Katalog

CUMHURÎYET 5 AĞUSTOS 1978 fstanbul Yağması Burhan ARPAD Hazıran sonlannda sıcak blr gun Istanbul dış mahallelerınde otomobllle beşaltı saat dolaştım Yıldız Posta Caddesınde başlayan dolaşmamı Zıncırlıkuyu ve Etıler uzerınden surdurdum Sonra Boğaz Koprusunden Camlıca Çamlıca'dan Çengelkoy, Kücuksu ve Elmalı Bentı yakınları. Otomobıl pek yavoş gıtmıyordu amma, ya ben aşırı kuşkucuydum her yapıda bır terslık. çarpık blr yan aranıyordum Yo da yopılanlar pek goze batıyordu Yıldız Posta Caddesınde yırmi katlı gokdelenı gormezlıkten gelınır mı? Üstümuze yıkılocak gıbı Şehrın en son acıklık çevrelennı boğmağa davranan bir karabasan, dıyebılırız o yapıya Hıc bir plana sığmayan ylrmi kata Etıler yolunun sağında vadlye doğru inen sokakta apartmanların damlarına. hatta kımı yan sokaklarda balkonlara değdl değecek kadar olcoktan gerıll elektrık akımı taşıyıcı tesıslerl dehşet veriyor ölumle boylesine burun buruna yaşayabılen ora ınsanları ya cok yığıt. ya teknığe boş veriyorlar. Topkapı Msrter Sitesınde demirden yapılmış olan blr üst geçidln üze~ rine pek yakın gerıll elektrık tellerinin ıslak havalarda kacak yaptığını, Insanları elektrık çarptığını bllmem unuttulor mı? Sunu da belırtmek gereklyor Şlmdl cok kattı ve pahalı aportmanlorın bulunduğu caddeler ve sokaklar, TEK'ın Istonbul'a ener|l vermek icm elektrık kabtolan cektıği yıllarda boş tarlalardı Son beş on yılda oraları yerleşlm alanı yapan Beledıye. büyük tehlikeyl neden gormeztlkten geldl? Zıncirlıkuyu'yo dönerken, Ya pı Teknık Okulunun korşısındaki tarla toprakla da tek blr duvor glbi bıtişık sıralanmış on katlı blok apartmanlara ne demelı'' Boğaz Koprüsüne doğru yol alırken. sol yomactonn bütün yeşilınl yutarok kücük bır Newyork görönumü oluşturmuş ve bır ara yapımı durduktan INCELEME 4RASTRMA ROPORTAj Ölümle burun buruna Bir tür Mafia Istanbul'un yazgısına egemen ÇEVREYOLU YAMAÇLAR1NDA BUÜAZ'A KARŞI sonra Ocbeş ayda daha da kor kunçloşmış Çln sedd) felâketl şehircılerimlzl hlc tedirgln etmiyor mu? Boğaz Köprüsünden gecerken movi ve yeşilın, bütun cır klnliklerl unutturuveren güzel dunyasına daldık, omma cok kıso bır sure Bağlorboşı'nın dortyoı ağzı kargaşasında «İstanbul gerceklerl» butun ger ceğıyle yıne gozler önundeydi Bağlorbaşı ndan Kısıklı'ya aofl ru uzonan ağaçlıklı yolun daha cok solunda en son bahceII koşkler ve evler. yıkyapcı < u ~ navarını beklıyordu Altunızode' de Mıllet Parkı'nin yuzyıllık oğccları renk deglştlrmlştl. Zıro beledıye. parkın hemen ense kokune cımento yopım otolyesı kurmuştu Yol yopımı VB onorımıno maizeme hazırlamok Icin Koskoca topraklorda baş ka hlc bır yer kalmamıs gıbı Mıllet Parkı'nın billşiğine Ağac lıklı yolo. Clmento tozları oğoc torı bozmağa başlamıştı bıle. Atolye teslslerlnın son ve bıcımsiz gorunuşu de cabası Kaçak yapılar için tasdıklı plan. insaat ruhsatı falan gerekmıyor ama, arsa tarla mafiacılarına yüklü para ödemeden buralara ayak basma olanağı yok. Dağ kanununa aldırıs etmeyen bunu canıyia ödüyor. «.KUÇUK NEVV YORK!» (YA, SIT KANUNU?; Gecekondu adı altında Kısıklı'do Bonro Çamlıco fepelerınin, Camlıca yamaclorın'n ve etektennln neresınden bakSanız. akıldışı durumlar goze batıyordu Tunstik gazıno yo pılması blr ara sozkonuso edıi mlş televızyon kulesımn cevre sı hazıne topraklorının guve ne alınmosı soğlandıgından gecekondu adı cltında ışgai e dılmıştı işgalciler toproklon paylaşırken kıyasıya carpışmışlar ve ölenler olmuştu Buyuk Camlıco tepeslnde ınekler keci surulen, coban kopeklerı masolor orosındo dolaşıvordu Acıbadem'de ve Kucuk Camlıca'da da yoğun yapı calışmoları vardı Tek katlı yapılor, gpcekondu dıye başlatılmıs tek katlı yapıların bır kac katlıya donuşmuş olonları vardı Doğrudan doğruya 5 6 katlı yapılmış aportmaplar da epıycevdı Saymadım amma, yuzlerce dıyebılırım Imar ve Iskân Bckan lığı'nın sosyal konut olarck tah sıs ettığı tek katlı yapılar kanun yırnı yıldan once boşkası na satılmasmı yasakladıgı ıc|nnoter senedıyle el değıştırıp beş oltı katlı apartmona dcruş turulmuşfu Umranıye den Boy lerbeyı Cengelkoyu sırtlarına gı den bozuk dağ yol'orının ıki yonmda da yoğun yapı calı$maları surdurulüyordu SIT kanununur veşıl alan, koru orman statusu ve benzerı tanımiamaiarı kâ qıt ustunds kalıyordu Plonrılara gors buralan yerleşlm olo nı dsğlldı ^ayırlıktı Korular ve ağaclık yerıe''iı Başdlnleme temız hava alma bolgelerıydı Ne var ki uc beş yıl sonra bır karış bos toprak kolmo yacaktı bu hızla Buldozerler. yapı ıscı ve kolfolan orı gıbi COlişıyordu Hıc bır yapm n goze gorunur bır vsrınde «ruh sat tanhı va numarası» di"6 bır not Dir mukavvo ya da tuh ta parcası yoktu Cengeiko/ e ınen \olun azbjcuk en son /& sıl yomaclarında yopılar daha bır gozalıcı daha bır ozenlı/dı Bır kctın degerı 300 400 cın lıraydı Seçim jatırımları Devlet'ln yurürluktekl konunlarına Beledıye Imor yonetmenlığtnm hukumierıne roğmen Turklyft'nln kultür mefkezı Istanbul'do «Doğ Konunuı uygulanıyor, uygulanobiliyordu Ne ınşaat proıesl tasdtkı ne ruhsat ne Iskân. Iznl gereklıydı1 Hukümetlere ve Bsledıyelere dort yılda bir oy vermek herşeye yetıyordu Se cıml kazanan partl hükumetl. yandaş'annın yasa dışı davra nış'arını heTien yasaüaştınyordu Hatta seç frde oyları garaitıye a^nk ıcın yol yapı mına, okul yaoımına e ektrı< ve su dağıtımına, daha da on ce başlanıyordu Kacak vapımcı'ar ne enilak vergısı oduvorlardı, ne ruhsat harcı Haz ne arsala'i Hazıne gelır'erı yasa ları c gneyen bır kac yuz yapı toprak vurguncusuna vs rılmış o'ııyordu Bu mılyarlık yağmalardon yorarlananlor yoksul emekcıler değıl arocıvurgunculardı Imar ve Iskân Bokanı Ahmet Karoarslan'ın gazetelerde bırkac oy once cıkmış sozlerinl hatırladım timar offının kesinltkl» kar »ısındoyım Zlra böyl» blr af. vurguncu blr azınlıgı, yasolara saygılı yurttas çoğunluğu cırtından odullendlrmek olur» Evet. gördüğüm yapılar, yapılmakta olanlcr kesınlıkle kacaktı Bunun ıcın uzun uzun oraştırma soruşturma ge rekll degıl Zıra SIT planının, Beledı/e Imar yonetmenl ğının ya?akladığı yasaya aykırı say dıgı ycpılar boyutlar ve yukseklıkler sarmıştı her yanı Be ledıye nm ılgılı bo'umlerı buna yazılı ızın, ruhsat kâğıdı veremezdı Vermezdl amma. gor memış de oıamazdı Olsa olsa gorme2lıkten gelınıyordu Kıml gunler secım ve oy gerekcesıyte. Coğunlukla da kışl cıkarlarıyla Oralarda dolaştığım gun yanımızdan bır Beledıye cıpl gectl. 45 görevlı vardı icmde Kontrol mu yapıyorlardı. yoksa gezmeğe ml cıkmışlordı. anlayamadtm Hıc bır yapı önünde durmadan uzaklaştılor. Buralan yakından tanıyon blr tanış «Ayda yılda böylt blr gsctMtrt dedı SANAT EDEBİYAT Kucuksu Cayırı nm orkasında ElTialı bendıne ağaclık bol geye g den yol ayrı bır dunyaydı Bozuk yola glrerken bü yjkce bır camı yükseltllmışti. Yeni yapılmıştı. hem de epıyce rrermer kullanarak Yanıbaşında büyuk blr brıket yapımyerı, bır de Inşaat malzemesı deposu vordı. Yolun ıkı yanına beş katlı ve on daırelı opartmanlor yapılmıştı Daho başkoları do yo pı!makta/dı Yamaclordo oport manlar yukselıyordu. Gecekon du değıl. kacak apartmanîar. Sağ yamacın ağacları yakılmış tı Yer yer dumanlar tütüyordu Başı catkılı kadınlar. yan * ağac koklerlnl topraktan soküyorlardı Yurttoş yeni bır yerleşım bolgesi hazırlığındo/ dı. SIT kanunj ve Beledıye Imar yönetmenlığl buroya uzanmazdı. Oyso SİT planını gercekleştırenterden sevımll bır yüksek mımar bu gorduklenmden sadece bır koc b rt metre otede. Boğaz sularmı goren modern vıllasındo otur maktaydı. Elmalı bend olanına yaklaşmak ıcın bıraz daha yol alınca, boğucu bır kokj soluğumu tıkadı. Otomobılm cammı kopadım ve burnuma mendıl tuttum Otomobıl hızla uzakloşırken boktım. Gen.şçe bır alana ıkı yailı copler yığılmıştt. Bırtakım adamlar. copleri kanştırıyor ve ayırıyorlardı Şışeler ve cam kırıkları, tenekeler ve demır parcalorı, kâğıtlar ve mukavvalar. naylonlar ve pacovralar, yırtık kumaşlar ve partal gıysiler, ayrı ayrı obek edılıyordu Arkadaş «Bu çop1 leri klm döker bıimern ommn » dedl «Bu adamların elebaşılarından öıel Irln olmadan yaklaşamazsın bll«. Bu Işlerl de örgutleyen ağalar vor> Şunu da ogrendım Gordüğum kacak yapılar lcın tasdıklı plan ınşaat ruhsatı folan gere*mıyordu ommo, arsatorla Mafiacılarına yüklu para odeTieden buralara a/ak basmak olanağı yoktu Dağ Kanunu'no aldırış etmeyen bu dovranışını canıyia öduyordu Sağ yamacıi en yukseğınde comlar arasında uç katlı bır taş yapı vordı Hall' arasında «Kul«Iİ Kosk» dıye bılmen o yapı ve camlık topraklar, şehzode Yusuf Izzettın Efendl vanslennnmış br tarihte Eskl yıllarda Orman Bakonlığı kamulastırnnıs oralan v§ orman statüsu yapmış' Kâğı! ustunde So/ledıklerıne gor» Kulelı Koşk'te şımdı toprak Mofıacılon yuvaionmakto ve Or man Bakanlığı buna goz yummakto Bır sure ya^acı tırmandım Elmalı bendıne ınen yeşıl ya mac'ardo kocc bır buldozs homurdanıyordu Orman s otj su bo'gesının yesılmde tek t u gecSKondjlar başlamıştı Bu' dozer. cılız bıtkılen ve funda lıkla'i tıroş edıyordu Oırno ışletmes nınmış' AğaclarKlınr cotışması başlangıct olarai Ya Orman Işletrresi cab^ davranıp bura'an gercekîe ormai yapacakiı yo da ışga cıMafıa'dan toprak cotın al« kışıler ellerıni cabuk t^t ı koncJj aparimcrlonnı vukse tecektı'' Gordtıaum yu?ıer< uygulama br nr durum pek gercekleşerreyeceğml kı nıtlıyordu. Yo<uş aşağı Inerken blrkt dağ karanHı gördum Zeni d>ye bılinen kücuk sarı sus c ları da vardı Ammo hepsı he sı beş on tanecık Ovso gen lığımde buralarda dolaşır<ı dağ karan' Ileri bmlerceyı Ko<usu daga taso smerdi Ze bıltenn yuzlercesi ruzgârlo dı galonırdı Hele dağ kekıkle nm nıs kokuları! $ mdi t bır kekık otuna rastlamadı Coplenn leş kokusu yukarıl ra bıle vuruvordu t m a r Rjılrftn Çöp ağalan da var Ermanno Olmi'yle başbaşa Aktaran: Bertan ONARAN B Nereden gelıyor bu IIfllnc «Takunya Agacıı boşlığı? O Fılmın dayandırıldığı kü Cük olaylardan bırıne anıştırmadır bu Öğluno tahta takunya yapmak ıcın ağalardan bıri nın ağacını kestığı içın ışınden, evınden atılan. yaşama olanaklarından yoksun bırokılan bır koylunün oykusu bu Fılmın obur oykuleri bu kadar acıklı değıl Coğunlukla, gun luk olaylardan orulü otekl bolumler bir cocuğun doğması, bır domuzun öldurülmesi, ilk karın yağışı, bır düğün Butun olaylar. fılmin ovküsünün gece bileceğl en etkın yer olan. dort Ortakcı yoksut koylü allesinln yaşadığt esk bır Lombardıya Ciftlığınde gecrrektedır B Fllm nelerden kaynaktandı? E rmanno Olml, II Posto (Iş) adını taşıyan llk fllmiyle kendlnl büyuk blr usto olarak kabul ettırmiş italyan slnemacılarındondır. Lombardfya'nın Aslago köyunde yaşayan, zaman zaman ortaya ckıp oykusunu kendl yazdığı blr filml kendisl fllm* ceken, kendisl kurgulayan bu sıradışı tonatçı, bu yıl Canne» Fllm Şenliğl Buyuk ödulu nu alan Takunya Ağacı adlt fllmi dolayısıylo Michel Bou|ut'ye »unları anlatmış: O. 1930'lardo büyükan nem Elısabetta'nın bana anlattıklarından Yazın. okul tatıl olunca benl onun yanına yolladık ları zaman, xlx yuzyılo yolculuğa cıkmış gıb oluyordum Bız cocuklar onun ve yoşlı köy lulerin anlattıklarmı unutulmaz coşkularla dlnliyorduk. Benl sinemaya hıc kuşkusuz, benzerlerlnl uyandırabıleyım dıye. ış te bu coşkular getlrdl. O anlatılarda gecmlşe özlem yoktu. pek acele başımızdan otiığımız bır gercekl'kle yenıden yuzyuza gelme gerekslnmesl vardı nıtekım. yadsıyarok aşama yız gecmlşlmlz!, gecmişlmız bızlm matımızdır. tıpkı atalarımız gıbı Yarınkı gercekiığı hazırlamak Istıyorsak. gecmışın gercekiığını bılmemezlık edemeyız. Bınlerce yılda bıclmlenen tarım uygarlığı Insanlarla toprak arasında bırtakım ılıntıler yoratmıştır, bu ılıntıler !cesınde doğal clayların, hattâ en anlaşılmaz olanların bıle, dış görünüşte en haksız saydıklorımızm bı's, yoşamın büyuk mantığmda yerlerl, payları vardı. Bizler, bırkao yıl lcinde, şu Iş'eyım, (sanayi) topluluklarında, doğayla oramızda her türlu mantıktan uzak ilıntıler kurduk Örneğın, ış'e ılıntımızi ele alalım. Koylunün toprakla ılıntısının actkca etkıtepkısel olmaS'na karşılık şırrdıkı uygar lığımızda. fşcmın fabrıkaylo ıl n tısl karanlıktır. Akılyurütmelerım n konusu ortcdadır gunumuz Insanmı, şu anda bıle bıze insanoğlunun kendınl yuzüstü bırakılmış hıssetmeyeceğl bır toplum kurmokta yordım edebilecek bütün belırtllerl taşıyan koy gerceğıyle yüz yuze gelmeye cağırmak lsted.im. B. Sinemo dillnız h«rfc»at yadırgatacak... O. Sınemoyı unutmaya ca lıştım, her şeyden önce köylu olduğumu anımsamaya uğraştım. Hıc bır şeyi uydurmadım. kendl ozel gerceklığl içersınde birşeyler yorotan ozon oyunu oynamadım, aralannda doğduflum koylulerm yanına döndüm onlann korosuna katıldım Fılm böylece ortaya cıktı Buyükonnemle, dünkü, bugünku köylülerle, dünku. bugünkü toprakla. Herkes şarkıya kotılsın dlye, korolarda başloma düduflünü calan adom olmakla yetlndim Ve bu şarkımn «dolay sız saptannasımı sağiadım. Bunu derken. yalnızco uygulayımsal ocıdon söylemlyorum. cünku fılmdekt butün kışıler Bergama ovasında kultanılan dı yelekle konuşmaktadır Ben bu konuşmaları anında kaydettirn. llk o ü n l * r ı n şaşkınlığını oy tıktan sonra. köylülerın hepsl fllmin baş oyuncusu olduklarını anladılar. Ve kendl adlonna edlmd« bulundular. Fılmın 6ykülerinl. karşılıkh konuşmaları ben yczmıştım elbet, ama köylüler bu öykülerde. konuşmalarda hemen kendllennl bulup tanıdılar.. Yıtıp gıden zama nın ardına düşmedım. yltırdı ğımlz blr gerçeklığl, yıtirdığlmlz «doğal» gercekliğl (son koylölerl. son cıftlığl. glysılerl, nesnelerl) aradım, bu gercek aracılığıyla smemonın kurgusal yapıntısal gercekllğml yoratmnle l«t«Hım V » voDaV Oer» NAMIK KEMAL'DEN BEDRETTİN CÖMERT'E TÜRK EDEBİYAT ELEŞTİRİSİNE GİRİŞ vardır ve bınlar da ceşıtli eleştırı örneklerl vermışlerdır Ncmık Kemal coğun Hugo etkısınd* kalmış'ır Cromwelle"nın onsozune ozenerek Celalettın Harzemşoh tcın «Celâl Mukadderıesı»nı kaleme olmış, Sefıller'ın etkısıyle de Intıbah'ı yazmıstır Celâl onsozunde Turk romantızmının (kışısel ve topiumsal romantızmın) sınırlarını cızmıştır. Namık Kemal'den boşka Tanzımat yazarlan yaln zca edebıyatla ılgıli değıl scsyal ve sıyasal konularla ılgıiı olarak da elestırıler yazarlcr, Namık Kemal ın yanısıra Şınası, Zıya Paşa. Recaızade Ekrem ve Abdulhak Hamıt de bu turun ılk orneklerınl venrler. Blllneceğl gıbl Türk edebıyat eleştırlsmdekı bu llk orneklerın kaynagı 17 yuzyıl Fransız edebıyatıdır Çunku bu yuzyılda Fransız Akademisı'nın kurulması, tıyotro tartışıraları, Eskıler ve Yenıler Kavgası şıır ya da duzyazı bıcımıyle bırcok eleştırının yazılmasına yol acar. Gıderek her yazar ya da şalr yapıtlanndan bırıne önsoz yazarak edebıyat goruşünü duyurma zorunda kalır. 7aman a da edebıyat g>bı eıeştıri de bır bı1 m (efestırıbılırn / crıtologıe) olma aşamasına doğru yoıa cıkar. 17. yüzyıl Fransız eleştınsınln önde gelen adı şaır, eleştirmen Nıcolas Boıleau'dur. Boıleau klasısızmın son temsılcısı gıbıdır Akırrın ortaya koyduğu kurallardan hıc odun verrrez Dahası bu konuda Louis XlVü b'le eleştırır Bır gun kral. Boıleau'ya bır kâğıt uratır ve uzerındekı dızelerın kendısınce yazıldığını soyleyerek düsüncesınl sorar Boıleau şu yamtı verır «Maıestelerl icm olano^sız şey yoktur Bırkac *ena dıze yazmok ıstemışler ve başarmışlardır» Bo leou Eflatuncudur. Tüm acıklamalan «mutlak bır güzelllk> olduğu noktasındo odaklaşırken, gene klasık okulun ortaya atr tığı değıştı ılemez kurallara dayanır. Ona qore yczarm yeni yontem aramasma gerek yoktur. Çünkü Grek ve Latm baş\apıtlan vardır Dunyanın hayranlığını kazanan bu \apitlan oykunmek yeterlid r «Yeryüzurde yeni hıcbır şey yoktur» sözu dogrudur. Edebıyatta yenılık konuda değ I, yazıs bıcımınde dıldedır O halde klasık yazar heşeyden onc9 b ceme (üsluba) önem vermelıdır. Boıleou'nun bu duşunceleri e'bette klasık okulun klasıçızmın karşısına cıkon romantızme dek sürecektır. 17 yüy/ılda yola cıkıp N Boıleau'daıs, 19 yuzyılda Namık Kemal'den Recaızade Ekrem'den 20 yuzyılda Tanpmor'dan, Atac tan... gecıp gelen eleştırımız, bır yandan ae'lsmıs blr yandan da pekcok eleştırmen yetıştırmıştlr. Bedrettm Cdmert bunlardon bılim ado> mı kanyerıne de sahıp olanıdır. Yazdığı ele$ti'iler b'r bllım adomının özverıli, yonsız, tutcrlı bı ımsel görüşterinl yansıtıyordu. u^u olcutlpnn davanağı bılımdl. IInçon toolum ve onun 6zqürlüğu *^ vnrdı kuşVu^uz Bu nedenlt Cömert, Türk edeblyct eleştırısl Icın tarıhsel bır aşamadır. Toprak mafiacılan JORGE SEMPRUN'UN "ÖLÜME YOLCULUK,, ADLI ROMAN1NDAN BİR ALINTI FEDERİCO SANCHEZ'E NEDİM GÜRSEL'E Issızdı bomboştu llkyaz guneslnde yoklama alonı. durup kalblnln atışını dlnledln, kac yıldır htç boyle bombos görmemistln. gercekten gormek denllemezdt daha once boktıklarına. Bir ezgı duyuluyordu karşı barakalardan bırinden inceclk blr ezgl ve nızgör dıkenl' tellerln öteslnde. uzokto cjurgenlerln arasından gectp geien ı=te o rurgor ve vüksek ağaclar ve nısan güneşi. Kor^ında duruyordu Işte dGnya ve o sürekll görüntü yaşamının blr parcosı olan !«te sen llk kez gercekten görflyordun daha dune kadar butun yaşamının Indirgendtğl manrarayi. oma çimdl •ankl öte vanındoydın aynanın ve dısordon bakıyordun zulmııne cellâtların. Bu ezgldlr dune kadar suren yaşomını bugüne bağloyon Cünku blr okordeondar ' bu Ince ezgtyl, ucsuz bucoksız blr ovada sallanan buğday basaklarmm karlar arasında boy veren sarı sunbülun, koyın ağaclormın lcinden gecen rüzgârın bu icli ürpertlsln! ve buruk kederlnl katı gunlerin. cıkarablllr ancak. Senl okuyorum Jergt SsmpruA Ankoro'doyım, senl okuyorum Federico Sanchez satırlorın arasında Ankara yalnız ve buz glbl tıpkı senln yoklama alanın ulkemd» otuzlann ispanya kokusu ulkemde otuzların İspanya sıkıntısı bfldlğln sesler, kokulor ylne boğazlonmı» anılar larlh kltaplarında, konayon bir gulun vaslyetl umudumuzda. Kar yoğıyor comloro kac gündür, parklar ve gecelet bembeyot, kalblmln atışlarını dlntlvartjni Hikmet ALT1NKAYNAK debıyatın bır dalı. bır tşleu olan eleştırı ılkın yapıtlarm başına yazılon «onsoz» lerle doğmLŞ ve bunların yaygınlaşmasıyla gelışmış. kuramsallaşmıştır. E llk eleştırmenımız olarak da nıteleyebıleceğımız Namık Kemal Batı dakı ornekierınden esınlenerek llk eleştırılen yazmıstır. Genc kuşağın cevırmen ve elestırmenl Bedrettın Comert de Namık Kemal ın actığı b j yolda Batı'yı da etkıleyfcNlecek ürunler ortaya koyma başarısını göstermıştır. Öncelerl tran Arap, sonra'crı Fran«ız ve sosyalıst ülke edebıyatlannın etkısınde bıcımlenen ve bugun dünya edebıyatmda ünlu yazarlarla kendıne onemü bır yer kazanmaya calışan Türk edebıyatının eleş tıri alanındo llk ürünlerl vermesl Tanzımat dönemme rastlar. Ama bu elestırl günümuz onlayışındo kesln bır yenılgıye uğratOan tövgü» ya da «sövgü» Ikılemmde odaklanmıs sıfi bir eleştırıdır. Şınasl, Zlyo Paşa, Namık Kemal Batı"nın tüm edebıyat bıcımlerlyle yapıtlar verırlerken, elestırl alanında da sayılı ürunier!e bu konuda llk adımı atmışlardır Rousseau, Voltaıre ve Montesquleu gıbl duşün adamlarının elkısınde kalarok Meşrutıyet yonetıml Icın savasımlorını surdüren Tonzımat yazorlon bır yandan do Motıere. Ractne va La Fontame gıbl kîaslk. Hugo, Lamartin«5. Chateaubnand ve Musset qıbl romantık vozarlardan eslnlenerek ceşltll yapıtlar yozmışlardır. Elbette Tanzımot edebıyatı deync« Recaızode Ekrem ve Abdülhak Hamlt de özdTemtr tNCE