Katalog

î'l cuncu Beş Yıllık Kalkınma Plârtlı r>oner I I mınde »Egıtım» ıcın ongorulen hsdefle e " ne oranda yaklaşıldığını bır \azirnizda (1) oraştırmış ve ozellıkle Plan ın Meslekı ve Tek nık Eğıtım e ağırlık kazandırması Genel Ögretlmden yana ışleyen gelışme hızının teknıke çevrılmesı buyruguna gereğınce uyulmadığını saptamıştık Bu kez Kclkınma Planı nın nıtenkse! eğılımını Meslekı ve Teknık Eğıtımın öz ve ıcerığıne donuk eleştırı ıstem ve onerılennı boyuî an kısa tutulrruş tarıhsel surec ıçınde somutlaştırarak yansıtmak ıstıyoruz OLAYLAR VE GÖRÜŞLEK Teknik'te Içerik Sorunu Halis KURTÇA hurıyetın doha ılk yıllarında eğıtım unıtesl İC*n de tekniK egıtımı de ıçe'en hazırlayıcı nıtelıkte bılırrsel ınceleme ve arastırmalara hız ve onem vpnlmıştır Ancak gereklı etutlerı yapabılecek eğıtım soruniarının tumune bırden koklu çozum ler getırecek uzmanlarımız olmadığından dun vanın unlu egıtımcılerınden faydalanma yontem secılmıstır Bu amaçla yurdumuza once 1924 te John Dewe/ 1926 da da Alman ve Belcıkolı oto rıteler cağınlmış'ardır Sonralar bunlaro pek cok yabancı katılm ştır Her gelen uzman Turkı\enın bır cok \ore «stnı gorup uzunca bır sure kaldıktan sonra goz lemıerının sonucu e eştırı ve onerılennı kıtap do iusu bır raporda toplayıp gıtnıştır Bu roporlorda teknık eğıtıme ılışkın ortak /on ve ışlenılen temel nke şuydu Açılacak tek n!k kurumlor, bir tcraftan bolgelere yorelere ozgu yapısal karakterı koruyup gellştırmelı, bir taraftan da ılerleyen teknoloııyı gozleyerek sa nayıın gelısımıyle kosutluk sagıamalıdır lanması bunların zoyıf butcelı ıllere gore Hozı ne nın guc'u olanaklanndan yararlanmalonnı sağladığırdan kuşkusuz lyı olmuştur Yanugı ıcerık bakımından tek ve yabancı bır modele cakılmakla başamıştır Turkıyenın neresınde bır Sanat Enstıtusu (Endustrı Mesle* Lısesı) acılmışsa k'asık bolumlerı de birlıkte goturulmuş Izmır Erkek Sanat Enstıtusu nelerı kapsıyorsa Konya dakı Erzurum dakı de onları lstanbul Kız Enstıtulerınde (Meslek Kız Lıselenl oğrencılere neler oö,rf tılıyorsa ne bır eksık ne bır fazla Van Kız Enstıtusu nde de aynı şeyler verılmekte örneğın vapa/ cıcekler kadın şop kaları oğretımı Istonbul da da Van da da otekı kent ve lasabolarımızda da yıllarımızı emeg mızı paramızı alıp goturmuştur Ahlak adına ka panmaya ozendır kadınlarını sonra da Istanbui Ankara Izmır gıbı buyuk şehırlenmızde bıle ge cerlılığı olmıyan kadın şapkasının moda djnya sından aktanlan turlerını yoptır Adıyamandakı 1 oğrencılere ve Ssrgıle bu yoro msanlarına Boyle mı cağdaşlaştıracağız halkımızı'' Bu Negro nun (Zencı) Cadı4lac aroba tutkusuna Petrolcu Arabıstoniı nın carıye aşkma benzems se de us dışı bır tutum degıl de ne' İlk Girisimler Konuya Mıthat Paşa nın yaklaşımı ve gırışlmı iıe baslarral' gerekecek Paşa kımsesız va yoksul cocuklarına ılışkın gozlemlerınde o gune değın fOrdu Orgutlerı» dışında bu alana el atılmadıgını gormuştu Bu olgudan etkılen r mıs toplursal ve gorevsel nıte'ığı olan so una egılme gereksınımı duymuş sonucta Batı ola yını baska bır deyışle sanayı devrımını gerçek leştırm ş Avrupa yı ve teknık ınsangucune ve rılen onemı de bıldıgınden kurumlaştırmayı amacladığı konu\a gercekcı cok yonlu b r ıce rk duşlemış bunda da boşarılı olmuştur Bır yanı ı'e yoksul çocuklarına varlskltlar gıbı okuma olanagı saglavan obur yanı ı!e ure t me donuk sanat ve meslek dallannda becen kazaidıran okulların acılması boyle başlamıs Paşa nın korunma ıhtıyacmda olan çocuklar ıçın oluşturduğu ve adına «islahane» dedıgı ılk teknık kurum Valılık yaptıgı Nıs te 1860 larda bu duşuncelerın ışıgında gercekleştırılmış bu nu RusçLk ve Sofva ızlemıştr Mıthat Paşo Şu royı De\let Reısı olunca da Utanbul da bugunku SUtanahmet Endustrı Meslek ve Tekn k Lısesı nın kurulrrasına onculuk etmıştır (1868ı Bu ça balara karşın sonayıleşememış dısa bağım'ı ve kapıtulas/onlu ulkede teknık ogretıme yonelık ıs tek uyandırmadıgından Cumhurıyete dek hore ket sınırlı I a mış dokuz Anodolu kentını aşa mamıştır Bırıncı Dun/a ve Kurtuluş Savaşları sırasın da yetennce teknık elsmanın bulunmamosı ge rekiı top tufek gemı vapmı ıcın ışyerı ve tersa nelerden \oksı.rluk 1 mart 1922 de BMM kjrsu sunde Ataturk e şoyle dedırtmıştı "Memleket cocuklarını sosyo ekonom k ya şama etkılı va yararlı kılabılmek ıcm gereklı o'an temel egıtımı ve bılgıyı ış ıcınde vermek eğltımı mız n ılkesı olmalıdır (2) > Bu bır \onergeydı (dırektıftt) Nıtekım Cum evı somp cıkmasasdı bu yöresel sanat urunu vaşomım bugune dek surduremey'ecekrı Sano r ı Mektebı nın bır de guclu bandosu vardı Hemen her hafto tatıl gunlennde haUa konserler venrdı Bız çocuklar başmda toplaşır dınlerdık coşkuyla Henuz rad\o yayınlarının başlama dıgı evrede cok seslı muzıgı bu bando getırmıştı Sıvas a sanırım Ne Mıthat Paşa nın yuz yıl oncekı ılerı egı tım goruşu bugunku «Yetıştırme Yurtları»na egemen olabıfmış ne de Hakkı Tonguc un çagdoş eğıtım ılkelerınden esınlenerek yarattıgı toplumumuza ozgu Koy Enstıtulerı orneg teknı< 1 eğıtım kurumlarımızı etkıleyebılmış Her Koy Enstıtusu kuruldugu yoreye gore bıcımlermış'ı bolgenın sonatsa! turlerını ve kul turunu toprak ve »u jrunlerını programına a! mış cevre ıle organık bağ kurup butunleşme yollarını aramıştı Sonot Enstıtulerınde pedago nk gereklere bu denlı gereksınme duyulmamtş tır Teknığın ağırlık kazondığı konularda klasık dallar da aaırlık kazanırlar e'bette Ancak yorenın sona\ısel eğılımlerı ıle \umlu ışlerhk ortamı dogmayan ha"erde kTu^ık dallar da fazla bır şe/ler vermezler etkın olamazlar cevrelenne Ozellıkle Kız Enstıtulerı gercegınde gorulduğu uzere KADRO? Yanlıslıktan Kurtulunsa Ayrıca genel b Igı derslerı ıle teknık becerı derslen arasmaa sıkışıp kalmıs hangı«ını ts mel olacagmı şaşırmış ogrencııerden uretıme donuk yapıcı yaratıcı ve ış alanmda aranılon nıteiıklerın yetennce sahıbı olrralamı beMerrek. haksızlıgm da otesınde bırse/ o'sa ge rek Bu konuaa bakınız Ucuncu Bes Yıllık Kal kınmo Plân ı ne dıyor « Teknık Useterın oğ retım programlan duzenlemelerı ıle genel lıse paraleiıne getırılmesınden onetıle kocmılucak, yuksek oğretıme gecış sınavlan eğıtım turune gore ten plenerek okulların meslekı ve teknık nıtelıklerı korunacaktır » SONUC Yıllarca aralannda olduğum ve ya bırlıkte calıştıgım teknık eğıtımcı oğretmen ler ccgdaş teknığın usta elemanlarıdır Ne yar zık kı tutsak edıldıklen profl amlar ve yonetmelıkler nedenıyle bu carkın dışlıleri olmaktan kendılerını kurtaramomaktodırlar Şımdı buna egılınse (1) Hani Eğitimd» Plan? 15 Aralık 1977. (2) Metnın asltna sadık kalınarak orılaştırılmıştır İkinci Girisim Ruştu Uzel ın kuruculuğunda'başlayan ıkın cı teknık eğıtım harel etıne 1942 lerde on yıHık bır pıan kazandırıiarak butceye kovJan odenek lerle erkek kız teknık eğıtım kurumlarının ulke/ı kapsayocok soyısal cogalma olgusu her ne ka dar vurguianmışsa da o gunlerden bu >ana tek rıkm yukarıda acık'onan gereUere uygun bı cımde ıcenge kavuşturulduğu sayı one surule n emektedır 1935 e degın cdeneklerı yerel yonetımlerce karşı'anan «Sonoyı Mekteplerı»nın Mıllı Eğıtım Bakanlıgı ıcınde once Genel Mudurluk sonra da Musteşar ık duzeyınde oluşturulan orgute bağ Yozlastırma Yorelerın geleneksel vapıt ve kulturlerıne ku cak acılrnoması klâsık dallarla yetınıimesı yerlı sanat dallannın bazan yıtırılmesıne bazan da yozlaştırılmasma neden olmuştur Sıvas ın unlu halıları Mıthat Paşa donemınde ocılan «Sana/ı Mektebunın ho'ı tezqanlarında dokunurdu Sanavı Mektebı kapotılıp yerıne Sanat Ens tıtusu acılınca prograrnda olmadığı gerekce gos 1 terılıp kapı dışarı edılmıştl tezgahlar Tutuk cevıt Hukumetl çeşıtli gorevlere yenl atamaior yapıyor Çogu kışı bu atamaları begenmıyor Vati mus teşar genel mudur gıbı kışılerm geçmışlerı eselenıyor O zaman neler de neler ortaya dokuluyor Yenı goreviılelerın kımı, vaktıyle sagın emrınde parlak hlzmetler yuzunden madalya olmış, kımı 12 Mart ın baskı yonetımıne bu laşnıış, kımı sagcıyla sagcı solcuyıa solcuymuş, kımı kıpkızıl komumstmış, kımı tepeden tırnaga faşıstmlş, kıml AP nın adamıymış, kımı uckagıtçının tekıymış, kımı sermayenın aıanıymış, kımı tembelın ve yetersızın bıriymış Dedıkodularla dogruların, soylentılerle gerçeklerın sarmof dolaş furyası her yanı sarmıştır Ne var kı, bu fırtınayı dogal karşılamalı 27 yıl sonra CHP ye donuk bır hukumet oluşuyor MC yonetımlerınde devlet orgutu hallaç pamugu gıbı alılmış onbınlerce partızan koşebaşlarına, kılıt noktalarıno onemli gorevlere yerleştırılmis Burokrasıyı bır atılımda tarafsızlaştırmak, komandolardan akıncılardan temızlemek kolay mı? Kısa surede her bakımdan dort dortluk yetkıll 9 bulmak olası mı Memurıyet yaşamında geçmışı olan ço gu klşının ıster istemez DP ve AP ile ııışkılerı vardır Çok uzağa gitmeye gerek yok Bugunku Malıye Bakanı Muezzınoglu Oemokrot Partı donemınden ben her hukumetın minaresinde ezan okumuş bır kışıdir Dışişlen Bakanlıgın9 da Genel Sekreter Elekdağ MC nın gozdesı degıl mıydı Ecevıt ın de bır yanında Sukon bır yanında Feyzjoglj oturmakta Bu hukumet boyle kurulabıldı * Eger Turkiye de CHP ye donuk Ecevıt yonetıml surebılırse. yenı donemın burokratık yıldızları zaman Icınde kendlllğlnden parlayıp ortaya cıkacaklardır Anayasal ve demokratık bır ortamın devlet orgutundekı degerlerı kendıierını gostermek ıcın gereklı fırsatlorı bulacaktır Ama 27 yıl ıktıdardan uzak kalmış bır partı yonetimının me mur kesımındekı yıldızları kendılıgınden ve bırdenbıre ktsfetmesi olası deglldır MC'nın partızan ve mıllıonlonndan olusan ve yasa dışına taşan eskl yonetlmın yerıne, gercekten yeterli ve yasal bır yonetımln oluşturulrrıası, samldığınca kolay olmaso gerek Hem çogu kisl bu konuda desteksız atıyor E O Günden Bu Güne.. OKTAY AKBAL Vergi Politikası ve Önlemler Eeet Hfâyır ta ucretlıler dışmdakılenn odemoiı ve huzursuzluju gıdtrıci rol dıgı gelır ve kurumlar vergısınin oynamasının sağlanması bu yon payı cok duşuk duzeyde kolmak de yenı boyutlor kozcndırılmosı tadır Kaldı KI aolaylı vergılerin gerekmektedır de en onemli bolumu mukellef Yenı vergı polıt^u^ı duzenle * Maden Suları KazanclOn sayısı ve nufus oranlaması dık nırksn uzermde durulması ge ıstısnası ıse bugun ıçın ne eko kate ahndığında açıkca gorule reken en onemli konu TVS nın nomık ne de toplumsal acıdan ceğı gıbi gerek doğrudan doğ «Turk Vergı Slstemı) bugunku gecerlı bır gerekceye sahıptır. ruya gerekse fıyatlor ıclnde o> yapısıdır Dolaylı vergıler yasa 5 yıl süreyle elde edılen kamak uzere ucretlıler tarafından sayısı yonunden vergı sıstemı zancları vergı dışı bırakan bu odenmektedır ıçınde en fazla yerı olmoktadır ıstısna, gelırlerın vergılendırılBununla bırbkt* «oz konusu mesl Okesme aykın oidu^u^jıbi kulmuş s e f y H S i b vergı yosalarının blrcoğu /a naksız rekabete yol acacak m şırketlenn ve kendı teltktedır Kaldı ki bir*tîcofi f f tılmıştır Da sınden be<leri8n verımı ver iıyetın tesvık edılmesı ıcın verFınansman Kanunu ile yenı vermemektedır gı aracınm kullanılması, onun VERGI P O I I T I K A S I N İ N g ler getırılmış varolan vergı TVS nde yeknesaklıjın bozul ekortomiye yapacaöı kotkıyla oyasalarında gelırlen arttırıcı de masına yol ocan b j tur bır on TOPLUMSAL YONU rantılı bicımde olmosmı gerekgısıklıkler yapılmıştır lamda perakende vergı yosalan tırmektedır Gercekten ozelliKle 1971 der Vergı polıtıkasının bugunku du sonro genel butce gelırlen ıcmrumu toplumsal acıdan do onem de vergi gelırlerının payı belırlı sorunlan ctaya koymaktadır TABLO I (Kaynak Butce Gelırlerl Yıllığı 1976 Sh 10 11) lı bır şekılde artarken G S M H Gercekten bır yandan gelır verıcmdekı paylon da ortalama gısı yasasında en az gecım ındıVergl Gelırden % 12 den % 17 ye yukselmıştır rımı sıstemının etkınlığını ve ışYıiiar Gellrlerl Alınan Vergl Oranı Bununla bırlıkte vergı gelırlelevınl yıtlrmış olması, ucretlılere 1972 36 0129 14 567 5 rındekı soz konusu artışlar ver% 37 3 tanınan ozel ındırımın de en az 1973 51 957 8 21 470 8 gı polıtıkasının fınansal acıdan % 41 3 geçım ındırımıyle aynı durumda 1974 65156 5 29 401 3 ıstenllen duzeyde yuruduğu an% 451 kolması ücretlılerden alınan ver 1975 94 076 1 43107 2 lamına gelmez GSMH nın ver % 46gılerın odeme zamanlarıyla obur gılendırılmesınde en onemli ve gelırlerden alınan vergllerin ode başlıca gosterge olan gelır üzeme zamanları arasındakı ayrıca rınden alınan vergılerin, tum nın ayıklonması ve aynı konu lıklar, alt gelır duzeylnde vergı Gelir vergisi yasasında ele vergıler ıcmdek! payı gıttikce uzerınden olınan ozellıkle go/ oranlarının oranı olarak ust gelır alınması gereken dıger önemlı ısartış gostermesıne karşın % 50 duzeyındekılerıne gore yuksek bu rımenkullerde vergıler arasın tısno G M S I ıstısnasıdır Bılınye dahı ulaşmış değıl (Tablo I) da bır bırlığe gıdılmesı gereke lunueu . Vergı yukunu gelır ver dıgı gıbi Gayrimenkul sermaye Öte yandan bu vergılerin en o gısı yonunden ucretlılerde yoğun cektır ııatlarının 5 000 llrası verglden nemlı bolumu ucretlılerın odelaştırırken, dolaylı vergılerin de ıstısna kılınmış ancak bu mıktarı mış oldugu vergıler olup, ucretKendı ıcınde butunluk kazan daha cok ucretlıler uzennde yo aştığı halde tamamı veıgl koplıler dışında kalon gelır sahıp ğunlaşması enflasyon hızının ve mış, uyumlu bır vergı sıstemı samı icıne alınmıştır Oysa aynı lerınden a nan vergılerin ge nın uygulanması. denetımı ve yasada varolon başka Istısnalar fıyat artışlarının yuksek olduğu lır vergisi ve kurumlor vergısı sonuçlorın elde edıimesımn de ıcın belırlenmıs «ınırlar. bu tınır ortamda bu kesımın toplumsal olarak tum vergıler ıcmdekı pa asılsa bıle vergı dışında bırakıl o olcude kısa surede, kolay ve huzursuzluguna yol acon bır et yı sodece % 18 dolayındadır mıştır (Gocmen ve mültecl Isetkm olacağı kuşkusuzdur ken durumunda olmoktcdır BuyBunlonn GSMH Içlndekl payı tısnası. serbest meslek istısnası. sa, verginın ekonomık arac olmo Öte yandan, gerex parasal ıse ancak % 3 kadardır (Tabnıtelığı yanında toplumsal bır ışgerekse toplumsal Işlevı en lyı menkul sermaye ıstisnosı... gıbı) lo il) levı yerıne getırmekte en onemlı şekılde yerıne getırebılecek ver Ote yandan gunümuz koşulların da klra gelırlen her halde 5 000 lırayı aşacağındon söz konusu ısiısno da hukum ıfade etmemek TABLO II (Kaynak Butce gelırlen yıllık 1976 . Sh 120 121) tedlr Bu demektlr kl, bir goyrimenkulunun oylık 750 TL klra Milyon TL Vergl Ucretlıler gelıri ıle geçınen kışı bu gelirinm dışındakllerın ayrıca vergısinl vermek duruYıllar Gellrlerl odedlği Gelir mundadır Oranı + Kurumlar Ver Oranı GSMH Gorulmektedir kı gelır temın et 1972 39 012 9 % 26 6 730 % 16,3 240 809 2 me amacıyla olduğu gıbi toplum 1975 94 076 1 8 723 % 167 309 829 4 % 28 sal amaclarla da muafıyet ve Is 1974 % 18 4 427 087 5 % 2.8 63 156 5 12 020 tısnaların ele alınması genel eko 1973 % 18 5 531 581 1 % 3 2 51 957 8 17 481 nomık ve toplumsol yapı lcinde durumlarının degerlendırllerek gereklı değişikllklerin yapılması. gı unsuru kuşkusuz kı, gelirler duşünülen vergı reform colışma Soz konusu reklamlar kanıt •tken olduğu gerceâının ıkıncl uzerinden alınan vergıler olalamaktadır kı Turk vergı politi plândo gozetılmesınden kaynak lannın ayrılmaz ve vazgecılmez cağından öncelikle ve ozellıkle kası kalkınmanın gercekleşt'rıl lanmıştır parcası olmalıdır soz konusu vergıler uzennde mesınde en onemli ve etkılı aroc Gelır vergisi tanfesınln üst ge YENI VERGI POLİTİKASI durulmosı gereklr Ucretlıler d\olarak kullanılmak ıstenılmesıne lır dılımlerınde duşuk duzeyde şında kalonların ödedıkierl ge Işte, vergi polıtıkasının fınankarşın vergı gelırlerının en onem kaldığı bılınmektedır Bununla bır r ve kurumlar vergisının GSMH sal acıdan ele alınması olcüsunlı kısm dolayıı vergılerle ucretlı iıkte kurumlar vergısınde vergl ıcmdekı payı COK duşuk bulun lerın odedığı vergılerden oluşmak de, toplumsal acıdan da ele alın oranları cok daho duşük düze/duğuna gore değışıklıkler bu de bulunmaktadır Sermaye şır yonde yapılrrah vergı yukunj ketlerınde bu oran %25 dır %20 arttırıcı önlemler alınmalıdır. oranında kesılen stopai Ile blrlik te en yuksek vergi oranı %45 ol MUAFIYET VE I5TISHAUS maktadır Ancak gerek yedek ak Bunların başında da vergl Celer gerekse otekl unsurlar bu kaybına yol acan ve vergıleme oranı doha do duşurmektedır 1 Akademımız oğrencılerınden oğrencı durum belge ılkelerıy.e çelışen muafıyet ve Kurumlaf vergısindekl bu avan sı tecıl belgesı ve dığer belgelerı talep edenlerı ıle ıstısnalar gelmektedır taf şirketlesmeye doğru hızlı bir 1803 sayılı at kanunundan yarorlan^a durumunda Kucuk çıftci muaflığı bır kayış'ı doğurmakta, gelır uzerin olanların dılekcelerı ıle yandan tarım kesımınde vergıde tstenllen düzeyın oltındo kal 2 1977 1978 ogretım yılına aıt ogrencı huvı\et kartları lendırılmeyen önemlı ölcüde ver maktodır Oronların düşuk olma nın yenıden tanzım edılebılmesl icınde oğrencılen gı rezervı bırakmakta, ote yansının özel kesım tasarruflormı mızın aşagıdakı belgelerle, dan aynı yasada bulunan ve duve glderek yotınmları hızlondıra) 12 adet (4 5X6 ebodında) fotoğraf şuk gelır sahıplerlnl koruma odığı soylenebıiirse de: devietin, b) Nufus Huvıyet Cuzdonı suretı (Noterden) macı gudon esnaf muaflığı ile temel yatırımlar yanında toplum c) Ikametgah Senedı (Muhtardan) kuilonmok üzere d) lyı hal kağıdı (Muhtardan) »»••»»•»•»•»•»•»•»•»• sal arnaclor da buyök povım oluş komu geürmln e) Huvıyet kartı tonzım ucretı 25 TL turan vergı gellrlerıne olan gerek 27 Şubat 1978 tarlhınden ıtıbaren (Cemberlıtaş slnmesl göz önunde tutulursa Peykhane Cad Dıdem Iş Hani No 22 Kat 4 de kı) ACELE SATIUK OAIRE vergıleme voluyla komu tosorrui oğrencı burosuna muracaatları duyurulur NOT Bu muracoatlarda gerçek dışı bılgı verenler • EVSAN INŞAAI (LSKÜOAR) • larıno onem venlmesl ve Hk plan ıle belge ıbraz edenler hakk.nda kanunı kovuş da gozetılmesı gerektıği ac>k ola TFIi l AH 1960 sonrasındo meydono gelen sıyosal değışıklık ekonomık polıtıkoda kendısını duyurmuş, planlı kalkınma surecı ıcensıne gırılmıştır Bu durum Turk vergi polıtıkasının yenı koşullor ve boyutlar ıcınde ele aiınmosına, yenıden degıştırılerek gelıştırıl mesme yol acmıştır Vergı potı tıkasının en belırgın ozellığı kal kınmanın temel kaynağı olarak vergı gelırlerının on planda tu tuimuş olmasıdır Bu ozellık bu gune dek surmuştur Bu amaclo gelır vergısı yasa smda muafıyet ve ıstısnalar da raltılmış tarım kesımı sınırlı da olsa vergi kapsamına so Mehmet GÜLTEKİN Malıye Bakanlıgı Gelırler Kontrolorü osfl Rıza Zobu nun «0 Gunden Bu Gune»sını okuyorum gunlerdır «Bu elınızdekı bır tarıh kıtabı degıldır Içınde yasadıgım Turk tıyatrosu olaylarının parralannı bır araya qellren b'r butun hclmde nanalcrdıran, o gunleri gormeyen sana'cı ve seyırcıler ıçın bır panoıama Tarih belgelers dayanıiarak yazılır Bsn sadece gelecekteki bilglnler* bu kltapla, o belgelerl haznlamıs oldum» (Jıyof onsozde V kıyaslandığındo bir dengesizlık yaratmaktadır Gercekten kucuk cıftcı muaflığı yasada hem ekıII orazi hem de satış bedelı ölculerinde oldukca geniş tutulmuş aksıne esnaf muaflığı bu olcude daraltılarak uygulanma olanaflı yokedilmıştir Esnaf mu aflığı ancak yasada var olon bır muaflık gorunumundedır valısıne ne dersın? Adam mı o b e ' Neden"> Sınıf arkadasımdı, her gun doverdlm ln«ğl, ödü kopardı benden muttesarı nasıl? Baldızı şorkıcıdır, enlştetl toprak agasıdır, kenditl de bir halt değildir muduru' Guleylm yahu, nereden buluyorlar bu malları? O sunepe donunu bağloyamaz. Toptumsal yozlaşma eleştırılerln duzeylnl de duşurmüştur Kuşkusuz yeni hukumet 10 atama yapsa 5 inln eltstırlye layık olduğu goruluyor Ama eğer 1978 yılında toplum yonetimi lcin vall musteşar genel mudur mudur arıyorsak, onları kafamızda değll, ylne bu topiumda aramalıyız Kafamızdakı valıyi musteşarı, muduru hlcbir zaman bulamayız Kafamızdakı Bakanları bulabildık ml k i * Mustafa Kemal Paşa yıllarca savoşıp bir devrlml gerceklestırdıkten sonra blle Bobıâli nin Osmanlı burokratlarıyla ış gormek zorunda kolmıştır Ecevıt kimle ış gorecek 7 Ellndekı kadrolarla Kadroların icınden gerçek degerlerl bulup cıkormak da bir zaman Işl Sanatcıların yazdıgı anılar her zaman ilgınç olur Helft, J9J7 den 1975'« dek gercek yafamını «sahnedt» yasamıs bir tlyatro oyuncutunun anıları busbutun Itglnçtlr 1917'd«n 75 e kadar elli sekiz yılı buluyoruı bu kocaman kitapta 1917 yılının eklm aytnın 13 gunu saat 11 de, «Darulbtdaylı Otmani» tlyatro okuluna yazılan on bes yasında bir çocuk tıyatro evrenıne girer Gırlş o girlş! Bır daha çıkmayacak ordan 1975 aguıtosunda emekll olsa dc bu «sanattan emekli» olmak degıldlr, Istanbul Beledıyesi nln bir gorevlısl olarak emekliye ayrılmaktır Va«fi Rıralar yaşadıkları surec» t»anatçı»dırlar, guçlerl ysttiğincc, ellerinden geldigınce . «O Gunden Bu Gunesyi tanıtmoya kalkmak parcalar olmak, bir çok konularda duşunceler belırtmek sayfalar surer Yer yer eleştıriler de yapmak olası ovguler de Nıce ibret vericı olay var 1326 yılında Bursa ya gelirler Gazı Paşa nın huzurunda temsıl verecekler Valı Behzat la Rasıt Rıza yı çagırır c Kumpanyanız kalabalık m ı ' On yedi kısıyız Tablı çalgıcıları da getırdıniz, çunku burda bulamazsmız Raşlt »Ibette ftna bozulmuş Biz çolgıcı kullanmayız Allah AJIah o halde kadınlarınız nasıl oynarlar? Neyı nasıl oynarlar? Kantoyu çalgısız nasıl oynarlar demek istıyorum Raşıt odomı suzmuş ve ılk agızda patlak vermemek Icln ışl alaya vurup Behzat'ı gostermlş Bu zurna calar, ben de davul boylece oynatırız Ra?it diyor ki «Herıf olay ettlğimın farkına varmadı da Suratında beğenmeyftnlere mohsus bir işmizaz belırdı Dovul zurna Ile kanto oynayan boyle derme çatma bir c u n c u topluluğunu Gazl Paşa'nm huzuruna ne cesaretle çıkaracagınt dusundu herhalde Şu Bursa seyohatlmizln en buyuk fayda«ı Vall Bey e dokundu Pasanın ve yanında bulunanların tlyatro anlayiîinı görme»! epeyce seyler ogretml? olacak ktndlsıne Çunku sensden soneye terfi ede ede yalnız yuktek makamlara çıkmakla kalmadı Ankara'ya gittlkçe onu tiyatromuzu.ı seyirclsı olarak da gormeye başlomıştık » Boyle bır sovoşımdır bir ovuç sanat gonulluıunun yarım yuzyıldır verdıklerl Muhsln ler, Vasfi'ler, Gallp'ler, Bshzat'lar Hazım'lar, Raşlt Rıza'lar yalnız «oncü» olmokla kalmadılar «ornek» de oldular «eğltlcl» de Tiyatro nedlr bilmeyen yalnır halk yıgınları değildl En buyuk gcrevliler de «tlyatro» derken ya orta oyununu ya kantoyu, ya da tuluat temslllerinl anlıyorlar bılıyorlardı Bursa Vaiisi 1926da Işte boyle konuşuyordu llerde daha yukcek gorevlere gelecek bu klşinln adını vermemlş Zobu Ben bır rastlantıyla sordum, oğrendim Şaştım kaldım kimllğinl gorunce . Vosfi Rıro Zobu tiyotronun yalnız bir sanatın ki»llelerıne anla/anlarına bırokılmasını ıstıyor Yanl baskaları karışmasınlar yonetımıne şusuna busuna" Şoyle yazıyor bir ysrde <Ama omrum boyunco sunu gordum kı Tlyatro islerne tıyatroculardan gayrı ınsanlor'n meslek ve memurıyetlermdeki aklı ne derece yuksek olursa olsun mudahalelerı daıma zorarlı olmus butun lyl nlyetlerıne ragmen ısı kotuye goturmuslerdir Tıyatro ıdare edanlerln bu gıbı acstlardan her zaman cekmmesı ve kapılmaması, kendılerının ve Turk tıyatrosunun selametı ıçin şarttır » Tlyatro derken tlyatrodan anlayan kısıler derken sayın Zobu yalnız oyuncuları duşunuyor Pekı, yazarlar 7 Tıvatro yazarları eleştırıcıler' Onları pek bu evrene sokmuyor Hangı yazarın adı qeçse onda bır kusurlu yan, yanlis bır davranıs, bır tutum goruyor Oyunları cevırıleri oynandıgı surece oyuncuları Sehır Tıyatroları nı alkıslar, overler ama bır de oyunlarını gerı cevırdınız mı alır kalemr ellerıne ates puskururler1 Bu anılardd butun yazarlar bu kural n dısına cıkarılmamıs Mahmut Yesarı'den Peyamı Sofa ya Selıtn Nuzhet'e, Halıt Fahrl'ye vb lerıne dek Denecek kı o yıllardo «gerçek oyun yazarı», yanl tıyatrodan anlayan edebıyatcı var mıydı' Ama buna karsı aynı savı oyuncular ıcın de Heri surmek olasıdır Nasıl oyuncular «ksndi kendılerıne» yetışıp tıyatro nedlr ogrendller ve yığınlara do ogrettılerse, oyun yazarları da oyle "etışîıler ksndı kendılerıns' «O Gunden Bu Gune» boyle kısacık bır yazıda tanı tılmayacak anlatılmayacak kadar genış kapsamlı, anlcmh nti.miı hır nminr toolamıdır Gercekten de tlyatro tarl ÇAGDAŞ YAYINLAKl ÇIKTI SEVKET GEDIKOGLU Kemalist Etjitinı İlkeleri Uygulamalar L*SMANI^ NAblt VOZL* IIRİL OICIMI İBRETli GO1CCEKSINI2 FITATl 30 LİRA Isteme adresı ÇAGOAŞ YAYINLARl u, T u r k o c a g . cad N o 3 9 4 1 Istanbul İs ve İşçi Bulma Kurıımu Genel Müdürlüğü Müfettiş Yardımcısı Sınavı Ertelenmistir Istanbul İktisadî ve Ticarî İlimier Akademisi Başkanhğından Kurulumuz Teftış Kurulu Başkanlığında acık bulunoı Mufettış Yardımcılığı kadrolanna sınavla Mufettış Yar dımcısı alınacağı konusunda 1 11 1977 10 11 1977 tarıh Cumhurıyet ve Barış gazetelennde belirtılen 2 31978 g ı nu yapılacak olan yazıh smav 22 kasım 1978 gunun ertelenmış ve açılacak olan ^enı sınavın koşullan aşağ da belırtılmıştır 1 Hukuk Iktısat Sıyasal Bılgıler Idarı llımler Iş letme Fakultelerı ıle Iktısadı ve Tıcarı llımler Akademı< ya da Fakultelennden. bunlara eşıtlıği onanmış yerll v yabancı fakulte ve yuksek okullardan bırını bıtırmıs olmal1 2 llgılı yasalarda aranan memur olabnme nıtelıl' lerıne sahıp olmak 3 Sınav tarıhınde 30 yaşını doldurmamış olmal gerekır Yazılı sınav 22 111978 gunu Ankara da \apilacal yazılı sınavı kozananların sozlu sınav tarıhlerı ayrıca ı gılılere duyurulacak ve bıldmien qunde Ankara'da olun< caktır Sınav konuları ile Istenen belgeler hakkında ayrmtı bılgı Ankara'da Genel Mü<1ur!uk Teftıs Kurulu Başkinl gından il'erde Iş ve Işcı Bulma Kurumu $ube Mudjrlut lerınden oğrenilebilır S nava katılmak Istıyenlerln gereklı belgelerl en g 31 10 1978 gunü colışma saatı sonuna kadar Ankara d Teftış Kurulu Başkanlığına vermelerl ya da behrlılen gut de Kurulumuzda bulunacak bicımde posta ıle gonderı mesı gerekır Postadakı gecıkmeler dıkkate alınmayacol tır. (Basın HEOEP 11659) • Kasımpasa'da • OEV 8İR DENİZ GOCÛ... UAl/CIMA