Katalog

CUMMURlYET 2 MART enı hükumetm programmda yer alon hususlardon bırı ve belkı de en onemlısı calışanların vergı yuklerının azaltılacağı ıle ilgılı olanıdır Bunların hangılerının şu anda uygulanacağı tam olarok bellı olmamakla beraber, gazetelere yansıyan kodarıyla, en az geçım ındırını hadlerının yukseltılmesı, vergı ta nfesının değıştırılmesı ve benzen konulan ıcermektedır Bunlardan bır kısmı genel vergı reformunun bır parcası bır kısmı da dogrudan dogru ya ucretlılerı ılgılendırmektedır Bu yazıda 657 sayılı Devlet Memurları Kanjnu na tabı oian rremurları ılgı'endıren ve senelerden berı surup gıden sonucta da memurdan daha fazla vergı alınmasına varan bır haksızlığa parrnak basmak Isîıyorum 657 sa\ılı Devlet Memurları Kanunu nun 1327 sayılı kartınla degısık 190 maddesı ıle «Devlet memurlarının ek sosyal sıgoıta, kcnut dınlenme kamplon ve d.ger ıhfyoclarını karşı lamakta yardımcı olmak tasarrutlarını yurt kalkınmcsına vararlı olacol' verınlı sahalarda değerlendırmek uzere bu kanunun yayımı tarıhın den ı'ıbaren en pec bır yıl ıcıide cıkarılaco* ozel bır kanunla .Devlet Memurlan Yardımlas ma Kurumu»nun kurulacagı» hukmu gefnlnıs tr 657 sa/ılı kanunda aynı kanunun 155 mod desınde tanımlanan aylı'< tutarın yuzde 5 ının bu kurLm ıçın kesılecegı belırtılmıştır Aynı kanunun değışık (ek gecıcı 20) maddesı hukmu ıse soyledır <657 snyılı konunun degışık 190 maddesn de memur a/lıklarından kesılmesı ongorulen % 5 Memur Yardırrlaşma Kurumu keseneklerı 1 3 1970 tanhı esas alınmak suretıyle ve Malıye Bakanlıgınca tesbıt edılecek usule gore kes>l meye başian'r Bu kesenekler ozs konunu cı k'ncaya kadar TC Merkez Bankosı nda acıla cok bır hesapta toplonır » Y OLAYLÂR VE GÖRÜŞLER Meyak Kesintisi ve Vergi Hasan KURT MALIYE SAKANLIĞI HESAP UZMANI lonn brut ucretten duşulmesı kabul edılmıştır Sosyal ekonomık ve vergıcılık prensıplerımn bır sonucu o>an bu ındırımlenn uygulan.na1;! sayesınde verqı matrahı azoltılarak daha az verqı odems ımkânı meşru yo'dan saglonmıs olmaktadır Gelır Verg'Si Kanunu kesıntılerm ucret matrahınaan ındırı'ecegını belırtmtsdr (Md 631 Burada psrren sayılrpoycn bır odeTiemn verg motrahından ındınlrresı mumkun degıldır Meyak kesınt.sı soz konusu maddede sa yılmadıgı oyrıco ozel kanunu do cıkmodıgı ve 657 savılı kanun do bu hususto bır hukum sev^ etmedıgı ıcn mooşların orLt tutarı uzennden Me,ak kesıntısı yapılmokta ve bu kesıntmın de verqısı venlmektedır Oyso benzen sos/al <e smtıler vergıden bagışıklıdır 2 Memur h«r yıl kodeme l'erlemesl kadro varsa 3 yılda Dir derece yutselmest almaktadır Mooşta meydana gelen artış, ılk ay Emeklı Sandıgı'na kesıltıektedır Bu durumda Emeklı Sandıgı'na kesılen paralar matrahtan du SLİmekte sonuc olarak yukse'me veya ılerleme olınan ay gelır vergısı degışnemekte buna karşılık Meyak kesıntısı matrahtan dusulmedığı vs yenı brut maaş uzerınden hescplandığı ıcın rremur o ay bır oncekı aydan daha az moas almaktadır Meyak kesıntısının vergı malrahından ındınlmesı halınde yukardokı zarorlar kolkacağı gıbı bunun kesıntıye tâbı olanlar yonunden bır cok faydaları da olacaktır 1 Memurun «hne bu durumda daha fozla para gececektır Ele gececek poranın mıktarı be'kı buyuk degıldır Fakat memurun blr kadame ılerlemesınde oldığı net ortışlo korşılaştırılacok olursa konu daha lyı anlaşiıir Memurun 1 derecenın Vıncı kodemesındei 2 ıcı kademes.ne ılerlemasıyle elıne artıştan net 90 llra geçmektedır Aynı dsrece ve kademede Mp/ak kesınt'^ının veroı matrahından duşulmesı ıle daha az verqı ocieneceğınden memurun elıne gececek fazlo para rrıktaı ıse 298 lıra olacaktır Bır yıl beklemerın sonundo en yukse* derecelı bır rievlet memurunun moaşında meydana gelen net 9 0 lıra ort.şa karşılık Meyak kesıntısının matrohtan duşulmest sonucu meydana gelen artış cok daha fozlodır 2 Meyak kesıntısının ucret matrohından duşu'mes' ıle memura sağ'anacak nenfaat, Meyak kss'ntısının °0 53'u ıle % 42'sı arasnda değışmektedır DANIŞTAY KARARI Konu daha mce de bır memur vergı mukellefı tarafından 'rdelenmıs ve ış molı kozo m«rcılenn« ıntıkal ettırılmıstır Danıştoy da bu konudo bır karor vermştır Danıştoy 4 uncu Do'resı nın vermıs oldugu 25 2 1974 torıh ve E 1973/1223. K 1974/ 1645 sayılı karorda. Meyak k»sıntılerının ucret matrahındon ındınlmesının rr,ümı<un olmadığı belırtılerek memurun dovosı reddedılmıçtır. Me mur Yardımlaşma Kurumu Aıdatlannın bır tolarruf olduğu da korarda zıkredılmıştır Sosyal ?c«r!Vl! Conutarın yorumlonmosında Oenellıkle genış davronan Danıştay, nedense bu karorda aıdatları tasarruf olorak nıtelemış tır, Sosyal güvenlık prensıplerine uyularak uc retten ındırılen keseneklerın hıc bırınde ıstn kak sahıbının tosarrufu söz konusu olamaz Se kız yıllık bır uygulama da bunu acıkca goster mektedır BIR ÖRNEK Daha once cıkarılmts bulunon bır sosval güvenlık kanununda sozunu ettığımız konu halledılmıstır 2C5 sayılı Ordu Yardımlaşma Kurumu Konunu nun 35 ıncı maddesmde, daımı vg gecıcl uyelerınden yapılacok oıdat keslntılennın gelır vergısınden muaf ol duğu behrtılmlştır Bu kanjno tabı olanların brut ucretlerınden kesıntı duşulmekte bakıye matroh uzermden vergı hesaplanmaktad r Bu suretle sosyal fon ıcın kesılen aıdatların vegı prensıplerine uygun sekılde matrahtan ındırılmesı sağlanmıs olmaktoöır. Güncel ve Sürekli... ır tanısımın unıversıtede okuyon ya da okuyamıyan devrımcı oglu sordu Ecevıt yonetımınde gencler ne yapmalı' Nasıl yanıtlarsınız bu soruyu 7 Acaba ne yapmalı? «Katıl ıkt.dor» veya «foşlst Ecevıt» yazılı dovızlerı alıp sokaklara mı ugromalı'' Yoksa Ecevıt hukumetının teror guclerme ve sıyasal katıllere karşı actıgı savaşıma ters duşecek gırışımlerden mı kacmmalı'' Gercekte «Ecevit yonetımınde ne yapmalı» sorusu yalnız ogrencılere donuk degıldır CHP'nın solunda kalan tum devrımcı orgutier icin de gecerlıdır Korukorune muhalefet yerıne, bılınclı ve ustalıklı bır devrımcı strate|iyı saptamak gerekmez mı bu konudC * CHP'nın solundakı solun bolunmuslugu, cogu klşıyl umutsuzluga duşurmektedır Ama bu oloyı geregınden cok abartmak yersız olur Devrımcı solun dogınıklıgı yasanarak asılacak, butunluge kavuşulacaktır Guncel bolunmuşluk iki dogrultudadır Yatay dogrultuda devrımcı orgutier arasındakı kopukluklor azımsanmıyacak gıbıdır Dıkey dogrultuda kusaklar arasındakı kopukluklar carpıcıdır Devrımcı gucler gunumuzde sayısal acıdan çogalmıslardır oma butunleşemedıklerı ıcın yeterlı agırlık ve etkıyı saglayamıyorlar Gecmışten gelecege akan devrımcı eylemde, gencler yaşlıların deneyımlerlnden ve bılgılerınden yorarianamıyorlor Bu durumda devrımcı solun bugunden yorına ıkîıaara geçmesı sozkonusu degıldır Onumuzde aşılması îor donemlerie cetın savaşımiar bulunmaktadır Bır toplumda bılıııclenme ve orgutlenme yolundo calışmak devrımcılerın gorevıdır Pekı bu gorev ıcm hangi ortam elverışlıdır' Devrımcı fıkırlerı yaymak devrımın koşullar.nı araştırmak, orgutsel colışmayı surdurebılmek ıcın demokratık koşullar daho yatkın degıl mıdır' Eger oyleyse, Turkıye de MC yonetımıyle Ecevıt hukumetı arasındakı ayrımı gornıek zorundayız Butun dunyadakı devrımcılerın bur|uva demokratik guçlerıyle faşıstlerı blrbırınden ayrı tutması, bılımsel goruşun yalın bır kuralıdır Ecevıt hukumetıne ağıriıgını koyan CHP ıscı sınıfı partısı degıldır ve sermaye ıle uzlasarak ıktıdara yonelmıştlr Ama bu olayın devrımcıler ve sosyahstler ıcın anlamı n e ' Uzlaşma, MC faşızmını gerıletmek ve daha demokratık bır ortam yaratmak yolunda gercekleşmısse, devrımcının tutumu ne olmalıdır 9 Ecevıt yonetimı, MC faşıstlerlnı devlet orgutlerınden ve antldemok'atlk kanunmaddelerını devlet yasalarından temızleyerek aemokratık yolları acıyorsa, devrimcı. bu eyleme karşı mı cıkocak? Daho demokratık blr ortam, emekci keslmınde bılinclenme ve orgutlenme olanaKİarını saglayacaktır kuşkusuz... B Sonuç 657 sayılı kanuna *obı memurdan 1 mat 1970 ten oerı Meyok keseneğı adı altında Kesıntı yapılmoktodır Bu kesıntı 1 3 1978 tarıhmde 8 yılını doldurup 9 yılına bosocaktır Bu s j r e ıcınde ozel kanunu cıkarılmodıgı ıcm ke smtıler odeta bır vergı qıbı alınmaktodır Yenı hukümet ucretlılerın vergı yuklerının azaltı'ccoğını t'ode etmektedır Burado acıklonan husus do memurun uzerındekı vergı yuklerınden bır tanes'dır Ve bu yukun hafıfletılnesı gerekır Yukarda ocıklonan yolla bugune kodar memurdon mılyarlarco Iralık vergının, hoksız yere oiındıgını soylıyebılınz Bu haksızlığın ortadan kaldırılması cok kola/ olup Meyok kanununun cıkmasın bek'emeye ae gerek yoktur Hukumetın uzermde cohstığı ve ucret lilenn vergı vukunu hafıfletecek vergı paketının ıcınde bu konunun duşunulmesı ınumkundjr Gelır Vergısı Kanuiunun 63 maddesıne ycpı lacok kısa b't ılâve bııtun so r unj haMetiıeye yeterlıdır Boylece sekız yıldır fazladan alınnn vergılerın alınması dLrmuş, hoksızlık gıderılmıs ve memurun vuzü de bır nebze qjldurulmuş Olur Sdz konusu ındırım bır vergı bagısıklığı oldugu ıcm Gellr Vergısı Kanununda duzenlenmesı vergıcılık prensıpler'ne de u\gun duşecektır Bu konunun sayet ele almacak=a onumuzdekı mort oyında cıkacagı soylenen vergı lyıleştırnelerı ıle ı'gılı paketın ıcınde duzenlenmesı gereklidlr Konu Meyak ozel konununun cıkmosına tehır edılecek olursa memL,rlardan yapılan haks'z vergı alma surecektır Bu haksızlığın ılerde vergl ladesı yoluylo duzeltılmesı de mümkün degıldır Yukorda b rer ornekle acıklonan hususlor 12 katsayısıno goredır Kotsayı 14 veyo doho fozlo clursa rakomlar buyuyecek ve memur oleyhıne olon hoksızlık daha do kotmerleşecektır Uğranılan Haksızlıklar Gunumuzde uygulanan vergı torıfesının ucretlıler yonunden yuksek olması ve vergı kacırmo ımkonlannm bulunmaması sebeo yle uc retlıler coV agır sekılde vergılendırılmeKtedır Meyak kesıni smm verqı rratrahmdan dusulme mesı ^ c e t vergısının daha da ağrlojmasına neden olmaktadır MeyaK I esenegının vergı mnt ra' ndan duşulmssı kobul edılırse odenecek vergı dcha az olacoktır Uygulanan vergı tarıfesıne gore 1 derece nın 1 kademesınden 11 100 lıra brut maa? alan be«ar bır memurun bu maaşından her ay 3 882, lıra geNr vergısı kesılmektedır Şayet Meyak keseneğm'n vergının hesabında mat rahtan ındınlmesı mumkun olsaydı bu sefer vergı 3 584 lıraya ınerdı Burada vergının az odenmesı sebebıyle memurun sagladığı fayda 298 liradır Bu durum obur derecelerde de oynı sekılde devam etmektedır Bu uyguloma «8» yıldan berı surmekte je memurlor sayısız haksızhklara uğ'amoktadırlor 1 Memur ıcın bır tasarruf olmoyan bu mıktar vergı matrahından duşulmemektedır Do lcyısıyle memur Meyak kesıntısının de vergısı m vermekte sonucta elıne gecen net mooşı o zolmoktadır Yukarıya alınan ı<anun maddelerı Meyak keseneğının yasal dayonagını teşkıl etmekte dır Soz konusu kurumun ozel kanunu cıka ıl madan 1 mart 1970 tarıhınden berı memur ma aşlarından % 5 kesenek alınmaktodır Bızı burada ılaiiendıren asıl husus Meyak kesıntısının ucret vergısının hesaplanması sır^ sındakı durumuöur Bugunku uyqu!amada °t> 5 Meyak keseneqı • Brut rraas uzerınden hesaplanmakta • Maaşın gel.r vergısı hesaplanırken Mı> yok kesıntısı ucret matrahından duşulmemek tedır Sonuçîo a) Meyak fonuna sosval fon gıden kesıntının de veıgısı odenmekte b) Memurların elıne bu yuzden hoksız yere daha az para geçmektedır Gelır Vergısı Kanununda ucretın vergılendınlmesınde gercek ucretı kavrayıcı ve vergıye bunu maırah ıttıhoz edıcı hukumler yer olmaktadır Vergıye matrah olacak gercek ucretın tesbı tınde bozı gıder ve sosyal karokterlı masrot Nasıl karşı cıkılır buna 7 • Devrımcının gorevl, Ecevit yonetimını saga ıtmek değll sola cekmektir Ecevit yonetımıne karşı cıkayım dsrken faşlzmin ekmegine yağ surmekten kacınmak, devrlmcl bir onlemdlr Cunku Ecevit yonetlmının ardında guncel fırsat bekleyen gızli ve acık gucler, sermayenin faşlst orgutleridır Turkıye'deki kurulu ve gecerlı kapıtalıst ve emperyallst duzene karşı durmak bır devrımci Icın dogaldır. Somurucu duzene karşı muhalefet, ıttıfak ve dayanısmalorla yurutulur Ecevit yonetlmıni MC faşizmıne karşı desteklemek guncel bir doğrudur Somurucu duzene karsı cıkmak sureklı bir gorevdır. ikısinı bırbirıne karıştırmamalı. Ulu Orta Konuşmak! OKTAY AKBAL Evet Hayır O' nr ' Bİ L İ M D Ü N Y A S I «Anadolu Ajansı'nın tarofsızlığı konusunda ulu orta konuçmaya ğerek yoktur Zfro Anadolu A|ansınm >ıab«rl«rl ortodır » Yıllanmış genel mudur boyle «oyluyor. Ortadoymı» AA'nın haberlerP Şimdl slze 13 «ylul 1968 gunlu AA «ıc hab«rl«r bultennnln 2, 3, 4 sayfalarındo yer alan tBoşbokan D«mlrel'in Izmlr seyohatınden notlor» başlıklı, bu genel mudurun Imzasını taşıyon bir yazıdan bazı parçolar sunocagım «Tarafsızlıgı ortada olan AA»nın gercek kışillğini goreceksınız. «Hızmet seferı dıyebıleceğımız bu dort gunluk gezı esnasında Başbakan Izmır e ve Izmırlılere yenıden yekunu 300 mılyon lırayı bulan bır cok eserı hedıye etmıştır» Sanki Demırel, cebinden, ya da babasının parasındon vtrmif bunu 1 Bafbakanın İzmır gezisi «bu şırın vılâyetın kurtuluş torenlerındekı «sevınce ve mutluluga ayrı bır renk katmış». Izmfrliler «buyuk hızmetlerle bırlıkte aralarına kotılan hukumet başkanını daha seyahatın ılk gununde coşkunco karşılamışlar, alkışlamışlar» «sevgı gosterılerı gezı muddetlnce Izmır'ın her mahallesınde, her caddece ve sokoğında artarak devam etmış.Boy Genel Mudur Demlrel'i ovdukçe ovuyor, «Başbakan Demırel e gerek doğuda gerek batıda holkın gostermış olduğu buyuk sevgı tezahuratı ve genış ılgı hukumetın Turkıye nın meselelerıne doğru teşhıs koyduğunu da butun acıklığı ıle ortaya cıkarmıştır. Evet, ılhomını halktan alan AP ve onun hukumetı Turkıye' nın meselelerıne doğru teşhıs koymuş ve onun ıcraotını yopmaktadır » Tarafsız AA'nın yıne tarafsız Genel Muduru Adalet Partısı'nın borozonı gıbı gurluyor, daha dogrusu otuyordu boyle1 Daha surdurelım 13 eylul 1968 bultenındekı bu ilgınç ovgu yazısırı, sBasbakan durup dınlenmek tanımayan bu seyahatlermde vatanın bır ucundan bır ucuna koşorak her sektore aynı derecede ehemmıyet atfedıldığını de ıspatlamıştırt Neler neler yapmamış Demırel bu gezide' Her yerde coşkun tezohuratla karsılanmıs, koyluler «bız yalnız degılız» dıye bagırmışlar Hele Yuksek Islam Enstıtusunu de acması bu coşkuyu busbutun arttırmış. Genel Mudur yalnız abartılı, ovgulu cumleler dızmıyor, oroda bır kendilığınden buyuk buyuk sozler de soyluyor «Soz verıldı mı yer ne getırılmeln Demırel hepsını gerçeklestırmlş verdığı sozlerın1 Yıl 1968, şımdı 19781 Hangı sozler gercekleştırıldı, hangisı ucup gıtti goruyoru2 artık Bır enkazdır yeni ıktıdora devredılen bıtık tukenık bır enkoz1 Bu ovgu yozısının son parcasını olduğu gıbı okuyalım ıstersenız «Izmır de kaldıgı sure zarfında Efes otelınde ıkamet eden Başbakan Demırel, denılebılır kı, burada sadece anca< elını yuzunu yıkayabılmek ımkânını bulmuş fakat doğru durust bır gece dahı gecırememıştır Sabahın eken saatlennde otelden ayrılorak hemen hemen butun Izmır ı gezen tozlu topraklı yollardan gecerek vatandaşlar ıle konuşon onlar n dertlerını dınleyen Hukumet Başkan eksema ogle ' e aksom yemeklerını dohı vememış ve ancak gec saatlerde otele donebılmıstır v Evet, bu genel mudurun yonetimındekı AA son on yılda boylesıne «tarafsız» haberler, yazılor verıyordu Turk basınına' AA degıl AP aıansı, Adalet Partlsının ozel ojonsı olmustu Ataturk'un kurdurdugu bu ulusal hober ojansımız1 Ulusal demek, bu ulusun molı demektir, oysa acık açık goruyoruz hic de oyle değıl, bir takım kısıler bu oıansın ortakları olarak karsımızdadır El'erinde nerden buldukları kuşkulu ortaklık kagıtları var Yonetım kurullarına hep AP'lı polıtikacılar secılmıs genel mudurlukte de Bay Demırel ı ove ove goklere uçurnıayı başlıca görev bilen bır partızan gazete muhabın 1 . Anadolu Ajansı'nı bu «istıla»dan, bu partızan kışılerın egemenlıgınden kurtarmak gerekırdı şımdıye dek> . Yedl bucuk oylık Ecevıt iktidarının Turızm ve Tanıtma Bakanı, sandı kı AP'ye boylesine canla başla «hızmetı eden kişl, CHP'ye de aynı yolda emek verır' Oysa olmadı oyle.. Yedi bucuk ay Başbakonlık yapan Ecevıt bır cok yurt gezisıne gıttı, bay genel mudur «muhabır» olarok bunların kacına katıldı 7 Katıldıysa da 13 eylul 1968 bultenindekl gıbı ovgulu, coşkulu bir yazı yazdı mı Ecevit lcln? Ajanslar haber almak ve vermek lcln kurulmuslardır. Politlka adamlarına dalkavukluk etmek icin değıl! AA'nın gercek kişıllğlne kavuşturulmas: gerek, gercek bır haber a|ansı olması gerek1 Adalet Partısının borazanı gıbı otmesıni onlemek gerek! NOT Arkadaşımız OKTAY AKBAL ıznının bır bolumunu kullanacağı ıcın bır hafta sureyle yazılarıno ara vereccktlr MODERN MATEMATİK Vehbi BELGİL olmus ve uygorlıklo bırlıkte ge lışmıştır Tabıı bundon sonra da değlşecerftır Ancak, bır da ha onemle belırtelım kı <d«ğl şecektlr» demek eskılerın pabu cu dama atılacak demek degıldır Zıra matemotık gercekler hıc bır zaman eskımez Nıtekım ınsanoğlu, matematık alanında, dort ışiemden (toplomo, cıkarmo, corpmo bolmeden) başka bır şey bulmuş degıldır Matematıkte okutulan butun o tekıler bu dort ışlemın btrer uy gulamasıdır Ceb.r, dort ışıemın harflerle yapılanıdır Logarıtma. cok buyuk sayıların carpılmasını yadc bolunmesını ko layloştırır «Motemotık, uygorlıklo deglş mlştir» demek. «yenl gereksinmeler yenl hssaplomo blclmleri nl gerekll kılmıstır» anlamıno gelır. Bunu, uygarlık tarıhının ano bolümlenne göre şoyle belırtebılırız 1) Insanlorın ovcılıkla gecındıgı donemlerde yuksek duzevde matematık bllgısme gerek olrrayaccğı kuşku goturmez. Her gun kac av tutulduğunun, bunların kacının tuketılıp kacının ovsı: zamanlara saklanaca ğının bılinmesı ıcın sadece bosıt toplama ve cıkarmo Işlemlerının bılinmesı yeterlıdır 2) Ama ınsanlar toprağa yer leşıp de torımla gecınır hole geldıklerl andan ıtıboren orıtme tık ve geometrının ılk ılkelerı ortaya cıkmayo başlamıştır: Tarla yuzeylerının olculmesı. su lama kanallarının acılması, kıral mezarları demek olan ehramların yapılması icin geometrıde ılk adımların atılması ge rekll olmuştur Ayrıca, saroylo rın yapılmosı ışcı kullanılmosı nı, ışcı kullonılmosı da, bunlara odenecek ucret toplamlannın hesaplanması zorununu or tayo cıkarmıştır Kac temel a cılacak. bunlordan ne kadar toprak, cıkocak kac taş yontu lacok ne kadar tuğla pışırılecek, her ışcı bunlardan ne ka dar Oretecek bunlara ne kadar para veniecek 7 . Vergıler nasıl hesaplanocak askerlere barışta ve seferoe ne kadar sı lah ve malzeme gerekecek' . Işte butun bunların bulunması ıcm dort ışlemın ve geometrık şekıllerm bılinmesı gerekmıştır. 3) Denızlere acılma gereksın mesı denızde yon bulmayı, uzaklık olcmeyı, yıldızlor hakkın da bılgı sahıbı olmoyı zorunlu hoîe getırmıştır. 4) Astronoml. cok büyük so yılanr cok buyuk soyılarlo cor pılması bolunmesı zorununu ortaya cıkaımış. belki büyuk capto bunun bır sonucu olarak logarıtma gelıştirılmıştır. 5) Nihayet on sekızıncl ve on dokuzuncu yüzyıllor, kapıta hzrnın palazlanmosı yuzyıllorı olduğundan bu donemde faız, oron, guromo toksımı (kâr . zo rarm ortaklar orosındo kotılmo poyı, arosındo bolme) şırket hesapları gıbı kavramlar bü yuk önem kazonmıştır. 6) Gunumuzde yuz bınlerce işcının cahstığı fabrıkaların or taya cıkması. uzay yolunun acıl mosı elektronık ceyırılerın, sıbernetık denen bllımın bulunma sı. yuzlerce katlı bınolorm. mıl yorlarca metre kupluk oaraılann yapılması. hava taşımacılıgı nın akıl oimcz boyutıara uloşması yepyenı nesaplarao bıcırn lennın ortaya cıkması sonucunu doğurmuştur. Enfınıtezımal hesaplomalar. yanı entegral ve dıferansıyel hesapları ıle ıhtımal hesapları bu gun cok onem kazanmıştır. Işte modern matematık, bu anlamdo cağın gerekslnmelenne en lyı yonıt veren bır mate matıktır de artan bir dlzinin (1234 ) aıtına geometrik bıcimde artan (101001000 .) bır dlzi yazarsanız iklncl dizldekl her sayının karşısındakl bırincl dlzi sayıları, iklncı dlzi sayılarının logorlt masını oluşturur» 8u soz doğrudur Ama nedır? Neden boyledır? Bunu, oğ retmenler, bono acıklayamamış lar. hele bır logorıtmo cetveün dekı soyıların nasıl buıunduğunu gosterememşlerdır Ve Işte ezbercılık budur Bır matemotık problemınde en onemlı şey o problemin ne Isr yopılarak cozumlenecegı hususu olduğu halde, problemi cozen bıtmez tukenmez toplama. çıkarma, carpmo ve bolme lerın yaptırılması. oğrennyi «duşunmeye alıstırma» sanılmıştır Dıferansıyel. entegral hesapları nedır? Ne Işlere yorar'' Bunlar nasıl ıcat edıimıştır? Fonksıyonlar teorısl nedir? Na sıl bulunmuştur' gıbı soruları bugun yaşamdo kıme sorsanız ycmt alomazsımz Işte modern matematık, eskı matematıgm bu kusuruna co re gettrmektedır Modern mate rnatık bır şeyın «nasıUı Ile değıl «nlcin»ı ıle ılgılenmektedır. Bunu bır benzetmeyle anlotayım Arabo kullonmasını oğre nenlere arabanın nasıl yürutülup durdurulacağı oğretılır: Şu duğmeye bas şı kolı ıt. şu pe dalc bas gıbı Bunlorı yaparsanız araboyı yurütursunuz. Iş te eskl matematıgm matemati ğe yaklaşımı boyle bır yaklaşımdır Fakat düğmeye basınca, kolu ıtınce pedala basınca oraba nicln yurüyor? Nasıl bır mekonlzma ıle bu tsler oluyor 9 Bunu oğrenmek cok daha oneml'dır Işte modern matemotık ışın bu yanı uzennde cok durmoktadır Durmadan ış lem yapmak kafayı kısırlaştırır. Bunu, bugün cep hesop mokıne len daha lyı ve cobuk yapmak tadır. Zıhın gıbl yoşomın «n bü yuk mucızesınl dort Işlemle yor mak, altın küreklç temel kazmak gıbıdır. Eınsteln, bu dort ışlemı para Ht başkalorına yop tırıyordu Zlro, onun zekösı da ha soylu ışlerın peşınde Idı ud«r bır yazgısı var Her okutulmaya boşlandığı ulkede once oğretmenlerın, son ra oğrencılerın sonra da anobabaların buyuk tepkisi ıle kar şıloştı Fransado sınır buhronlarına tutulan, hatta cıldıran oğretmenlerden soz edıldı Bır matemotık oğretmenının de, mo dern motemctığı protesto ettığını gostermek Icın ıntıhar et tığı. buyuk haber aıanslarmca dunyaya yayıldı Ne vardı modern motematık' te bu kadar gurultuye neden o lacak' Orneğin. eskı motematık te 15 ertfr. uc kere beş. moc"ern matematıkte 17 mı edıyor au? Oyle dıyenlere hok verdır6cek uygulamalar vardı bu rraterratıkte Bundan başka, bu matematığ n yaşomdo uygulomo yerı ol nrıdıg do llerı surüluyordu. Bu savı ortayo atanları hoklı gosterecek goruntuler de yok degıldı Ne ıdı kumeler teorısı'' Ne ıdı «kumelerin elemanları»'' Bunları ogrenmekten ne cıkacaktı? Sonro orneğın 587'yı 500 + 80 + 7 bıcımınde yazmanın yararı ne ıdı 7 2 tabanlı, 5 tabanlı, 10 tabanlı 60 tabanlı sa yılarla saymanın re gıbı bır ge rekcesı vardı 9 Sonra bunların uygulamodakı degerı ne ıdı 7 M »»»»»•»»•»>»»•••••••••••»•»»•••»•»»••»••»•• OKTAY AKBAL (Belgesel yozılar) Tekın Yayınlorı YENI CIKTI. 30 Lıro GENCLER BIZE BAKıYOR »•»••' • •• • • ••••••••»•••»•»••»•• Cumhunyet 3062 UNIVERSİTEYE HAZIRLAMA dâ ARITAS Ordu cad. 288 3 Aksaray istanbul Tel: 22 22 23 28 75 35 22 «« ">' Arabul 189/3074 I Ş I L D M EĞİTİMveÖĞRETİMMMKKQİ Düşünmeye Alıstırma Matematıgm okıl. montık bllımı olduğu. o kodar cok tekrarlanmıştır kı, modern matematığın bır özellığmın da duşundurmeye olıştırmok olduğunun soylenmesı ınsono ılk bokışto şoşırtıcı gelebılır. Evet. matematık bır duşundurme bılımıdir Fakat. hı. bır zaman duşunmeye ıtıcı bıcımde oğretilmemıştır Matematık, daımo dogmolar holınde kafalora yer leştırılmıştır. Bu yuzden de bır ezbercılık bılımı bıcımıni almış tır, ve tabıı öğrenıldıkten kısa bır sure sonra da unutulmuştur. Yme bu ezbercıiık yanımn agır bosması nedenıyledır kı, her devırde, oğrencılerın yuzde dok sonı matematıkten nefret etmıştır Yanı, motematık. yakın zomanlara kadar, bır formuller matematığl bıcımınde sunulmuş. fokat, bu formüllerfn «nosıl bulundjğu» konusu üzerınde \az lo durulmamıştır Bır örnek ve reyım Ooğuda ve Batıda bır cok oğretmene logarıtmonın ne olduğunu sormuş şu yanıtı alrmşımdır «Matamatlk bicim Eskiye Bağlılık Iste butun bu sorulor yanıtsız kolıyordu Modern motematığın felsefesı hakkındo henüz bır şey bılmeyen matematık oğ retmenlerı oğrencıler karşısındo guc durumlardo kalıyorlard Hele yenı okutulon matema t ğe «Modern» denmesı eskıden okutulon matematığe «Es kı» denmesını gerektırıyordu «Eskı» sozcug ı daha cok ışe yaramaz modası gecmıs onlamıno kullanıldıgı ıcm eskı ma tematıkle ugrasmak kohnelık lerle uğraşmaKİa eş anlama ge Myordu Modern motematıge bu tepki de kuşkusuz ınsonlardakı «gec mıse bağlılık» denen şeyın de ro!u vardı Ama zamonla sular duruldu. sorunlor daho serın kanlılıkla ele alındı Ve ılk tep kılerın yerını hayranlık aldı. INGILIZCE changcs your lif» and glv*s you a IK*tim« qift. yaşamınızı d*ği;tirir. Ömürboyu sür«n bir armağan sunar. İngİlt«r*'nIn,Am«riko'nın*n0ni0 dil bllimcl!»rini, orijinol ka$«tl«riy!» «vi. niz* g«tirir. Türkç» açıklamalı •! khap. lonyia, k»ndi k*ndiniz* kolayca İngilizc« öğr*nm*niz« yardımcı olur E L dlt«rs«niz lngilt«r«'d« d* *ta| olo • nağı sağlar. HQT aytn ilk Pazartosi y*nî sınıflar oçılır. IŞILDAR EGITIM VE OGRETIM MERKEZI GSneş Sinemasi östü AKSARAY İSTANBUL Tel: 2133 55 Çıcek Reklan, T47/3073 «Modern»in Özellikleri Bu kısa gırışten sonra modern matemotığın ozellıklerının araştırılmosına gecebılırız. Şunu hemen belırtmelıyım: bu ma tematık. oyie dendığı gıbı, hıc de guc. karışık. işo yaromoz bır şey degıldır Tersıne, daha koloy, doha ocık ve daho yororlıdır Bunu formul halınde şoyle acıklığa kavuşturobılırız Modern matemotık 1) Çağımızın matematığıdır 2) Bu matemotık oğrencıyı duşunmeye alıştıran bır matemotıktır ACI BİR KAYIP Biyolog Doktor ERTAN PINAR Hakkın Rohmttln» kavusmuştur. Cenazesl 2 3.1978 günu oğle namazını muteakip Kadıköy Osmanağa Camii'nden kaldırrlacaktır. AlUsin* başsağhğı dileriz Seyır, Hıdrografı ve Oşınografı Daıresl Boşkonlık Personell Kara ve Denizi AncaK GÖKLER HAVA KüVVFTLERiNl GÜÇLENDiRME VAKFI Çağdaslık Motematık tarlhın her donemmde, hep coğının matematıği