. • MERKEZ BANKASI BAŞKANI Ismall Hakkı Aydmoğlu, ekımde yürürlüğe gıren «Taze Para Anlaşması» uyarınca sağlanan kredılerden. yenl transfer işlemleri Icın de yararlonılabıleceğini acıkladı Bekleyen transfer sahıplerlnden yeterli başvuru gelmemesı halınde bu yola gıdeceklennl açıklayan Aydmoğlu, 150 mılyon markiık F. Almanya kredlsınln ardındon 200 mılyon franklık Fransız, 15 milyon sterlınlık Ingılız ve 230 mılyon markiık ık na dılım F Alman kredısıntn işlerlık kazanacağını belırtti • ÜBYA ve KUVEYTın Türkıye'ye pro|e otomobıl, kâğıt, lâstık et ve yem üretımmdö gecen yılın eşoonemıne oranla gerılemeler mev dano geldığını; buna karşılık başta gubre olmak üzere hamdemır, sıvı çelık, hampetrcl, lıny t ve traktor uretımınde önemlı artışlar sağlandığmı gosterdı. Elektnk üretıml de EKONOMİ VE TJCARETTE GEÇEN HAFTÂ js ve program kredilert vereceğl acıklandı Bu arada Kuveyt'in uluslararası ıhalelerde Türk fırmalarına öncelık tanımayı kabul ettığı belırtılal • DPT «ÜRETİM GERCEKLEŞMELERİı verılen, 197â un ilk sekız aynda taşkömürü, çımento, ba>;ır, alümınyum, petrokımya ürünlen. yılo oranla %5 arttı. • İŞSIZ sayısının ocak ağustos 1978 ddremı sonunda 347 bın kışıyı aştığı, bunların %83'nün erkek olduğu acıklandı. Sözü edılen donemde Iş ve işçı Bulma Kurumu'na başvuran 467,311 kışıden ancak %30'una Iş bulunabıldL • MERKEZ BANKASI'nın 1979'un Ilk seklz a/ında 388 8 mılyon doıar diş kredı kuliandığı, b j rakamın geçen yılın eşdonemınde kullanılan dış kredılere oranla %42,5 fazla olduğu betırlendı • DOKUMA SANAYII'nde özel sektör yatınmlarının azalmakto olduğu acıklafldı. DPT tarafından gerçekleştınlen bır oraştırmada 1978 de 4 mılyar lıra olan ve bu yıl 4 4 mılyara erişmesı beklenen ozel sektör dokuma yatırımlon nın 1980 de 2 mılycr lıranın altında kalocağı saptandı Öte yandan Iktısadi Araştırmalar Vokfı'nın düzenledığı toplontıda dünyada ve Türkıye'de dokuma endustrısının durumunu ınceleyen Adnan Başer Kafaoğlu, Türkıye'nın AET dışında da tekstıl ürünleri ıçın pazar araması gerektığını belırtti. • YATIRIM MALLARI SANAYlLERİ'nde de özel sektör yatırımlannın geiecek yıl %21 ge rıleyerek 7 mılyar lıra doiayma düşeceğı lleri surüldü. Iklncl sıradadır. Blr baska deyışle gellr dağılımı carpık o'sa da gerçekleştınlen gelır yuksektır. Bu bolgemn ıkı ılınde seçım yapılmıştır. (Konya, Yozgat) Konya'nın özel önemı sağ partilerin üç koldan ve güçlu adaylarla seçıme gıtmesi olmuştur. Buğday üretimının 1/8'nın gerçekleştlrı'en bu bolgede son anda verılen 80 kuruşluk pnm dışında, ağır sanayı yatırımlarının ağır da olsa Sürdürülmesi obıektif olarak CHP'yı avantafiı kılmıştı. Ancak CHP yüzde 22'de kalmış. sağ partilerin oyların gerı kalan bölümünü almıştır. Ege'de seçım yapılan 5 ılde gelışmışlık l i deksı 4984 arasında değıçmektedır Ayrıca Ege nın tutünun 3/5'nı yetıştırmesı, sınal b'tkılerde ana payı oluşturması, İzmır Manısa sanayl bolgesının varlığı devletleşt'rıîen madenlerin buyük bır bölümünün burada bulunmcsıyla önem taşımaktadrr. Ancak bunların CHP den cok ana muhalefet partiS'ne yaradığı görülmek'edır. CHP r yuzde 1934 a asında kalırken, AP yuzde 57 61 e ulaşmıştır Tütün ve pamuk taban fıyatlanndaki fryatlann sanayı ürün fvotlarının gerlS'nde kalmasının yaşarna standcrdı yüksek oîan bu bölgede olumsuz tepkı era yolcctığı sanılmaktadır. Sonuclan söyle derlemek mümkündür: • Sanayl kentlerınde (Konya Manısa, Kütohya. İstanbul) CHP'nin oy kaybetmş o'mas!, ucret ortışlorına da/anan toplu sozlesmelerın artık yeterlı olTadığını ortava çkarıyor. • Demokratık scı bır iktıdar gelır transferlerivle ve mudahale fi"atlorıy'a sonuc alamamıştır. Geneîfıkle tüm toplum katlannı yuzeydo tatmın etmeye yonel'k Iktısat po tıka an, kımseden de fsdakarlık beklemedığ naen, scnuçta mevcut çarpık yopıyı güçlendırmektedır. • Gelır transfen pol'tıkasının üretlm artışı oJmadan yapılması, geneilıkie enısyon kurumunun caııştırıımosı ile gerçekleştırılmektedır. (1977' de 74 mılyar TL olan emısyon 1978 ekim ayında 167 mılyar lıraya yükselmıştır Bunun sonucu 1979 ekim ayı sonunda yüzde 80'i bulan bır yıl/ık fıyat artışına secmenın tepkısı olumsuz olmuştur. • Temel mallar konusunda clddı gırışimtenn olmaması, bedelı ne olursa olsun üretımı gerçekleştıren özel kes.me büyuk kârıar sağlamıştır. • 1979 secımlerının ana sfoganı yapılan yük. sek tabon fıyatlan polıtıkasının sonuç getırmedıği gorulmektedır Cunkü. dünyada tarımsal üretimln gıderek gerılemesi. Türkıye'de Ise paradan kacıp mala yönelısın tvme kazanrrasıyla ürünler esasen değerlenmlştır. Buna gırdı fıyatlarındaki tırmanmalar eklenınce üretıcıler olumsuz etkılenmıştlr. • AP'nm oy artışı flyat artışlarına, yaşam zorluğuna yoklara tepkldır Yoksa APnin gızll seçım vaadı. ücret dondurması, stokçu kârlannın varlığı lle 1930 yılı sonrasını sırtlamasına ofanak yoktur.