Katalog

EKONOML. EKONOML, EKONOMI... EKONOMİ.. EKONOMI... EKONOML. EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... Düşük gelirlilerin vergi yükü azalacak Vluç GÜRKAN ollve BaKOru 2ryo Möezzmoğlu, vergı karbnlorında degışıklık yapılmasıno ılışkın toaonnm sosyal ıçerığının yeterınce dıkkote alınmodıgından yakınmaktadır Malıye Bakanı bo konudo şu örneklerı vermektedır: M • Yenı tasanyla 30 mılyar lırolık bır vergı yükunun duşuk gelırlılerden yuksek gelırlılere ongorulmektedır • 1977 yılında daho ao arttığı tahrrhn edılme*lö bırlıkte, 1976 yılındc ucretlılerın gelır vergıterı ıcınde yuzde 66 oranındakı paylarının, yeni tasonyla yuzde 52 ye kaaar ındırılmesı gerçekleştırıleoektır. Malıye Bakanı nın verdıği rakam ve oranlar tartışılabılır Bu oroda, tasarınm boyle bır sosyal ıçerığe Devlet Planlamo Teşkılatı uzmanlarının ısrarlı cobaları ve Başbakan Bulent Ecevıt ın son ondakı mudaholesı sonucunda kavuştugu soylenebılır Ancak, yenı vergı tasarısının, sosya\ kesımlere aayalı bır ayrım yapmaksızın «duşuK gellr grupları» uzerındekı vergı yukunu hafıfleteceğı doğrudur Buna tasarmın genel gerekcesı'nde de degınılmıştır , Genei gerekcede söze, «vergl yukünun gellr grupları arasındaki dağılımında görulen adaletsızllğln gıderek arttığı» vurgulonarak başlanmıs vo şöyls devam edılmıştır «Ozellıkle dar ve değlşmez gelirliler üzerinaeki vergi yukunu hafıfletmek ve bu geiir gruplannı enflasyonun baskısından kurtarabllmek amacı lle gellr verglslndeki ozel ındinm hodlerı en az ücret duzeyi gozonune alınarak yukseltilmis v* vergl torifesı bu amaca uygun olarak yenlden duzenlenmıştir » Gerek Malıye Bakanı'nın, gerekse vergı tosarısının «duşuk ucretlller» tanımı, sosyal kesımlere dayalı bır anlam taşımamaktodır Bu nedenle vergı yukunde, sosyal kesımler arasında odeme guclerıne göre bır kıyma planlanmış değıldır. Amaçlonan vergıye esas gelırlerın scptanabıldığı olcude «duşuk» ya da «yuksek» oluşuna gore da ha adıl olarak vergılendırılmesıdır Ancak, Turkı/e'de gelır dağılımının bozukluğunun kotı bır sınıfsal temele dayanmosı tasarınm kendı mantığı ıcınde de olsa gorelı bır olumlu goruntu kazantujsına yol açmıştır 2.2 milyonu SSK'ya, 1.1 milyonu Emekli Sandığına, 70 bini de banka sandıklanna bağlı toplam 3.4 milyon dolayındaki işçi ve memurdan ayda ortalama 750 lira daha az vergi alınacak. Tarım kesiminin vergi gelirleri içindeki mevcut binde 5'lik payı yüzde 1.5'a çıkacak. Isletme vergisi ile gider vergilerinin kapsamlarınm genişletilmesi ile diğer bazı vergilerin yükseltilmesi, ücretli ve maaslıların dolaylı vergi yükünü ağırlastıracak. Yıllık beyanname veren vergi mukellefleri için «Hayat standartı» esası getirilıyor. kunu ağırlaştırocağı kuşküsuzdur Ucretlılerın otekı kesımlerın bugune değın gereğınce değerlendırılmemış olan vergı potansıyellerının harekete gecınlmesı koşuluyla, kendılerıne düşenı ustlenmelerı savunabılır Ancak yenı tasarı bu konuda serbest meslek kazonclarının belırlenmesı dışmda kayda değer bır değı şıklık getırmemektedır Hayat Standardı Turkıye'de vergı sıstemınde ucretlı ve mooş lıların gelirleri gercek duzeylerıyle ızlenebılmek tedır Ötekı kesımlerın gelırlerımn ızlenebılmesı ıse daha cok kendı beyanlarından hareketle olabılmektedır Tasarıda tıcar zıraı ve meslekî gelır sahıp lerının beyanlarını gerceğe yaklaştıracak bazı czor» ılkelerl benımsenmıştır Bu tür gelır elde edılen ışlerde Malıye Bakanlığı'nın makbuzlarmın kullanılması, odenen vergının ışyerının kapısında asılması ongorulmuştur Bu orada ücretli calışmaya yeğlenen bu ışlerden sağlanan gelırlerın asgarı ucretın yıllık tutarından oz olamayacağı varsayımına dayalı «hayat standardı» esası kabul edılmıştır Bu standardın da ev aratıa sahıbı olmak ya da cocuğunu yurt dışında okutmak evınde hızmetcı kullanmak gıbı gostergelerle arttırılması yoluna gıdılmıştır Yenl vergi tasarısıyla gelırlerın doğru beyanı yolunda ilk kez önemlı bir adım atılmıstır Ancak bunun yeterlı olmadığı acıktır Tasarıda öngorülen göslergelerın bütünunün gecerlı olduğu bır kazanc sahıbı ıçın «Hayot stan dardı» esasına gore kendısı daha fazlasım beyan etmedıkce vergılendırılecek yılhk gelırın 544 bın 300 lıra olduğunu kabul etmek gerekecektır Bır başka deyışle bın buyuk bın kucuk ıkı arabası ıkı evı bır yatı va da ucağı bır yarış atı olan evınde bır hızmetlı calıştıran, bır ozel şofor ndtta bır pılot ya dc kaptan ıstıhdam eden kendı parası ıle bır cocuğunu yurt ıcınde paralı ozel okulda, bır cocuğunu da yurt dışında okutan yurt dışına turıstık seyahat yapan boyle bır kazanc sohıbının vergılendırılecek gelırının 544 bın 300 lıra olduğu varsayılacaktır Odeyeceğı gelır vergısi ıse 250 bın lırayı ancak aşacaktır onemli bır yenılgı sayılabıllr Tıcari zıral ve ser best meslek kazancı sahıplerıne yonehk bu adım buyuk sermayeye yönehk adımlarla tomam lonmıştır Vergı kanunlarında degışıklık >,apon tasarıda, buyuk sermaye ıle ilgılı en onemli değışıklık kurumla' vergisınde yapılmıştır Bu degışıklıkle, kurum kazancları üzerındekl yuzde 42 aoloyındakı toplom vergı yukunun yuzde 53 e yuk selmesı ongorulmuştur Sarrraye sozculennın aksı savlarına karşın, bu degışıklık fazla obartılmomalıdır Kurumlar vergısi,/ sermaye cevrelerının uzerındekı dogrudan vergı yukunun ancak beşte bırını oluşturmaktadır, beşte bırlık oır vergı yuku nun 11 puan artmasının etkılerı bır haylı sınırlıdır ve kurumlar vergısının kazanıldığı yıldan son ra odenmesı nedenıyle paranın satın alma gucundekı duşuşun doğurduğu vergı kaybını dahı gıderek olcude değıldır Aynı şekılde, mevcut gelır vergısi yososma gore 1 mılyon lıranın uzerındekı vergıye tcbı ge lırın yuzde 60 ı vergılendırılırken bu oranın yenı tasanyla 12 mılyon lıra arasında yuzde 6065 arasında 2 mılyon lırodnn fazlası ıcm ıse yuzde 65 ı olcusunde vergıtendırılecek olması da yeter lı bır adım değıldır Turkıyede buyuk sermaye cok sayıdah teş vık onlemı ve vergı yosalarının boşlukları nedenıyle vergı oaememek konusunda yasal gjvence lere sahıptır Oldukca ıhtıyatlı bır hesoplamay la 1977 \ıl.nda teşvık onlemlerı nedenıyle 35 mılyar ı.ralık bır vergı gelırınden sermaye leıiıne vazgecılmıştlr Vergı yasolarmdakı boslukla' nederıyle de bır bu kadar kayıp olduğu tahmın edılmektedır Yeni vergı tasansı toplam vergl tahsılatmın /uzde 40 ına eş değerdekı bu kaybı azaltmak içın kayda değer bır duzenleme ongormemlştır. Büyük Sermaye Yetersızlıgı tartışılamayacak olcude somut olmakla bırlıkte «Hayat Standardu tasarısının Yogun dıs ekonomlk llişkller ve luğu dısa donuk ekonomlk kararlardan sonra, Ecevlt hukumetı bu kez ıç ekonomik llişkilerl duzenlemeye yönelmlş ve bunun en onemll adımiarından birl olan vergi tasoıısını Meclıslere sunmuştur Ayrıntıları ne olursa olsun, hongl yonden eleştırillrse elestlrılsin, haklı ya da haksız, bılimsel ya da bılim dışı. vergl tasarısına genelde bakıldıgında Ecevıt hukumetınln ıktisat polıtıkası ve dayandıgı sınıtlarla ilgılı politikası netleşmektedlr. Öncelikle belirtilmesl gereken vergl tasarısının Meclıslere bır devatuasyonun ordından gonderilmesidır Turkiye'de İlk kez blr sıyasai iktıdar yaptığı devaluasyonun hemen ardından Mecllslere bir dlzi vergi onlemlerı sunmaktadır 1946 devaluasyonundan sonra, 1950 vergl degıslmlerı devaluasyona yenik duşen iktidarın dışındakı blr hukumetçe gercekleştırilmıştir 1958 ve 1970 devalüasyonları ile bunları Izleyen vergl degişikllklerl de başka başka Iktldarlarca yururluğe sokulmuştur İlk saplama bu noktada bılluriaşmokta, Ecevıt iktıdarı devaluasyona yenık dusmemenln onemll blr dlrenc gucu olarak vergıleri gundeme getirmektedir. Devaluasyona karşı vergıleri llerl surmekte, Iktldarının surekliliğml vergi tasarısına bağlamış gorunmektedir Turkiye'de devaluasyonların iktidarları duşurduğu tarihsel gerceğine vergilerle başkaldırmaktadır Ancak, bu başkaldırmada kendi sınrfsal konumu ozlemleri, programında belırttıgı amaçları hep bırden gerçekleştırmek Istemekte, programının celişkiler) vergilere de yansımaktodır. Vergı polıtıkaları genelde «gelır getiricl» olabılır «Gelır boluşumunu duzenlşyici» olabılir «Ekonomıyi yonlendirlcl» olabılır. Hukumet bu genel politıkaların tumunu aynı ' '""• ıstpmış, hazırladığı tasarıya bu mantıkla yaklaşmıştır Oysa, oynı tasarı ile bunların tumunu gercekleştirmfck oldukça guctur. Bu guçluğune karşın, vergilerde ilk kez bir «tabu» yıkılmakta. tasarınm «gelır boluşümunu duzenleyicı» yonu cok ağır basmaktodır. Halka verdlğl sozlerl Ecevıt Iktldara geldıkten sonra ilk kez bu tasarı ıle yerine getırmış olmaktadır. Ucretlller uze rınden alınan vergl yuku acıkça başka kesımlere kaydırılmıştır. Ancak, kaldırılmamış, bır olcude kaydırılmıştır. Sıyasat iktldarların bugune degln verglleri surekll «gelir soğlayıcı» bir arac olarak gormelerl ilkesi ve olışkanlığı boylelıkle değısmiş olmaktadır Satt gelir vergisınde değıl, şırketleşmeyle İlgılı getirılen duzenlemelerde de, yeni bir kesı mln oğırlık kazanmaya baslayacoğı görulmektedir Oteden berı Ecevit'in dilinden duşurmediği «Halk sektoru» vergllerle ozendırılmekte ekonomıv» »npmen anonim şlrketl«r secenegınin «Halk sektörü» ile yaratılacoğı, uygulamaya gecmlş olmaktadır İkincı onemll saplama bu noktada acıklık kazanmaktadır «Gelir böluşümu» duzenlenirken ekonomidekl egemen tepelerın el değiştırmesı, demokratık yoldan el degıştırmesl «Halk sektoru» kavramına bağlanmıştır «Halk sektoru»nde sermayenin birlkmesıne kolaylık tonınmıştır. Ucüncu ve cok onemll bir nokta CHP Iktldarının sınıfsal konumuna ilışklndır Bu sınıfsal konumun vergl duzeninde netleşmesıyle ilgılldır Tarımdan sonra, Ecevıt bu kez de ve de aynı anda tıcaret sermayesine »ı Ucretlilerin Vergi Yükü 1973 yılı gelır dağılımı araştırmasınm bulgularına gore, Turkıye'de Ulusal gelırın yuzde 31 9'u «ücretli emek» olarok nıteleyebıleceğımız ıcın, memur ve benzerl calışanlar tarafından paylaşılmaktodır Yenı vergı tasarısı ıle bu grubun aylık gelırının 2 850 lırasıno ozel ındinm uygulanarak vergı bağışıklığı tanınacaktır Bu bagışıklığın mevcut sınırı 150 lıradır Tasorıda. as garl geçım ındınmı konusunda ıse, adının genel ındinm olarak değıştırılmesı dışında bir değışık lık yapılmamıştır. özel Indırim sınırının 19 kat arttırılmosıyla her bır ücretli lehıne ayda ortalama 750 lıra dolayında bır vergı gelırınden vazgecılmış olmaktadır 1978 yılı progromındakl bılgılere gore 2 2 mıl\onu Sosyol Sıgortalar Kurumu'na i 1 mılyonu Emeklı Sandığı'na. 70 bını de banka sandıklarına bağlı olmak üzere toplam 3,4 mılyon dolayın da ıscı ve memur bulunmoktadır Boylece, ozel ındinm uygulaması nedenıyle toplam 25 mılyar lıra dolayında bır vergı yukü ucretlılerın sırtından gercekten kalkmaktadır. Yenl vergl yasasının bır başka değlşıklığı de gelir vergısi tarıfesınln yenıden duzenlenmesıne ılışkındır Yenl düzenlemede vergıyo tabi yıll'k gelirl 1 mılyon 200 bın lıradan fazla olanlarda İ9» vergl yükünün artması öngörülmuştur. Gel'r verglsl tanfesındekl bu değışıklıkten kuşkusuz ücretlıler orremlı olcüde yararlanacaklardır. Bu yararlanmanm cercevesl ayrıca ozel genel Indirımler nedenıyie ücretlı'enn bekar ya da evll olmaları ve cocuklarmın sayılarına göre 36 bın Ha 40 llra arasında azalacağından daha da genışlemış olacaktır. Yenl vergl tasarısında oyrıca düşük gruplarına yönelık tuz, kıbrıt, elektrik, havagazı çıbl bır kısım mal ve hızmetler uzerındekı gıder vergıleri kaldınlmıştır. Bu arada, cam ve tekstıl ürünîeri gıbl blr kısım malların da vergı oranları düşürülmüştür. Bütün bu değışıklıklerin, öcretliler uzerinden önemıı tutarda bır vergi yükunü kaldırdığı ortadadır. Ancak, bu yükün 30 mılyar lırasmın oteKı kesımlere aktorıldığı konusu kuşkuludur. YORUM Yeni Vergi Yeni Düzen dan tuccarların palazlanmasının öntenmesi, tuccarın gercek gelirinln belırlenmesl kesinlık kazanmakta, tarımın vergilendirilmesiyle birllkte sıyasai İktldarların aayandıkları «ıttifaklar» cozulmeye baslamaktadır Geriye sanayıcllerte bırlıkte halka dayanmak kalmaktadır Tıpkı programında ongörduğu gıbı Programdo da hızlı ve sağlıklı bır kapitalıstleşmenın ana hatları yer olmaktadır Enflasyon dışında, sağlıklı gelır kaynaklarına dayanmak ve bu kaynaklan sa nayicinın ıstekleri doğrultusunda kullanmak programın benimsedigı ana ılkelerdendır. Kapitalıstleşme süreci hız kazandıkca, tlcaret burjuvazıslne, CHP nın deyımiyle aracı ve tefecıye, gerek kalmamakta, toprak agaları bır kenara ıtilmektedır Bu tarihsel sureç artık Ecevit önderllğınde Turklye'de ışleriik kazanmaya yonelıktir Program vergl tasarısına bu bolumuyle sankı aynen yansımıştır. Sonaylciden, daha dogrusu sanayl uretiminden az vergl alınmasına dıkkat edü miştir. Otomotif sanayinin burada blr ozelligi ortaya cıkmaktadır Monta|la gellsmıs görunen otomotif sanayııne getlrilen vergller, bir yanda petrol tüketimini ktsmak. bır yanda da sanayinin otomotif monta,cılığm dan gercek sanayı alanlarına kaymasını ongormektedir. Bunlar olumlu gelışmelerdır Ancak, hukümet programında olduğu gibi, vergllerde de halkı duşundurecek bir celişkı vardır Tasarıda dolaylı vergller coğaltılmış, oranlar yukseltilmlştlr Belkı tuketlmi kısma yonundekl bu onlem İlk anda olumlu glbi gelebilir Ne var ki. dolavtı vergiler en adaletsiz vergilerdır. O malı kullanan her gelır grubu aynı oranda vergılendırılmiş olmaktadır Dolayısıyla vergı dıllmlerıni değistırmek ve ozel indirıml getırmek gıbl «gelır boluşumunu duzeltici» onlem ve amaclar, dolaylı vergiler yoluyta, baslangıcta tasarlandığı gibi tam bir «duzeltme» etkisı yapmamaktadır Blr yandan duzeltılırken, bır yandon fıyot artışlannın da etkısıyle, yeniden bozulma eğiliml taşımaktadır Bu ise gelır bolüşumunu duzelten onlemle celışmektedir Tasanyla ılgili olarak herkes iyı kotu bır şeyler soyleyecek, duşuncesinl açıklayacaktır. Ancak, sorumluluk elbette Ecevıt hukumeti ve CHP parlamento grubunundur. Burada onemli olan CHP grubunun tasarıya sahlp cıkmasıdır. Her parlamenter keridi orgutu ve bolgesınden gelen baskılarlo tasarıyı değiştırmeye kalkarsa, vergiler vergilikten cıkar Bunun dışında, CHP grubunun bugune değin blr lâçkalık ve vurdumduymazlık ıcinde olduğu acıktır Umarız en azından vergi goruşmelerınde bu lâckalıktan arınır. Tarım Vergilendirilmesi Yenı tasarı, tanmın vergılendirılmesınde 3 4 mılyar lıralık bır artış saglayacagı lesaplanan bır değışıklığı kapsamaktadır Bu gelır artışmın da buyuk bolun.u kucuk cıftcı bagışıklıgının sınırlarının daraltılmasından doğacağı gozlenmektedır Tasarı, ekılı ürun ceşıtlerıne gore değışen oranlarda Bakanlar Kurulu'nda kucuk cıftcı muoflığının kapsamını daraltma yetkısl vermektedır Bu arada, gelır vergısıne taoı çıftcılerın yıllık gelır vergilerinin urun ceşıtlerıne gcru her donum ekılı ara7ı ıç n 20 kuruş ıle 6 lıra arasındo değışen alt s.nırı da 2 lıradan 40 lıraya yukseltılmektedır. Tasarıda, tarım kesiminin vergılendirılmesınde genış marılar cercevesınde yetkılı kılınması ongorülen Bakanlar Kurulu'nun bu marıları üst sınırlara hakım olarak saptaması halınde. tarım kesımının halen toplam vergı gelirleri icınde bınde 5 olan payı yüzde 1,5'e cıkacaktır Oysa, toplam ulusaı gelırın dörtte bırının kazanıldığı tarım kesımınde, ozellıkle ust gelır gruplarının buyuk bır vergı potansıyell bulunduğu bılinmektedır . Tarım kesımıne ılışkın oıarak tasarıda dıkkat ceken bır başka degışıklık ıse, tarım ışcılerının gelır vergısi kapsamına alınmasıdır Mevcut uygulamada, butün tarım ışcılerıne vergı bağışıklığı tanınırken, yeni tasarı gercek gıder usulunde vergı odeyen cıftcılerm ışlerınde cahşanların vergılendınlmesını ongormektedır, Bu olgu. tasarınm gerekcesınde. ılerıde sosyol guvenlık kapsamına alınmalorı bakınrndan bır adım sayılmaktadır. Yalçm DOĞAN atmıştır Gerek getirılen vergilerin niteliği, gerekse vergi usul yasalarındaki degışıklıkler tlcaret kesımının, onun yanında serbest meslek sahiplerinın vergi kaçırmolarını engelleyecek, en azından eski kacırma kolaylığını onleyicl yondedir. 1923'den beri sıyasai ıktıdarlar sermaye ve tıcaret burıuvazısı yanında toprak agalarının bunlarla yaptığı «ıt tıfakna dayanmıştır. Ecevit elli yıldır suren bu sınıfsal konumu ve «ittifakıı sarsocak yonde adımlor atmaktadır Ticaret burjuvazisınin ilk kez vergılerine «kaynakta kesme» yontemi getlrılmektedir. Tuccarların kamu kesiml ıle ılgilı alım satımlarında yuzde 3 gıbi, kucuk blr oranda da olsa, gelırlerinın kaynakta kesilmesi ilk kez uygulanmaktadır Usul yasasında fatura kullanma yonteminin llkeleştirilmesi, kucuk esnofın sırtın Vergi Yükünde Artış Yenı tasarı oynı ışyerınden esas ücret dışında alınan ıkramıye ve benzen sosyal. otekı sos/al hoklar ıle farklı ışverenlerden alınon ücretlenn her bırının yıllık tutannın 60 bın lırayı aşması halınde bu ucretlerın esas ücret ıle bırleştırılerek vergılendırılmesını öngörmektedır Buna gore, mevcut Gelır Vergısi Yasasının esos ücret dışındakı ucretlerın ayrı ayrı vergılendırılmesıne olanak vermesı nedeiıyle sağlanan yarar, yenı tosarı ıte ayda 5 bın lıralık bır ek ücret duzeyınde sınırlanmaktadır. Aylık 5 bin lıralık bu sınır, günümüzde, üc'etlılerm oturduğu evın kırasını ödemesı, ısınmak \e aydınlanmak ıcm zorunlu gıderierıni karşılamasından öteye bır anlom taşımamaktadır. Boyle bır ortamda venı tasarı. gorelı bır rahathk ıcınde yaşama olanağına kavuşmuş ucretlılerın vergl yükünu, barınma, ısınma ve aydınianma sınırında arttırmaya başlamaktodır. Ayrıca, kıdem tazminatlarının da vergilendirılmesı yoluna gıdılmektedır. Kıdem tazminatlarının, planlama uzmanlarının cabalarıyla. «işyerlnde» fıılen calışılan her yıl icln asgarî ücret tutarınm 7,5 katı kadar olan kısmının (halen 24 750! lıra vergıden bağışık kalması sağlanabılmıştır. Bunu oşan kıdcm tazmınatı hakları vergılenecektır. öte yandan. başta emlâk ve taşıtlar olmak uzere, buzdolobı, camoşır makınası gıbı dayonıklı tuketım mallarını edınmenın vergl yukündekı ortış buyük bölümüyle ucretlılerı etkıleyecektır lşletme Vergisi ıle gıder vergilerinin kapsamlarınr ı çenışlemenın de ucretlılerın dolaylı vergı yu Yeni holdinglerin gelişmesi önlenecek Holdinglerin iştirak kazancları istisnaları kaldınlarak iştiraklerine yatırdıkları gelirler de vergi kapsamına alınıyor. ecen hafta Mıllet Meclısme sunulan yen' vergı tasarısının onemli bır yanının Turkıye de 1965'lerden bu yana gelışen ve bazı hallerde vergı kacırmanın bır aracı olarak kullanılan holdıngleşme gelışımını onleyıcı hükumler taşıması olduğu bıldırılmektedır Füsun ÖZBlLGEN G Yeni vergi tasarısı aynen yasalaşırsa holdinglerin ver gi kaçırma yollart ttkanacak ve vergi kaçırma aracı olarak kurulan holdinglerin kuruluş amacı ortadan kalkaeak. Bu olgu bazı büyük sermaye cevrelerının tasarıya karşı çıkmasına neden olmakta, oncok bu karşı cıkışın temel nedeni gozlerden uzak tuttlmak ıstenmektedır Tasarınm tuketım artışını onlemeye yonelık maddelerı «halka yenı yukler getirilıyor» bıcımınde kamuoyu onune senlmekte 6 tGsarınm tumune karşı kamuoyunu oluşturmaiQ yone'ık sîoganlarlo ortaya konulmaktadır Tasarıdakı noldınglerın vergı kocırma yollarını tıkayan hukumlerın yasalaşmamasını ısteyen bazt sermcye cevrelerı tasarınm tumunun yasalaşmosını dnlemek ıcın kamuoyu yaratma yortemlen ıle harekete gecmışlerdır. İŞTİRAK KAZANCLARI IST1SNASI KALKIYOR me ıle bıldırerek ödemektedırler Holdingler kârlarının yuzde 28'ı oranında Kurumlar ve Mali Denge vergısi odemekte, ayrıca elde ettıkleri kârın vergı dıiımlerıne gore saptanan tutarda gelır vergısını ödemektedırler Ancak holdingler, sermayelerıne ıştırak ettıkleri tüzel kışılere aktardıkları gelirleri ıcm gelır vergısi odemenektedırler Bu geiır, ıştıraklarının ertesi yıl vereceklerl beyannamede gelır olarak gostenlmekte ve bır yıl sonra vergılendırilmektedır Tabıı, gelırı devra'an kuruluş da bu gelıri bır boska ıştırakme rievrederse gelır bır yıl daha sonra vergılendlnlebılmektedır Aynı gelır, bırbırının sermoyesıne ıştırak etmış 10 şırket arasında her yıl bır d ğenre devredılerek dolastırılırsa 10 yıl lcmde bu gelırın vergısi odenmemektedır 10 yıl bu gelır nakıt para olarak ışletılmekte ve devletın alacağından kazanc sağlanmaktadır Ayrıca bu sure ıcınde enflasyonun da etkisı ıle vergılenecek gelırın kazanıldığı yıl ıle odendığı yıl arasındakı değer farkı ayrı bır kazanc yolu olmaktadır. HISSE SENETLERİ DEGERI Tasarıda ayrıca holdinglerin kuruluşunda ceşıtlı şırketıerın a\nı sermaye olarak koyduklan hısse senetlennın de gercek değerlerıne gore ver gnendırılmesı yontemi getırılmektedır Boylece pıyasaya cıktıgı ando 100 Iralık deger toşıyan. ancak zaman ıcınde pıyasa degerı ornegın 800 lıroya kadar yukselmıs bır hısse senedının holdınge aynı sermaye olarak konulmasında gercek değerıne gore, yanı 100 lıra üzerınden degıl cle 800 lıra üzerınden vergilendirilmesi sağlanmaktadır. Holdıpgjer genellıkls cesıth şırketlerın hısse senedı koyarok yenı bır ononım şırket oluşturmaları yoiuyla kurulmaktoaır Bovlece ceşıtlı şırketlerın hısse se~etı6rı /nıden oegcrl6rdırılmekte ve yenı bır sermaye yatırılmodan kuruian bu şırketler buyuk sermayelerı kontrol altında tutabılmektedırler Yenı tason ıle holdinglerin kuruluşündakı bu aksaKlıkta bır olcude onlenmfkte ve yatır lan hısse senetlennın rayıc fıyata gore degerlsndırılmesı ve vergilendirilmesi sağlann aktadır Boylece tasarı ıle holdinglerin hem kuruluşunda, ftem de vergı kacırmn aracı olarck kuılar.ılmalarında bazı onlemler getınlmektedır Ozellıkle gelırlerın vergısız dolaşımını onlemek yoluy'a, buyuk şırket ve holdınglerın yıldc yüzde 28 oranında Kurumlar ve Malı Denge vergısi odeyerek, bır de gercek kışı ortaklanna odeme ycporken yuzae £0 oranındo kesıntı yaparak geri kolon kozanclannı ve'gıden kacırmalarının onuns gecılrrekteaır Her yıl «en cok vergiyi kendılerinın odedıkleri» iddıosıyla ortaya cıkan bazı sermaye cevrelerl, yenı tcsorıyo karsı cıkmokto ve «hukumet vergı verenın bogazını daha fazla sıkmasın», «biroz da vergı vermeyen tarım kesırr.ınden vergi alınsın» g.bı sloganlarla yururlukteKi yosonın boşluklarmdan kacırılan vergiler yararlanarak gozden gızlem eye calışılmaktadır Bazı luks soyilabılecsk mallara qetırıien ve tuketım eğılımını onlemeve ,onalık ve^gıler abartılarak «halka yeni yukler getırılıyor» d,ye tasarınm tumune karşı boyo'ı bos n üra^uıgı 'lo kampanya yurutülmeye çaiışılmaktadır. Tasartnın bu niteliği büyüh sermaye çevrelerinin ya»a tasarısına karşı çıkmasına ve tHalka yeni yiikler getıriliyor» diyerek kamuoya yaratma çabalarına yolaçıyor. Yenı vergı tasarısı ıle holdinglerin iştirak kazancları istısnalan kaldırılmakta ve ıştırakıenne yatırdıkları kazanclar da gelır vergısi kapsamına alınmaktadır Holdinglerin en buyuk vergı kacırma ve vergı odemelerınl yıllarca erteleyerek enflasyon ıcınde erıtme yolları da böylelıkle tıkanrnaktodır. BJ vergı kacırma yolu halen şöyle ışlemektedır Yururlüktekı gelır vergısi yasasına gore kuruluşlar bır yıl Icınde elde ettıkleri kazanclarının vergısınl ertesi yılın nısan ayında beyonna