Katalog

Prof. Maurice Duvergcr anlatıyor: SOL GEÛRSE... Kotta DAPONTS Politika ve Ötesi Yabancı ideoloji masalı Mehmed KEMAL c ol hükümetin kurulmosı dururrmnda sağcı cumhurbaşkanı ıle banş icmde bır arada yaşamonın nosıl gerçekleşeceğını Nnaunce Duverger şoyie anlahyar. «Nezaket kurailan lcind« bir soğuk savaştan bcşka blr şey değildir. Bir centilmenler kavgası biçimldir. Bona kolırsa. Oevleı Başkont bakanların listesini onaylayacak. Onemll, yo da «tehlıketı> bir bakonlığa komunist bakanm atanması konusunda bir goruş ayrılığı cıkarsa bunu reddedebilecek. Ancak daho başından bir zorluk cıkarmak istemiyecek yeni başbokanın da dlkkatli olmak kurnazlığını gosterebileceğlni sanıyorum. Devlet Saşkom yeni valilerin, yeni buyukelcilerin ve genel müdurlerin atamalarım da onaylayacak. Kalüı ki Fransız geleneklerine gor«, yeni gelen hükümet kamu kuruluşlarındakl yuksek rütbeli memurları değişttrmek gereğini de duymayabUir. Kamu kuruluşlormda yeni hukumete sadakatle hizmete hazır bekteyen memurlar da bulunduğu unututmomolıdır. Boytelikle slstem lyl kotu yürüyecektir.» Devlet Başkoriinın bu aurumda rolu ne olacaktır? «Örneğin, Devlet Başkanının birincl Mitterand hukümetinin kurulmosı sırosındaki soylevlnl şöyle tasartayabllirsiniz (Sevgıli yurUastarım, benı 1974 yılındo yedı yıllık bır sure ıçin bu goreve seçmıştmız. Gorevimı terketmeveceğım. Bugunku genel secimler sonucundo yeni b;r polıtika izlenmesı yonundeki iradenızı belırlemış bulunuyorsunuz.. Bana gore. ulke icın son dereC8 tehlikeli olabılecek bu yenı politıkanm, demck rotik kurallarımıza saygılı olorok, normol koşyllar altında denenmesınt bskleyeceğım. Gorevım başında kalacoğırrv. Sızin koruyucunuz olorok burodayım.. Şayet günun bırınde korktuğum gelışmeler gercekleşecek, ulusol cıkarlan tehlıkeye duşürecek bır durum ortoyo cıkarsa. sıze yenıöen secim hakkmı vereceğım, o zomon da sız yenıden ırodenızı kuilanocoksınız..) S 'Fransızlar hükümete komünist bakanların girmesini kabul ediyor 55 GEORGE MARCHAtS cok lyl biliyoruz. ilk başto uretlm artacak. Ancok enflasyonun herşeyl sonradan yıkmaması İcin mekanlzmosı kontrol altına alınmalıdır. Sorun işte budur. Sosyalistlerln programında bu sorunun cok iyi saptanarak gözlendlği gorulmektedlr • «SOL, İKTİDARDA BAŞARISIZLlOA UĞRAYACAK OLURSA, ÇOK UZUN BİR SÜRE İÇİN İKTİDARDAN UZAKLAŞACAĞINI BİLİYOR.» bu sözlerl ederken ağızlarındaki baklonın ne mene sey olduğunu kendt'erl billyorlar mı? Sanmıyorum. Duymuslar ki. «Kirmonda halı dokunur» söyleyip duruyorlar. iklncl Dünya Sovosı önceslnde ve sonrasındo ülkeyl yönetmeyl kıvıramoyon politikacılar, Türkiye'yl blr vagon gibl hep bir yoboncı lokomotrtin kuyru^uno boğlomıslardır inqttizcit\<jlmiz. Almancılö'mız daho sonro Amerikoncılığımız heo TurVlye voıjonunu blr Vflbancı lokomotite boğlomadan gelmiştlr.  «yerli İdeoloji» sözünu eksik etmeyen politikacılor vor. Bunlar. ğızlarındon «yobancı Ideololl». I \ so! birlikleri» sosyal demokratlarla hükümet kurmaya yeğlemektedlrler.» Chîrac'ın Bekleyişi Duverger yenıden Chıroc sorununa dönüyor: «Chirac llk başta, akslnl soylemesine roğmen solun iktidara gelebileceğine inonıyor. İkincisi de solun iktidarda başansızliğa uğrayacağıno, bunun ise kendisine ıleride cok oy kazandırabileceğine inanıyor. Solun boşanstzlığı halinde Chirac bundan cok kazanclı cıkabilecek. Ancak bu daha da glrifttir Solun basarısızlığı ne denli olocaktır? Komünistlerle sosyalistlerln bolunmeslnden ml meydana gelecek? Sol da artık bunun öneminl kavramıştır. İktidardo böylesine bir hezimete, basonsızlığa ugrayacak olursa cok uzun bir sure İcin iktldardan uzakloşacağını da bilmektedlr.» FKP'nin Tutumu? Duverger. FKP'nin bugünku tutumunu söyle ozetlıyor. «Fransız Komünist Partisinin yeni tutumu, sol birllği slroteiisini artık tstemediği anlamıno gelmez. Aynca kendlsini Ikincl partl rolüne Hebilecek, yenlden ozgurluğune kavuşup ellndeki olanaklarla muhalefet politlkasına donecek, yolnızca milll birlik, yo da. ulusal koallsyon hükumellerine katılıp katılmamak lstemediqlni de btlemiyoruz. FKP'nin niyetterinl istediğiniz gibl değerlendlrebilirsinlz. FKP'nin. 23 «ylul 1977deki lutumuno eğilirken sosyalistlerle cotışmalonndo bütün olanaklarla oy oranını orttırmak, sonra da sol birliğlni kurmak Istedikieri düşunülebi nu goşistlerln Ve en uctakl osırı solculann «ylemlerl icin coğu kez söylemisimdir Ultro goşistler silahlı eylemler, cinayetler, sulkostler. adam kocırma eylemleri Ile devrlmcl (iktrlerinl desteklemek yerine tasist tikirlere hizmet etmektedirler. Bu cok clddi bir rehlikedir. Ama uzun vadell bir tehlikedir. Uyuyon bir tehlike. Solu iktldoro getlrecek önümüzdekl secimler böyle blr sonuca herhalde yol ocmoyocoktır. Blr sol Iktldormın, gos'ıstlerin silohlı eylemierine korsı tulumu. sağcı blr hükümetin tutumundon doha yumuşak olmoyocoktır. İtolya örneği llginctir. İV) oyrı felselede olan ikl porti kamu düzeni II8 lc güvenllğinl sağlamak, kurmok İcin birlesmek istemektedirlen>. Biz sadece Atatürk dönemlnde ulusal baâımsızlığm ve ulusal cıkarın ne olduğunu onlamısızdır. Atatürk'ten sonro gelenlerdlr kl. ülkevl kpndi bec»rileri ile yönetemlyeceklerinl onloymca bir «yobancı» Ideotoliye bağlanmtşlardır. Marshall Planı htr «yaboncı Ideolo(1» Idl. Savas sonrosı blr cok ülke bundan yororlondı. Ancak blz s<>r0T' lanmadan do öte. teslim olduk. Ardındor» Kore'ye asker gönderme geldl Blr. blr cok Anadolu qenclnt coğrafyada *•rinl bll« bllmedl^imlz blr vanlıs kavaodo kırdırdıV. Bu yüzden NATO'ya olmmisı*dır. D#mokrotlar tsbosına g»ldlkleri zaman Celâl Bayar'ın ismet Pasa'yo sorduğu: «Poşom, NATO'yo nlye glrm«<fl. nlz?» olmuştur. Pasomn yanıtı da »udur. «CelĞI bey, aldılar ml?» da a.lrm«dlk Büyük Devletlerin Bakış Açısı... Mourıce Duverger'ye qöre Sovyetler Birllâl da. ABD de, Botı Avrupa'do venl ve büyuk sorunloı cıkmosını Istemıyorlor: «Sovyetler konımca Batı Avrupa do büyuk Devletleştirmeler Devletleştirrnelerde nerelere kodor leceğmı soruyoruz. gidılebl ş Glscard bundon sonra Ise susocoktır. Zarnon zaman, General De Goulleun deyimiyle, ocüış törenlerlnde kordelâ kesmek icin yapocoğı konuşmalar vesllesiyte. cumhurbaşkonı koygılarını ustü kapatı bir blçimde duyurmaya catışacok, ekonomlnin Fransa icin en iyi yolda ilerlemediğini soyleyebilecek.. Ta ki, kamu yoklomoları ve sondojlar sal'un yüzde 47'ye düştuğünu (ki bunu olası goremıyorurrı) goslermeye başlosın.. Bugun iktidarda olan çogunluk ki o zoman muhaiefetl oluşturacaktır, onlar da yuzde 50/51 dolaylarına çıkacakları zarnon, cumhurbaşkanı Işte o gun televizyona çıkorok (Sevgılı yurttaşlanm. seçım hakkını yeniden sıze vermek korarını olmış bulunuyorum.. ParlamentoYu fesheden korarname ımzalanmıştır. Yeni secimlsr beş hafta icinde yapılacoktır) dediği görülecektir.» Şunu unutrnayalım, bugunku seçim Başkonlık secimi degildtr. Milletvekili secimldir. Bu nedenle her seçim bolgesindekl milletvekillarl odaylarının kişiliği değişik ve cok onemlidir. Solun adayı olmayan bir yerda (oyunuzu Giscard'cılaro mı, yoksa Chirac'cılaro mı verırdınız?) diye sordukları zomon bunu yamtlamak cok zordur. Her secim bölgesine göre değişen bir sorundur. Çunku bazı durumlarda RPR'ci ilerici uyonık ve ocık fikirti bir odam olabllir. Örneğln, Chaban Delmos gibi. Klmi yerlerde de dar goruşiü gericl bir kişi cıkar karşınızo. Buna ornek vermek istemiyorum.» Eğer kamu yoklamalan Sol'un yüzde 47'ye düştüğünü gösterirse, Giscard o gün TV'ye çıkıp parlamentoyu feshettiğini açıklar...,, «Bunun cok önemll olduğunu sonmıyorum. Sondailoro göre Fransızlar büyük özel Işletmelerln devletleştirilmesini destekliyorlar Yüzde cltmışı bunu isttyor. Önemll olan bu değildir. Önemli olon devletleştirilecek Işletmelerin yonetimidir.» tir. Ya da, sol birliğinl bozmak Istemlş olabtllrler., Bugün icin her )ki olasılık da ortadadır. Kesinlikle hic bir şey söylenemez. Kim) değerlendlrmeler kimi komunistler icin gecerll iken, bozıları icin de gecerll olmayabilir. Solun bölünmesinden bu yana bu kadar ay geçmesine rağmen Fransıziarın hâlâ iktidar şansını sola vermeye devom etmesl de cok llglnc bir olaydır. Bu bir iktldorın red olayıdır. Değişiklik istiyorlar. Bu Iktldarm değişmesini, gitmesini isttyorlar demektir.» sorunlor cıkmasını Istemlyorlar. Çünkü olay ve gellsmeler Doğu Avrupa'do da vansıyıp yankılanabilecek. Carter Ile Brejnev'ln Avrupa komünlstlerinin ve özelllkle Fransa'da rohotsızlık, hu zursuzluk unsuru olmomalan hususundo blrteştiklerine Inanıyorum. Cünkü bu. büyük rohotsızlıklar getlrebllecektir. Sovyetler Fransız komünlstlerlne direktif veremez Ama FKP lclndekl bozı komunistler Moskovo'yo dayanarok baskı yapmaya calısabilirler. Fronsa'do *sol biriiği». İtalyo'da «iarihsei uziaşmo». Porteklz'de sollo tam bozusmo.. Batı Avrupa'doki komünist partilerl arasında Moskovo'yo yakın tek Avrupalı komunist ise Portekizli Alvaro Cunhal'dlr. Gecen yılın başında sert btr oolitlka yanlısı iken, seciffl lerin yenllenmeslnde diretlrken Moskova'ya gltmiştl. Moskova dönüsünde İse tulusal birlik» hukümett kurulmosını önererek yumusadl. Bu cok llginc bir olaydır.» NATO, bugun lylce anlasılryor M blr «yabancı IdeololUdlr. Buna nVy« glrdlk? Cunkö, ülkeyl tek boşlorına sovunmayı göze alamoyonlar, vagonu baska tokomotlfe bağlartar. Sovyetler Blrliğl Vomşumuı Wz« «aldırocoktı. blz d» NATO aracılığı 1I« bu satdmdan kendlmlzl kurtarocoktık. Arodon 25 yıldon tazlo zamon g«ctt4l hald* aörijlmüstur kl. Sovyetler BlrlliJI komsumuz blze herhongl btr saldırryi oklınm kös«s1nd»n bll« gec'rmemeki»dlr. Dohası. blrlmle her türtO dostca ve komşuca Hlskivi kurmok İcin «ttnden aelenl voBmoktodır Ama bt*lr* becerikste yönftlciler Sovyetler Birliğlnden hem vordım almıslar. hem d« blr «yabancı Ideololl» batoğındo deb«lenmlşlerdlr. Bunco yıldır. NATO'nun blze n« verdlitl v* bizden ne aldığı ortadadır. NATO blze 500 blnlik bir ordu b«sl»t. mls, ulusal savas endustrlmlzl kurdurmornis, verdlöl sllâhları ulusot doönıltuda Vullanmamıza enqe) olmuştur. €n son verdldi ceylz de ambaroodur. NATO'nun otrtronu Amerika Türklye'v' blr ekonomik ve asVert ombortjo He «»'• mıstır. iMF'slz vasavomamak va odım atamomok âa booımlılık deall mldir? Gelellm CENTO'yo... llkln Boğdal PaVtı olaraV kofonkın bu öraü'ien vorarımız nedlr. zaranmıt nedlr? Nuri Essolt reilml blr askerî darbe He devrilmts. Irak Sraütten cıVmıstır. Komçumuz Iran. Ortadoğu'da ellndekl oetrol oellrisrl Ile en hızlı sllöhionan ülkadlr. Bu sllfihlor klmln İcin soğlanmoVrtoHırt PoklsTon'ın durumu Ise besbellldtr. CENTO baölantımiTİo en son yemeVta oldudumuz korık Totvon Var> ferlbotudur. P"»trol •lyatlon vukselmeden önce bu Gc ferlbot nünrle personel aldsrlerl haric 50 bin Hravı ylylo hitlrmektevcll. Rundan varorlanan Iron'dir, Denİ7f!İllV BonVo«i !se her vıl hesobmı zarorla koootmaktadır. CENTO tia blı •yobancı Ideololl» deijfl mîdlr? Ortokoerzar da blr «yaboncı ld« oloH»d1r. Erbakan'a sorarsamı OrtnV pazar btr «Yahudl 5rqutü»dur. Blz Oı takp«nar'a hpn'iT tam uye deöllll. b da tam uye oiduğumuzda blr «yabon tdeoloiHve boğlonmı? olmayacak n yız? Bunları bu kador koiı ve acık sâ lemek gereklr ml? BelVI qerekm ama. kendllerl blr «vaboncı tdeololl» bağlı olanlar, Türk solculorını «yab< cı ldeoloiî»ve bağtanmıs olorok qSst mek tsterterse biz de bunları söylen zorunda kalırız. Turkiye, blr yabancı Ideololl l« motrfine blr «yer" vagon» gibl boğ maciığı surece gucünu ve onurunu rumustur. AtatürV dönemlnde Törl ulusal cıkorlarına ve ulusal ftoötr lığma töm sahlp cıktığı IcindU kl. onurtu sayılırdı Cevreslnd« ne yal konsorstyumlar. ne de yobancı or golar vordı Kendl yoğıyla. kendl rutarok gül gibl onuruyto vasordı. Bugun. 70 cente muhtac edll «enkoı» dünyayo avuc acmo! Eğer. bundan sonra da «dllencl yotı» yaraiıcılannm ordmdan gl onlaro ödun vermeye özenenler yuh olsun'... Yabancı tdeolotilerl ü'keve k soktuğu. şimdt de bu ayıplo I korolondığı belildlr. Ecevlt yönı yol kovşoğındo n«lerl? sovoslıi 1 savoşacağını bir doha noktolo Komünist Bakanların Sayısı? Maurlce DuverQer, konuşmamızın bu bolumünde Sol'un ıktidara gelmesı ve hukumetı FKP ıle poylaşmosı halında komunıst bokanlonn sayısı etrofında öne surulen iddıalara da değınerek şöyle dıyor: «Sol'un Iktidara gelmesi hallnde kurulacak hükümetin icinde yer olocak komunist bakanların sayısı etrafmdaki tortışmalar bence yersiz. Önemll olan sosyalistlerle komunistlerin hukumet kurulacağı gunkü tutum ve istekleridlr. Şu anda hiç bir şey bilemiyoruz. Bu denge nosıl kurulacaktır, biünmiyor. Komünlstler gercekten böyle bir hukumete katılmak iştiyorlar mı? Ya da Istedikieri bakan sayısını one surerek secmenlerl korkutarak sola verilecek oyları kactrtmak mı istiyorlar, bilemiyoruz.. Mitterand'ın gercekten komünistterle bir arada hükümet kurmak Istedlğlnl de, bilemez kestiremezsiniz, Ya da betki yalnız komunistlerin dıştan desteğl ile tek başma mı hükümet e.tmek istiyor? Komunistler, tdışardan desteklemeyeceğtz» diyorlor. Oysa Mitterand hükumeti, Ortak Hükümet Programında öngörülen devletleştirmelerl önerecek olursa komünlstler desleklemek zorunda kolacaklardır, 2400 tranklık asgari ücret önerisinl de destekleyecekleri glbi... Asıl mesele blrlncl tur sonunda komunistlerin beklediklerl yuzde 21 in oltına düşmelerl hallnde ne yapocoklarıdır.. Sosyalistter de yüzde 28/29 olursa ne olacoktır? Bu nedenle, her blrinin ard niyetlerinl bllmedlğimiz icin ne yapablleceklerinl de kestlremlyoruz. Bir hükümette 67 komünist bakanm bulunması ise olağanüstü blr olay değildir. Yirml yıldır yapılmakta olon sondajlardan biliyoruz kl, Fransıztar sol iktidan hallnde komünist bakanların hukumete girmesinl kabul etmektedirler. Buna korşılık İc'tşleri gibl kabul etmeyeceklerl bakonlıklar vordır. Örneğln, Çalışma Bakanlığmın komünistlere bırakılmasmda birleşmeyen yoktur. Ama Adalet Bakanlığı, Oışişleri, Milli Savunma bakanlıklarmı komunisttere vermek istemiyorlor.. Şayet komunistler hukumete kotılmokta kararlı İse bu sorun bir saat İcinde cozulebilecektir. istemiyorlarsa, yani başarıya ulaşmak icin katılmak Istemlyorlarsa, yo do baltalamak İcin katılmak kararında iseler bu büyük bir sorun olacaktır.» Ekonomîk Sorunlara Bakış Açısı Mouric8 Duverger solun iktidara gelmesî olasılığmdo ekonomîk sorunloro bckış acısını da onlattı bize. «Önemll olan, solun İktidara gelmeslnden sonraki ekonomik kalkınmanın hızlondmlması ve hayat pahalılığının frenlenmssl etrafmda donecektlr. Cünkü ucretlerln arttırılması enflasyonu kam cılayacaktır. Bunu kontrol edebilmek onemlidir. Solun Iktldora gelmesi halinde bir homle politikası uygulanacak. Bunun avanta) ve tehllkelertnl Batılı Toplumlardaki Bunalım Ouverger ile söyleşimizin sonuna doğru Batı Avrupo toDİumiorındo görülen bunolımlaro değınıvoruz. Soyle diyor. «Batılı toplumlarda »ic kurallann yitirilmesi» dlyebileceğim bir durum gelişmektedir. İnsanlar kendillklertnden baskaldırıyorlar. Karçı cıkıyorlar. Yasa ve kurailan reddedlyorlar, Bu otoritarlzme yol ocobilecek tehlikelt bir gelişlmdir. Bu Bitti Kuzey Avrupa Ülkelerinde Komunistler «Kıtabınızdo varı boşkaniık sistemlerlnde Süclü komunist oartılerinın varlığmdan sozediyorsunuz. Finlondiyo örneği uzerinde duruyorsunuz. Bu konurio bır acıklık getirir misiniz?» «Kuzey Avrupa ülkelerinde İzlando Ile Flnlandiya örneklerl var. Bu ülkelerde sosyatist ve komünist partilerl hic bir zamon ortak bir hükümet kurmomıslardır. Marchais Mitterand Iktlîsl ne Finlandiyo'da, n« de İzlonda'do görulmemiştir. Bunun yerine BarTe Marchais Mitterand, Chirac Marchais Mitterand türünden kablneter görülmüştur. Barre • Marchais kablnelerl de görülmüştur. Bu, Boskon Kekkoner'in yeğlediğl kızıl • yeşil koalisyon orneğidir. Batı ülketerindekl komünist partl Kcoi ııriasmalart» ya da «u'u "Sol'un bölünmesinden bu yana bu kadar ay geçmesine rağmen Fransızlann hâlâ iktidar şansını Sol'a vermeye devam etmesi ilginç olaydır,t ı